Tình hình nghiên cứu lịch sử văn học phương Tây tại Việt Nam từ năm 1986 đến nay

Tình hình nghiên cứu 53
Tình hình nghiên cứu lịch sử văn học phương Tây 
tại Việt Nam từ năm 1986 đến nay
Phạm Quỳnh An(*)
Tóm tắt: Ở Việt Nam, nghiên cứu về lịch sử văn học phương Tây, các nhà nghiên cứu đã 
tổng kết theo các giai đoạn chủ yếu sau: văn học cổ đại Hy Lạp, văn học thời Phục hưng, 
văn học phương Tây thế kỷ XVII, văn học phương Tây thế kỷ XVIII, văn học phương Tây 
thế kỷ XIX, văn học phương Tây từ thế kỷ XX đến đầu thế kỷ XXI. Mỗi một giai đoạn đều 
có những đặc điểm riêng và để lại những dấu ấn nhất định. Nhìn chung, so với trước Đổi 
mới, việc nghiên cứu lịch sử văn học phương Tây ở Việt Nam đã trở nên phong phú, đa 
dạng hơn rất nhiều, cùng với đó là những cách nhìn mới mẻ, khách quan hơn. Bài viết 
trình bày tình hình nghiên cứu lịch sử văn học phương Tây tại Việt Nam từ năm 1986 đến 
nay.
Từ khóa: Văn học phương Tây, Lịch sử văn học, Hy Lạp cổ đại, Phục hưng, Nghiên cứu 
văn học
Abstract: Vietnamese researchers have summarized the history of Western literature into 
major periods including Ancient Greek, the Renaissance, the 17th century, the 18th century, 
the 19th century and the 20th century to the beginning of the 21st century. Each period has 
defi ning traits and values. In general, compared with before Doi Moi, the study of the 
history of Western literature in Vietnam has achieved great diversity and abundance, 
accompanied by newer and more objective viewpoints. The paper presents the study of 
the Western literature history in Vietnam from 1986 to present.
Keywords: Western Literature, Literature History, Ancient Greek, the Renaissance, 
Literature Studies 
1. Mở đầu 1
Văn học phương Tây là một nền văn 
học lớn - văn học của những nước ở hai 
bên bờ Đại Tây Dương, có nền kinh tế phát 
triển, chủ yếu là Tây Âu và Bắc Mỹ - có 
(*) ThS., Viện Thông tin Khoa học xã hội, Viện Hàn 
lâm Khoa học xã hội Việt Nam; 
Email: quynhantb@gmail.com
ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của văn 
học thế giới nói chung và các nền văn học 
ở khu vực nói riêng. Tại Việt Nam, từ sau 
năm 1986, văn học phương Tây được tìm 
hiểu, nghiên cứu nhiều và được xuất bản, 
in ấn hàng loạt. Ở các góc độ khác nhau, 
cách tiếp cận của các học giả cũng như các 
điểm nhìn được triển khai sâu sắc, toàn 
diện hơn. Trong khuôn khổ bài viết, chúng 
Thông tin Khoa học xã hội, số 11.201954
tôi tìm hiểu tình hình nghiên cứu văn học 
phương Tây ở Việt Nam giai đoạn từ năm 
1986 đến nay dựa trên nguồn tài liệu khảo 
cứu tại Thư viện Khoa học xã hội. 
2. Tình hình nghiên cứu lịch sử văn học 
phương Tây
Trước đây, do điều kiện lịch sử ở Việt 
Nam, văn học phương Tây thường được 
nhìn nhận một cách phiến diện, tiêu cực. 
Việc này một phần là do bị ảnh hưởng 
của chủ nghĩa giáo điều Liên Xô; văn học 
phương Tây cùng các trào lưu tiên tiến bị 
xem nhẹ, bị coi là những hiện tượng văn 
nghệ tư sản “suy đồi”, “phản động”. Sau 
đó, “hạn chế về nhận thức trên đây chỉ 
được khắc phục một cách cơ bản sau ngày 
đất nước tiến hành công cuộc đổi mới” 
(Nguyễn Văn Dân, 2013: 15). Các nhà 
nghiên cứu đã có cái nhìn cởi mở, đa chiều 
về văn học phương Tây, từ đó, một loạt sách 
và bài viết, trong đó có các công trình giới 
thiệu về lịch sử văn học phương Tây, được 
xuất bản. Theo Phùng Văn Tửu (2017), từ 
sau năm 1975, đặc biệt là sau năm 1986, sự 
ra đời của một loạt công trình nghiên cứu 
về lịch sử văn học phương Tây, như bộ ba 
tác phẩm Văn học phương Tây do Lương 
Duy Trung, Nguyễn Đức Nam chủ biên (3 
tập, Nxb. Giáo dục, 1980, 1986, 1992), cho 
thấy giới nghiên cứu đã chú ý đến bộ phận 
văn học Anh - Mỹ là mảng hầu như vắng 
bóng trong đầu những năm 60 của thế kỷ 
XX. Ông cho rằng, lúc này việc tiếp nhận 
văn học nước ngoài “chuyển qua một giai 
đoạn mới hết sức phong phú nhưng cũng 
rất phức tạp, đặt ra nhiều vấn đề phải suy 
nghĩ” (Phùng Văn Tửu, 2017: 158). 
Có thể thấy sau năm 1986, nghiên cứu 
về lịch sử văn học phương Tây có một số 
công trình như: Văn học phương Tây của 
nhiều tác giả (Nxb. Giáo dục, 2003), Giáo 
trình văn học phương Tây từ cổ đại Hy 
Lạp đến thế kỷ XVIII: Dành cho học viên 
ngành Ngữ văn hệ đào tại tại chức và từ xa 
của trường Đại học Sư phạm (2007), Giáo 
trình văn học phương Tây của Lê Huy Bắc, 
Lê Nguyên Cẩn, Nguyễn Linh Chi (Nxb. 
Giáo dục, 2012)... Ngoài ra, còn có một 
số công trình khái quát về một số nền văn 
học lớn của phương Tây như: Tiếp cận văn 
học Pháp của Liễu Trương (Nxb. Văn học, 
2007), Tiểu thuyết phương Tây thế kỷ XVIII 
và Tiểu thuyết phương Tây thế kỷ XIX của 
Lê Nguyên Cẩn (Nxb. Đại học Quốc gia 
Hà Nội, 2014); Văn học Âu - Mỹ thế kỷ XX 
do Lê Huy Bắc chủ biên (Nxb. Đại học Sư 
phạm, 2011), Văn học thế giới thế kỷ XX 
của Đỗ Xuân Hà (Nxb. Đại học Quốc gia 
Hà Nội, 2006),... Ở các tác phẩm mang tính 
khái quát này, các tác giả đã có những phân 
tích, nhìn nhận về lịch sử văn học ở một 
mức độ nhất định thông qua việc tổng kết 
thành tựu của một vấn đề, một thể loại, một 
giai đoạn lịch sử trong văn học phương Tây, 
trong đó chủ yếu là các giai đoạn lớn sau: 
2.1. Văn học cổ đại Hy Lạp
Các nhà nghiên cứu như Lương Duy 
Trung, Nguyễn Thi Hoàng, Nguyễn Văn 
Chính, Đặng Anh Đào... đã khái quát bối 
cảnh xã hội, lịch sử cùng những thành tựu 
của nền văn học cổ đại Hy Lạp trong một 
số công trình văn học sử như: Văn học 
phương Tây do Lương Duy Trung chủ 
biên (T.1, Nxb. Giáo dục, 1990), Văn học 
phương Tây của nhiều tác giả (Nxb. Giáo 
dục, 1992),... Các tác giả đều nhận định 
rằng, nền văn hóa và văn học cổ đại Hy 
Lạp chiếm một vị trí đặc biệt trong lịch 
sử phát triển của nền văn minh tinh thần 
phương Tây. “Nền văn hóa, văn học đó đã 
mở đường cho sử học, triết học, thần thoại, 
anh hùng ca, kịch, thơ, văn hùng biện và cả 
kiến trúc, điêu khắc, họa, nhạc... ở phương 
Tây” (Nhiều tác giả, 2003: 9). Nền văn 
Tình hình nghiên cứu 55
minh Cret-Myxen (Crete-Mycenae) phát 
triển rực rỡ vào khoảng từ năm 2500 đến 
1700 TCN., là cơ sở phát triển của ... ược mở rộng, các nghiệp đoàn 
thương mại ra đời, các ngân hàng lần lượt 
được xây dựng... Phong trào nông dân rầm 
rộ khắp nơi. Thời đại này còn được đánh 
dấu bằng một phong trào cải cách tôn giáo 
rộng lớn, sôi động. Chính trong bối cảnh 
đó, theo nhận định của các nhà nghiên cứu, 
“văn học nghệ thuật Phục hưng đã nở hoa 
kết quả, một mùa hoa quả tốt đẹp hiếm có” 
(Nhiều tác giả, 2003: 124).
Thông tin Khoa học xã hội, số 11.201956
Theo các nhà nghiên cứu, những biến 
động to lớn đó đã góp phần tạo nên nhiều 
luồng tư tưởng, nhiều học thuyết chi phối 
đời sống tinh thần và văn hóa thời đại, chẳng 
hạn như chủ nghĩa nhân văn. Chủ nghĩa này 
trân trọng và đề cao con người, tác phẩm 
của nó hướng tới ca ngợi con người, ca tụng 
việc đấu tranh chống cái ác và sự bất công 
xã hội. Theo các nhà nghiên cứu, mặc dù có 
những hạn chế, nhưng chủ nghĩa nhân văn 
thời Phục hưng vẫn là một cống hiến lớn đối 
với lịch sử tư tưởng con người, và “chính 
trào lưu tư tưởng tiến bộ này đã đem lại sức 
sống mới cho văn học nghệ thuật Phục hưng 
khiến cho con người khi tiếp xúc với nó cảm 
thấy mình như được ‘tái sinh’, được ‘sống 
lại’” (Nhiều tác giả, 2003: 128).
2.3. Văn học phương Tây thế kỷ XVII
Văn học Pháp thế kỷ XVII với vị trí, 
tính chất và những thành tựu của nó đã 
được coi là đại diện cho văn học phương 
Tây thế kỷ này. Bởi vậy mà trong công 
trình Văn học phương Tây (Nhiều tác giả, 
2003), sau phần viết về văn học Phục hưng 
và trước phần viết về văn học phương Tây 
thế kỷ XVIII, không có phần viết về văn 
học phương Tây nói chung thế kỷ XVII mà 
thay vào đó là văn học Pháp. Các tác giả 
đã đánh giá cao vai trò của văn học và chủ 
nghĩa cổ điển Pháp trong tiến trình văn học 
phương Tây và thế giới. 
Các nhà nghiên cứu chỉ ra ba dòng văn 
học thời kỳ này, đó là văn học kiểu cách, 
văn học hiện thực dung tục và văn học cổ 
điển chủ nghĩa. Trong đó, dòng văn học 
chính thống của văn học Pháp thế kỷ XVII 
là dòng văn học cổ điển chủ nghĩa: “nói 
đến thành tựu lớn của văn học Pháp thế kỷ 
XVII, chủ yếu là nói đến dòng văn học cổ 
điển chủ nghĩa” (Nhiều tác giả, 2003: 246). 
Bên cạnh đó, các tác giả cũng nêu rõ những 
cống hiến và hạn chế của chủ nghĩa cổ điển, 
đó là: có những thành tựu vẻ vang thể hiện 
ở những tác gia và tác phẩm lớn trên nhiều 
lĩnh vực thuộc nhiều thể loại sáng tác; có 
quan điểm mỹ học tiến bộ, tư tưởng chống 
phong kiến, tôn giáo và những thói tật tư 
sản; có ảnh hưởng rộng rãi và gây dư luận 
xã hội sâu sắc; thúc đẩy sự phát triển tốt 
đẹp của văn học Pháp; quá thiên về lý trí, 
coi nhẹ vai trò của quần chúng lao động...
Có thể thấy, văn học phương Tây thế kỷ 
XVII mà đại diện tiêu biểu là văn học Pháp 
đã có những thành tựu đáng kể, trong đó 
chủ nghĩa cổ điển đóng vai trò quan trọng. 
Cho đến nay, chủ nghĩa cổ điển Pháp “vẫn 
là đầu đề của những cuộc tranh cãi sôi nổi 
trong lĩnh vực nghiên cứu, lý luận” (Nhiều 
tác giả, 2003: 239).
2.4. Văn học phương Tây thế kỷ XVIII
Các nhà nghiên cứu cho rằng, đây là 
thế kỷ đánh dấu bước chuyển mình quan 
trọng trong quá trình phát triển của các 
nước phương Tây, được mệnh danh là thế 
kỷ Ánh sáng, mà văn học trước kia chưa 
từng có một thời kỳ nào sôi động như trong 
thế kỷ này. 
Tuy tính chất mỗi nước khác nhau, 
nhưng nhìn chung phương Tây thế kỷ 
XVIII vẫn mang một nét nổi bật chung, 
đó là thời kỳ diễn ra cuộc đấu tranh quyết 
liệt chống phong kiến. Các nhà văn tiến bộ 
cùng các triết gia, các nhà hoạt động xã hội 
ở hầu khắp các nước đã dấy lên một phong 
trào mạnh mẽ đề cao lý trí, dùng ánh sáng 
của lý trí để xua tan bóng tối, soi tỏ chân lý, 
giải phóng tư tưởng cho mọi người. Thuật 
ngữ Ánh sáng xuất hiện từ đó. 
Theo Lê Nguyên Cẩn (2014a), thế kỷ 
XVIII gắn với cuộc đại cách mạng Pháp 
năm 1789 và mở ra thời kỳ công nghiệp 
hóa đi liền với cơ khí hóa và điện khí hóa, 
có vai trò lịch sử quan trọng không chỉ với 
châu Âu mà đối với cả nhân loại như một 
Tình hình nghiên cứu 57
làn sóng mới trong lịch sử nhân loại. Thế 
kỷ XVIII là “con người dùng đầu để đứng”, 
thế kỷ lý trí được đề cao, thế kỷ của những 
cuộc đấu tranh chống thần quyền và quân 
quyền quyết liệt để dẫn tới ngôi vị thống 
soái của khoa học kỹ thuật ở thế kỷ XIX. 
“Tất cả tạo ra sức sống mãnh liệt, sôi nổi 
và được phản ánh trong các tác phẩm văn 
chương hai thế kỷ này, đặc biệt qua các tiểu 
thuyết” (Lê Nguyên Cẩn, 2014a: 7). Ông 
cho rằng, văn học phương Tây thế kỷ XVIII 
được giới hạn giữa hai thời đại văn chương 
lớn: phía trước, trong thời kỳ đã qua, là chủ 
nghĩa cổ điển và phía sau, nơi thời đại sắp 
đến, là chủ nghĩa lãng mạn. Như vậy, đây 
cũng là một thời kỳ phức tạp của sự đa dạng 
về văn chương. 
Các tác giả trong công trình Văn học 
phương Tây (2003) thì cho rằng, văn học 
phương Tây thời kỳ này mang những nét 
cơ bản chung, nhưng do tình hình phát triển 
riêng ở từng nơi nên văn học mỗi nước lại 
có những màu sắc riêng biệt. Do đó, các 
tác giả tập trung phân tích tình hình xã hội 
và đặc điểm văn học của một số nước khác 
nhau (Anh, Pháp, Đức), qua đó tổng kết các 
thành tựu văn học các nước này: văn học 
Anh xuất hiện các tên tuổi như Richardson, 
H. Fielding, T.B. Smollett, R. Sheridan; 
văn học Pháp với các kịch gia A.R. Lesage, 
Marivaux, Nivelle de La Chaussée, 
Beaumarchais, với các tiểu thuyết gia như 
Marivaux, Prévost; văn học Đức với 
Gottsched, Lessing, Herder, Klinger, Sile
Một trong những thành tựu nổi bật 
nhất trong văn học phương Tây thời đại 
này chính là tiểu thuyết. Theo Lê Nguyên 
Cẩn (2014a), việc sử dụng phổ biến ngôi 
thứ nhất trong trần thuật ở các tác phẩm văn 
học thời kỳ này nói chung và tiểu thuyết 
nói riêng không phải là một sự sử dụng tùy 
hứng hay ngẫu nhiên mà nó mang tính lịch 
sử, gắn liền với các yêu cầu khách quan của 
thời đại. Một đặc điểm nổi bật của thời đại, 
đó là “tính chất ngây thơ” của nó, rằng đây 
là thời đại của những con người ngây thơ và 
giản dị “Những con người đó cũng chính 
là độc giả của thời đại mà ‘với bản tính tự 
nhiên của họ, họ chỉ biết nói sự thật’, những 
con người đó đòi hỏi các truyện kể ‘cũng 
phải là những truyện kể về sự thật’” (Lê 
Nguyên Cẩn, 2014a: 33).
Nhìn chung, văn học phương Tây thế 
kỷ XVIII là một giai đoạn phát triển rực rỡ, 
vượt bậc, trong đó văn học các nước đều có 
những thành tựu và dấu ấn riêng của mình.
2.5. Văn học phương Tây thế kỷ XIX
Các nhà nghiên cứu cho rằng thế kỷ 
XIX là một thời kỳ nhiều biến động của 
phương Tây. Theo Lê Nguyên Cẩn (2014a: 
7), “thế kỷ XIX là thế kỷ của những biến 
đổi lớn lao” với các cuộc đấu tranh giai 
cấp công nhân, sự xuất hiện của những lý 
thuyết khoa học và tư tưởng lớn của thời 
đại như chủ nghĩa khoa học của K. Max 
và F. Engels, tiến hóa luận của Darwin 
Ông cho rằng, cuộc cách mạng tư sản Pháp 
năm 1789 mở ra thế kỷ XIX, mở ra một 
kỷ nguyên mới trong lịch sử phát triển của 
nhân loại - kỷ nguyên phát triển tư bản chủ 
nghĩa trên phạm vi toàn cầu. Cuộc cách 
mạng này còn là tiếng sét kinh hoàng làm 
chấn động châu Âu phong kiến, xé tan đám 
mây mù ảm đạm bao phủ châu Âu phong 
kiến. Còn Nguyễn Văn Dân (2013) nhận 
định, giai đoạn đầu của thế kỷ XIX được 
biết đến như là một thời kỳ thống nhất cao 
độ của tinh thần và văn hóa. Đến nửa đầu 
thế kỷ XIX, tư tưởng “tự do, bình đẳng, 
bác ái” của cuộc Cách mạng Pháp đã được 
đông đảo giới trí thức và nhân dân lao động 
hưởng ứng, làm thành một mặt trận thống 
nhất rộng lớn. Sự thống nhất đó đã dẫn đến 
các cuộc cách mạng tư sản năm 1848 diễn 
Thông tin Khoa học xã hội, số 11.201958
ra rộng khắp trên đất châu Âu. Trong những 
cuộc cách mạng lần này, văn hóa, văn nghệ 
trở thành một trong những lực lượng đi đầu.
Văn học phương Tây thế kỷ XIX bao 
gồm nhiều khuynh hướng, nhiều trào lưu 
với nhiều tác giả nổi tiếng thế giới, trong đó 
hai trào lưu văn học chủ yếu là chủ nghĩa 
lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực phê phán, 
hình thành hầu hết ở các nước phương Tây. 
Theo các nhà nghiên cứu, “văn học các 
nước đều có đặc điểm chung và những sắc 
thái riêng do hoàn cảnh đấu tranh xã hội, 
ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và sự kế 
thừa truyền thống văn nghệ dân tộc của mỗi 
nước quy định” (Nhiều tác giả, 2003: 403), 
do đó, trong một số công trình, các tác giả 
đã giới thiệu nền văn học của một số nước 
riêng lẻ, như: Pháp với các đại diện như 
Chateaubriand, Lamartine, A. de Vigny, 
V. Hugo, George Sand, Stendhal, Prosper 
Mérimée, G. Flaubert, Guy de Maupassant, 
A. Rimbaud, Émile Zola; văn học Đức 
với Henrich Heine, Friedrich Hebbel; 
văn học Anh với Walter Scott, George G. 
Byron, Percy Shelley, Charles Dickens, W. 
Thackeray,...; văn học Mỹ với Washington 
Irving, Fenimore Cooper, N. Hawthorne, 
Herman Melville, W. Howells, Walter 
Whitman, Mark Twain
2.6. Văn học phương Tây từ thế kỷ XX 
đến đầu thế kỷ XXI
Ngoài các công trình văn học sử đã 
nêu của Lương Duy Trung, Lê Nguyên 
Cẩn, Đặng Anh Đào... đã trình bày từng 
giai đoạn cụ thể của văn học phương Tây 
từ thời Hy Lạp cổ đại cho đến nay, còn có 
một số công trình khác bàn riêng về lịch sử 
văn học phương Tây thế kỷ XX, ví dụ như 
Văn học thế giới thế kỷ XX của Đỗ Xuân 
Hà (Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2006), 
Văn học Âu - Mỹ thế kỷ XX do Lê Huy Bắc 
chủ biên (Nxb. Đại học Sư phạm, 2011) 
Phùng Văn Tửu trong cuốn Cách tân nghệ 
thuật văn học phương Tây (Nxb. Khoa 
học xã hội, 2017) cũng bàn nhiều về kịch 
phương Tây thế kỷ XIX, XX.
Trong một số công trình nghiên cứu 
văn học sử phương Tây, các nhà nghiên 
cứu mới chỉ giới thiệu các tác gia, tác phẩm 
lớn trong giai đoạn này, như cuốn Văn học 
phương Tây: Thế kỷ XX do Phùng Văn Tửu 
chủ biên (T.3, Nxb. Giáo dục, 1992) hay 
trong cuốn Văn học phương Tây của nhiều 
tác giả (Nxb. Giáo dục, 2003), trong phần 
trình bày về văn học thế kỷ XX, các tác giả 
chỉ đề cập đến một số gương mặt nhà văn 
tiêu biểu đại diện cho văn học thế kỷ này, là 
Bernard Shaw, Franz Kafka, Bertolt Brecht, 
Ernest Hemingway, Albert Camus, Samuel 
Beckett, Eugène Ionesco và Louis Aragon. 
Qua đó cũng có thể hình dung được diện 
mạo của văn học phương Tây thế kỷ XX, 
bởi những đóng góp to lớn, mang tính đột 
phá của các nhà văn này. Tuy nhiên có thể 
thấy trong nhiều cuốn văn học sử, phần 
khái quát về văn học phương Tây giai đoạn 
này vẫn còn là một khoảng trống.
Ngoài ra, thế kỷ XX ở phương Tây cũng 
là thế kỷ của các trào lưu văn học hiện đại, 
nên ngoài các cuốn văn học sử kể trên thì 
cũng có một số công trình tổng kết thành 
tựu về mặt lý luận của văn học phương Tây 
giai đoạn này, như cuốn Mười trường phái 
lý luận phê bình văn học phương Tây đương 
đại của Phương Lựu (Nxb. Giáo dục, 1999), 
Đổi mới nghệ thuật tiểu thuyết phương Tây 
hiện đại của Đặng Anh Đào (Nxb. Đại học 
Quốc gia Hà Nội, 2001), Diện mạo phê 
bình văn học phương Tây thế kỷ XX của 
Lê Nguyên Cẩn (Nxb. Đại học Sư phạm, 
2018)... Các cuốn sách này đã cố gắng mô 
tả “gương mặt lý luận phê bình phương Tây 
trong thế kỷ này” (Phương Lựu, 1999: 4), 
tuy chưa đầy đủ. Các nhà nghiên cứu cho 
Tình hình nghiên cứu 59
rằng, thế kỷ XX là một thời đại “bùng nổ 
tri thức”, các ngành khoa học đều phát triển 
siêu tốc, sức sản xuất cao hơn cả 19 thế kỷ 
trước cộng lại, đồng thời cũng có những 
biến động xã hội lớn lao như Cách mạng 
tháng Mười thành công, hai cuộc chiến 
tranh thế giới tàn khốc, hệ thống thuộc địa 
tan rã Từ đó, những quan niệm về vũ trụ 
và nhân sinh đến phương thức sống của con 
người, nhất là ở phương Tây, đều thay đổi 
sâu sắc. Phương Lựu (2001) cho rằng, nền lý 
luận phê bình phương Tây vốn đã có truyền 
thống phong phú đến thế kỷ này trở nên diễn 
biến phức tạp với 3 đặc điểm: một nền lý 
luận phê bình đổi mới triệt để; một nền lý 
luận phê bình phong phú đa dạng; một nền 
lý luận phê bình phát triển không ngừng
3. Kết luận
Từ sau năm 1986, việc nghiên cứu văn 
học phương Tây nói chung và nghiên cứu 
văn học sử phương Tây nói riêng tại Việt 
Nam đã mở ra một giai đoạn mới, cởi mở, 
phong phú, đa dạng hơn rất nhiều so với giai 
đoạn trước. Tiếp thu những thành tựu văn 
học phương Tây, văn học Việt Nam cũng 
từng bước phát triển, hội nhập vào văn học 
khu vực và thế giới. Bởi giống như nhiều 
nền văn học khác, Việt Nam “trong xu thế 
toàn cầu hóa về kinh tế hiện nay, do đầu tàu 
là phương Tây, nền văn minh, văn hóa của 
các dân tộc ngoài phương Tây không thể 
cứ là những toa tàu khép kín, không thẩm 
thấu, không giao lưu với phương Tây” 
(Phan Quý Bích, 2005: 3) 
Tài liệu tham khảo
1. Lê Huy Bắc (chủ biên, 2011), Văn học 
Âu - Mỹ thế kỷ XX, Nxb. Đại học Sư 
phạm, Hà Nội.
2. Phan Quý Bích (2005), “Lý thuyết 
phương Tây và chúng ta”, Nghiên cứu 
Văn học, số 8.
3. Lê Nguyên Cẩn (2014a), Tiểu tuyết 
phương Tây thế kỷ XVIII, Nxb. Đại học 
Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
4. Lê Nguyên Cẩn (2014b), Tiểu tuyết 
phương Tây thế kỷ XIX, Nxb. Đại học 
Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
5. Lê Nguyên Cẩn (2018), Diện mạo phê 
bình văn học phương Tây thế kỷ XX, 
Nxb. Đại học Sư phạm, Hà Nội.
6. Nguyễn Văn Dân (2013), Chủ nghĩa 
hiện đại trong văn học nghệ thuật, Nxb. 
Khoa học xã hội, Hà Nội.
7. Đỗ Xuân Hà (2006), Văn học thế giới 
thế kỷ XX, Nxb. Đại học Quốc gia Hà 
Nội, Hà Nội.
8. Phương Lựu (1999), Mười trường phái 
lý luận phê bình văn học phương Tây 
đương đại, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.
9. Phương Lựu (2001), Lý luận phê 
bình văn học phương Tây thế kỷ XX, 
Nxb. Văn học, Hà Nội.
10. Nhiều tác giả (1992), Văn học phương 
Tây, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.
11. Nhiều tác giả (2003), Văn học phương 
Tây, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.
12. Lương Duy Trung (chủ biên, 1990), 
Văn học phương Tây, tập 1, Nxb. Giáo 
dục, Hà Nội.
13. Liễu Trương (2007), Tiếp cận văn học 
Pháp, Nxb. Văn học, Hà Nội.
14. Phùng Văn Tửu (chủ biên, 1992), Văn 
học phương Tây: Thế kỷ XX, tập 3, Nxb. 
Giáo dục, Hà Nội.
15. Phùng Văn Tửu (2017), Cách tân nghệ 
thuật văn học phương Tây, Nxb. Khoa 
học xã hội, Hà Nội.