Kinh tế học tiền tệ - Ngân hàng - Bài 7: Ngân hàng tư và cung ứng tiền tệ

BÀI 7 
NGÂN HÀNG TƯ VÀ CUNG ỨNG TIỀN TỆ
GVGD: TS. Trần Thị Vân Anh
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHQGHN
KHOA TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÔN KINH TẾ HỌC TIỀN TỆ - NGÂN HÀNG
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-2
YÊU CẦU CHUNG
1. Tổng quan về NHTW
2. Bảng quyết toán tài sản NHTW
3. NHTW & quá trình cung ứng tiền
tệ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-3
TỔNG QUAN VỀ NHTW
1. Khái niệm 
2. Mô hình 
3. Chức năng
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-4
Khái niệm NHTW- Định nghĩa 
Theo Quy chế của Ngân hàng
Thanh toán Quốc tế (BIS): Ngân hàng
trung ương của một quốc gia là ngân
hàng được giao trách nhiệm quản lý
khối lượng tiền tệ và tín dụng trong
quốc gia đó.
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-5
Khái niệm NHTW- Định nghĩa 
Theo quan điểm của Pháp:
NHTW là cơ quan phát hành tiền và
đầu não của hệ thống NH trong nước
và là thiết chế quản lý ngoại tệ và dự
trữ quốc gia cho chính quyền nhà
nước, cung ứng điều tiết tiền tệ, bảo vệ
giá trị của nội tệ, quản lý hoạt động
NH.
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-6
Khái niệm NHTW- Định nghĩa 
Theo quan điểm của Nhật Bản:
NHTW là một thiết chế phát hành
tiền, điều tiết cung ứng tiền tệ, quản
lý lưu thông tiền tệ, đại diện cho
Chính phủ trong và ngoài nước.
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-7
Khái niệm NHTW- Định nghĩa 
Theo quan điểm của Việt Nam:
NHNN VN là NHTWcủa nước CHXHXN
VN, là cơ quan độc quyền phát hành tiền
và thực hiện chức năng quản lý nhà nước
về tiền tệ và các hoạt động ngân hàng
nhằm ổn định giá trị tiền tệ, góp phần đảm
bảo an toàn hoạt động ngân hàng và hệ
thống các NHTM, thúc đẩy phát triển KT-
XH
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-8
KHÁI NIỆM NHTW
1. Định nghĩa: NHTW là một định chế
công cộng, độc lập hoặc trực thuộc
CP, độc quyền phát hành tiền, NH
của các NH, NH của CP và thực hiện
QLNN trong lĩnh vực tiền tệ, tín
dụng, ngân hàng
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-9
KHÁI NIỆM NHTW
2. Tên gọi:
- Ngân hàng trung ương: Central Bank of Argentina
- Ngân hàng quốc gia: National Bank of the Republic of
Belarus, Swiss National Bank, Bank of Japan
- Ngân hàng dự trữ: Reserve Bank of Australia
- Cục/hệ thống dự trữ liên bang: Federal Reserve System
- Cơ quan quản lý tiền tệ: Monetary Authority of Singapore,
Saudi Arabian Monetary Agency
- Ngân hàng nhà nước: State Bank of Vietnam
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-10
KHÁI NIỆM NHTW
3. Sở hữu NHTW:
- NHTW thuộc sở hữu nhà nước: đa số các
nước
- Nhà nước nắm cổ phần khống chế:
NHTW Nhật Bản
- NHTW thuộc sở hữu tư nhân, Nhà nước
bổ nhiệm người điều hành: FED
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-11
MÔ HÌNH NHTW
1. NHTW trực thuộc Chính phủ
Chính phủ
Hội đồng chính
sách tiền tệ
NHTW
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-12
MÔ HÌNH NHTW
1. Ưu điểm:
- Tập trung quyền lực
- Dễ dàng phối hợp các chính sách
2. Nhược điểm
- Không thể chủ động thực hiện CSTT
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-13
MÔ HÌNH NHTW
2. NHTW không trực thuộc CP
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-14
MÔ HÌNH NHTW
1. Ưu điểm:
- Toàn quyền xây dựng và thực thi
CSTT
2. Nhược điểm
- Khó kết hợp các chính sách tiền tệ & tài
khóa
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-15
CHỨC NĂNG NHTW
1. Ngân hàng phát hành tiền (trừ trường
hợp đôla hóa toàn phần).
2. Ngân hàng của các ngân hàng
3. Ngân hàng của Chính phủ
4. Chức năng QLNN: chính sách tiền
tệ, thanh tra giám sát hệ thống
NHTM
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-16
PHÁT HÀNH TIỀN
- Phát hành đồng tiền hợp pháp duy nhất
- Xác định số lượng, thời điểm, phương
thức phát hành
- J.M Keynes: "Một nhà nước chỉ có thể tồn tại
bằng nguồn thu này khi nó không thể tồn tại
bằng các nguồn thu khác” → lợi tức từ việc in
tiền được coi là "nguồn thu nhập cuối cùng”
trong trường hợp có khủng hoảng.
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-17
NGÂN HÀNG CỦA NGÂN HÀNG
- Mở tài khoản và nhận tiền gửi của
NHTM trung gian
- Tiền dự trữ bắt buộc
- Tiền gửi thanh toán
- Cấp tín dụng cho NH trung gian
- Trung tâm thanh toán
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-18
NGÂN HÀNG CỦA CHÍNH PHỦ
• Làm thủ quỹ cho KBNN thông qua
quản lý tài khoản của KB
• Quản lý dự trữ quốc gia
• Cấp tín dụng cho Chính phủ
• Làm đại lý, đại diện và tư vấn cho
Chính phủ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-19
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC LĨNH VỰC NH
1. Định nghĩa: Quản lý vĩ mô hoạt động
tiền tệ và tín dụng
2. Nhiệm vụ
• Xây dựng và thực thi CSTT
• Thanh tra, giám sát hoạt động HTNH
• Đảm bảo sự ổn định
• Bảo vệ khách hàng
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-20
BẢNG CÂN ĐỐI TÀI SẢN NHTW
 Phản ánh chức năng của NHTW
 Tác động của NHTW đến cung tiền M1 - TS 
Có
 Các khoản mục cấu thành MB - TS nợ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-21
TÀI SẢN CÓ CỦA NHTW
1. Chứng khoán
2. Cho vay chiết khấu
3. Tài khoản giấy chứng vàng & quyền rút
vốn đặc biệt (SDR)
4. Tiền đúc
5. Tiền mặt trong quá trình thu vào
6. TS có khác
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-22
TÀI SẢN NỢ CỦA NHTW
1. Tiền giấy trong lưu thông (C)
2. Tiền gửi của các NHTM (R)
3. Tiền gửi của Kho bạc
4. Tiền gửi của nước ngoài & tiền gửi
khác
5. Hạng mục tiền mặt sẵn sàng trả sau
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-23
BQT TÀI SẢN CỦA NHTW
TSC TSN
- Chứng khoán - Tiền mặt trong lưu thông
- Cho vay chiết khấu - Tiền gửi của NHTM
Đây là những khoản mục quan trọng có ảnh 
hưởng đến thay đổi cung tiền M1
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-24
CƠ SỐ TIỀN TỆ
1. Khái niệm:
MB = C + R = tiền giấy + TG ngân hàng +
tiền Kho bạc đang lưu thông - tiền đúc
2. Các nhân tố ảnh hưởng đến MB
- Nhân tố tác động trực tiếp
- Nhân tố tác động gián tiếp
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-25
NHÂN TỐ TRỰC TIẾP TĂNG MB
1. Chứng khoán & cho vay chiết khấu
2. Tài khoản vàng, SDR & TSC khác
của NHTW
3. Tiền nổi, chênh lệch giữa TSC, tiền
mặt đang thu vào với TS nợ, tiền
mặt trả sau
4. Tiền Kho bạc đang lưu thông
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-26
NHÂN TỐ TRỰC TIẾP GIẢM MB
1. Tiền gửi của Kho bạc tại NHTW
2. Tiền gửi nước ngoài & các tiền
gửi khác tại NHTW
3. Các tài sản nợ khác
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-27
THÂM HỤT NGÂN SÁCH
1. Tài trợ bằng thuế không có
ảnh hưởng đến MB
2. Tài trợ bằng vay nợ không có
ảnh hưởng đến MB
3. Tài trợ bằng in tiền có ảnh
hưởng đến MB
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-28
QUÁ TRÌNH CUNG ỨNG TIỀN TỆ
1. Cấp tiền dự trữ cho NHTM
2. Tác động của NHTW tới MB & R
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-29
CẤP TIỀN DỰ TRỮ CHO NHTM
1. Cách thức:
• Cho NHTM trực tiếp vay tiền
• Mua chứng khoán Chính phủ từ
NHTM
2. Hiệu quả:
• Đều làm tăng R của NHTM
• Phụ thuộc iCK & thái độ của NHTM
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-30
TÁC ĐỘNG NHTW VỚI MB &R
Cách thức:
1. Nghiệp vụ thị trường mở
2. Cho vay chiết khấu
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-31
NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ 
1.Thị trường mở: là nơi mua, bán giấy tờ có
giá trị với sự tham gia của NHTW nhằm
tác động đến khối tiền tệ cung ứng để
thực hiện các mục tiêu của CSTT
2.Nghiệp vụ OMO: là việc NHTW tham
gia mua, bán giấy tờ có gía trị với các đối
tượng được lựa chọn trên thị trường tiền
tệ để điều hành CSTT
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-32
CHỦ THỂ THAM GIA OMO
1. NHTW
- Tổ chức, quản lý, điều hành hoạt động OMO.
- Soạn thảo, ban hành quy chế hoạt động
- Xét hồ sơ, kết nạp thành viên
- Tổ chức giao dịch mua/bán giấy tờ có giá
- Đảm bảo an ninh, quyền lợi các bên
- Thành viên của OMO để ổn định tiền tệ, thực
thi CSTT
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-33
CHỦ THỂ THAM GIA OMO
2. Tổ chức tín dụng: thành lập theo Luật các
tổ chức tín dụng đáp ứng đủ yêu cầu, được
NHNN cấp giấy công nhận là thành viên
tham gia OMO.
3. Điều kiện tham gia OMO:
- Có tài khoản tiền gửi tại NHNN 
- Có đủ phương tiện để tham gia OMO
- Có giấy đăng ký tham gia OMO
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-34
NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ
4. Cơ chế thực hiện:
1. Nếu NHTW mua (bán) chứng
khoán với NHTM thay đổi dự
trữ (R) thay đổi cơ số tiền
(MB) & thay đổi mức cung tiền
(M1)
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-35
NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ
2. Nếu NHTW mua (bán) chứng
khoán với công chúng thì tùy theo
phương thức thanh toán sẽ làm thay
đổi (C) hoặc (R) thay đổi cơ số
tiền (MB) & thay đổi lượng cung
tiền (M1)
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-36
NGHIỆP VỤ THỊ TRƯỜNG MỞ
5. Hiệu quả thực hiện:
1. NHTW thực hiện OMO chắc chắn sẽ
làm thay đổi MB
2. Khi NHTW thực hiện OMO không
chắc chắn sẽ làm thay đổi R
3. Khi NHTW thực hiện OMO mua/bán
sẽ làm tăng/giảm MB & M1
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-37
NGHIỆP VỤ CHO VAY CHIẾT KHẤU
1. Định nghĩa: là nghiệp vụ NHTW thực
hiện để làm thay đổi R của hệ thống NH
và qua đó làm thay đổi MB. NHTW thực
hiện nghiệp vụ này sử dụng lãi suất chiết
khấu.
2. Lãi suất chiết khấu: là quy định của
NHTW về giá của tiền vay chiết khấu
của NHTM từ NHTW
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-38
NGHIỆP VỤ CHO VAY CHIẾT KHẤU
3. Tác động của lãi suất chiết khấu
- Khi NHTW tăng iCK NHTM tăng ER/D 
giảm số nhân tiền (m) & giảm lượng cung tiền
(M1)
- Khi NHTW giảm iCK giảm ER/D tăng số
nhân tiền (m) & tăng lượng cung tiền (M1)
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Ann – Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-39
KHẢ NĂNG KIỂM SOÁT MB & R 
CỦA NHTW
1. NHTW sử dụng OMO sẽ chắc chắn
tác động tới MB nhưng không chắc
chắn tác động tới R
2. NHTW sử dụng lãi suất chiết khấu
(iCK) không chắc chắn tác động đến R
mà phụ thuộc thái độ của NHTM
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-40
1. Mô hình lượng cung ứng tiền M1 mở rộng
M1 = m x (Mb n + DL); Trong đó:
m: Số nhân mở rộng
Mbn: Cơ số tiền không vay
DL: Tiền vay chiết khấu
2. Các tác nhân, công cụ tác động đến M1
(Bảng trang 148) 
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-41
KHẢ NĂNG KIỂM SOÁT MB CỦA NHTW
MB = MBn + DL
 Cơ số tiền không vay (MBn)
 Chịu tác động của OMO
 Khả năng tác động chắc chắn
 Cơ số tiền vay (DL)
 Chịu tác động của (iCK)
 Khả năng tác động không chắc chắn,
phụ thuộc thái độ của NHTM qua “lượng
tiền vay chiết khấu”
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Trần Thị Vân Anh– Trường Đại học Kinh tế ĐHQGHN. 1-42
KHẢ NĂNG KIỂM SOÁT R CỦA NHTW
• Với hoạt động OMO không chắc
chắn, phụ thuộc vào đối tượng mua
bán & phương thức thanh toán
• Với công cụ lãi suất chiết khấu 
không chắc chắn, phụ thuộc vào thái
độ của NHTM
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt