Xây dựng hệ thống câu hỏi theo thang nhận thức của bloom nhằm phát triển năng lực tư duy trong dạy học tác phẩm văn chương cho học sinh trung học cơ sở

 TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN HIẾN TẬP 6 SỐ 4 
95 
XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI THEO THANG NHẬN THỨC CỦA BLOOM 
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TƯ DUY TRONG DẠY HỌC TÁC PHẨM 
VĂN CHƯƠNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ 
Nguyễn Thị Quốc Minh 
Trường Đại học KHXH và NV, Đại học Quốc gia, Tp. Hồ Chí Minh 
ntquocminh1212@gmail.com 
Nhận bài ngày: 6/6/2019; Ngày duyệt đăng: 27/08/2019 
Tóm tắt 
Câu hỏi có vai trò quan trọng trong dạy học nói chung và dạy học Văn nói riêng. Sử dụng câu 
hỏi là một trong những phương pháp lâu đời nhất trong dạy học, vấn đề là làm sao để câu hỏi có tính 
hệ thống, có hiệu quả khoa học cao, có thể kích thích người học hăng say tham gia vào quá trình học 
tập. Chúng tôi nhận thấy có thể dựa vào thang nhận thức của Bloom để đưa ra hệ thống câu hỏi trong 
việc biên soạn bài giảng, cũng như tổ chức việc giảng dạy tác phẩm văn chương nhằm phát triển 
năng lực tư duy cho học sinh - một trong những năng lực mà chương trình giáo dục hiện nay đang 
hướng tới. 
Từ khóa: câu hỏi, năng lực, tư duy, tác phẩm văn chương, học sinh trung học cơ sở. 
Building system of questions by using bloom’s taxonomy to develop students’ thinking 
capacity in teaching literary works to junior high school students 
Abstract 
Questions play an important role in teaching activities in general and in teaching literary work in 
particular and using questions has been one of the oldest teaching techniques. The question is how 
to use questions in such ways that the questions are systematically manipulated, scientifically 
effective so that they can stimulate students to eagerly take part in learning process. We strongly 
believe that it is possible to use Bloom’s taxonomy in making the questions up for the lesson plans 
as well as organizing the activities for teaching literary works so as to develop students’ thinking 
capacity – one of the capacities targeted by the current educational curriculum. The scope of 
experiment on using the proposed system of questions is applicable within the teaching hours of 
literary works to students of junior high schools. 
Keywords: question, thinking, capacity, literary work, junior high school student. 
1. Đặt vấn đề 
Sử dụng câu hỏi là một phương pháp đã được 
thực hiện lâu đời nhất trong lịch sử giáo dục gắn 
liền với tên tuổi những người thầy vĩ đại như 
Socrates, Platon, Khổng Tử Gần đây nhất có 
các tác giả Maczno (2007), Elder và Paul (2010) 
cũng đã đề cập đến câu hỏi hiệu quả, nghệ thuật 
vận dụng câu hỏi thông qua kỹ năng đặt và trả 
lời câu hỏi 
Nhìn chung có rất nhiều tài liệu nghiên cứu 
về câu hỏi nhưng khi chúng ta đặt ra vấn đề phát 
triển năng lực, nhất là năng lực tư duy cho học 
sinh thì những câu hỏi kiểu cũ, vụn vặt, khép kín 
sẽ không mang lại hiệu quả khoa học cao, không 
kích thích người học hăng say tham gia vào quá 
trình học tập. Vì thế cần phải có một hệ thống 
câu hỏi và hệ thống câu hỏi này phải phù hợp 
với định hướng giáo dục của Việt Nam hiện nay 
là phát triển năng lực cho người học. Trong 
khuôn khổ bài viết này, tác giả muốn giới thiệu 
hệ thống câu hỏi theo thang nhận thức của 
Bloom (Anderson và cộng sự, 2001) trong dạy 
học tác phẩm văn chương cho học sinh ở cấp 
Trung học cơ sở (THCS). 
 VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE VOLUME 6 NUMBER 4 
96 
2. Nội dung 
2.1. Đặc điểm tâm lý tiếp nhận của học sinh 
ở cấp THCS 
Học sinh ở cấp THCS đang ở thời kỳ phát 
triển phức tạp nhất, và cũng là thời kỳ chuẩn bị 
quan trọng nhất cho những bước trưởng thành 
sau này. Các em ý thức được sự thay đổi và tích 
cực hoạt động cho phù hợp với sự thay đổi đó. 
Ở giai đoạn này nhu cầu học hỏi, khám phá, mở 
rộng giao tiếp ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, 
đây vẫn là thời kỳ quá độ vì các em không còn 
là trẻ con nhưng lại chưa là người lớn một cách 
đúng nghĩa nên dễ dàng dẫn đến những sai lạc 
đáng tiếc nếu như không có sự định hướng đúng 
đắn của nhà trường và gia đình. Vì thế đây cũng 
chính là giai đoạn quan trọng để người giáo viên 
phát triển mọi năng lực học tập cho các em, 
trong đó năng lực tư duy là năng lực cần được 
đặc biệt quan tâm trong dạy học tác phẩm văn 
chương cho học sinh THCS. 
2.2. Hệ thống câu hỏi theo thang nhận thức 
của Bloom trong dạy học tác phẩm văn 
chương ở THCS 
Khi giáo viên đặt ra câu hỏi, học sinh suy nghĩ 
để trả lời qua đó nâng cao được năng lực tư duy 
cho học sinh. Mức độ phát triển năng lực tư duy 
của học sinh như thế nào còn phụ thuộc vào chất 
lượng nội dung, hình thức của câu hỏi đặt ra. Vì 
thế, rất cần câu hỏi phải có hệ thống và ở các cấp 
độ khác nhau một cách hợp lý để lôi cuốn học 
sinh tham gia vào và giúp các em dễ lĩnh hội. 
Ở đây người viết sẽ xây dựng hệ thống câu 
hỏi dựa trên thang nhận thức của Bloom 
(Anderson và cộng sự, 2001) với các cấp độ: 
“Nhớ, Hiểu, Áp dụng, Phân tích, Đánh giá, 
Sáng tạo” để vận dụng vào giờ học tác phẩm 
văn chương. 
2.2.1. Câu hỏi ở cấp độ Nhớ (Remember) 
Nhớ là khả năng ghi nhớ, nhắc lại chính xác 
và nhận diện thông tin. Nhớ được xem như là 
nền tảng, rất cần thiết cho tất cả các cấp độ tư 
duy. Nhớ ở đây được hiểu là nhớ lại những kiến 
thức đã học và nhắc lại được/ đúng. 
Mục đích: Nhằm kiểm tra trí nhớ (khả năng 
học thuộc lòng) của các em về các thông tin, 
kiến thức liên quan đến tác giả, tác phẩm, thời 
đại Câu hỏi này giúp học sinh tái hiện những 
gì các em đã nghe, đã đọc, đã học trên lớp. 
Cách thực hiện: Khi đặt câu hỏi ở cấp độ 
“Nhớ” thì giáo viên có thể sử dụng các từ/cụm 
từ như: ai, ở đâu, khi nào, hãy kể lại 
Ví dụ: 
- Nhà văn Nam Cao tên thật là gì? 
- Hãy cho biết chủ đề của truyện ngắn Lão Hạc 
(Lão Hạc - Nam Cao) 
- Nhà văn Nguyên Hồng quê quán ở đâu? 
Ông sinh và mất năm nào? 
- Văn bản Trong lòng mẹ được trích từ tập 
hồi ký nào của Nguyên Hồng? 
(Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng) 
- Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích gồm bao 
nhiêu câu thơ? Nội dung chủ yếu của đoạn trích 
này là gì? 
- Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích được 
phân bố ... gưng Bích - Nguyễn Du) 
Đây là cấp độ thấp nhất, đơn giản nhất chưa 
có khả năng kích thích phát triển năng lực tư duy 
cho học sinh nhưng giáo viên không nên coi 
nhẹ, vì nếu học sinh không nhớ kiến thức thì thật 
khó để có thể hiểu, nhận xét, đánh giá, sáng 
tạo Nói cách khác, nhớ là nền tảng cho các 
cấp độ cao hơn. 
2.2.2. Câu hỏi ở cấp độ Hiểu (Understand) 
Hiểu là khả năng diễn giải, giải thích vấn đề 
bằng cách nghĩ, cách lập luận và ngôn ngữ của 
riêng mình. Hiểu không đơn giản là nhớ và nhắc 
lại những gì đã học, đã biết mà phải có khả năng 
diễn đạt ý tưởng, thông tin theo cách của riêng 
mình cho người khác cùng hiểu. 
Mục đích: Nhằm kiểm tra học sinh cách liên 
hệ, kết nối các thông tin, kiến thức nội dung 
trong bài học, thông tin về tác giả, tác phẩm, thời 
đại và có sự liên hệ bản thân. Câu hỏi này còn 
giúp học sinh hiểu được những nét đặc sắc trong 
nội dung, nghệ thuật của tác phẩm và tài năng 
của tác giả. 
Cách thực hiện: Khi đặt câu hỏi ở cấp độ 
“Hiểu” thì giáo viên có thể sử dụng các cụm từ 
như: hãy so sánh, hãy giải thích, vì sao 
Ví dụ: 
- Vì sao lão Hạc phải bán chó? Chi tiết “bán 
 TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN HIẾN TẬP 6 SỐ 4 
97 
chó” gợi cho em nhớ đến tác phẩm nào mà em 
đã học/ đã đọc? 
- Em hiểu như thế nào về nguyên nhân cái 
chết của lão Hạc? Qua những điều lão Hạc thu 
xếp nhờ cậy “ông Giáo” rồi sau đó tìm đến cái 
chết, em nghĩ gì về tình cảnh và tính cách của 
lão Hạc? (Bộ Giáo dục và Đào tạo: 2010a, 48). 
 (Lão Hạc - Nam Cao) 
- Theo em, vì sao khi nghe bà cô ngân dài hai 
tiếng “em bé” thì nước mắt chú bé Hồng lại 
“ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa 
đầm đìa ở cằm và ở cổ”? 
(Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng) 
- Câu thơ “Bẽ bàng mây sớm đèn khuya/ Nửa 
tình nửa cảnh như chia tấm lòng” gợi cho em 
cảm giác như thế nào về thời gian? 
- Vì sao trong nỗi nhớ của mình thì Kiều lại 
nhớ về Kim Trọng đầu tiên? 
(Kiều ở lầu Ngưng Bích - Nguyễn Du) 
Đến cấp độ “Hiểu” thì đòi hỏi khả năng tư 
duy của các em phải nhiều hơn, cao hơn và càng 
về các cấp độ sau thì càng cao hơn nữa. 
2.2.3. Câu hỏi ở cấp độ Áp dụng (Apply) 
Áp dụng hay còn gọi là vận dụng, là khả 
năng sử dụng thông tin, kiến thức và chuyển đổi 
kiến thức từ dạng này sang dạng khác (sử dụng 
những kiến thức đã học trong hoàn cảnh mới), 
tức là vận dụng những gì đã học vào đời sống 
hoặc một tình huống mới. 
Mục đích: Nhằm kiểm tra khả năng áp dụng 
những thông tin, kiến thức đã học, đã đọc được 
vào tình huống mới, tình huống cụ thể như thế 
nào. Thông qua câu trả lời cho loại câu hỏi này 
sẽ giúp học sinh tăng thêm kinh nghiệm, vốn 
sống, biết cách giải quyết vấn đề tương tự trong 
cuộc sống. 
Cách thực hiện: Để có thể đặt câu hỏi ở cấp 
độ “áp dụng” thì giáo viên cần phải tạo ra những 
tình huống mới, tình huống có vấn đề để học 
sinh vận dụng các kiến thức đã học, đã biết vào 
giải quyết vấn đề. Giáo viên cũng có thể đưa ra 
nhiều câu trả lời khác nhau cho một câu hỏi để 
học sinh lựa chọn một câu trả lời phù hợp, kèm 
theo đó là sự lý giải của các em. Chính việc so 
sánh rồi chọn lựa các câu trả lời, sau đó lý giải 
vì sao mình chọn là một quá trình tích cực hóa 
hoạt động học tập, phát triển năng lực nhận thức, 
năng lực tư duy cho các em. 
Ví dụ: 
- Giả sử có thể cho lão Hạc lời khuyên trước 
hoàn cảnh của lão thì em sẽ khuyên như thế nào? 
Lý giải vì sao. 
(Lão Hạc - Nam Cao) 
- Giả sử em là nhân vật bé Hồng, khi nghe bà 
cô nói những lời đay nghiến về mẹ mình thì em 
sẽ nói/ làm gì? Giải thích vì sao em nói/làm như 
vậy. 
(Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng) 
- Em hãy liệt kê những thành ngữ mà Nguyễn 
Du đã sử dụng trong đoạn trích Kiều ở lầu 
Ngưng Bích và đặt câu với những thành ngữ đó. 
(Kiều ở lầu Ngưng Bích - Nguyễn Du) 
2.2.4. Câu hỏi ở cấp độ Phân tích (Analyze) 
Là khả năng nhận biết chi tiết, phát hiện và 
phân biệt các bộ phận cấu thành của thông tin 
hay tình huống. Phân tích đòi hỏi khả năng lập 
luận, suy luận cao kết hợp với kiến thức, kinh 
nghiệm, trải nghiệm, chính kiến của bản thân 
người phân tích. 
Mục tiêu: Nhằm kiểm tra khả năng phân tích, 
lý giải những nội dung được học, từ đó tìm ra 
mối liên hệ, hoặc chứng minh luận điểm, hoặc 
đi đến kết luận về một vấn đề gì đó. 
Cách tiến hành: Câu hỏi phân tích thường 
đòi hỏi học sinh phải trả lời: Tại sao? (khi giải 
thích nguyên nhân). Em có nhận xét gì? (khi đi 
đến kết luận). Em hãy lý giải/ giải thích (khi 
chứng minh luận điểm) 
Tình huống phân tích thường có nhiều đáp 
án, nhiều sự lựa chọn khác nhau. Vì bản thân 
mỗi học sinh sẽ có những suy nghĩ, lập luận, 
quyết định khác nhau. Giáo viên tránh áp đặt, 
cần tôn trọng sự tự do sáng tạo của các em. 
Nhưng cũng cần điều chỉnh, định hướng khi các 
em có những sai lệch. 
Ví dụ: 
 - Em hãy phân tích diễn biến tâm trạng của 
lão Hạc xung quanh việc bán chó. Qua đó, em 
thấy lão Hạc là người như thế nào? 
(Lão Hạc - Nam Cao) 
- Khi được gặp lại mẹ sau bao nhiêu xa cách 
và thương nhớ, chú bé Hồng không nói được gì 
 VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE VOLUME 6 NUMBER 4 
98 
mà chỉ “òa lên khóc rồi cứ thế nức nở”, em hãy 
cho biết vì sao lại như vậy? 
- Em có nhận xét gì về tâm trạng của nhân vật 
chú bé Hồng qua đoạn “Giá những cổ tục đã đày 
đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy 
tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, 
mà nhai, mà nghiền cho kỳ nát vụn mới thôi”? 
(Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng) 
- Theo em, từ nào có thể được xem là “nhãn 
tự” trong câu thơ sau “Tưởng người dưới nguyệt 
chén đồng/ Tin sương luống những rày trông 
mai chờ”? 
(Kiều ở lầu Ngưng Bích - Nguyễn Du) 
2.2.5. Câu hỏi ở cấp độ Đánh giá (Evaluate) 
Là khả năng phán xét giá trị hoặc sử dụng 
thông tin theo các tiêu chí thích hợp. Trong hoạt 
động tiếp nhận tác phẩm văn chương, đánh giá 
là một bước cao (nhận thức - đánh giá - thưởng 
thức) thể hiện được trình độ, kinh nghiệm, vốn 
sống, khuynh hướng của người đánh giá. 
Mục tiêu: Nhằm kiểm tra khả năng đóng góp 
ý kiến, sự phán đoán của học sinh trong việc 
nhận định, đánh giá các sự kiện, thông tin trong 
tác phẩm hoặc về tác giả. Dạng câu hỏi này giúp 
thúc đẩy học sinh tìm tòi tri thức, xác định giá 
trị đồng thời qua đó chúng ta hiểu được cách 
nhìn nhận, cách cảm, quan điểm, chính kiến của 
các em về vấn đề. Trả lời cho câu hỏi đánh giá 
đòi hỏi học sinh phải biết cách lập luận chặt chẽ, 
thuyết phục để đưa ra và bảo vệ quan điểm của 
mình. 
Cách tiến hành: Giáo viên đưa ra vấn đề, tình 
huống có trong hoặc ngoài tác phẩm (nhưng có 
liên quan đến tác phẩm) và đặt câu hỏi yêu cầu 
học sinh đánh giá. 
Ví dụ: 
- Em hiểu thế nào về ý nghĩ của nhân vật 
“tôi” (có thể coi là tác giả) qua đoạn văn sau: 
“Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, 
nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy 
họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi 
toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao 
giờ ta thấy họ là những người đáng thương [...]. 
Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo 
lắng, buồn đau, ích kỷ che lấp mất”. (Bộ Giáo 
dục và Đào tạo, 2010a: tr. 48). 
- Nếu cho em chọn một chi tiết đặc sắc nhất 
trong truyện ngắn Lão Hạc thì em sẽ chọn chi 
tiết nào? Vì sao? 
- Ngoài truyện ngắn Lão Hạc thì em còn biết 
những tác phẩm nào của nhà văn Nam Cao? Qua 
những tác phẩm đó em có nhận xét/ đánh giá gì 
về tài năng nghệ thuật của Nam Cao? 
(Lão Hạc - Nam Cao) 
- Em cảm nhận như thế nào về tình cảm chú 
bé Hồng dành cho mẹ qua đoạn “cái lầm đó 
không những làm tôi thẹn mà còn tủi cực nữa, 
khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt 
chảy dưới bóng râm đã hiện ra trước mắt gần rạn 
nứt của người bộ hành ngã gục giữa sa mạc”? 
- Tác giả đã sử dụng kết hợp nhiều biện pháp 
nghệ thuật đặc sắc như so sánh (những cổ tục 
là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu 
mẩu gỗ), điệp từ (mà) và các động từ mạnh (vồ, 
cắn, nhai, nghiến) trong cùng một đoạn văn đã 
mang lại hiệu quả nghệ thuật gì? 
- Nếu cho em chọn một chi tiết đặc sắc nhất 
trong đoạn trích Trong lòng mẹ thì em sẽ chọn 
chi tiết nào? Vì sao? 
(Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng) 
- Có ý kiến cho rằng: Khi gặp cơn gia biến 
Kiều đã phần nào “đền ơn sinh thành” cho cha mẹ 
nhưng Kiều lại phải hi sinh mối tình đầu đẹp đẽ 
của mình với Kim Trọng. Nỗi đau ấy cứ vò xé tâm 
can Kiều, nàng luôn thấy mình có lỗi với Kim 
Trọng vì thế nàng luôn day diết nhớ Kim Trọng. 
Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao? 
(Kiều ở lầu Ngưng Bích - Nguyễn Du) 
2.2.6. Câu hỏi ở cấp độ Sáng tạo (Create) 
Đây là cấp độ cao nhất trong thang nhận thức 
của Bloom. Từ những thông tin, kiến thức được 
cung cấp người học có khả năng làm ra cái mới. 
Để phát triển được tài năng cho người học thì 
giáo viên rất cần cho các em một môi trường 
thuận lợi để sáng tạo. Tránh gò bó áp đặt, bởi áp 
đặt là triệt tiêu hết mọi sự sáng tạo. 
Mục tiêu: Nhằm kiểm tra khả năng của học 
sinh có thể đưa ra dự đoán, cách giải quyết vấn 
đề, các câu trả lời hoặc đề xuất có tính sáng tạo. 
Câu hỏi dạng này sẽ kích thích sự sáng tạo của 
học sinh, qua đó sẽ giúp giáo viên kịp thời phát 
hiện và bồi dưỡng cho những em có năng khiếu 
 TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN HIẾN TẬP 6 SỐ 4 
99 
môn văn. 
Cách tiến hành: Giáo viên cần tạo ra những 
tình huống, những câu hỏi buộc học sinh phải 
lập luận, suy đoán, vận dụng tư duy để có thể 
đưa ra những lời giải mang tính sáng tạo riêng 
của mình. 
Ví dụ: 
- Nếu cho em viết lại một đoạn trong truyện 
ngắn Lão Hạc thì em sẽ viết lại đoạn nào? Vì sao? 
(Lão Hạc - Nam Cao) 
- Nếu cho em đặt lại tên cho đoạn trích Trong 
lòng mẹ thì em sẽ đặt như thế nào? Vì sao? 
- Hãy đặt mình vào nhân vật chú bé Hồng và 
kể/ viết lại đoạn được gặp lại mẹ. 
- Hãy viết một đoạn văn từ 10 - 15 dòng để an 
ủi nhân vật bé Hồng trong những lúc vắng xa mẹ. 
(Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng) 
- Dựa vào nội dung đoạn trích, em hãy viết 
một đoạn văn từ 15 - 20 dòng diễn tả nỗi đau 
buồn của Thúy Kiều khi ở lầu Ngưng Bích. 
(Kiều ở lầu Ngưng Bích - Nguyễn Du) 
2.3. Những lưu ý khi xây dựng hệ thống 
câu hỏi theo thang nhận thức của Bloom cho 
mỗi bài dạy tác phẩm văn chương 
Sự phân chia các cấp độ ở đây cũng chỉ mang 
tính tương đối, vì có trường hợp trong câu hỏi 
dạng này lại có vế quan hệ với câu hỏi dạng 
khác, và ngược lại. 
Câu hỏi ở mức độ càng cao thì sẽ giúp học 
sinh phát triển năng lực tư duy càng nhiều. Hệ 
thống câu hỏi trong giờ học phải giúp học sinh 
đạt tới mục tiêu chung của bài học. Bên cạnh đó 
hệ thống câu hỏi cũng cần mang tính “vừa sức” 
và “tạo sức” cho học sinh. Giáo viên cần tránh 
sử dụng nhiều câu hỏi ở cấp độ thấp sẽ khiến 
học sinh thấy nhàm chán, đơn điệu, không hứng 
thú với giờ học (nhất là đối với những học sinh 
khá, giỏi), nhưng cũng không vì thế mà sử dụng 
quá nhiều những câu hỏi ở cấp độ cao vì như 
vậy các em học lực trung bình sẽ khó theo kịp 
rồi từ đó cũng sinh ra tâm lý chán nản. Vì vậy, 
phải tùy vào tình hình thực tế của lớp học mà 
cân nhắc, lựa chọn, phân phối các cấp độ câu hỏi 
cho hợp lý. 
Do trình độ nhận thức, vốn sống, trải nghiệm 
của các em ở cấp THCS vẫn còn hạn chế nên 
việc vận dụng hệ thống câu hỏi theo thang nhận 
thức của Bloom cho các em vẫn chủ yếu là ở cấp 
độ nhớ, hiểu, phân tích, áp dụng, còn cấp độ 
đánh giá, sáng tạo thì chỉ nên chiếm tỷ lệ thấp 
và cần đảm bảo độ vừa sức cũng như sự phù hợp 
với thực tiễn cuộc sống của các em. 
Giáo viên có thể sử dụng câu hỏi dạng đánh 
giá, sáng tạo dành riêng cho học sinh khá, giỏi như 
một hình thức bài tập về nhà. Tuy nhiên, cũng 
không quên khuyến khích những học sinh còn lại 
mạnh dạn tham gia trả lời dạng câu hỏi này. 
Xây dựng hệ thống câu hỏi cho cùng một 
khối lớp nhưng ở mỗi lớp khác nhau giáo viên 
cũng nên có sự điều chỉnh tổ hợp câu hỏi cho 
phù hợp trình độ học sinh của từng lớp. Giáo 
viên cần phối hợp hài hòa, nhịp nhàng và hợp lý 
các dạng câu hỏi sao cho tất cả học sinh đều 
hăng hái tham gia vào giờ học. Điều này còn phụ 
thuộc rất nhiều vào tài năng, bản lĩnh sư phạm 
của giáo viên. 
3. Kết luận 
Để một giờ học tác phẩm văn chương nói 
riêng và quá trình dạy học môn Ngữ văn nói 
chung đạt hiệu quả cao thì hai nhân tố đóng vai 
trò quan trọng, quyết định sự thành bại đó là: 
giáo viên và học sinh. Trong đó, hệ thống câu 
hỏi mà giáo viên sử dụng là rất quan trọng, có 
ảnh hưởng trực tiếp đến hứng thứ học tập của 
học sinh cũng như chất lượng giờ dạy. Xây dựng 
thành công hệ thống câu hỏi theo thang nhận 
thức của Bloom sẽ là một trong những giải pháp 
tối ưu, mang lại sự đổi mới, hiệu quả thật sự cho 
quá trình dạy học nói chung và dạy học môn 
Ngữ văn ở cấp THCS nói riêng. 
Tài liệu tham khảo 
Anderson, L.W., Krathwohl, D.R., Airasian, P.W., 
Cruikshank, K.A., Mayer, R.E., Pintrich, 
P.R., Raths, J., and Wittrock, M.C. (Eds.) 
(2001). A taxonomy for learning, teaching, 
and assessing: A revision of Bloom’s 
Taxonomy of Educational Objectives 
(Complete edition). New York: Longman. 
Bộ Giáo dục và Đào tạo, Dự án Việt - Bỉ (2010). Dạy 
và học tích cực - Một số phương pháp và kỹ 
thuật dạy học. Hà Nội, Nxb Đại học Sư phạm. 
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010a). Ngữ văn 8, Tập 1. 
 VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE VOLUME 6 NUMBER 4 
100 
Hà Nội, Nxb Giáo dục. 
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010 b). Ngữ văn 9, Tập 1. 
Hà Nội, Nxb Giáo dục. 
Elder, L. and Paul, R. (2010). The Thinker's Guide to 
the Art of asking essential question. The 
Foundation for Critical Thinking. Bản dịch 
Nxb Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh, 2015. Cẩm 
nang tư duy đặt câu hỏi bản chất. 
Marzano, R. Z. (2007). The Art and Science of 
Teaching: A Comprehensive Framework for 
Effective Instruction. 1st ed., Association for 
Supervision and Curiculum Development. 
221 pp. 
Nguyễn Thị Quốc Minh (2017), Luận án Tiến sỹ 
Khoa học giáo dục: Xây dựng hệ thống câu 
hỏi phát triển năng lực đọc hiểu tác phẩm văn 
chương cho học sinh trung học phổ thông, 
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội