Ứng dụng công nghệ viễn thám trong kiểm toán hoạt động khai thác khoáng sản của kiểm toán nhà nước

 KIEÅM TOAÙN LÓNH VÖÏC TAØI NGUYEÂN KHOAÙNG SAÛN
 ÖÙNG DUÏNG COÂNG NGHEÄ VIEÃN THAÙM TRONG 
 KIEÅM TOAÙN HOAÏT ÑOÄNG KHAI THAÙC 
 KHOAÙNG SAÛN CUÛA KIEÅM TOAÙN NHAØ NÖÔÙC
 ThS. Dương Quang Chính1
 Đinh Lan Anh2
 Phạm Thu Hương3
 iểm toán nhà nước được thành lập từ năm 1994. Đến nay, các cuộc kiểm toán được tiến hành 
 ngày càng quy củ, chất lượng, phát hiện nhiều sai phạm trong sử dụng tài sản quốc gia, ngân 
 sách nhà nước, qua đó đã thu hồi hàng nghìn tỉ đồng mỗi năm vào ngân sách nhà nước, góp 
 phần làm minh bạch nền tài chính quốc gia. Hiện nay, trong hoạt động khoáng sản, kiểm toán 
 đượcK thực hiện lồng ghép và kiểm toán chuyên đề, trong đó kiểm toán chuyên đề có chất lượng cao hơn và 
 mang lại kết quả rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, sai phạm lớn nhất trong khai thác khoáng sản có thể xảy ra, 
 được coi là trọng yếu kiểm toán chính là khai thác trái phép và thất thoát tài nguyên nhưng các cuộc kiểm 
 toán từ trước đến nay trong hoạt động này chưa làm rõ được những sai phạm đó, mà nguyên nhân là do chưa 
 áp dụng phương pháp xác định chính xác ranh giới mỏ và sản lượng khoáng sản đã khai thác. Bài viết này 
 đề xuất ứng dụng công nghệ viễn thám,có thể chụp ảnh lên mô hình và xác định ranh giới khai thác và sản 
 lượng khoáng sản đã khai thác với độ chính xác cao, từ đó các kiểm toán viên có thể xác định chênh lệch giữa 
 số liệu tính toán với số liệu mà đơn vị kê khai, cung cấp, từ đó chỉ rõ những sai phạm về khai thác trái phép 
 và gây thất thoát tài nguyên của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản hiện nay.
 Từ khóa: Kiểm toán nhà nước, công nghệ viễn thám, kiểm toán hoạt động khai thác khoáng sản, 
 khai thác trái phép, thất thoát tài nguyên.
 Application of remote sensing technology in auditing mining activities of SAV
 SAV was established in 1994. Up to now, audits have been conducted more and more regularly and with 
 high quality and found many violations in the use of national assets, the state budget, which has recovered 
 thousands of billions of VND each year into the state budget, contributed to the transparency of Vietnam’s 
 financial system. At present, in the field of mineral mining, auditing is carried out in an integrated manner 
 and thematic audits are conducted, where higher quality thematic audits have achieved encouraging results. 
 However, the biggest culprit in the mining industry is likely to occur, which is considered to be a major 
 audit activity, namely, illegal logging and loss of resources. Clearly, these errors are due to the fact that the 
 methods of accurately determining the mine boundaries and exploited minerals have not been applied. This 
 article proposes the application of remote sensing technology, which can take pictures of the model and 
 determine the mining boundaries and mining yields with high precision, so that auditors can identify the 
 difference between the calculated data and the data declared and provided by the audited entities and point 
 out the violations of illegal exploitation and the loss of natural resources of the mining enterprises.
 Keywords: SAV, remote sensing technology, mineral resource audit, illegal exploitation, natural 
 resources loss.
 Giới thiệu là công nghệ thu thập số liệu đầu vào, trong đó đo 
 đạc địa hình - địa vật chiếm vai trò trung tâm.
 Trong cơn lốc của cách mạng 4.0 toàn cầu, xu 
 hướng “số hoá” trong quản lý hoạt động khoáng Gốc rễ của công tác đo đạc nhằm quản lý hoạt 
 sản là tất yếu. Gốc rễ của quá trình chuyển đổi này động khai thác khoáng sản có thể được tóm tắt một 
 1Phó Kiểm toán trưởng, KTNN Khu vực VI; 2,3Trường Đại học Mỏ - Địa chất, Hà Nội
26 Số 130 - tháng 8/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
cách đơn giản là “thu nhận hình dạng, kích thước phần quan trọng để biến những số liệu thô thành 
các yếu tố địa hình, địa vật trên khu vực khai thác số liệu nền tảng phục vụ cho các ứng dụng tính 
càng chính xác, càng gần với thực tế càng tốt” trên toán phân tích. Với bước chuyển mình sang thu 
cơ sở đó, tạo lập mô hình số mỏ và tính toán một thập dữ liệu số hoàn toàn, việc tích hợp và tạo ra 
cách chính xác thể tích của tài nguyên. Thách thức các sản phẩm sau đo đạc khảo sát trở nên gần như 
lớn nhất đặt ra là lựa chọn công nghệ phù hợp, không có giới hạn.
tối ưu với các điều kiện khắc nghiệt của khu vực 
 1. Tổng quan về công nghệ
khai thác để có thể chủ động hoàn thành công việc 
nhanh chóng, chính xác, đồng thời đảm bảo an Viễn thám là công nghệ cho phép nghiên cứu, 
toàn và không ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất. đo đạc, thu thập thông tin về một đối tượng, sự 
Công nghệ viễn thám chính là chìa khóa giúp vượt vật từ xa bằng cách sử dụng các thiết bị đo (cảm 
qua những thách thức này. biến) phù hợp. Có hai loại viễn thám chính là viễn 
 thám thụ động và viễn thám chủ động, trong đó 
 Trong khi các nguyên tắc cơ bản của đo đạc 
 viễn thám thụ động thu nhận các bức xạ từ nguồn 
không mấy thay đổi theo thời gian thì trang thiết 
 tự nhiên (ví dụ ánh sáng mặt trời...) được phát ra/
bị đo lại có sự thay đổi lớn. Ở những quốc gia khai 
 phản xạ từ các đối tượng còn viễn thám chủ động 
khoáng hàng đầu, các kỹ thuật đo đạc thế hệ mới 
 là công nghệ có thiết bị tự phát đi các nguồn năng 
xuất hiện nhiều trên các khu mỏ như máy quét 
 lượng và thu nhận các phản hồi của các nguồn 
laser/radar 3 chiều mặt đất, máy quét laser 3 chiều 
 năng lượng đó (ví dụ laser, radar...). 
hàng không (hay còn có cách gọi khác là Lidar), 
chụp và đo vẽ lập thể trên ảnh hàng không, máy Đối với lĩnh vực quản lý công nghiệp khai 
bay không người lái (UAV), ảnh/video vệ tinh độ khoáng nói chung cũng như trong kiểm toán hoạt 
phân giải cao. Bên cạnh đó, phần mềm ứng dụng động khai thác khoáng sản nói riêng, tùy theo yêu 
cũng là hợp phần quan trọng trong khai khoáng cầu, có thể áp dụng loại chủ động hoặc thụ động, 
chuyên nghiệp ngày nay, rõ ràng sau tất cả các bước nguyên lý áp dụng hai loại công nghệ viễn thám ... hai dùng máy quét laser hoặc máy ảnh) hoặc cùng 1 
thác lộ thiên, công nghệ viễn thám bằng không lúc dùng nhiều cảm biến (VD: Vừa quét laser + 
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 130 - tháng 8/2018 27
 KIEÅM TOAÙN LÓNH VÖÏC TAØI NGUYEÂN KHOAÙNG SAÛN
 chụp ảnh quang; hoặc vừa chụp ảnh nhiệt + quét ■ Cảm biến nhiệt: Cung cấp các sản phẩm ảnh 
 laser...) và cũng tùy yêu cầu và khả năng tài chính, nhiệt, độ phân giải thấp hơn ảnh quang. Cảm biến 
 nhân lực, thời gian... có thể tùy chọn cho phù hợp này thường chỉ được sử dụng trong một số ứng dụng 
 và hiệu quả. chuyên ngành đặc biệt, ví dụ: Kiểm soát các đối 
 tượng phát nhiệt như động vật, đảo nhiệt, dây điện... 
 Sản phẩm của công nghệ viễn thám của từng 
 loại cảm biến bao gồm: Trong ngành công nghiệp khai khoáng, các mỏ 
 lộ thiên thường có thể sử dụng được tất cả các loại 
 ■ Cảm biến laser: Thường cung cấp các sản 
 cảm biến trên, nhưng phổ biến nhất là dùng máy 
 phẩm cơ bản gồm đám mây điểm 3D trực tiếp 
 ảnh số và máy quét laser (cả hàng không và mặt 
 (x,y,H) với mật độ cực lớn và độ chính xác cao, các 
 đất). Với các mỏ hầm lò, do điều kiện đặc thù, cảm 
 thông tin về cường độ phản xạ laser (intensity), ảnh 
 biến thông dụng nhất là máy quét laser mặt đất (cố 
 xám trực giao không bóng được tạo ra từ cường 
 định hoặc di động) và đôi khi cảm biến nhiệt có thể 
 độ phản xạ laser. Các sản phẩm cơ bản này thường 
 được sử dụng. 
 được sử dụng làm đầu vào cho các quá trình tính 
 toán sau đó, đặc trưng nhất là mô hình số địa hình Như vậy, công nghệ viễn thám là công nghệ 
 (DTM) và mô hình số bề mặt (DSM). mới, hoàn toàn có thể được nghiên cứu triển khai 
 vào thực tế của hoạt động quản lý tài nguyên cũng 
 ■ Cảm biến Radar: Tạo sản phẩm cơ bản là ảnh 
 như kiểm toán hoạt động khai thác khoáng sản của 
 giao thoa radar 3 chiều bề mặt khu vực được khảo 
 Kiểm toán nhà nước.
 sát. Từ sản phẩm cơ bản này, các dẫn phẩm như 
 DTM, DSM sẽ được tạo ra và sử dụng làm đầu vào 2. Triển khai thực tế
 cho các bài toán tính toán, mô hình khác.
 Trong những năm qua, tại cơ quan Kiểm toán 
 ■ Cảm biến quang học (máy ảnh số): Cung cấp nhà nước Việt Nam, Kiểm toán hoạt động khoáng 
 các loại ảnh quang độ phân giải cao. Sản phẩm ảnh sản được thực hiện lồng ghép và kiểm toán chuyên 
 có thể được xử lý thành ảnh trực giao hoặc trực đề, trong đó kiểm toán chuyên đề có chất lượng 
 giao thực hoặc đám mây điểm ảnh để đưa vào các cao hơn và mang lại kết quả rất đáng khích lệ. Tuy 
 quy trình tính toán tiếp theo. nhiên, sai phạm lớn nhất trong hoạt động khoáng 
28 Số 130 - tháng 8/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
sản có thể xảy ra, được coi là trọng yếu kiểm toán b. Nhiệm vụ đặt ra cho nhóm chuyên gia 
chính là khai thác trái phép gây thất thoát tài nguyên thực hiện
nhưng các cuộc kiểm toán từ trước đến nay trong 
 Nhiệm vụ được giao là kiểm tra tình trạng khai 
hoạt động khoáng sản chưa làm rõ được những sai 
 thác so với giấy phép được cấp của các đơn vị. 
phạm này, mà nguyên nhân là do chưa áp dụng 
 Thời hạn hoàn thành nhiệm vụ ngắn và yêu cầu độ 
phương pháp xác định chính xác sản lượng khoáng 
 chính xác cao. 
sản đã khai thác. 
 c. Quy trình và phương pháp thực hiện
 Với nguyên lý hoạt động của công nghệ viễn 
thám như đã nói ở trên, Kiểm toán nhà nước trong Nhóm chuyên gia khi triển khai đã chọn cách 
quá trình thực hiện các cuộc kiểm toán hoạt động kết hợp phương pháp đo vẽ truyền thống với bay 
khai thác khoáng sản cần nghiên cứu và áp dụng chụp ảnh quang bằng UAV để thành lập mô hình 
vào thực tế công nghệ viễn thám, qua đó có căn số để tính toán khối lượng, đối soát kiểm chứng với 
cứ xác định chính xác ranh giới khai trường, sản phương pháp đo vẽ truyền thống bằng máy toàn 
lượng khoáng sản đã khai thác, lượng đất đã bóc, đạc theo quy trình được mô tả tại hình vẽ số 2.
khối lượng mét lò đào, khối lượng công tác đã thực Hình 2: Quy trình xác định khối lượng khai 
hiện... qua đó xác nhận được tính hợp pháp, hợp lệ thác mỏ bằng công nghệ viễn thám tại Thủy 
của các số liệu trong báo cáo tài chính của các đơn Nguyên-Hải Phòng
vị khai thác khoáng sản được kiểm toán, đồng thời 
phát hiện các sai phạm trong khai thác trái phép, 
gây thất thoát lãng phí tài nguyên và xác định chính 
xác nghĩa vụ mà các đơn vị khai thác phải thực hiện 
với Nhà nước.
 Tuy nhiên, trong thực tế, trong hàng trăm cuộc 
kiểm toán về khai thác khoáng sản, thì KTNN 
mới chỉ thử nghiệm áp dụng duy nhất 1 lần công 
nghệ viễn thám, sử dụng máy bay không người lái 
(UAV) để thực hiện kiểm toán khai thác mỏ đá vôi 
tại huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng. Để đảm bảo 
chất lượng và khách quan, đoàn kiểm toán phải 
thuê nhóm chuyên gia độc lập về công nghệ viễn 
thám. Mặc dù là lần thử nghiệm đầu tiên, nhưng 
kết quả rất thành công, góp phần nâng cao tính 
hiệu lực, hiệu quả của cuộc kiểm toán do KTNN 
thực hiện. 
 Tóm tắt quá trình thực hiện và các kết quả đạt 
được như sau: d. Kết quả thực hiện của nhóm chuyên gia
 a. Khái quát về Khu vực khai thác Các kết quả cần thiết phục vụ công tác kiểm 
 Các mỏ đá tại Thủy Nguyên, Hải Phòng chủ toán như bản đồ địa hình 1/500, ảnh trực giao khu 
yếu là mỏ đá vôi, địa hình hiểm trở, phức tạp. Hiện mỏ, mô hình DTM... đã được hoàn thành trong 
trạng giao đất, giao mỏ và tình trạng khai thác vòng 2 tuần và được sử dụng để tính toán khối 
khoáng sản tại địa phương cũng khá phức tạp, cộng lượng khoáng sản đã được khai thác. Độ chính xác 
thêm yếu tố lịch sử là khu vực này đã có hoạt động của kết quả đáp ứng hoàn toàn các quy định quy 
khai thác diễn ra trong thời gian dài. phạm hiện hành của Việt Nam.
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 130 - tháng 8/2018 29
 KIEÅM TOAÙN LÓNH VÖÏC TAØI NGUYEÂN KHOAÙNG SAÛN
 Hình 3: Sản phẩm không ảnh (10cm) khu vực mỏ đá Trại Sơn, Thuỷ Nguyên
 Hình 4: Mô hình số DTM mỏ Trại Sơn D (năm 2010) và hiện trạng còn lại (2017)
 e. Kết quả kiểm toán hạn của mỏ, thực tế nằm sâu trong khai trường.
 Bằng việc sử dụng kết quả của nhóm chuyên gia - Các DN khai thác trái phép hàng triệu m3 
 để tính toán, với nguyên tắc là đối chiếu khối lượng khoáng sản so với cấp phép.
 mỏ đã mất kể từ thời điểm bàn giao đến thời điểm 
 Các kết quả trên được đánh giá là rất cao, chưa 
 kiểm toán (23/11/2017); so sánh với sản lượng 
 bao giờ đạt được kể từ khi Kiểm toán nhà nước tiến 
 mỏ được kê khai từ khi bắt đầu khai thác đến hết 
 hành các cuộc kiểm toán về khai thác khoáng sản.
 10/2017; sử dụng các hệ số quy đổi của địa phương 
 đang áp dụng... Kiểm toán nhà nước đã phát hiện: 3. Bài học kinh nghiệm rút ra từ áp dụng 
 - Các đơn vị đã khai thác vượt giới hạn cho thử nghiệm công nghệ viễn thám trong kiểm 
 phép 14m. Có những điểm trước đây là đỉnh của toán hoạt động khai thác khoáng sản tại Thủy 
 ngọn núi có cốt +50m thì sau khi khai thác đã trở Nguyên-Hải Phòng
 thành hồ nước có độ sâu -9m; Thứ nhất, cần đổi mới việc áp dụng công nghệ 
 - Nhiều điểm có tọa độ nằm trên đường giới trong kiểm toán khai thác khoáng sản, thực tế là do 
30 Số 130 - tháng 8/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
đổi mới công nghệ trong 
tính toán xác định khối 
lượng khoáng sản đã khai 
thác tại mỏ đá vôi Thủy 
Nguyên, thì công nghệ 
viễn thám có những ưu 
điểm nổi bật như sau so 
với các công nghệ truyền 
thống khác:
 - Thời gian thực hiện 
ngắn hơn, đặc biệt là công 
nghệ UAV và quét laser 
mặt đất.
 - Mật độ dữ liệu thu 
 - Công nghệ mới thường đòi hỏi nhân lực chất 
được trong sản phẩm cao 
 lượng cao hơn.
hơn rất nhiều (từ vài trăm tới vài triệu lần).
 - Trang thiết bị phức tạp hơn và quy trình triển 
 - Khả năng đo đạc toàn diện hơn rất nhiều, đặc 
 khai cần nhiều thủ tục hơn.
biệt đối với các khu vực địa hình phức tạp, hiểm 
trở, vùng sâu vùng xa... - Chi phí thường cao hơn.
 - Cần huy động ít nhân lực hơn và số ngày công Thứ hai, việc lựa chọn vấn đề, cách thức tiếp cận 
để hoàn thành nhiệm vụ cũng ít hơn. kiểm toán là hết sức quan trọng. 
 - Kết quả tính toán dựa trên mô hình đồng nhất - Quá trình thu thập các tài liệu liên quan đến 
hơn (kết quả giữa các lần tính toán khác nhau bới nội dung kiểm toán cần nhiều kênh thông tin hơn. 
các nhân sự khác nhau gần như không sai khác). Thực tế, Đoàn kiểm toán không chỉ thu thập thông 
 tin từ phía đơn vị được kiểm toán mà còn phải thu 
 - Xem xét, phân tích, đánh giá được kết quả trực 
 thập các tài liệu liên quan đến nội dung kiểm toán 
quan hơn trên mô hình.
 từ nhiều kênh, như: thu thập thông tin từ tất cả 
 - Có thể phân tích đánh giá theo nhiều phương báo cáo của huyện Thủy Nguyên, thông tin của cơ 
án, nhiều khía cạnh, nhiều thông số trên mô hình quan thuế, của cán bộ trực tiếp quản lý khoáng sản, 
số kết quả (phương pháp truyền thống rất khó thực thông tin từ hiện trường khai thác, báo cáo của Ban 
hiện được tương tự). Nội chính và của Cơ quan Công an Thành phố...
 - Có thể kết hợp nhiều loại cảm biến đồng thời - Việc kiểm toán lĩnh vực tài nguyên, khoáng 
để tạo ra một lúc nhiều dạng sản phẩm đồng nhất sản là tương đối khó, nếu chỉ tiếp cận trên hồ sơ, sổ 
với nhau. sách thì kiểm toán viên sẽ không dễ phát hiện sai 
 sót. Chính vì vậy, Đoàn kiểm toán phải có phương 
 - Hiệu quả chi phí tổng thể cao hơn và chủ 
 pháp tiếp cận kiểm toán mới. Trong cuộc kiểm toán 
động hơn.
 nói trên, KTNN khu vực VI đã lựa chọn cách tiếp 
 Tuy nhiên, phải kể đến một số nhược điểm của cận từ hiện trường khai thác. Cách thức này đòi hỏi 
công nghệ mày như sau: Tổ kiểm toán phải xuống các điểm mỏ nhiều hơn 
 - Hạn chế lớn nhất là các phương pháp mới để chắc chắn không bị nhầm lẫn, từ đó xác định 
thường không đủ cơ sở pháp lý do độ trễ của quy chính xác các điểm mỏ có khả năng sai phạm.
trình cập nhật luật so với tốc độ phát triển rất - Có một nội dung hết sức quan trọng, mang 
nhanh của công nghệ. tính quyết định, đó là: cơ quan kiểm toán phải thuê 
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 130 - tháng 8/2018 31
 KIEÅM TOAÙN LÓNH VÖÏC TAØI NGUYEÂN KHOAÙNG SAÛN
 chuyên gia đo đạc sản lượng khai thác để có căn cứ khai thác khoáng sản của Kiểm toán nhà nước tại 
 tính toán nghĩa vụ tài chính đối với đơn vị được Việt Nam là một vấn đề mới, mặc dù mới được 
 kiểm toán. Vấn đề đặt ra là, cơ quan kiểm toán lựa thực hiện thử nghiệm lần đầu năm 2017 tại huyện 
 chọn đơn vị nào để không bị chi phối từ phía các Thủy Nguyên, Hải Phòng nhưng đã mang lại thành 
 DN khai thác, phải đảm bảo tính khách quan, độc công lớn. Thành công bước đầu này đã khẳng định 
 lập và áp dụng phương pháp đo đạc như thế nào khả năng ứng dụng rộng rãi công nghệ viễn thám 
 cho phù hợp. Khi thực hiện cuộc kiểm toán này, trong kiểm toán hoạt động khai thác khoáng sản 
 KTNN khu vực VI đã đề xuất lựa chọn Công ty là hoàn toàn khả thi. Để áp dụng thành công, cần 
 TNHH Công nghệ Niềm tin. Đây là đơn vị có kinh phải có những nghiên cứu chi tiết, cụ thể từ việc 
 nghiệm hoạt động trong lĩnh vực đo đạc bản đồ lựa chọn công nghệ phù hợp, đến việc xây dựng 
 và khoáng sản. Phương pháp đo đạc đã được áp quy trình, thủ tục và hoàn thiện cơ sở pháp lý... cho 
 dụng trong cuộc kiểm toán là: căn cứ vào tài liệu từng đối tượng, tùy thuộc vào mục tiêu, điều kiện 
 đã được cấp phép, dựng lại mô hình hiện trạng ban của các cuộc kiểm toán. Tuy nhiên, với những ưu 
 đầu chưa khai thác rồi trừ đi mô hình hiện trạng điểm vượt trội của công nghệ viễn thám, có thể 
 tại thời điểm đo đạc để xác định phần khoáng sản nhận thấy, bằng việc sử dụng kết quả tính toán của 
 đã mất đi. Các phương pháp tính toán này đều công nghệ này, Kiểm toán nhà nước có thể chỉ ra 
 tuân thủ theo tiêu chuẩn của Bộ Tài nguyên và Môi những căn cứ để xác định ranh giới khai thác, sản 
 trường và đã được kiểm chứng bằng công nghệ lượng thực tế của khoáng sản đã khai thác, ngăn 
 UAV đo bay. chặn nguy cơ khai thác trái phép, gây thất thoát tài 
 Thứ ba, Đoàn kiểm toán phải vượt qua được nguyên, hủy hoại môi trường. Qua đó góp phần 
 những áp lực và khó khăn trong quá trình thực nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà 
 hiện kiểm toán. nước về khai thác khoáng sản, giúp cho Kiểm toán 
 nhà nước nâng cao vai trò và tiếng nói của mình 
 - Do trước đây chưa có cuộc kiểm toán nào sử trong việc bảo vệ tài sản công của nước nhà.
 dụng phương pháp thuê chuyên gia đo đạc, tính 
 toán sản lượng tài nguyên khai thác, bởi thế vấn đề 
 này còn gặp nhiều vướng mắc về trình tự, thủ tục, 
 hồ sơ pháp lý, cần phải có sự giúp đỡ, hướng dẫn 
 của các lãnh đạo cũng như của các đơn vị tham TÀI LIỆU THAM KHẢO
 mưu trong ngành. Thực tế trong quá trình kiểm 
 1. Báo cáo Kiểm toán Ngân sách địa phương 
 toán, đơn vị đã phải sử dụng một khoản kinh phí 
 2016 Thành phố Hài Phòng;
 lớn khi thuê chuyên gia. Đây cũng là áp lực đối với 
 Đoàn kiểm toán khi phải đảm bảo cân đối giữa chi 2. Dương Quang Chính: Hải Phòng thất thoát 
 phí và tính hiệu quả của cuộc kiểm toán. hàng nghìn tỷ đồng vì buông lỏng quản lý 
 - Huyện Thủy Nguyên là địa bàn có nhiều đơn tài nguyên, khoáng sản, Tạp chí Kiểm toán 
 vị khai thác, hoạt động đan xen khá phức tạp, rất nhà nước, Hà Nội, 2017;
 khó khăn cho việc tiếp cận đo đạc tại hiện trường. 3. Unmanned aerial systems for surveying and 
 Điều này đòi hỏi Đoàn kiểm toán phải tính toán 
 mapping: cost comparison of UAS versus 
 cẩn trọng các phương án tiếp cận hiện trường để 
 traditional methods of data acquisition by 
 đảm bảo an toàn tuyệt đối cho kiểm toán viên và 
 cán bộ tham gia đo đạc. Bryan Phillip Fitzpatrick, https://spatial.
 usc.edu/wp-content/uploads/2016/08/
 - Cùng với đó, cơ quan kiểm toán phải thực 
 Fitzpatrick-Bryan.pdf.
 hiện phương án giám sát đơn vị đo đạc để đảm bảo 
 tính độc lập, khách quan.
 Ngày nhận bài: 19/7/2018
 Áp dụng công nghệ viễn thám vào kiểm toán Ngày duyệt đăng: 31/7/2018
32 Số 130 - tháng 8/2018 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN