Bài giảng Sinh lý hệ sinh sản - Nguyễn Phúc Hậu

SINH LYÙ HEÄ SINH 
SAÛN 
ThS. NGUYEÃN PHUÙC HAÄU 
Giaûng vieân ÑHYD. TP HCM 
ÑAÏI CÖÔNG HEÄ SINH SAÛN 
1.GIÔÙI THIEÄU: 
 Ñoäng vaät coù vuù:söï khaùc bieät giöõa gioáng ñöïc 
vaø gioáng caùi laø tuyø thuoäc nhieãm saéc theå Y. 
 Vaø 1 caëp caáu truùc noäi tieát laø tinh hoøan vaø 
buoàng tröùng 
 Yeáu toá di truyeàn quyeát ñònh bieät hoaù tuyeán 
Sinh Saûn(SS ) nguyeân thuûy trong baøo thai 
thaønh tinh hoaøn (TH ) hay buoàng tröùng ( BT ) 
 Tinh hoaøn ( TH ) hình thaønh seõ bieät hoaù oáng 
daãn tinh vaø maøo tinh 
 Buoàng tröùng (BT ) seõ bieät hoaù voøi tröùng vaø 
oáng daãn tröùng 
 Tuyeán SS coù 2 chöùc naêng saûn xuaát giao töû & 
baøi tieát hormon phaùi tính 
 Androgen coù taùc ñoäng nam hoaù & estrogen 
coù taùc ñoäng nöõ hoaù. Caùc hormon naøy ñieàu 
hieän dieän ôû 2 phaùi 
 Tinh hoøan baøi tieát testosteron vaø 1 ít estrogen 
vaø buoàng tröùng thì ngöôïc laïi. Androgen cuõng 
ñöôïc baøi tieát ôû voû thöôïng thaän cuûa caû 2 phaùi 
 BT coøn baøi tieát progesteron laøm meàm töû cung 
chuaån bò tieáp nhaän baøo thai, khi coù thai noù 
coøn tieát ra hormon Relaxin laøm meàm daây 
chaèng khôùp xöông mu vaø coå töû cung. 
 Tuyeán SS 2 phaùi baøi tieát inhibin, ñaây laø 
polypeptit coù taùc duïng öùc cheá baøi tieát FSH 
 Chöùc naêng baøi tieát vaø taïo giao töû cuûa 
tuyeán SS tuøy thuoäc vaøo söï baøi tieát cuûa 
Gonadotropin ( LH & FSH ) 
 LH: hormon taïo hoøang theå 
 FSH: hormon kích thích nang tröùng 
 Nöõ sau daäy thì söï tieát gonadotropin theo 
tuaàn töï chu kyø neân taïo ra chu kyø kinh 
nguyeät, mang thai & taïo söõa coøn nam 
baøi tieát khoâng coù tính chu kyø. 
2. SÖÏ BIEÄT HOÙA VAØ PHAÙT TRIEÅN CÔ QUAN 
SS: 
 Phaùi tính do di truyeàn bôûi 2 NST giôùi tính X&Y 
qui ñònh. NST Y laø ñk caàn vaø ñuû ñeå taïo ra tinh 
hoøan 
 Tuaàn leå thöù 7 veà tröôùc thai nhi nam vaø nöõ 
ñieàu coù tuyeán SS nguyeân thuûy gioáng nhau 
goàm 1 phaàn voû caáp 2 vaø 1 phaàn tuyû caáp 2 
 Sau tuaàn thöù 8 thai nhi ñöôïc di truyeàn laø nam 
thì tuyû phaùt trieån thaønh tinh hoøan coøn voû seõ 
thoaùi hoaù. Luùc naøy tb Leydig vaø Sertoli tieát ra 
testoterone vaø chaùt öùc cheá oáng Muller. Di 
truyeàn laø nöõ phaàn voû seõ phaùt trieån thaønh 
buoàng tröùng, tuûy thoùai trieån 
 Nam oáng Wolf seõ phaùt trieån thaønh maøo tinh 
vaø oáng daãn tinh 
 Nöõ oáng Muller seõ pt thaønh oáng daãn 
tröùng & voøi tröùng, TC 
 Tuaàn 8 cô quan sinh duïc (SD ) ngoaøi 
nam nöõ gioáng nhau 
 Sau ñoù khe sinh nieäu bieán maát choài sinh 
duïc seõ pt hình thaønh neân cô quan SD 
ngoaøi cuûa nam 
 Neáu laø nöõ khe sinh nieäu seõ toàn taïi taïo 
neân cô quan SD ngoaøi 
 Baøo thai DT laø nam, khi TH hình thaønh 
tb Leydig seõ baøi tieát testoterone, tb 
Sertoli baøi tieát chaát MIS ( chaát öùc cheá 
oáng Muller). 
 Testoterone seõ laøm oáng wolf phaùt trieån 
thaønh maøo tinh vaø oáng daãn tinh, vaø 
cuõng taïo ra cô quan SS ngoøai cuûa nam 
Söï bieät hoaù tuyeán sinh saûn 
Söï bieät hoaù cô quan SD ngoaøi 
3.DAÄY THÌ: 
 Ñeán giai ñoaïn tuyeán SS caû 2 phaùi döôùi taùc 
ñoäng hoaït hoaù cuûa Gonadotropin phaùt 
trieån ñeán möùc ñoä hoaøn chænh 
 Luùc naøy coù khaû naêng sinh saûn ñöôïc 
 Beù gaùi: vuù nôû, xuaát hieän loâng naùch vaø mu, 
kinh nguyeät. Sau 1 naêm thì ruïng tröùng 
ñieàu ñaëïn 
 Beù trai: raâu, gioïng noùi oàn do daày daây 
thanh aâm, xuaát hieän loâng naùch, mu, chaân 
 Nöõ daäy thì : 8-13 tuoåi. Buoàng tröùng tieát 
estrogen 
 Nam:9-14 tuoåi.Tinh hoøan saûn xuaát 
testosteron. 
 Trong 175 naêm qua tuoåi daäy thì ngaøy 
caøng ruùt ngaén. 
 Daäy thì muoän:>13 nöõ vaø 20 ôû nam khi 
baét ñaàu sx tinh truøng 
 Thöïc nghieäm chích GnRH lieân tieáp 
vaøo maùu cuûa khæ caùi con ñeå taïo nhöõng 
xung ñoäng noàng ñoä xuaát hieän kinh 
nguyeät 
GnRH ñaõ ñöôc baøi tieát döôùi daïng xung 
töø khi coøn laø baøo thai 
Vaäy töø luùc môùi sinh ñeán daäy thì coù 1 cô 
cheá TK laøm ngaên khoâng cho GnRH baøi 
tieát döôùi daïng xung nhö ngöôøi lôùn 
4. MAÕN KINH: 
 Caøng veà tuoåi trung nieân, BT caøng ít ñaùp 
öùng vôùi caùc hormon höôùng sinh duïc 
 Chöùc naêng BT ngaøy caøng giaûm suùt, kinh 
nguyeät töø töø bieán maát 
 Nang noaõn nguyeân thuûy giaûm nhanh 
 Töû cung, aâm ñaïo : ít cheá tieát, khoâ, teo 
laïïi 
 45-55 tuoåi kinh nguyeät thaát thöôøng roài 
ngöøng haún. Maõn kinh trung bình phuï nöõ 
hieän nay laø 52 tuoåi 
Khi thieáu estrogen ngöôøi phuï nöõ: 
 Caûm giaùc noùng khaép ngöôøi, nhaát laø maët 
 Tính tình khoù chòu, caùu gaét 
 Moâ bì aâm ñaïo moûng maát xuaát tieát teo 
 Vuù teo laïi, chaûy xuoáng 
 Moâ xöông bò maát caøng luùc caøng nhieàu 
loaõng xöông 
 Taêng nguy cô cao huyeát aùp, maïch vaønh 
SINH SAÛN NAM 
 Chöùc naêng chính: 
– Tuyeán sinh duïc: saûn xuaát TTr vaø hormon 
sinh duïc 
– Cô quan sinh duïc phuï: ñaøo thaûi chaát caën 
baû, duy trì noøi gioáng 
Thieát ñoà caét ngang cô quan SS nam 
1. CAÁU TAÏO TINH HOAØN: 
 TH naèm trong bìu, treo bôûi caùc daây chaèng 
 TH naëng 40g, ÑK 4,5cm, hình baàu duïc 
 TH ñöôïc chia laøm nhieàu(400) tieåu thuøy 
 Moãi tieåu thuøy 2-4 oáng sinh tinh xoaén, ñaây laø 
nôi sx TTr 
 80% TH cuûa ngöôøi lôùn laø oáng sinh tinh 
 20% coøn laïi laø moâ lieân keát 
 Nhieät ñoä thích hôïp ñeå sx TTr laø thaáp hôn 3¨C 
nhieät ñoä cô theå 
 Maïng Pampniform laøm laïnh maùu tröôùc khi 
ñeán TH 
Maøng ngaên maùu - tinh hoøan: 
Thaønh cuûa oáng sinh tinh ñöôïc taïo thaønh : 
tb maàm nguyeân thuûy+ tb Sertoli 
Tb Sertoli traõi daøi töø maøng ñaùy ñeán loøng 
oáng sinh tinh 
Ôû gaàn maøng ñaùy tb Sertoli keá caän nhau 
gaén chaët vaøo nhau nhôø nhöõng lieân keát 
chaët ( lieân keát voøng bòt) 
Caùc lieân keát chaët naøy khoâng cho caùc phaân 
töû lôùn qua laïi töø khoûang keõ sang loøng oáng 
sinh tinh ñöôïc, taïo ra thaønh maøng ngaên 
maùu tinh hoøan 
 Maøng ngaên maùu –tinh hoøan vaãn cho caùc 
steroit vaø caùc teá baøo maàm ñang tröôûng 
thaønh xuyeân qua ... aøi tieát 
testosteron 
  Noàng ñoä testosteron taïi choå phaûi hôn huyeát 
töông 100 laàn ñeå hoaøn taát gñ cuoái quaù trình 
sinh tinh 
 Ñaøn oâng bò beänh thieáu LH thì löôïng 
testosteron ngoaïi sinh lieàu thay theá khoâng ñuû 
ñeå duy trì hoaït ñoäng sinh tinh 
 Neáu FSH & LH baøi tieát quaù ít thì söï taïo tinh 
vaãn dieãn ra neáu coù testosteron noàng ñoä cao 
nhöng soá löôïng TT thì giaûm ñaùng keå maø hình 
daïng TT thì bt. Chæ caàn laøm LH hay FSH veà 
bình thöôøng thì soá löôïng TT seõ taêng 
  FSH & LH khoâng taùc ñoäng tröïc tieáp leân 
teá baøo maàm maø taùc ñoäng leân teá baøo 
Sertoli (FSH ) vaø Leydig (LH ) 
6. CHÖÙC NAÊNG NOÄI TIEÁT TINH HOAØN 
 Testosteron laø hormon chính cuûa TH 
 Ñöôïc sinh toång hôïp töø cholesterol trong teá 
baøo Leydig vaø 1 phaàn ôû voû thöôïng thaän 
 Ngaøy baøi tieát 4-9mg 
 Söï baøi tieát testoterone bò ñieàu khieån bôûi LH 
 Testosteron coøn coù taùc ñoäng öùc cheá baøi tieát 
LH 
 Phaùt trieån & di trì phaùi tính thöù phaùt 
 Taùc ñoäng leân chuyeån hoaù protein laøm taêng 
tröôûng cô theå 
Testosteron cuøng FSH duy trì hoaït ñoäng 
sinh tinh 
Döông vaät taêng chieàu daøi vaø ÑK, bìu 
saäm maøu 
Tuùi tinh vaø tuyeán tieàn lieät lôùn 
Gioïng noùi traàm do daây thanh aâm daøy 
Naêng ñoäng, gaây söï, thích con gaùi 
Vai roäng, cô baép nôû 
Chaát nhaøy baøi tieát nhieàu ôû da-> muïn 
Suïn ñaàu xöông hoùa coát, cuoái cuøng laøm 
ngöng pt chieàucao 
ÑIEÀU HOAØ HOAÏT ÑOÄNG TINH HOAØN 
ÑIEÀU HOØA HOÏAT ÑOÄNG TINH HOØAN: 
 Hoaït ñoäng tinh hoaøn chòu söï aûnh höôûng 
FSH & LH 
 FSH taùc ñoäng nuoâi döôõng teá baøo Sertoli 
 FSH + caùc Androgen duy trì chöùc naêng 
taïo tinh truøng cuûa TH 
 FSH kích thích baøi tieát ABP( androgen -
binding- protein) vaø hormomn Inhibin 
 Inhibin laïi coù taùc duïng öùc cheá FSH 
 LH taùc ñoäng nuoâi döôõng teát baøo Leydig 
Vai troø cuûa Inhibin: 
 Tesroteron taùc duïng ñieàu hoøa ngöôïc laøm 
giaûm LH huyeát töông nhöng khoâng taùc duïng 
leân FSH( tröø khi löôïng testoteron lôùn) 
 Inhibin ñöôc baøi tieát töø teá baøo Sertoli coù taùc 
duïng ñieàu hoøa ngöôïc aâm tính leân söï baøi tieát 
FSH 
 Ngöôøi bò teo caùc oáng sinh tinh nhöng coù löôïng 
testoteron vaø LH bình thöôøng, löôïng FSH 
trong huyeát töông taêng cao, chöùng toû teá baøo 
Sertoli suy yeáu-> inhibin khoâng ñöôïc baøi tieát 
Cô cheá ñieàu hoøa ngöôïc: (H 46.3 tr 143) 
 Giaû thuyeát neáu caét boû 2 TH thì löôïng FSH, LH 
taêng nhieàu 
 Testoteron öùc cheá LH do taùc ñoâng tröïc tieáp 
leân tuyeán yeân tröôùc vaø coøn do taùc ñoäng leân 
treân vuøng döôùi ñoài laøm giaûm GnRH 
 Inhibin thì taùc ñoäng tröïc tieáp treân tuyeán yeân 
tröôùc laøm öùc cheá FSH 
 Döôùi taùc ñoäng cuûa LH, soá lôùn testoteron taïi 
choå ñöôïc baøi tieát bôûi tb Leydig tieáp xuùc vôùi moâ 
bì oáng sinh tinh, nhö theá tb Sertoli seõ coù noáng 
ñoä androgen taïi choå ñuû cao môùi duy trì hoïat 
ñoäng sinh tinh ñöôïc 
 Neáu chích testoteron ngoïai sinh vaøo noù 
seõ öùc cheá tb Leydig neân khoâng taïo ñöôïc 
noàng ñoä testoteron taïi choå ñuû lôùn cho 
söï taïo tinh-> soá löôïng TT giaûm ( yù töôûng 
thuoác ngöøa thai cho nam ) nhöng khoâng 
thöïc hieän ñöôïc do testoteron ngoaïi sinh 
gaây neân tích tuï muoái vaø nöôùc-> beänh lyù 
tim maïch 
SINH LYÙ SINH SAÛN NÖÕ 
 Chu kyø kinh nguyeät: 
– Chu kyø buoàng tröùng 
– Chu kyø töû cung 
– Chu kyø aâm ñaïo 
SINH LYÙ SINH SAÛN NÖÕ 
CÔ QUAN SINH DUÏC NGOAØI 
CÔ QUAN SINH DUÏC TRONG 
Chu kyø buoàng tröùng: 
 Ngay khi sinh ra beù gaùi coù nhieàu nang 
tröùng nguyeân thuûy 
 Moãi nang chöùa 1 tröùng chöa tröôûng thaønh 
 Khi daäy thì, nang taêng kích thöôùc hình 
thaønh hoác, chöùa dòch nang 
 Ngaøy thöù 6 cuûa chu kyø moät trong 2 buoàng 
tröùng coù 1 nang pt nhanh-> nang troäi, caùc 
nang khaùc thì thoaùi trieån-> nang thoaùi hoaù 
 Nöõ ñöôïc chích cheá phaåm Gonadotropin 
nhieàu nang tröùng cuøng pt 
 Nang tröôûng thaønh ( nang de Graf) coù teá 
baøo cuûa lôùp voû trong laø nguoàn cung caáp 
estrogen löu haønh trong maùu 
 Ngoaøi ra caùc tb haït cuõng sx estrogen ñoå 
vaøo dòch nang 
 Ngaøy thöù 14 chu kyø nang de Graf caêng 
phoàng quaù möùc -> vôû ra giaûi phoùng tröùng 
vaøo oå buïng 
 Tröùng ñöôïc tua vieàn höùng laáy vaø ñöa vaøo 
voøi tröùng vaø vaän chuyeån ñeán TC 
 Neáu khoâng ñöôïc thuï tinh tröùng seõ thoaùt 
ra ngoaøi qua ngaõ aâm ñaïo 
Hình ảnh trứng 
 Nang tröùng sau khi vôû seõ chöùa ñaày maùu 
raát nhanh taïo ra theå xuaát huyeát 
 Lôùp tb voû vaø tb haït baét ñaàu taêng sinh 
 Cuïc maùu ñoâng nhanh choáng bieán thaønh 
nhöõng tb theå vaøng-> taïo thaønh theå vaøng 
 Neáu coù thai theå vaøng baét ñaàu pt maïnh, 
tb theå vaøng tieát nhieàu estrogen vaø 
progesteron 
 Neáu khoâng coù thai theå vaøng seõ thoaùi 
hoaù vaøo ngaøy thöù 24 cuûa chu kyø-> bieán 
thaønh moâ seïo-> theå traéng 
 Baøo thai BT coù 7 trieäu nang tröùng nguyeân 
thuûy 
 Khi sinh chæ coøn 1 trieäu tröùng 
 Chuùng baét ñaàu quaù trình giaûm phaân I vaø 
döøng laïi ôû tieàn kyø döôùi daïng tröùng sô caáp 
 Khi daäy thì 1 soá tröùng sô caáp thoaùi hoaù 
neân chæ coøn laïi khoaûng 300,000 tröùng 
 Moãi chu kyø kinh nguyeät coù 1 tröùng ñöôïc 
tröôûng thaønh 
 Suoát thôøi gian sinh saûn cuûa ngöôøi phuï nöõ 
chæ coù 500 tröùng tröôûng thaønh 
 Ngay tröôùc khi ruïng tröùng, quaù trình 
phaân chia giaûm nhieåm laàn thöù nhaát 
hoøan taát cho ra 2 tb con. Moät goïi laø 
tröùng thöù caáp tieáp nhaän haàu heát baøo 
töông, moät goïi laø theå cöïc thöù nhaát (phaân 
chia nhoû roài bieán maát) 
 Tröùng thöù caáp neáu coù 1 tinh truøng chui 
vaøo, noù seõ ñöôïc TT kích thích noù seõ baét 
ñaàu quaù trình giaùn phaân II taïo ra theå cöïc 
thöù hai vaø 1 tröùng thöïc söï 
CHU KYØ TÖÛ CUNG 
Chu kyø töû cung 
 Vaøo cuoái chu kyø KN noäi maïc TC bò troùc 
heát ñeán lôùp saâu nhaát 
 Ngaøy thöù 5 ->14 do aûnh höôûng estrogen 
töø nang tröùng ñang pt, NMTC taêng sinh 
chieàu daøy raát nhanh 
 Caùc tuyeán TC giaõn vaø daøi ra-> gñ taêng 
sinh NMTC 
 Sau khi tröùng ruïng NMTC pt raát nhieàu 
maïch maùu, phuø neà döôùi taùc duïng cuûa 
estrogen vaø progesteron töø theå vaøng 
 Caùc tuyeán cuoän laïi vaø xuaát tieát nhieàu 
dòch-> gñ xuïaát tieát hay gñ theå vaøng 
 Khoâng thuï thai-> theå vaøng thoaùi hoaù-> 
nguoàn hormon cung caáp bò thieáu huït ñi, 
laøm NMTC moûng ñi-> maïch maùu caøng 
bò xoaén theâm 
 Caùc ñieåm hoaïi töû baét ñaàu xuaát hieän roài 
caøng lan roäng, caùc ñoäng maïch bò xoaén 
hoaïi töû-> xuaát huyeát taïo thaønh maùu kinh 
 Söï co thaét Ñm xoaén coù leû do chaát 
prostaglandin ñöôïc tieát ra ôû ñaây 
 Thôøi gian haønh kinh töø 3-7 ngaøy 
 Löôïng maùu maát trung bình 30ml 
 Maùu kinh: maûnh vuïn moâ, prostaglandin 
vaø nhieàu fibrinolysin tieát töø moâ noäi maïc 
TC, fibrinolysin laøm tan cuïc maùu ñoâng 
laøm maùu kinh khoâng ñoäng 
 Trong giai ñoaïn tröôùc khi ruïng tröùng 
estrogen laøm cho chaát nhaøy CTC loaõng 
vaø kieàm, taïo ÑK cho TT toàn taïi vaø di 
chuyeån ñöôïc 
Chu kyø aâm ñaïo 
 Do aûnh höôûng estrogen moâ bì aâm ñaïo bò 
söøng hoaù 
 Döôùi aûnh höôûng progesteron aâm ñaïo 
tieát chaát nhaøy ñaëc, moâ bì taêng sinh vaø 
taåm nhuaän BC 
Bieán ñoåi chu kyø ôû vuù 
 Estrogen laøm pt oáng daãn cuûa tuyeán vuù, 
progesteron laøm pt caùc tieåu thuøy vaø 
nang 
 Tröôùc khi coù KN 10 ngaøy vuù hôi to leân 
do caùc oáng daãn bò caêng, coù xung huyeát 
vaø phuø moâ keõ cuûa vuù 
Daáu hieäu ruïng tröùng 
 Söï baøi tieát hormon LH leân ñeán ñænh ñieåm 
trong 36-38h-> ruïng tröùng 
 Sau khi thoaùt ra khoûi nang tröùng coù theå soáng 
72 giôø nhöng tg thuï tinh thì ngaén hôn 
 Giao hôïp 1 laàn vaøo ngaøy ruïng tröùng: 36%. 
Sau khi ruïng tröùng tæ leä thaønh coâng laø 0% 
 Tröôùc khi ruïng tröùng 1-2 ngaøy laø : 36% 
 Tröôùc 5 ngaøy laø: 8% 
 TT hieän dieän tröôùc 48h laø deå thuï tinh nhaát 
Hormon buoàng tröùng 
ESTROGEN: 
 Töï nhieân trong cô theå: 17ß-estradiol, 
estron vaø estriol 
 Chuùng ñöôïc tieát: tb voû trong, tb haït cuûa 
tröùng, theå vaøng, nhau 
 Haàu heát estrogen ñieàu do BT tieát ra 
 Coù 2 ñænh tieát estrogen: moät laø tröùôc khi 
ruïng tröùng, hai giöõa gñ theå vaøng 
Aûnh höôûng estrogen leân cô theå nöõ 
 Laøm hoå trôï söï pt nang tröùng, taêng cöû 
ñoäng voøi tröùng 
 Taêng doøng maùu ôû TC, taêng löôïng cô 
TC, vaø caùc protein co thaét ôû TC. Döôùi 
taùc ñoäng cuûa estrogen CTC deå bò kích 
thích 
 Taêng söï kích thích cuûa oxytocin leân cô 
TC 
 Duøng estrogen thöôøng xuyeân -> phì 
NMTC 
 Estrogen öùc cheá baøi tieát FSH, coøn LH 
thì trong 1 soá ñk noù seõ öùc cheá, trong 
tröôøng hôïp khaùc noù laïi kích thích LH 
 Laøm taêng kích thöôùc tuyeán yeân 
 Duøng estrogen lieàu cao 4-6 ngaøy sau 
khi giao hôïp ôû phuï nöõ ngay ngaøy ruïng 
tröùng laø PP ngöøa thai (saùng hoâm sau) vì 
noù coù taùc duïng ngaên khoâng cho tröùng 
ñaõ thuï tinh laøm toå 
 Taêng troïng löôïng ( do taêng ñoàng hoùa protein) 
 Suïn xöông daøi hoaù coát 
 Gaây ra hòeän töôïng ham muoán tình duïc 
 Laøm vuù nôû to luùc daäy thì-> hormon taêng tröôûng vuù 
 Phaùt trieån phaùi tính thöù phaùt cuûa phuï nöõ 
 Laøm giaûm cholesteron huyeát töông raát ñaùng keå-> 
öùc cheá hieän töôïng xô cöùng ÑM 
 Tích tuï nöôùc vaø muoái khoaùng-> taêng caân 
 Öùc cheá söï taïo thaønh muïn ñaàu ñen hay muïn lôùn 
 Giaûm nguy cô beänh maïch maùu neáu sau khi maõn 
kinh duøng 1 lieàu nhoû estrogen boå sung 
 Lieàu lôùn coù theå laøm taêng huyeát khoái do noù baét gan 
taêng sx caùc yeáu toá ñoâng maùu 
PROGESTERON: 
 Ñöôïc baøi tieát bôûi theå vaøng vaø nhau vaø nang tröùng 
 Töû cung , vuù, naõo laø cô quan ñích cuûa progesteron 
 Laøm thay ñoåi coù chu kyø ôû NMTC,CTC, AÂÑ 
 Khaùng vôùi estrogen treân Cô TC-> giaûm kthích vaø 
nhaïy caûm vôùi cô TC vôùi oxytocin 
 Kích thích caùc nang vaø tieåu thuøy cuûa tuyeán vuù 
 Gaây taùc ñoäng ñieàu hoaø ngöôïc leân vuøng döôùi ñoài vaø 
tuyeán yeân, duøng lieàu cao progesteron coù taùc duïng 
öùc cheá baøi tieát LH ngaên ruïng tröùng 
 Progesteron taùc duïng sinh nhieät neân 
laøm taêng nhieät ñoä cô theå khi ruïng tröùng ( 
bieåu ñoà thaân nhieät) 
RELAXIN: 
 Laø 1 hormon taïo ra ôû theå vaøng, TC, 
nhau, tuyeán vuù 
 Luùc mang thai noù laøm giaõn khôùp xöông 
mu, xöông chaäu, laøm meàm vaø nôû CTC 
taïo thuaän lôïi cho quaù trình chuyeån daï vaø 
soå thai 
 Öùc cheá söï co thaét Cô TC, laøm pt tuyeán 
vuù 
ÑIEÀU HOAØ CHÖÙC NAÊNG BUOÀNG TRÖÙNG 
 FSH kích thích söï tröôûng thaønh cuûa 
nang tröùng vaøo ñaàu chu kyø kinh nguyeät 
 Khi phoái hôïp vôùi LH, FSH laøm cho nang 
tröùng tröôûng thaønh ôû gñ cuoái 
 LH taêng voït gaây neân ruïng tröùng vaø taïo 
theå vaøng 
 LH kích thích theå vaøng baøi tieát estrogen 
vaø progesteron 
 Vuøng döôùi ñoài baøi tieát GnRH-> kt baøi tieát 
LH, FSH 
 GnRH ñöôïc baøi tieát thaønh nhöõng xung 
noàng ñoä, caùc xung ñoäng naøy thì ñoàng 
boä vôùi ñænh noàng ñoä LH trong maùu vaø 
caàn thieát cho söï baøi thieát cuûa 
gonadotropin 
 Söï dao ñoäng veà taàn soá vaø bieân ñoä xung 
GnRH laø quan troïng trong vieäc gaây ra 
söï thay ñoåi noàng ñoä caùc hormon khaùc 
coù traùch nhieäm trong chu kyø KN 
 Taàn soá naøy gia taêng do taùc duïng cuûa estrogen 
vaø giaûm do progesteron vaø testosteron 
 Taàn soá naøy taêng vaøo cuoái gñ nang tröùng taïo neân 
ñænh LH 
 Trong gñ xuaát tieát taàn soá naøy giaûm laø do 
progesteron, nhöng ñeán cuoái chu kì progesteron 
vaø estrogen giaûm thì taàn soá laïi taêng trôû laïi 
 Vaøo thôøi ñieåm coù ñôït daâng cao LH caùc tb baøi tieát 
gonadotropin taêng tính nhaïy caûm vôùi GnRH vì 
taàn soá caùc xung GnRH raát cao, söï töï ñieàu chænh 
cuûa GnRH maø ñaùp öùng cuûa teá baøo baøi tieát LH 
leân möùc toái ña 
HIEÄN TÖÔÏNG ÑIEÀU HOAØ NGÖÔÏC: 
 Phaàn ñaàu gñ nang tröùng noàng ñoä inhibin thaáp 
coøn FSH thì hôi taêng, kích thích nang tröùng 
phaùt trieån. 
 Söï baøi tieát cuûa LH ñöôïc kieåm soùat bôûi cô cheà 
ñieàu hoøa ngöôïc aâm tính cuûa estrogen 
 36-48 giôø tröôùc ruïng tröùng taùc duïng ñieàu hoøa 
ngöôïc cuûa estrogen trôû neân döông tính, taïo 
neân ñôït daâng cao LH, ñoù laø taùc nhaân gaây 
ruïng tröùng. Söï baøi tieát FSH cuõng leân ñænh 
ñieåm 
 Moät noàng ñoä vöøa phaûi vaø haèng ñònh chaát 
estrogen trong maùu gaây ra taùc ñoäng ñieáu hoøa 
ngöôïc aâm tính treân LH coøn noàng ñoä cao gaây 
ra taùc ñoäng döông tính 
 Tb voû trong cung caáp androgen cho teá 
baøo haït 
 Tb voû trong baøi tieát estrogen gaây öùc cheá 
ngöôïc GnRH, LH, FSH 
 Tb haït baøi tieát Inhibin quay leân öùc cheá 
ngöôïc FSH 
 LH chæ ñieàu hoaø baøi tieát TB voû trong, 
coøn TB haït thì ñöôïc ñieàu hoaø baøi tieát caû 
LH vaø FSH 
NGÖØA THAI 
 Neáu chöa coù thai: 
 Duïng cuï ngöøa thai: bao cao su, duïng cuï 
TC ( voøng traùnh thai) voøng naøy laøm 
baèng chaát kim loaïi ñoàng noù coù taùc duïng 
dieät tinh truøng, taïo bieán ñoåi moâi tröôøng 
TC laøm tröùng khoâng laøm toå ñöôïc 
 Traùnh ngaøy ruïng tröùng 
 Giao hôïp giaùn ñoaïn 
 Xuaát tinh ngoaøi AÑ 
 Thuoác: taùc duïng döôïc lyù laøm öùc cheá 
FSH, LH laøm ngaên khoâng cho ruïng 
tröùng, chaát naøy laø estrogen hay 
estrogen + progesteron toång hôïp duøng 
lieân tuïc 21 ngaøy nghæ 7 ngaøy trong luùc 
coù kinh 
 Ñaõ coù thai: duøng chaát ñoái khaùng vôùi 
progesteron nhö mifepriston ñeå phaù 
thai, chaát naøy ngaên progesteron treân 
NMTC laøm taêng söï co thaét cô TC, giaûm 
söï pt NMTC 
Taøi lieäu tham khaûo: 
 Saùch Sinh lyù hoïc y khoa taäp II. Nhaø xuaát baûn 
y hoïc Tp.Hoà Chí Minh 2005. 
 Ganong William F. Review of Medical 
Physiology, 18th ed, Appeton & Lange, 
Connecticut, USA, 1997 
 Guyton Arthur C. Textbook of Medical 
Physiology, 8th ed, W.B.Saunders Company, 
Philadelphia, USA, 1991 
Chân thành cám ơn