Yếu tố tác động đến ý định thay đổi công nghệ trong hoạt động kinh doanh ngân hàng thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 tại Việt Nam

Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing số 59, 10/2020
50
 YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN Ý ĐỊNH THAY ĐỔI CÔNG NGHỆ 
TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGÂN HÀNG 
THỜI ĐẠI CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 TẠI VIỆT NAM
FACTORS AFFECTING INTENTION TO CHANGE TECHNOLOGY 
IN BANKING OPERATION IN THE 4TH INDUSTRIAL 
REVOLUTION IN VIETNAM
Nguyễn Thị Thanh Xuân1
Phan Thị Hằng Nga, Thái Trần Vân Hạnh2
Ngày nhận bài: 13/11/2019 Ngày chấp nhận đăng: 09/01/2020 Ngày đăng: 05/10/2020
Tóm tắt
Mục tiêu của bài nghiên cứu là tìm hiểu yếu tố tác động đến ý định thay đổi công nghệ để phục vụ 
kinh doanh trong ngành ngân hàng của Việt Nam trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, với 
các yếu tố đề xuất: (1) Sự hữu ích; (2) Tính dễ sử dụng; (3) Sự tin tưởng; (4) Yếu tố xã hội; (5) Yếu 
tố đổi mới; (6) Yếu tố sự hiệu quả, trong đó, yếu tố “Sự hiệu quả” là yếu tố mới được đề xuất trong 
bối cảnh nghiên cứu của nhóm tác giả. Để giải quyết mục tiêu đặt ra nhóm tác giả sử dụng phương 
pháp định tính kết hợp với nghiên cứu định lượng để giải quyết vấn đề; sử dụng thang đo và dữ liệu 
thu thập được kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích 
nhân tố khẳng định CFA và kiểm định mô hình hồi quy với mô hình cấu trúc tuyến tính SEM thông 
qua phần mềm AMOS. Kết quả nghiên cứu cho thấy sự hữu ích, tính dễ sử dụng của công nghệ có 
tác động đến sự thay đổi công nghệ của các ngân hàng. Ngoài ra sự tin tưởng, yếu tố đổi mới của 
các nhà quản trị ngân hàng cũng có ảnh hưởng đến ý định thay đổi công nghệ của các ngân hàng. 
Đặc biệt một phát hiện mới của nhóm nghiên cứu là yếu tố sự hiệu quả có tác động tích cực đến 
sự thay đổi công nghệ của các ngân hàng thương mại của Việt Nam. Từ kết quả nghiên cứu tác giả 
đề xuất các khuyến nghị nhằm giúp các nhà quản lý ngân hàng đẩy mạnh sự thay đổi công nghệ và 
khai thác hiệu quả công nghệ để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngân hàng trong bối cảnh 
cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0.
Từ khóa: Yếu tố; ý định thay đổi công nghệ; kinh doanh ngân hàng; cách mạng công nghiệp 4.0.
Abstract
This paper aims to investigate the the factors and determinants of intention to change investment 
in technology for banking operation in Vietnam in the era of industry 4.0, using qualitative and 
quantitative research methods to explore the effect of six factors including (1) perceived usefulness; 
____________________________________________________
1 Trường Đại học quốc tế - Đại học quốc gia Tp Hồ Chí Minh
2 Trường Đại học Tài chính - Marketing
Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing số 59, 10/2020
51
doanh nghiệp ngoài ngành ngân hàng vì nó rất 
hữu ích và tiện lợi cho khách hàng. Do vậy nếu 
các ngân hàng trong thời gian tới không đầu 
tư thêm các công nghệ trên thì sẽ bị các doanh 
nghiệp ngoài ngành giành thị phần trong hoạt 
động kinh doanh. Như vậy vì sao các ngân hàng 
hàng chưa đầu tư các công nghệ này để phục 
vụ kinh doanh, để trả lời cho câu hỏi này nhóm 
nghiên cứu đã chọn nghiên cứu “ yếu tố tác động 
đến ý định thay đổi công nghệ trong hoạt động 
kinh doanh ngân hàng thời đại cách mạng công 
nghiệp 4.0 tại Việt Nam” để xác định yếu tố nào 
tác động đến ý định thay đổi công nghệ và mức 
độ tác động của các yếu tố như thế nào? Với 
mong muốn có các khuyến nghị để tác động tích 
cực vào quyết định thay đổi công nghệ cho các 
ngân hàng Việt Nam, để các ngân hàng thương 
mại Việt Nam hiện đại hơn, đáp ứng tốt nhu cầu 
của khách hàng, từ đó góp phần nâng cao hiệu 
quả trong hoạt động kinh doanh cho các ngân 
hàng thương mại Việt Nam.
2. Cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước 
2.1. Cơ sở lý thuyết
Thái độ dẫn đến hành vi: Theo (Ajzen, 1991), 
thái độ dẫn đến hành vi là đánh giá của một cá 
nhân về kết quả thu được từ việc thực hiện một 
hành vi. Thái độ dẫn đến hành vi là mức độ mà 
biểu hiện của hành vi đó được chính bản thân 
cá nhân đánh giá là tích cực hay tiêu cực. Thái 
độ của người tiêu dùng có ảnh hưởng tới ý định 
1. Giới thiệu
Hiện nay, thế giới đang bước vào cuộc cách 
mạng công nghiệp lần thứ IV (CMCN 4.0) - 
cuộc cách mạng mà trong đó các công nghệ 
như thực tế ảo, Internet của vạn vật (Internet 
of Things), in 3D, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo 
được ứng dụng vào mọi lĩnh vực của đời sống 
kinh tế - xã hội. Cuộc cách mạng này là một xu 
thế lớn, có tác động đến phát triển kinh tế - xã 
hội mỗi quốc gia, từng khu vực và toàn cầu, 
trong đó có Việt Nam. Các ngân hàng thương 
mại Việt Nam hiện nay có một số công nghệ 
mới chưa sử dụng hoặc chỉ sử dụng một phần 
vào quá trình kinh doanh của họ như: 
Mạng lưới thiết bị kết nối Internet (tiếng 
Anh: Internet of Things, viết tắt IoT), các ngân 
hàng chưa thu thập dữ liệu thông thiết bị thông 
minh và cảm biến; chưa quản lý tất cả các sản 
phẩm trên thiết bị thông minh, giao tiếp giữa 
các thiết bị số với nhau; 
Ứng dụng công nghệ sinh trắc học để đảm 
bảo giảm rủi ro cho khách hàng; 
Triển khai Robot tự động để thực hiện các 
giao dịch tại quầy; 
Ứng dụng phần mềm Machine learning để 
phân tích dữ liệu tự động cho các hoạt động 
kinh doanh của ngân hàng. 
Mà trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 
thì các công nghệ trên sẽ phát triển mạnh ở các 
(2) perceived ease of use; (3) trust; (4) social influence; (5) innovativeness; and (6) efficiency; of 
which efficiency was a new factor proposed in this research. Cronbach alpha was used to assess 
the scale reliability, Exploratory Factor Analysis and Confirmatory Factor Analysis helped test 
scale development and scale adaptation study, and Structural Equation Modeling was used for 
testing the model. The results showed that the perceived usefulness, perceived ease of use, trust, 
innovativeness, and the new one – efficiency – have effect to intention of changing technology 
in banks located in Vietnam. From this, implications were given for helping bankers improve 
technology used to increase operating efficiency in industry 4.0.
Keywords: Factors; intenti ... h thu và thị phần cho ngân 
hàng”. Với kết quả nghiên cứu này đã cho thấy 
lý thuyết chi phí giao dịch là phù hợp với điều 
kiện nghiên cứu tại các NHTM Việt Nam.
Các yếu tố khác gồm: Hữu ích (HI), Dễ sử 
dụng (SD), Sự tin tưởng (STT), Đổi mới (DM) 
có mối quan hệ tích cực đến sự thay đổi công 
nghệ trong ngân hàng. Kết quả nghiên cứu này 
phù hợp với nghiên cứu trước đây của Taylor 
& Todd (1995), Pikkarainen & cộng sự (2004), 
Suh & Han (2002), Laforet & Li (2005), Luarn 
&Lin (2005), Yiu & cộng sự (2007), Venkatesh 
& Zang (2010), Safeena & cộng sự (2011), 
Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing số 59, 10/2020
63
định thay đổi công nghệ. Trong nghiên cứu tiếp 
theo nhóm tác giả sẽ tiếp tục nghiên cứu mối 
quan hệ từ ý định thay đổi công nghệ đến quyết 
định thay đổi công nghệ.
Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo: 
Trong nghiên cứu này nhóm tác giả chưa thực 
hiện xem xét mối quan hệ giữa các yếu tố ảnh 
hưởng đến ý định thay đổi công nghệ; quyết 
Tài liệu tham khảo
Agarwal, R. and Prasad, J. (1998). A Conceptual and Operational Definition of Personal Innovativeness in 
the Domain of Information Technology. Information Systems Research, 9, 204-224.
Ajzen, I. (1985). From intentions to actions: A theory of planned behavior. In J. Kuhl & J. Beckmann 
(Eds.), Action control: From cognition to behavior. Berlin, Heidelber, New York: Springer-Verlag. 
(pp. 11-39).
Ajzen, Icek. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision 
Processes. 50 (2): 179–211.
Ajzen, I (2002). Perceived Behavioral Control, Self-Efficacy, Locus of Control, and the Theory of Planned 
Behavior. Journal of Applied Social Psychology, 32 (4): 665–683
Alavudeen R. & Rosa K. D. (2015). Impact Of Technological Advancements In The Banking Sector, 
Pezzottaite Journals, Volume 4, Number 3, July – September’ 2015 ISSN (Print):2319- 9016, 
(Online):2319-9024
Ali O. Al-Jaafreh, Raid Al-adaileh, Asif Gill, Ahmed Al-Ani & Yehia alzoubi (2014), A Review of Literature 
of Initial Trust in E-Services: The Case of Internet Banking Services in Jordanian Context. Journal of 
Electronic Banking Systems, 2014, Article ID 690673.
Amin, H. Hamid, M., Lada, S. and Anis, Z. (2008), The adoption of mobile banking in Malaysia: the case 
of Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB). International Journal of Business and Society, Vol. 9 No. 
2, pp. 43-53.
Boskin, B., and Lau, L. (1992). Capital, Technology and Economic Growth. In Landau, Ralph, Nathan 
Rosemberg and David Mowery. Technology and the Wealth of the Nations, Stanford: Stanford 
University Press.
Bùi Quang Tiên (2017), Tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0 đối với ngành Ngân hàng Việt Nam và cơ 
hội, thách thức đối với lĩnh vực thanh toán; Tạp chí Ngân hàng. Số 8/2017 .- Tr. 2 – 5.
Campanella, F., Della Peruta, M. R., & Del Giudice, M. (2015). The Effects of Technological Innovation 
on the Banking Sector. Journal of the Knowledge Economy, 8(1), 356-368. https://doi.org/10.1007/
s13132-015-0326-8
Chaniotakis, I. E., Lymperopoulos, C., & Soureli, M. (2010). Consumers’ intentions of buying own-label 
premium food products. Journal of Product & Brand Management, 19(5), 327–334.
Chaudhuri A. & Holbrook B. M. (2001). The Chain Of Effects From Brand Trust And Brand Affects To 
Brand Performance: The Role of Brand Loyalty. Journal of Marketing, Vol.65, p.81-93.
Cheng, Q. & Song, Y. F. (2008). Customer acceptance of Internetbanking: Integrating trust & quality with 
UTAUT Model.
Chitungo, S.K. & Munongo, S., (2013). Extending the Technology Acceptance Model to Mobile Banking 
Adoption in Rural Zimbabwe. Journal of Business Administration and Education, 3(1), 51-79.
Dasgupta, S., R. Paul, and S. Fuloria. (2011). Factors affecting behavioral intentions towards mobile banking 
usage: Empirical evidence from India, Romanian Journal of Marketing, Vol. 3, No. 1, pp. 6-28.
Davis, F.D, Bagozzi, R.P & Warshaw, P.R. (1989). User acception of computer technology: A comparision 
of two theoretical models. Management Science, 982-1003.
Davis, F.D. (1993). User acceptance of information technology: System characteristics, user perceptions 
and behavioral impacts. International Journal of ManMachine Studies, 38, 475-487
Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing số 59, 10/2020
64
Engel J., Kollatt D. & Blackewll R. (1978). Consumer behavior, Dryden Press.
Fishbein, M. & Ajzen, I. (1975). Belief, attiude, intention & behavior: An introduction to theory & research. 
Reading, MA: Addison-Wesley.
Foon, Y.S. and Fah, B.C.Y. (2011). Internet Banking Adoption in Kuala Lumpur: An Application of UTAUT 
Model. International Journal of Business and Management, 6, 161-167.
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement 
error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, 382-388.
Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and 
measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
Foxall, G.R., & Goldsmith. R. (1988). Personality & consumer reseach: Another look. Journal of the Market 
Reseach Society, 30 (2), 111-125.
Giner-Sorolla, R. & García, M. & Bargh, J. (1999). The Automatic Evaluation of Pictures. Social Cognition. 
17. 76-96. 10.1521/soco.1999.17.1.76.
Gerbing, D. W. & Anderson, J. C. (1988). An Updated Paradigm for Scale Development Incorporating 
Unidimensionality and Ít Assessment. Journal of Marketing Research, 25 (2): 186-192.
Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L., & Black, W. C. (1992). Multivariate Data Analaysis. 3rd ed. 
Macmillan, New York.
Hair JF, Anderson RE, Tatham RL, Black WC (1995). Multivariate data analysis with readings. 4th ed. 
Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Hair, J., Black, W., Babin, B., Anderson, R., & Tatham, R. (2006). Multivariate data analysis. Upper Saddle 
River, N.J: Pearson Prentice Hall.
Hair, J., Black, W., Babin, B., Anderson, R., Tatham, R. and Black, W. (2010). Multivariate Data Analysis. 
7th edition, Prentice-Hall International Inc., Upper Saddle River.
Ho & Mallick. (2016). The Impact of Information Technology on the Banking Industry: Theory and Empirics. 
Information System Research, 9 (1), 1-9.
Hoàng Trọng, Chu Nguyễn Mộng Ngọc. (2008). Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS. NXB Hồng Đức.
Gerbing, D. W. & Anderson, J. C. (1988). An updated paradigm for scale development incorporating uni-
dimensionality and its assessment. Journal of Marketing Research, 25(2), 186-192
Im, S., Bayus, B.L., Mason, C.H., 2003. An empirical study of innate consumer innovativeness, personal 
characteristics, and new-product adoption behavior. Journal of the Academy of Marketing Science, 
31, 61–73.
Joseph, M., McClure, C. and Joseph, B. (1999). Service quality in the banking sector: the impact of 
technology on service delivery. International Journal of Bank Marketing, Vol. 17 No. 4, pp. 182–191.
Joseph, M. and Stone, G. (2003). An empirical evaluation of us bank customer perceptions of the impact of 
technology on service delivery in the banking sector. International Journal of Retail & Distribution 
Management, Vol. 31 No. 4, pp. 190-202.
Joshua, A.J. (2009). Adoption of technology-enabled banking self-services: antecedents & consequences 
(Doctoral dissertation), Update 25/12/2014
( enabled%20
banking%20self services%20...pdf‘?sequence=l)
Khalil, Tarek et al. (Eds.). (2001). Management of Technology: The Key to prosperity in the Third 
Millennium. Elsevier Science, Oxford, UK.
Laforet, S. and Li, X. (2005). Consumers Attitudes towards Online and Mobile Banking in China. 
International Journal of Bank Marketing, 23, 362-380
Luarn, P. & Lin, H.H. (2005). Toward an understanding of the behavioral intention to use mobile banking. 
Computers in Human Behavior, Vol. 21, 873-891.
Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing số 59, 10/2020
65
Mala, K. & Phil. M, (2017). International Journal of Pharmaceutical Sciences and Business Management, 
Vol. 5 Issue. 1, January - 2017, pg. 1-7.
Manning, K.C. Bearden, W.O & Madden, T.J. (1995). Consumer inovativeness & adoption process. Journal 
of consumer Psychology, 4, 329 – 345
Mulligan, P. and Gordon, S. (2002). The impact of information technology on customer and supplier 
relationships in the financial services. International Journal of Service Industry Management, Vol. 
13 No. 1, pp. 29-46.
Muneer, A. (2011). E-banking in Jordan. Behaviour & Information Technology. 2011. 
10.1080/0144929X.2011.586725.
Muneer, A.; Juma’h A. and Mustafa, A. (2012). The Development of E-Banking in Developing Countries in 
the Middle East. Journal of Finance. Accounting and Management, 3(2), 107-123.
Navaretti & Calzolari & Mansilla-Fernandez & Pozzolo. (2017). FinTech and Banking. Friends or Foes?
Nguyễn Duy Thanh & Cao Hào Thi. (2014). Mô hình cấu trúc cho sự chấp nhận sử dụng ngân hàng điện tử 
ở Việt Nam, Tạp chí phát triển kinh tế số 281.
Phạm Xuân Hòe, (2017) Định hướng tiếp cận, ứng dụng cách mạng công nghiệp 4.0 của ngân hàng Việt 
Nam, Tạp chí Thị Trường Tài Chính Tiền Tệ. Số 15/2017. Tr.18-21.
Pikkarainen, T., Pikkarainen, K., Karjaluoto, H., Pahnila, S. (2004)., Consumer acceptance of online banking: 
an extension of the technology acceptance model. Internet Research, Vol. 14, No. 3, pp. 224-235
Puschel, J., J. A. Mazzon, and J. M. C. Hernandez. (2010). Mobile banking: Proposition of an integrated 
adoption intention framework. International Journal of Bank Marketing, Vol. 28, No. 5: 389-409.
Ratten, V. (2008). Technological Innovations in the M-Commerce Industry: A Conceptual Model of WAP 
Banking Intentions. Journal of High Technology Management Research, 18(2), pp. 111-117
Rauyruen P. & K. E. Miller. (2007). Relationship quality as a predictor of B2B customer loyalty. Journal of 
Business Research, 60, 21–31.
Rishi, M. & Saxena, S. C. (2004). Technological innovations in the Indian banking industry: The late 
bloomer. Accounting, Business and Financial History, 14(3), pp. 339-353. 
Riquelme, H., & Rios, R.E. (2010). The moderating effect of gender in the adoption of mobile banking. 
International Journal of Bank Marketing, 28(5), 328-341.
Safeena, R. & Date, H. & Kammani, A. (2011). Internet banking adoption in an emerging economy: Indian 
consumer’s perspective, International Arab Journal of E- Technology, 2 (1) (2011), pp. 56-64.
Saibaba, S., & Naryana, M. T. (2013). determinants of internet banking acceptance in india – a structural 
equation modeling (SEM) approach, 4(4), 485–496.
Schilling, M. A. (2009). Strategic Management of Technological Innovation. Mc GrawHill.
Schwartz (1994). Are there universal aspects in the structure and contents of human values. Journal of 
Social Issues, 50(4):19-46
Sentosa.I., Ming, C. W. (2012). Bambang Bemby Soebyakto & Nik Kamariah Nik Mat: A Structural 
Equation Modeling Of Internet Banking Usage In Malaysia. Journal Of Arts, Science & Commerce, 
3(1), 2012, 75-87.
Singh, S., Srivastava, V., Srivastava, R. K. (2010). Customer acceptance of mobile banking: A conceptual 
framework. SIES Journal of Management, 7, 55-64
Sripalawat, J., Thongmak, M., & Ngramyarn, A. (2011). M-banking in metropolitan Bangkok and a 
comparison with other countries. The Journal of Computer Information Systems, 51(3), 67-76
Steenkamp, J and van Trijp, H. (1991). The use of Lisrel in validating marketing constructs. International 
Journal of Research in Marketing, 8(4), 283–299.
Steenkamp JBEM, ter Hofstede F, Wedel M. (1999). A cross-national investigation into the individual and 
national cultural antecedents of consumer innovativeness. J Mark; 63:55–69
Tạp chí Nghiên cứu Tài chính – Marketing số 59, 10/2020
66
Solow, R.M. (1987). We’d Better Watch Out. New York Times Book Review, July 12, p.36.
Steenkamp, J. B. E. M., Batra, R., & Alden, D. L. (2003). How perceived brand globalnes creates brand 
value. Journal of International Business Studies, 34, 53-65
Sudeep, S. (2008). Internet Banking and Customer Acceptance: The Indian scenario (Doctoral 
dissertation)
Retrieved from: 
pdf?sequence=6 (2008)
Suh, B., & Han, I. (2002). Effect of trust on customer acceptance of internet banking. Electronic Commerce 
Research and Applications, 1, pp. 247–263.
Taylor, S., & Todd, P. (1995). Decomposition and crossover effects in the theory of planned behavior: 
A study of consumer adoption intentions. International Journal of Research in Marketing, 12(2), 
137–155.
Venkatesh, V., Morris, M.G., Davis, G.B. and Davis, F.D. (2003). User Acceptance of Information 
Technology: toward a Unified View. MIS Quarterly, Vol. 27 No. 3, pp. 425-478.
Venkatesh, V., & Zhang, X. (2010). Unified theory of acceptance and use of technology: U.S. vs. China. 
Journal of Global Information Technology Management, 13(1), 5-27.
Venkatraman, M.P., Price, L.L. (1990). Differentiating between cognitive & sensory innovativeness: 
concepts, measurements, & implications. Reseach, 20, 293-315.
Wang, Yi-Shun & Wang, Yu-Min & Lin, Hsin-Hui & Tang, Tzung-I. (2003). Determinants of User Acceptance 
of Internet Banking: An Empirical Study. International Journal of Service Industry Management, 14, 
501-519. 
Yiu, C.S., Grant, Y.K. and Edgar, D. (2007). Factors affecting the adoption of internet banking in Hong 
Kong – implications for the banking sector. International Journal of Information Management, Vol. 
2, pp. 336-351
Yu, C.-S. (2012). Factors Affecting Individuals To Adopt Mobile Banking: Empirical Evidence From The 
Utaut Model. Journal of Electronic Commerce Research, 13(2), 104-21
Zhou, T., Lu, Y., and Wang, B. (2010). Integrating TTF and UTAUT to Explain Mobile Banking User 
Adoption. Computers in Human Behavior, Vol. 26, pp. 760–767.
Zhou, Tao. (2011). An empirical examination of initial trust in mobile banking. Internet Research, Vol. 21 
No. 5, pp. 527-540.