So sánh và đánh giá khả năng nhiễm chéo của vi khuẩn edwardsiella ictaluri phân lập từ cá rô phi và cá nheo mỹ trong điều kiện thực nghiệm

Vietnam J. Agri. Sci. 2021, Vol. 19, No. 5: 605-615 Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam 2021, 19(5): 605-615 
www.vnua.edu.vn 
605 
SO SÁNH VÀ ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG NHIỄM CHÉO CỦA VI KHUẨN Edwardsiella ictaluri 
PHÂN LẬP TỪ CÁ RÔ PHI VÀ CÁ NHEO MỸ TRONG ĐIỀU KIỆN THỰC NGHIỆM 
Đoàn Thị Nhinh1, Đặng Thị Hóa1, Trần Thị Trinh1, Lê Việt Dũng1, 
Nguyễn Thị Hương Giang2, Kim Văn Vạn1, Đặng Thị Lụa3, Trương Đình Hoài1* 
1Khoa Thủy sản, Học viện Nông nghiệp Việt Nam 
2Khoa Thú y, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, 
3Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản 1 
*Tác giả liên hệ: tdhoai@vnua.edu.vn 
Ngày nhận bài: 05.01.2021 Ngày chấp nhận đăng: 23.04.2021 
TÓM TẮT 
Nghiên cứu được thực hiện để so sánh và đánh giá khả năng nhiễm chéo của chủng vi khuẩn Edwardsiella 
ictaluri gây bệnh trên cá rô phi và cá nheo Mỹ. Các chủng vi khuẩn E. ictaluri phân lập từ cá rô phi và cá nheo Mỹ 
nhiễm bệnh được so sánh về đặc điểm sinh hóa, giám định PCR, liều gây chết LD50 và khả năng gây nhiễm chéo 
cho loài cá còn lại. Kết quả cho thấy, chủng vi khuẩn E. ictaluri phân lập từ cá rô phi và cá nheo Mỹ khác nhau ở 
2/22 phản ứng sinh hóa (citrate utilization, Voges-proskauer) nhưng tương đồng về kết quả định danh bằng PCR. 
Chủng vi khuẩn E. ictaluri từ cá rô phi có độc lực rất cao cho loài cá này (LD50 = 2,5 × 10
1 CFU/cá) nhưng thể hiện 
độc lực thấp khi được gây nhiễm chéo cho cá nheo Mỹ (LD50 = 2,0 × 10
6
 CFU/cá). Tương tự, chủng vi khuẩn phân 
lập từ cá nheo Mỹ có độc lực cao trên cá nheo Mỹ (LD50 = 4,7 × 10
3 CFU/cá) nhưng giảm độc lực đáng kể khi gây 
nhiễm chéo cho cá rô phi (LD50 = 2,5 × 10
6 CFU/cá). Như vậy, vi khuẩn E. ictaluri gây bệnh trên cá nheo Mỹ và cá rô 
phi là khác nhau, nhưng ở nồng độ cao vẫn gây chết khi gây nhiễm chéo, do đó cần có các biện pháp đảm bảo an 
toàn sinh học để tránh việc lây lan mầm bệnh giữa các hệ thống nuôi. 
Từ khóa: Edwardsiella ictaluri, rô phi, nheo Mỹ, độc lực, nhiễm chéo. 
Comparison and Evaluation of Cross-infection Possibility of Edwardsiella ictaluri Isolated 
from Tilapia and Channel Catfish under the Experimental Conditions 
ABSTRACT 
The study was conducted to compare and evaluate the cross-infection possibility of Edwardsiella ictaluri causing 
diseases in tilapia and Channel catfish. The strains of E. ictaluri isolated from tilapia and Channel catfish were 
compared based on the biochemical characteristics, PCR confirmation, lethal doses and the possibility of cross-
infection among other fish species. The results revealed that E. ictaluri isolated from tilapia and Channel catfish 
differed in 2/22 biochemical reactions (citrate utilization, Voges-proskauer) but they were identical in PCR assay. The 
virulence of E. ictaluri strains from tilapia was high when they were challenged to tilapia (LD50 = 2.5 10
1 CFU/fish) 
but remarkably decreased to Channel catfish (LD50 = 2.0 10
6 CFU/fish). Similarly, the isolates from Channel catfish 
exhibited a high virulence in this fish (LD50 = 4.7 10
3
 CFU/fish) but reduced their pathogenicity to tilapia 
(LD50 = 2.5 10
6 CFU/fish). The primary result demonstrates that E. ictaluri causing diseases in Channel catfish and 
tilapia differed in several characteristics. However, they cause relatively high mortality of fish when cross-infection 
among fish species at high bacterial densities. Thus, biosafety is required to avoid the spreading of pathogens in the 
culture systems. 
Keywords: Edwardsiella ictaluri, tilapia, Channel catfish, lethal dose, cross-infection ability. 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Cá nheo Mỹ (Ictalurus punctatus) là đối 
tượng nuôi mới, lớn nhanh, có giá trị kinh tế cao 
nên được người nuôi lựa chọn và dần trở thành 
một trong những loài phổ biến ở khu vực phía 
Bắc, đặc biệt là các mô hình nuôi lồng bè hiện 
đang được phát triển và mở rộng nhanh trên 
So sánh và đánh giá khả năng nhiễm chéo của vi khuẩn Edwardsiella ictaluri phân lập từ cá rô phi và cá nheo Mỹ 
trong điều kiện thực nghiệm 
606 
sông và các hồ chứa (Trương Đình Hoài & cs., 
2020; Kim Văn Vạn, 2017). Cá rô phi 
(Oreochromis sp.) cũng là đối tượng nuôi truyền 
thống quan trọng của Việt Nam, đặc biệt có sự 
phát triển rộng khắp về diện tích nuôi ở nhiều 
tỉnh Miền Bắc trong những năm gần đây. Cá rô 
phi được coi là đối tượng nuôi chủ lực, được tạo 
điều kiện mở rộng quy mô nuôi và tăng sản 
lượng để phục vụ chế biến và xuất khẩu. Năm 
2018, xuất khẩu cá rô phi đạt 7.900 tấn với tổng 
giá trị đạt khoảng 15,3 triệu USD. Năm 2019, 
xuất khẩu cá rô phi đạt hơn 8.000 tấn với kim 
ngạch 16 triệu USD. Bộ Nông nghiệp và Phát 
triển Nông thôn đã đề ra mục tiêu nâng sản 
lượng cá rô phi từ 225.000 tấn (2017) lên 
400.000 tấn vào 2030, ở thời điểm này diện tích 
nuôi có thể tăng lên 40.000ha và 1,8 triệu m3 
nuôi lồng (MARD, 2019). Chính vì vậy, hiện nay 
các mô hình nuôi cá nheo Mỹ và cá rô phi đang 
phát triển mạnh, mang lại lợi nhuận cao, giải 
quyết sinh kế, mang lại thu nhập và giải quyết 
công ăn việc làm cho người dân địa phương. 
Một vấn đề đặt ra hiện nay là dịch bệnh do 
Edwardsiella ictaluri đã và đang xuất hiện, gây 
bệnh trên cả cá nheo Mỹ (Trương Đình Hoài & 
cs., 2020), cá rô phi (Dong & cs., 2019; Soto & 
cs., 2012) tại Việt Nam. Tuy nhiên, sự xuất hiện 
của vi khuẩn E. ictaluri gây bệnh cho cả cá nheo 
Mỹ và cá rô phi có liên quan đến nhau hay 
không, vi khuẩn E. ictaluri gây bệnh trên cá 
nheo Mỹ và cá rô phi có giống nhau về đặc tính 
sinh học và có thể lây chéo cho nhau hay không 
là những câu hỏi cần được giải đáp để đề ra giải 
pháp trong quá trình phòng trị bệnh trên các hệ 
thống nuôi hiện nay. 
Trong nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành 
phân lập và giám định các chủng vi khuẩn 
E. ictaluri gây bệnh trên cá rô phi và cá nheo 
Mỹ nuôi lồng trên các hệ thống sông và hồ chứa 
ở một số tỉnh miền Bắc. Các chủng vi khuẩn sau 
đó được xác định mức độ độc lực trên động vật 
cảm nhiễm và được gây nhiễm chéo để so sánh 
và đánh giá khả năng gây bệnh giữa 2 loà ... hiệm 
610 
Trong đó chủng E. ictaluri NMHB-03.20 phân 
lập từ cá nheo Mỹ và chủng vi khuẩn E. ictaluri 
RPHB-02.20 phân lập từ cá rô phi có độc lực cao 
nhất, tương ứng với liều LD50 thấp nhất, lần 
lượt là 4,7 × 103 CFU/cá và 2,5 × 101 CFU/cá. 
Kết quả kiểm tra triệu chứng bệnh tích trên 
cá thí nghiệm cho thấy cá nheo Mỹ sau khi gây 
nhiễm xuất hiện các đốm trắng hoại tử tập 
trung nhiều ở gan và thận, rất ít xuất hiện đốm 
trắng ở lách (Hình 4). Trong khi đó, cá rô phi 
sau khi được tiêm cảm nhiễm vi khuẩn 
E. ictaluri có xuất hiện các đốm mủ trắng tập 
trung chủ yếu ở lách và thận, ít quan sát thấy 
xuất hiện ở gan. Bệnh tích đại thể chính biểu 
hiện trên gan là xuất huyết và tụ huyết (Hình 
5). Tất cả các lô cá được cảm nhiễm bệnh bị chết 
hoặc còn sống sau 14 ngày thí nghiệm đều được 
giám định đúng tác nhân gây bệnh là E. ictaluri 
bằng các phương pháp nhuộm tươi, nuôi cấy và 
giám định lại bằng kỹ thuật PCR. Như vậy, cá 
thí nghiệm sau khi được cảm nhiễm bằng vi 
khuẩn phân lập từ đúng loài cá ký chủ biểu 
hiện các triệu chứng và bệnh tích điển hình 
tương tự như trên cá nhiễm bệnh tự nhiên thu 
ngoài thực địa (Trương Đình Hoài & cs., 2020; 
Dong & cs., 2019). 
Bảng 2. So sánh đặc tính sinh hóa 
của các chủng vi khuẩn E. ictaluri gây bệnh cho cá nheo Mỹ và cá rô phi 
Đặc điểm sinh hóa 
Chủng E. ictaluri trên cá rô phi Chủng E. ictaluri trên cá nheo Mỹ 
NMHB-03.20 
NMTQ-06.20 
NMHD-04.20 
NMTB-08.20 
Đối chứng 
(Dong & cs., 2019) 
RPHB-02.20 
RPTQ-04.20 
RPHD-05.20 
RPTB-05.20 
Đối chứng 
(Hawke & cs., 1981) 
Nhuộm gram Gram âm Gram âm Gram âm Gram âm 
Hình thái vi khuẩn Trực khuẩn Trực khuẩn Trực khuẩn Trực khuẩn 
Oxidase - - - - 
Catalase + + + + 
ONPG - - - - 
Arginine dihydrolase - - - - 
Lysine decarboxylase + + + + 
Ornithine decarboxylase - - + + 
Citrate utilization + D
- - 
H2S production - - - - 
Urease - - - - 
TDA - - - - 
Indole production - - - - 
Voges-proskauer + + - - 
Gelatin - - - - 
Acid production 
D-glucose + + + + 
D-mannitol - - - - 
Inositol - - - - 
D-sorbitol - - - - 
L-rhamnose - - - - 
D-sucrose - - - - 
D-melibiose - - - - 
Amygdalin - - - - 
L-arabinose - - - - 
Ghi chú: D: dao động (+ hoặc -). 
Đoàn Thị Nhinh, Đặng Thị Hóa, Trần Thị Trinh, Lê Việt Dũng, 
Nguyễn Thị Hương Giang, Kim Văn Vạn, Đặng Thị Lụa, Trương Đình Hoài 
611 
Hình 3. Kết quả giám định PCR các chủng E. ictaluri trên cá nheo Mỹ (A-B) 
và cá rô phi (C-D) sử dụng cặp mồi định danh giống Edwardsiella (848bp) 
và cặp mồi định danh loài Edwardsiella ictaluri (470bp) 
Bảng 3. Kết quả xác định liều gây chết 50% cá thí nghiệm (LD50) 
của các chủng vi khuẩn E. ictaluri phân lập được từ cá bệnh 
Loài cá phân lập Tên chủng vi khuẩn Loài cá cảm nhiễm Địa điểm thu mẫu Liều gây chết LD50* (CFU/cá) 
Cá nheo Mỹ E. ictaluri NMHB-03.20 Nheo Mỹ Hòa Bình 4,7 × 10
3
E. ictaluri NMTQ-06.20 Tuyên Quang 5,4 ×10
3
E. ictaluri NMHD-04.20 Hải Dương 4,9 ×10
3 
E. ictaluri NMTB-08.20 Thái Bình 5,3 × 10
3
Cá rô phi E. ictaluri RPHB-02.20 Rô phi Hòa Bình 2,5 × 10
1
E. ictaluri RPTQ-04.20 Tuyên Quang 2,8 ×10
1
E. ictaluri RPHD-05.20 Hải Dương 2,7 × 10
1
E. ictaluri RPTB-05.20 Thái Bình 2,9 ×10
1
Ghi chú: *Liều gây chết LD50 trung bình của 3 lần thí nghiệm lặp lại. 
3.3. Kết quả gây nhiễm chéo và đánh giá 
độc lực 
Dựa vào kết quả đánh giá độc lực các chủng 
vi khuẩn gây bệnh cho từng loài cá, chủng vi 
khuẩn có độc lực cao nhất trên cá nheo Mỹ 
(E. ictaluri NMHB-03.20) và cá rô phi (E. 
ictaluri RPHB-02.20) được lựa chọn để gây 
nhiễm chéo cho nhau. Đây cũng là 2 chủng vi 
khuẩn được phân lập từ các trại nuôi cá rô phi 
và cá nheo Mỹ tại hồ Hòa Bình. Kết quả xác 
định độc lực, khả năng gây chết khi gây nhiễm 
chéo được thể hiện ở hình 6 và hình 7. 
Kết quả gây nhiễm chéo cho thấy vi khuẩn 
E. ictaluri NMHB-03.20 phân lập từ cá nheo 
Mỹ không thể hiện độc lực mạnh trên cá rô phi 
như khi gây nhiễm trực tiếp cho cá nheo Mỹ. 
Liều gây chết LD50 của chủng E. ictaluri 
NMHB-03.20 trên cá rô phi là 2,51 × 106 
So sánh và đánh giá khả năng nhiễm chéo của vi khuẩn Edwardsiella ictaluri phân lập từ cá rô phi và cá nheo Mỹ 
trong điều kiện thực nghiệm 
612 
CFU/cá. Ngoài ra, các biểu hiện bệnh tích trên 
cá rô phi khi tiêm cảm nhiễm chủng E. ictaluri 
NMHB-03.20 phân lập từ cá nheo Mỹ không 
giống với biểu hiện khi cá rô phi mắc bệnh 
ngoài thực địa, các đốm trắng đặc trưng chỉ 
xuất hiện rải rác ở thận, tần xuất bắt gặp ở 
gan cũng rất thấp và hoàn toàn không xuất 
hiện trong lách (Hình 8A). Tương tự như vậy, 
chủng vi khuẩn E. ictaluri RPHB-02.20 phân 
lập từ cá rô phi khi gây nhiễm cho cá nheo Mỹ 
có liều gây chết 50% LD50 là 1,99 × 10
6 CFU/cá, 
cao hơn rất nhiều so với giá trị LD50 khi gây 
nhiễm cho cá rô phi (2,5 × 101 CFU/cá). Kết quả 
kiểm tra tất cả các lô cá nheo Mỹ được gây 
nhiễm cũng không xuất hiện bệnh tích điển 
hình, không xuất hiện các đốm trắng hoại tử 
trên gan và thận như khi được gây nhiễm trực 
tiếp hoặc khi cá nhiễm bệnh tự nhiên ngoài 
thực địa (Hình 8C). Kiểm tra mẫu thận từ cá 
được gây nhiễm chéo bằng phương pháp nhuộm 
tươi đều cho thấy sự có mặt của vi khuẩn E. 
ictaluri mật độ cao trên mẫu mô thận (Hình 8B 
và 8D). Như vậy, mặc dù tồn tại với mật độ cao 
trong cơ thể cá cảm nhiễm nhưng khả năng gây 
bệnh của vi khuẩn E. ictaluri trên loài cá được 
gây nhiễm chéo đã giảm đi rất đáng kể. 
Ghi chú: A-C: Các đốm trắng xuất hiện trên gan, thận cá; D: vi khuẩn E. ictaluri nhuộm tươi thận cá. 
Hình 4. Cá nheo Mỹ gây nhiễm thực nghiệm chủng vi khuẩn E. ictaluri NMHB-03.20 
Ghi chú: A-C: Các đốm trắng hoại tử xuất hiện rõ trên lách và thận cá; D: vi khuẩn E. ictaluri nhuộm tươi trên 
mẫu thận cá. 
Hình 5. Cá rô phi gây nhiễm thực nghiệm chủng vi khuẩn E. ictaluri RPHB-02.20 
Đoàn Thị Nhinh, Đặng Thị Hóa, Trần Thị Trinh, Lê Việt Dũng, 
Nguyễn Thị Hương Giang, Kim Văn Vạn, Đặng Thị Lụa, Trương Đình Hoài 
613 
Hình 6. Kết quả gây nhiễm thực nghiệm chủng E. ictaluri NMHB-03.20 trên cá rô phi 
Hình 7. Kết quả gây nhiễm thực nghiệm chủng E. ictaluri RPHB-02.20 trên cá nheo Mỹ 
Ghi chú: Cá rô phi được gây nhiễm chủng vi khuẩn phân lập từ cá nheo Mỹ (A) và sự hiện diện của vi khuẩn 
E. ictaluri trong thận cá rô phi cảm nhiễm (B). Cá nheo Mỹ được gây nhiễm chủng vi khuẩn phân lập từ cá rô 
phi (C) và sự hiện diện của vi khuẩn E. ictaluri trong thận cá nheo Mỹ được cảm nhiễm (D) 
Hình 8. Bệnh tích của cá được gây nhiễm chéo chủng vi khuẩn E. ictaluri 
So sánh và đánh giá khả năng nhiễm chéo của vi khuẩn Edwardsiella ictaluri phân lập từ cá rô phi và cá nheo Mỹ 
trong điều kiện thực nghiệm 
614 
Như vậy, có thể thấy khi gây nhiễm chéo 
chủng vi khuẩn E. ictaluri liều cao có thể gây 
chết cho cá nheo Mỹ và rô phi trong điều kiện 
thực nghiệm. Tuy nhiên so với gây nhiễm trực 
tiếp, khi được gây nhiễm chéo cho kết quả khác 
biệt về liều gây chết LD50, độc lực và dấu hiệu 
lâm sàng của bệnh. Kết hợp các kết quả xác 
định đặc điểm sinh hóa, giám định bằng PCR và 
kết quả gây nhiễm chéo có thể kết luận rằng vi 
khuẩn E. ictaluri gây bệnh ở cá nheo Mỹ và rô 
phi là có sự khác nhau về một số đặc tính sinh 
hóa, khả năng gây bệnh và bệnh tích gây ra 
trên từng loài cá. Sự suy giảm độc lực của vi 
khuẩn E. ictaluri khi được gây nhiễm sang loài 
cá ký chủ khác như giữa cá tra và cá điêu hồng 
hay từ cá nheo Mỹ sang cá rô phi đã được mô tả 
ở một số nghiên cứu trước đó. Kết quả nghiên 
cứu của nhóm tác giả Nguyễn Thị Ngọc Huyền 
& Đặng Thị Hoàng Oanh (2020) trên chủng 
E. ictaluri phân lập từ cá điêu hồng bị bệnh gan 
thận mủ chỉ có khả năng gây bệnh ở cá điêu 
hồng mà không gây bệnh ở cá tra. Tương tự như 
vậy, nghiên cứu tại Mỹ của Plumb & Sanchez 
(1983) cho thấy chủng vi khuẩn E. ictaluri phân 
lập từ cá nheo Mỹ không gây chết cho cá rô phi 
xanh khi được cảm nhiễm, trừ khi sử dụng liều 
tiêm rất cao (108 CFU/cá). Kết quả nghiên cứu 
chúng tôi một lần nữa cung cấp minh chứng 
chứng minh rằng chủng vi khuẩn E. ictaluri từ 
cá rô phi có sự khác biệt với chủng gây bệnh ở cá 
nheo Mỹ. Nghiên cứu gần đây của Griffin & cs. 
(2016) cho thấy chủng vi khuẩn E. ictaluri có 
nguồn gốc từ ký chủ khác nhau thì có sự khác 
biệt về hệ gene, đây có thể là lý do chính làm 
cho mức độ độc lực suy giảm khi gây nhiễm chéo 
giữa các loài. Do vậy, cần có thêm các nghiên 
cứu tiếp theo để giải trình tự toàn bộ hệ gene 
của chủng E. ictaluri phân lập từ cá nheo Mỹ và 
rô phi phân lập được trong nghiên cứu này để 
tìm ra điểm khác biệt về hệ gene giữa chúng, 
thiết lập được các cặp mồi đặc hiệu phục vụ 
chẩn đoán phân biệt chủng gây bệnh ở hai loài 
cá này. 
Về mức độ lưu hành, theo kết quả của 
Nguyễn Trọng Nghĩa & Đặng Thị Hoàng Oanh 
(2019) khi cảm nhiễm chủng E. ictaluri phân 
lập từ cá điêu hồng có độc lực khá cao 
(LD50 = 4,7 × 10
2 CFU/cá) và gây ra các đốm 
hoại tử trên nội quan loài cá này với dấu hiệu 
bệnh lý tương tự như trên cá bệnh thu thập ở 
lồng bè nuôi ngoài thực địa ở một số tỉnh miền 
Nam. Kết hợp với kết quả thu mẫu và phân tích 
ở nhiều địa điểm khác nhau ở khu vực phía Bắc 
trong nghiên cứu này, có thể thấy rằng chủng 
E. ictaluri độc lực cao gây bệnh trên cá rô 
phi/điêu hồng có thể đã lây lan và hiện diện tại 
nhiều vùng nuôi cá rô phi của Việt Nam. Do 
vậy, cần có các giải pháp ngăn chặn để hạn chế 
dịch bệnh bùng phát và giảm thiểu gây thiệt hại 
cho nghề nuôi cá rô phi, phục vụ phát triển bền 
vững loài nuôi này. 
4. KẾT LUẬN 
Chủng Edwardsiella ictaluri gây bệnh trên 
cá nheo Mỹ và cá rô phi khác nhau về một số 
đặc tính sinh hóa nhưng tương đồng về kết quả 
phân tích PCR khi sử dụng 2 cặp mồi đặc hiệu 
phân tích giống Edwardsiella và loài E. ictaluri 
trên cá nheo Mỹ. 
Giá trị LD50 của chủng vi khuẩn phân lập 
từ cá rô phi và từ cá nheo Mỹ khi tiêm cho đúng 
loại ký chủ tương ứng ở mức 2,5-2,9 × 101 
CFU/cá và 4,7-5,4 × 103 CFU/cá. Khi được gây 
nhiễm chéo, mức độ độc lực của các chủng vi 
khuẩn đều suy giảm lớn với giá trị LD50 khi cảm 
nhiễm chủng phân lập cá nheo Mỹ cho rô phi và 
chủng phân lập từ rô phi cho cá nheo Mỹ tương 
ứng ở mức 2,51 × 106 CFU/cá và 1,99 × 106 
CFU/cá. Với nồng độ gây nhiễm cao (107 
CFU/cá) vẫn gây chết tỷ lệ cao (> 80%) trên loài 
cá được gây nhiễm chéo. 
Kết quả nghiên cứu là thông tin cần thiết 
cho việc xây dựng kế hoạch, quy hoạch phát triển 
các mô hình nuôi trên sông, hồ chứa và định 
hướng phòng trị bệnh do vi khuẩn E. ictaluri gây 
ra trên cá nheo Mỹ và cá rô phi nuôi khi hai loài 
cá này đang được phát triển nuôi tập trung trên 
cùng một hệ thống mở như hiện nay. 
LỜI CẢM ƠN 
Nghiên cứu được thực hiện dưới sự tài trợ 
của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 
Đoàn Thị Nhinh, Đặng Thị Hóa, Trần Thị Trinh, Lê Việt Dũng, 
Nguyễn Thị Hương Giang, Kim Văn Vạn, Đặng Thị Lụa, Trương Đình Hoài 
615 
trong khuôn khổ dự án Worldbank với mã số đề 
tài ĐTKHCN.WB.11/20. Tác giả xin chân 
thành cảm ơn sự hỗ trợ của các hộ nuôi cá nheo 
Mỹ và cá rô phi tại các tỉnh đã phối hợp thực 
hiện, tạo điều kiện thu mẫu để hoàn thành 
nghiên cứu này. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Dong H.T., Senapin S., Jeamkunakorn C., Nguyen 
V.V., Nguyen N.T., Rodkhum C., Khunrae P. & 
Rattanarojpong T. (2019). Natural occurrence of 
edwardsiellosis caused by Edwardsiella ictaluri in 
farmed hybrid red tilapia (Oreochromis sp.) in 
Southeast Asia. Aquaculture. 499: 17-23. 
Griffin M., Reichley S., Greenway T., Quiniou S., 
Ware C., Gao D., Gaunt P., Yanong R., Pouder D. 
& Hawke J. (2016). Comparison of Edwardsiella 
ictaluri isolates from different hosts and 
geographic origins. Journal of Fish Diseases. 
39(8): 947-969. 
Hawke J.P., Mcwhorter A.C., Steigerwalt A.G. & 
Brenner D.J. (1981). Edwardsiella ictaluri sp. 
nov., the causative agent of enteric septicemia of 
catfish. International Journal of Systematic and 
Evolutionary Microbiology. 31(4): 396-400. 
Hoai T.D., Trang T.T., Van Tuyen N., Giang N.T.H. & 
Van Van K. (2019). Aeromonas veronii caused 
disease and mortality in channel catfish in 
Vietnam. Aquaculture. 513: 734425. 
Kim Văn Vạn (2017). Xây dựng mô hình nuôi cá nheo 
mỹ (Ictalurus punctatus) trong ao tại Hưng Yên. 
Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam. 
15(6): 738-745. 
MARD (2019). Quy hoạch phát triển nuôi cá rô phi đến 
năm 2020, định hướng 2030. Diễn đàn ứng dụng 
KHCN trong nuôi cá rô phi quy mô hàng hóa, Hòa 
Bình, ngày 05/04/2019. 
Nguyễn Thị Ngọc Huyền & Đặng Thị Hoàng Oanh 
(2020). Đặc điểm bệnh học của vi khuẩn 
Edwardsiella ictaluri gây bệnh gan thận mủ trên cá 
tra (Pangasianodon hypophthalmus) và cá điêu 
hồng (Oreochromis sp.). Tạp chí Khoa học, 
Trường Đại học Cần Thơ. 56(1): 947-969 
Nguyễn Trọng Nghĩa & Đặng Thị Hoàng Oanh (2019). 
Khả năng gây bệnh của vi khuẩn Edwardsiella 
ictaluri trên cá điêu hồng (Oreochromis sp.). 
Tạp chí Khoa học, Trường Đại học Cần Thơ. 
55: 123-131 
Plumb J.A. & Sanchez D.J. (1983). Susceptibility of 
five species of fish to Edwardsiella ictaluri. J. Fish 
Dis. 6: 261-266. 
Reed L.J. & Muench H. (1938) A simple method of 
estimating fifty per cent endpoints. American 
journal of epidemiology. 27: 493-497 
Sakai T., Yuasa K., Sano M. & Iida T. (2009). 
Identification of Edwardsiella ictaluri and E. tarda 
by species-specific polymerase chain reaction 
targeted to the upstream region of the fimbrial 
gene. J. Aquat. Anim. Health. 21: 124-132. 
Soto E., Griffin M., Arauz M., Riofrio A., Martinez A., 
& Cabrejos M.E. (2012). Edwardsiella ictaluri as 
the causative agent of mortality in cultured Nile 
tilapia. Journal of Aquatic Animal Health. 
24(2): 81-90. 
Trương Đình Hoài, Kim Văn Vạn, Đào Lê Anh, 
Nguyễn Thị Huyên, Nguyễn Văn Tuyến, Vũ Đức 
Mạnh, Nguyễn Thị Hương Giang, Trương Quang 
Lâm & Nguyễn Thị Lan (2020). Đặc điểm bệnh lý 
và ứng dụng phương pháp PCR chẩn đoán bệnh 
gan thận mủ trên cá nheo Mỹ (Ictalurus 
punctatus). Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt 
Nam. 18(2): 94-104.