Cách mạng công nghiệp 4.0 và những thách thức đặt ra đối với kiểm toán nhà nước

 CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP 4.0 VAØ NHÖÕNG TAÙC ÑOÄNG TÔÙI NGAØNH NGHEÀ KEÁ TOAÙN - KIEÅM TOAÙN
 Caùch maïng coâng nghieäp 4.0
 vaø nhöõng thaùch thöùc ñaët ra 
 ñoái vôùi Kieåm toaùn nhaø nöôùc
 Ths. Hoàng khắc nhân*
 Ths. Đỗ đăng đoài*
 Ths. Nguyễn thị Thùy linh*
 ách mạng công nghiệp 4.0 (Industrie 4.0) là thuật ngữ nổi lên một báo cáo của Chính phủ 
 Đức năm 2013 trong đó đề cập đến cụm từ này nhằm nói tới chiến lược công nghệ cao, 
 điện toán hóa ngành sản xuất mà không cần sự tham gia của con người. Cách mạng Công 
 nghiệp (CMCN) 4.0 sẽ diễn ra trên 3 lĩnh vực chính gồm Công nghệ sinh học, Kỹ thuật số 
 vàC Vật lý. Tuy nhiên, cuộc CMCN này đã, đang và sẽ có mặt trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống 
 xã hội. Và Kiểm toán nhà nước (KTNN) cũng không đứng ngoài vòng ảnh hưởng khi mà nó làm thay đổi 
 căn bản cách thức mà Kiểm toán viên nhà nước tiếp cận và xử lý thông tin. Trong phạm vi bài viết này sẽ 
 chỉ tập trung chỉ ra những thách thức mà KTNN phải đối mặt trong CMCN 4.0.
 Từ khóa: Cách mạng công nghiệp 4.0, KTNN, thách thức.
 Industry 4.0 and challenges to State Audit Office of Vietnam
 Industrial Revolution 4.0 (Industry 4.0) is a term that emerged from a report by the German government 
 in 2013 which refers to this phrase as a strategic high-tech computerized manufacturing industry without 
 human participation. Industry 4.0 will take place on 3 main areas including Biotechnology, Technology 
 and Physics. However, this Industry 4.0 has been and will be present in many different areas of social life. 
 And the State Audit Office of Vietnam is not out of touch as it fundamentally changes the way SAV’s state 
 auditors’ approach and process information. This paper focuses only on the challenges facing the SAV in the 
 Industry 4.0.
 Keywords: Industrial Revolution 4.0, SAV, challenges.
 1. Hiểu biết cơ bản về cuộc cách mạng công sát các quy trình thực tế, tạo ra một bản sao ảo của 
 nghiệp 4.0 thế giới thực và đưa ra các quyết định phân tán. 
 Qua Internet vạn vật, các hệ thống thực - ảo giao 
 Theo wikipedia, công nghiệp 4.0 là xu hướng 
 tiếp và cộng tác với nhau và với con người trong 
 hiện thời trong việc tự động hóa và trao đổi dữ 
 thời gian thực.
 liệu trong công nghệ sản xuất. Nó bao gồm các hệ 
 thống kết nối các thực thể và “phiên bản số” của Thuật ngữ “Công nghiệp 4.0” khởi nguồn từ 
 chúng được gọi là các hệ kết nối không gian số - một dự án trong chiến lược công nghệ cao của 
 thực thể (cyber-physical system), Internet vạn vật chính phủ Đức, nó thúc đẩy việc sản xuất điện toán 
 (IoT) và điện toán đám mây (Cloud computing) và hóa sản xuất. Khái niệm này được nhắc lại vào năm 
 điện toán nhận thức (cognitive computing). Công 2011 tại Hội chợ Hannover, giới thiệu các dự kiến 
 nghiệp 4.0 tạo ra những “nhà máy thông minh” của chương trình công nghiệp 4.0 của nước Đức, 
 (smart factory). Trong các nhà máy thông minh nhằm nâng cao nền công nghiệp cơ khí truyền 
 với cấu trúc kiểu mô-đun, hệ thống thực-ảo giám thống của Đức.
 *Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán, Kiểm toán nhà nước
14 Số 121 - tháng 11/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
 Một khái niệm khác khá tương đồng và có liên số hoá, cho phép sản xuất theo quy trình tự động, 
quan đến khái niệm “Công nghiệp 4.0”, đó là “cách điều khiển bằng hệ thống máy tính, giúp tiết kiệm 
mạng công nghiệp lần thứ tư”, về bản chất, đều dựa lao động, tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm nguyên 
trên những thành tựu của khoa học kỹ thuật như vật liệu, hiệu suất và độ chính xác caoVà hiện 
Trí tuệ nhân tạo, với máy móc tự động và thông nay, cả thế giới chúng ta đang ở trong giai đoạn đầu 
minh như ô-tô tự lái, in ấn 3 chiều, kết nối vạn vật của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (bắt đầu 
(IoT), công nghệ sinh học và công nghệ nano, số vào cuối những năm 2000) là cuộc cách mạng Số 
hóa dữ liệu, hiện thực ảo Một cách dễ hiểu, chúng hóa và kết nối hệ thống thực và ảo, với những công 
ta có thể hiểu tương đối đồng nhất hai khái niệm nghệ mới như in 3D, robot, trí tuệ nhân tạo, IoT, 
này, tuy nhiên cần lưu ý khái niệm “công nghiệp S.M.A.C, công nghệ nano, sinh học, vật liệu mới... 
4.0” hàm ý một sự chuyển đổi có tính hệ thống bao Cuộc cách mạng công nghiệp lần này đang tạo ra 
gồm tác động lên xã hội dân sự, cơ cấu quản trị và những xu hướng mới, hứa hẹn mở ra bước ngoặt 
bản sắc con người, không chỉ là tác động lên các hệ mới cho sự phát triển của con người.
thống sản xuất kinh doanh.
 Đặc trưng khác biệt của cuộc Cách mạng công 
 Nhìn lại các cuộc cách mạng Công nghiệp nghiệp lần thứ 4 đó là các giá trị được tạo ra gắn 
mà loài người đã trải và thực hiện, từ cuộc Cách liền với nhà máy, thiết bị hữu hình (ở thế giới thực) 
mạng lần thứ nhất bắt đầu vào khoảng năm 1784 càng ngày càng giảm, ngược lại các giá trị được tạo 
là cách mạng Cơ khí hóa sản xuất dựa vào động cơ ra trên không gian mạng (thế giới ảo) có tỷ trọng 
hơi nước, xuất phát từ nước Anh sau đó lan tỏa ra ngày càng tăng. Dựa trên nền tảng công nghệ số, 
toàn thế giới. Trong thời kỳ này, sản xuất giản đơn, tất cả các công nghệ thông minh được tích hợp với 
quy mô nhỏ, dựa trên lao động chân tay được thay nhau để tối ưu hóa quy trình và phương thức sản 
thế bằng sản xuất quy mô lớn dựa trên các máy xuất. Sự phát triển của hạ tầng công nghệ thông tin, 
hơi nước đã đưa đến gia tăng năng suất lao động viễn thông và internet mà đỉnh cao là mạng lưới 
đột biến. Cách mạng công nghiệp lần thứ hai vào vạn vật kết nối IoT cho phép các chủ thể kinh tế 
khoảng giai đoạn 1871-1914 là cách mạng Điện và các chu trình kinh tế kết nối với nhau, xóa nhòa 
khí hóa sản xuất hàng loạt dựa vào năng lượng khoảng cách. Sự kết nối này đang tạo ra một xu 
điện, động cơ đốt trong. Cách mạng lần thứ ba vào hướng mới thường được gọi với khái niệm “kinh 
khoảng giai đoạn 1969-1997 là cách mạng Tự động tế chia sẻ”. Theo đó, các mô hình chia sẻ nguồn lực 
hóa với các tiến bộ về hạ tầng điện tử, máy tính và trực tiếp giữa cá nhân với cá nhân, hướng tới mục 
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 121 - tháng 11/2017 15
 CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP 4.0 VAØ NHÖÕNG TAÙC ÑOÄNG TÔÙI NGAØNH NGHEÀ KEÁ TOAÙN - KIEÅM TOAÙN
 tiêu tối ưu hóa nguồn lực toàn xã hội. Quy mô của bứt phá , vươn lên sánh vai với các cường quốc năm 
 cuộc cách mạng là sự đột phá công nghệ đồng thời châu như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh 
 diễn ra trong nhiều lĩnh vực, tương tác thúc đẩy lúc sinh thời. Bởi, Việt Nam hiện nay đã có những 
 lẫn nhau. Đặc biệt là, mức độ ảnh hưởng, sự lan tỏa yếu tố quan trọng là nền tảng cho cuộc cách mạng 
 của cuộc cách mạng này diễn ra trên quy mô toàn 4.0 này. Đó là việc chúng ta là quốc gia đang trong 
 cầu, với tốc độ phát triển chưa có trong tiền lệ của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập 
 lịch sử loài người (tốc độ phát triển tăng theo cấp 
 quốc tế sâu rộng; lực lượng lao động trẻ, đông đảo, 
 số nhân), và được dự báo sẽ làm thay đổi toàn bộ năng động, nhanh nhạy, ham hiểu biết và tìm tòi; 
 hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị trên toàn thế đó là tỷ lệ dân số và doanh nghiệp sử dụng Internet 
 giới. Những công nghệ mới của cuộc Cách mạng sẽ cao (khoảng 54% dân số vào năm 2016, đứng thứ 
 tác động to lớn lên mọi luật lệ, mọi nền kinh tế, mọi 5 ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương); tỉ lệ dân 
 nền công nghiệp, đồng thời thách thức chúng ta về số sử dụng điện thoại thông minh đạt 55%; ngành 
 vai trò thực sự của con người, chúng có khả năng công nghệ thông tin đang có sự phát triển mạnh 
 kết nối hàng tỷ người trên thế giới, gia tăng đáng kể mẽ với tốc độ tăng trưởng lên đến 16%; Việt Nam 
 hiệu quả hoạt động của các tổ chức, doanh nghiệp, cũng đứng trong top 5 nước tăng trưởng công nghệ 
 tái tạo các nguồn tài nguyên thiên nhiên hay thậm thông tin nhanh nhất thế giới Như vậy, các tiền 
 chí là khôi phục lại những tổn thất mà các cuộc đề quan trọng cho cuộc cách mạng đã không còn 
 cách mạng công nghiệp trước gây ra. quá thua thiệt nếu so với các quốc gia khác, thậm 
 2. Cơ hội và thách thức đặt ra chí có thể nói, dường như cả thế giới đều bước vào 
 cuộc cách mạng 4.0 ở cùng một vạch xuất phát, 
 Như đã biết, các nước phát triển, đặc biệt là 
 cạnh tranh một cách công bằng và sòng phẳng. Cơ 
 các nước phương Tây đã có những bước phát triển 
 hội chia đều cho mọi quốc gia và điều Việt Nam 
 nhảy vọt sau khi trải qua các cuộc cách mạng công 
 chúng ta nên làm là cần phải nhanh chân.
 nghiệp trước đó. Chẳng hạn như với nước Anh, 
 cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã làm Ở chiều ngược lại, thách thức là không nhỏ khi 
 thay đổi vị thế của nước Anh, trở thành cường chúng ta chưa trải qua các cuộc cách mạng trước 
 quốc kinh tế đứng đầu thế giới, là công xưởng của đó, chưa tích lũy đầy đủ khoa học kỹ thuật, nguồn 
 thế giới (năm 1848 sản lượng công nghiệp Anh nhân lực chất lượng cao, năng lực quản lý, cả về 
 chiếm 45% tổng sản lượng công nghiệp thế giới), lượng lẫn về chất. Tuy nhiên, đây vẫn là cuộc cách 
 nước Anh trở thành trung tâm thương mại và tài mạng tất yếu mà Việt Nam chỉ có thể chọn cách 
 chính quốc tế (năm 1870 khoảng 38% mức lưu tham gia hoặc bị loại khỏi “cuộc chơi”. Không tận 
 chuyển hàng hoá qua nước Anh). Tiếp đó, nhiều dụng được cơ hội này, nước ta sẽ chỉ có một kết quả 
 cường quốc công nghiệp khác nổi lên sau kết quả là tụt hậu càng tụt hậu hơn, nước ta vẫn sẽ là “bãi 
 của cách mạng công nghiệp lần thứ 2, tiêu biểu là rác công nghệ” của thế giới, là nơi bán tài nguyên 
 Đức và Hoa Kỳ. Thời kỳ này, nước Đức thay thế giá rẻ, bán sức lao động giá rẻ Trong bối cảnh 
 nước Anh trở thành quốc gia dẫn đầu Châu Âu về nguồn lực còn hạn hẹp, chúng ta cần tìm cho mình 
 công nghiệp. Hoa Kỳ cũng đã vượt nước Anh trở bước đi phù hợp, tầm nhìn bao quát và dài hạn, 
 thành quốc gia công nghiệp số một thế giới. nhất là cần có những giải pháp hết sức cụ thể, căn 
 Nếu như vì nhiều lý do khách quan lẫn chủ cơ, đúng và trúng mới nâng cao hiệu quả, tăng khả 
 quan, Việt Nam đều lỡ nhịp, không có điều kiện năng thích ứng của quốc gia với “làn sóng” công 
 tham gia ba cuộc cách mạng công nghiệp về cơ khí, nghệ mới, tận dụng tốt thời cơ để phát triển đột 
 điện khí hóa và tự động hóa trước đó thì nay, cuộc phá. Thực tế cho thấy Việt Nam đang có sự tiếp cận 
 cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang được đánh khá nhanh chóng về công nghiệp 4.0 khi hàng loạt 
 giá đem lại cơ hội lớn cho nước ta. Việc lần đầu các cuộc thảo luận, nghiên cứu cho nội dung này đã 
 tiên được tham gia một “sân chơi” không biên giới, được thực hiện. Chính phủ cũng cho thấy sự tích 
 không khoảng cách, sẽ là thời cơ “ngàn vàng” để cực, chủ động với quyết tâm cao. Cụ thể, trước xu 
 chúng ta “đi tắt đón đầu”, có thể giúp đưa nước ta hướng phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp 
16 Số 121 - tháng 11/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
4.0, ngày 4/5/2017 Thủ tướng Chính phủ Nguyễn hiện kiểm toán ngân sách, KTNN vẫn chủ yếu dựa 
Xuân Phúc đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về vào các hồ sơ, tài liệu, báo cáo bằng giấy của các 
tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công đơn vị được kiểm toán mà chưa tiếp cận với các dữ 
nghiệp lần thứ tư. liệu số trên hệ thống.
 Đối với việc thực hiện nhiệm vụ tại Kiểm toán Việc gia tăng sử dụng hệ sinh thái Internet Vạn 
nhà nước, vì vậy cũng đang đặt ra nhiều thách vật IoT, việc chia sẻ thông tin nhanh chóng và dễ 
thức. Trước hết là thách thức về mặt làm chủ “công dàng hơn bao giờ hết mặc dù là cơ hội thuận lợi để 
nghệ kiểm toán”. Như đã đề cập, cuộc cách mạng chia sẻ kiến thức, học hỏi kinh nghiệm, tuy nhiên 
công nghiệp 4.0 được dự báo sẽ làm thay đổi toàn cũng sẽ làm tăng nguy cơ mất an toàn thông tin, 
bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị trên toàn nguy cơ mất kiểm soát việc phát tán thông tin tài 
thế giới. Do đó, yêu cầu tất yếu đặt ra là việc kiểm liệu. Đây thực sự là thách thức lớn về vấn đề bảo 
tra, kiểm soát cũng phải thay đổi theo bởi chỉ sử mật, yếu tố đặc biệt quan trọng trong kiểm toán vốn 
dụng các quy trình, thủ tục, phương pháp, kỹ thuật là hoạt động có yêu cầu bảo mật thông tin rất cao.
cũ mà không có sửa đổi, bổ sung, cải tiến để kiểm 
 Ngoài ra, thách thức về nhân lực chất lượng cao 
tra những hệ thống mới hoặc những hệ thống đã 
 cũng là vấn đề rất quan trọng. Cách mạng 4.0 sẽ 
được làm mới là không đảm bảo hiệu quả, hiệu lực. 
 triệt tiêu lao động giản đơn và lao động chất lượng 
Chẳng hạn như:
 thấp. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cán 
 - Sự phát triển của hệ thống thực ảo (Cyber bộ là cái gốc của mọi công việc”, “Công việc thành 
Physical System - CPS) và Internet vạn vật đã và công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Khi 
đang tạo ra ngày càng nhiều mô hình, cách thức các hệ thống sản xuất và quản trị ngày càng đồ sộ 
tổ chức và kinh doanh mới. Các loại hình doanh và phức tạp thì các sai phạm cũng vì thế mà tinh vi 
nghiệp dựa trên nền tảng công nghệ xuất hiện ngày hơn, người kiểm toán viên với công việc kiểm tra 
càng nhiều như Uber, Grab, Bitcoin, Facebook, kiểm soát do đó càng phải giỏi hơn. KTNN muốn 
Google ngày càng nhiều đặt ra các vấn đề quản ứng dụng được những “công nghệ kiểm toán” hiện 
lý hóc búa. Các giao dịch trên không gian mạng đại hơn cần phải chuẩn bị được một đội ngũ kiểm 
(thế giới ảo) có tỷ trọng ngày càng tăng nhanh và toán viên chất lượng cao hơn. Trong kỷ nguyên 
rất khó kiểm soát theo cách thông thường. Lấy ví số hiện nay, các kiểm toán viên cần nhận thức rõ 
dụ như, đến nay cơ quan chức năng vẫn loay hoay xu hướng thời đại để nắm bắt cơ hội và thích ứng, 
vấn đề quản lý thông tin trên mạng xã hội; vấn đề trang bị cho mình nhiều kỹ năng như quản lý, kỹ 
quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh của thuật số và cả những kỹ năng mềm.
Facebook; quản lý thuế các hoạt động bán hàng 
 3. Định hướng phát triển của KTNN trong 
online trên mạng xã hội facebook
 thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0
 - Xuất hiện ngày càng nhiều các hệ thống cơ sở 
 Với vai trò là cơ quan có chức năng kiểm toán 
dữ liệu quản lý lớn, phức tạp, thách thức cho việc 
 việc quản lý sử dụng tài chính công, tài sản công, 
thu thập thông tin, đánh giá tổng thể cũng như bao 
 ngay từ bây giờ Kiểm toán nhà nước cần có những 
quát đầy đủ tình hình hoạt động và tài chính của 
 định hướng, bước đi phù hợp để đảm bảo hoàn 
tổ chức, có thể gây khó khăn cho công tác chọn 
 thành tốt chức năng, nhiệm vụ trong tương lai khi 
mẫu kiểm toán. Hiện nay, nhiều cơ quan, đơn vị 
 mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 được dự báo sẽ 
đã tăng cường ứng dụng CNTT vào quản lý, đưa 
 có tác động lớn, toàn diện đến mọi đối tượng, mọi 
vào sử dụng các hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý tập 
 ngành hay lĩnh vực kinh tế, sẽ kéo theo thay đổi toàn 
trung, tuy nhiên KTNN gần như vẫn chưa hiểu và 
 bộ cơ cấu xã hội, phương thức quản lý. Theo tác giả, 
nắm bắt rõ để vận dụng trong hoạt động kiểm toán. 
 KTNN cần đảm bảo một số yêu cầu như:
Đơn cử như hệ thống Hệ thống thông tin quản lý 
ngân sách và kho bạc Tabmis mặc dù đã được đưa - Tăng cường công tác đào tạo nguồn nhân lực: 
vào vận hành chính thức trên toàn quốc được 05 phải thay đổi rõ nét về mục tiêu, nội dung và cách 
năm kể từ năm 2012, tuy nhiên đến nay khi thực thức đào tạo để tương thích với thời đại mới, chú 
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 121 - tháng 11/2017 17
 CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP 4.0 VAØ NHÖÕNG TAÙC ÑOÄNG TÔÙI NGAØNH NGHEÀ KEÁ TOAÙN - KIEÅM TOAÙN
 trọng phát triển kỹ năng mềm, kỹ năng kiểm toán quen thuộc, nhiều kinh nghiệm giúp thuận lợi cho 
 trong môi trường số hóa, môi trường ảo. Tuyên kiểm toán và kiểm soát chất lượng kiểm toán, hỗ 
 truyền nâng cao nhận thức về xu hướng tác động trợ chọn mẫu, giúp kiểm tra được khối lượng lớn 
 của cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại để mỗi dữ liệu trong thời gian ngắn, đồng thời cho phép 
 kiểm toán viên thấy rõ cần làm gì để kịp thích ứng. phân cấp, phân quyền rõ ràng, đảm bảo kiểm soát 
 được tốt vấn đề bảo mật và gắn trách nhiệm từng 
 - Chủ động nghiên cứu các hệ thống dữ liệu số 
 cá nhân.
 hóa đã và đang được sử dụng rộng rãi thời gian gần 
 đây cũng như các hệ thống sẽ được ứng dụng ở các - Nghiên cứu xây dựng cơ chế thu thập thông 
 ngành, lĩnh vực cần kiểm toán, chẳng hạn như Hệ tin tự động về các đơn vị được kiểm toán, các vấn 
 thống Thông tin Quản lý Ngân sách và Kho bạc đề quan trọng, các vấn đề dư luận quan tâm để bổ 
 Tabmis, hệ Cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm do sung vào cơ sở dữ liệu; Thực hiện đa dạng nguồn 
 Bảo hiểm Xã hội Việt Nam chủ quản, hệ Cơ sở thông tin bao gồm thông tin từ mạng internet, 
 dữ liệu Đất đai quốc gia do Bộ Tài nguyên và Môi không chỉ bó hẹp ở kênh thông tin do Đoàn kiểm 
 trường chủ quản, hệ thống quản lý thuế tập trung toán thu thập được trong quá trình kiểm toán; chú 
 TMS để nâng cao kỹ năng làm việc với các hệ trọng phát triển cơ sở dữ liệu thông tin đầu mối 
 thống cơ sở dữ liệu cho các kiểm toán viên, chủ các đơn vị được kiểm toán để theo dõi, giám sát 
 động sử dụng cho việc kiểm tra, đối chiếu trong chặt chẽ.
 quá trình kiểm toán; Nghiên cứu dự báo các vấn đề 
 - Xây dựng các bộ tiêu chí cụ thể, lượng hóa sâu 
 mới, các lỗ hổng trong công tác quản lý các mô hình 
 các giai đoạn của cuộc kiểm toán kết hợp với phần 
 tổ chức, mô hình kinh doanh mới để có phương 
 mềm kiểm toán để nâng cao hiệu quả kiểm soát 
 thức kiểm tra phù hợp và tư vấn chính sách quản lý 
 chất lượng kiểm toán, đánh giá được chính xác chất 
 cho các cơ quan có thẩm quyền.
 lượng đầu ra của cuộc kiểm toán.
 - Nghiên cứu cải tiến hình thức tổ chức kiểm 
 - Tăng cường học hỏi hợp tác quốc tế sâu rộng 
 toán phù hợp với xu hướng phát triển của hệ thống 
 hơn nữa để bạn bè quốc tế chia sẻ bài học thực tiễn, 
 thực ảo và chia sẻ dữ liệu của kỷ nguyên số, khai 
 kế thừa kinh nghiệm quốc tế, trong đó lưu ý việc 
 thác tối đa thông tin, thu thập hồ sơ, tài liệu từ xa 
 học hỏi kinh nghiệm quốc tế yêu cầu phải có chiến 
 trên hệ thống dữ liệu số liên thông, tiến tới giảm 
 lược và kế hoạch rõ ràng, phân công đầu mối cụ thể 
 dần hình thức kiểm toán hậu kiểm còn nhiều bất 
 từ đầu tới cuối, có đầu ra lượng hóa ngày từ đầu cụ 
 cập thay bằng việc tiền kiểm hoặc giám sát thường 
 thể mới đảm bảo hiệu quả.
 xuyên, giảm dần việc kiểm toán trực tiếp tại đơn 
 vị được kiểm toán mà chỉ kiểm tra trực tiếp trong 
 những trường hợp thực sự cần thiết, ví dụ như như TÀI LIỆU THAM KHẢO
 cần kiểm tra hiện trường hoặc có nghi vấn gian lận 1.(https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4ng_
 nghi%E1%BB%87p_4.0);
 sau khi kiểm tra, theo dõi, giám sát từ xa qua hệ 
 2. nhandan.com.vn;
 thống thông tin, đảm bảo vừa nâng cao hiệu quả 
 3. vnexpress.net;
 công tác kiểm toán, vừa hạn chế phiền toái cho đơn 
 4. 
 vị được kiểm toán và phòng ngừa tiêu cực.
 tin-tuc/4613-cach-mang-cong-nghiep-40--co-
 - Tăng cường ứng dụng các thành tựu khoa học hoi-va-thach-thuc-voi-su-phat-trien-khoa-
 kỹ thuật vào công tác kiểm toán, đặc biệt ứng dụng hoc-cong-nghe;
 CNTT, chẳng hạn ứng dụng công nghệ hiện thực 5. 
 ep-4-0-tac-dong-den-moi-linh-vuc-kinh-te-
 ảo để giả lập môi trường kiểm soát nhằm tìm ra 
 xa-hoi/53124.html;
 lỗ hổng trong môi trường kiểm soát nội bộ, ứng 
 6. Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất - Thành 
 dụng công nghệ chia sẻ dữ liệu số đảm bảo thu quả - hạn chế và bài học kinh nghiệm (http://
 thập thông tin nhanh chóng, tin cậy, ứng dụng luanvan.net.vn/luan-van/cach-mang-cong-
 công nghệ phần mềm để phần mềm hóa toàn bộ nghiep-lan-thu-nhat-thanh-qua-han-che-
 quy trình kiểm toán đối với các lĩnh vực kiểm toán va-bai-hoc-kinh-nghiem-5947/).
18 Số 121 - tháng 11/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN