Đánh giá hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trước và sau khi mua lại

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH 
NGUYỄN THỊ THÚY AN 
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA 
CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN 
VIỆT NAM TRƯỚC VÀ SAU KHI MUA LẠI 
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ 
TP. HCM, tháng 12/2013 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH 
NGUYỄN THỊ THÚY AN 
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA 
CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN 
VIỆT NAM TRƯỚC VÀ SAU KHI MUA LẠI 
Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng 
Mã số : 60340201 
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ 
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : 
PGS. TS. PHAN THỊ BÍCH NGUYỆT 
TP. HCM, tháng 12/2013
 LỜI CAM ĐOAN 
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu 
và nội dung luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu trong luận văn này chưa 
từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. 
Tác giả 
Nguyễn Thị Thúy An 
 MỤC LỤC 
TRANG PHỤ BÌA 
LỜI CAM ĐOAN 
MỤC LỤC 
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU 
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ 
PHẦN MỞ ĐẦU1 
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU 
TRƯỚC ĐÂY ...................................................................................................... 5 
1.1. Các khái niệm ........................................................................................... 5 
1.1.1. Sáp nhập (Mergers) .............................................................................. 5 
1.1.2. Hợp nhất (consolidation)...................................................................... 5 
1.1.3. Mua lại (hay còn gọi là thâu tóm – Acquisitions) ................................. 5 
1.1.4. Hiệu quả hoạt động .............................................................................. 7 
1.2. Các chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động ngân hàng ................................ 7 
1.2.1. Khả năng sinh lời ................................................................................. 7 
1.2.2. Hiệu quả quản lý .................................................................................. 8 
1.2.3. Tính thanh khoản ................................................................................. 8 
1.2.4. Tính đòn bẩy ........................................................................................ 9 
1.3. Các nghiên cứu hiệu quả hoạt động ngân hàng mua lại trên thế giới .... 9 
1.4. Các nghiên cứu hiệu quả hoạt động ngân hàng mua lại ở Việt Nam ... 16 
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG MUA LẠI CÁC NHTM VIỆT 
NAM.. ............................................................................................... 21 
2.1. Năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại ở Việt Nam ........... 22 
2.1.1. Quy mô về vốn .................................................................................. 22 
2.1.2. Hoạt động huy động vốn .................................................................... 25 
2.1.3. Hoạt động tín dụng ............................................................................ 27 
2.1.4. Các chỉ số về an toàn vốn và hiệu quả hoạt động ngân hàng .............. 28 
2.2. Thực trạng hoạt động mua lại các NHTM tại Việt Nam từ năm 2005. 30 
 CHƯƠNG 3. NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM CÁC NHTMCP MUA LẠI 
TẠI VIỆT NAM .................................................................................................. 34 
3.1. Dữ liệu và mẫu ........................................................................................ 34 
3.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 35 
3.2.1. Phân tích các chỉ số tài chính ............................................................. 36 
3.2.2. Phương pháp kiểm định Paired Samples T-test và kiểm định Wilcoxon . 
 .......................................................................................................... 37 
3.3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ........................................................... 39 
3.3.1. So sánh và phân tích các chỉ số tài chính ............................................ 40 
3.3.2. So sánh theo phương pháp Paired samples T-Test .............................. 49 
3.3.3. Phân tích theo phương pháp Wilcoxon ............................................... 51 
CHƯƠNG 4. KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHÁP .................................................... 54 
4.1. Kết luận ................................................................................................... 54 
4.2. Nguyên nhân các ngân hàng thương mại cổ phần sau hoạt động mua 
lại ở Việt Nam hoạt động không hiệu quả ....................................................... 55 
4.2.1. Khả năng quản trị yếu kém, chưa có sự giám sát chặt chẽ .................. 55 
4.2.2. Yếu tố gia đình trị vẫn tồn tại trong các ngân hàng ............................ 57 
4.2.3. Các ngân hàng sau khi mua lại vẫn chưa đa dạng hóa nguồn thu nhập . 
 .......................................................................................................... 58 
4.2.4. Khả năng cạnh tranh cao, chi phí hoạt động tăng ............................... 58 
4.2.5. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hệ thống ngân hàng còn nhiều 
hạn chế .......................................................................................................... 59 
4.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các ngân 
hàng thương mại cổ phần sau hoạt động mua lại tại Việt Nam ..................... 60 
4.3.1. Nâng cao năng lực quản trị và năng lực giám sát NH ......................... 60 
4.3.2. Giải quyết tình trạng gia đình trị, sở hữu chéo.................................... 61 
4.3.3. Thu hồi, giải quyết nợ xấu ................................................................. 62 
4.3.4. Đa dạng hóa các hình thức sử dụng vốn, nâng cao sử dụng vốn ......... 63 
4.3.5. Hạn chế mở rộng mạng lưới, nâng cao công nghệ .............................. 64 
4.4. Hạn chế của đề tài .................................................................................. 65 
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT  ...  hoạt động ngân hàng trong giai đoạn ít nhất 3 
năm, nên các ngân hàng này không thể được thực hiện. 
Tác giả thu thập số liệu báo cáo tài chính đã qua kiểm toán của các ngân hàng, 
tuy nhiên, vì việc công bố thông tin của một số ngân hàng ở Việt Nam còn hạn chế, 
nhất là trong giai đoạn từ 2005 trở về trước. Vì vậy, một số ngân hàng có báo cáo 
tài chính nhưng chưa qua kiểm toán. Bên cạnh đó, phân tích chỉ số trong luận văn 
dựa vào số liệu NHTM VN đến 2011, phân tích nhân tố bị giới hạn số lượng mẫu và 
thời gian nghiên cứu (hoạt động của 8 NHTMCP có hoạt động mua lại trong thời 
gian khoảng 3 năm trước sáp nhập và 3 năm sau sáp nhập) nên ý nghĩa thống kê và 
độ tin cậy của một số nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt động của các NHTM còn 
có những hạn chế. 
Bài nghiên cứu tạo tiền đề cho các nghiên cứu tiếp theo trong việc mở rộng số 
lượng mẫu, thời gian nghiên cứu và kết hợp thêm nhiều phương pháp đánh giá hiệu 
quả hoạt động khác vì mỗi phương pháp đều có ưu điểm và hạn chế khác nhau. Bên 
cạnh các phương pháp đánh giá hiệu quả truyền thống như phân tích các chỉ số tài 
chính, các nhà nghiên cứu cũng như ngân hàng nên kết hợp với các phương pháp 
phân tích hiện đại như vận dụng mô hình DEA và hồi quy Tobit nhằm mục đích 
xem xét nhiều phương diện khác nhau của các kết quả để đánh giá tốt hơn hiệu quả 
hoạt động của ngành ngân hàng hiện nay, từ đó lựa chọn ra phương pháp, mô hình 
nào phù hợp với nhu cầu của ban điều hành NH. 
 MỤC LỤC 
TRANG PHỤ BÌA 
LỜI CAM ĐOAN 
MỤC LỤC 
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU 
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ 
PHẦN MỞ ĐẦU1 
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU 
TRƢỚC ĐÂY .......................................................................................................... 5 
1.1. Các khái niệm .............................................................................................. 5 
1.1.1. Sáp nhập (Mergers) ................................................................................. 5 
1.1.2. Hợp nhất (consolidation) ........................................................................ 5 
1.1.3. Mua lại (hay còn gọi là thâu tóm – Acquisitions) .................................. 5 
1.1.4. Hiệu quả hoạt động ................................................................................. 7 
1.2. Các chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động ngân hàng ................................. 7 
1.2.1. Khả năng sinh lời .................................................................................... 7 
1.2.2. Hiệu quả quản lý ..................................................................................... 8 
1.2.3. Tính thanh khoản .................................................................................... 8 
1.2.4. Tính đòn bẩy ........................................................................................... 9 
1.3. Các nghiên cứu hiệu quả hoạt động ngân hàng mua lại trên thế giới .... 9 
1.4. Các nghiên cứu hiệu quả hoạt động ngân hàng mua lại ở Việt Nam ... 16 
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG MUA LẠI CÁC NHTM VIỆT 
NAM.. ................................................................................................... 21 
2.1. Năng lực tài chính của các ngân hàng thƣơng mại ở Việt Nam ............ 22 
2.1.1. Quy mô về vốn ...................................................................................... 22 
2.1.2. Hoạt động huy động vốn ....................................................................... 25 
2.1.3. Hoạt động tín dụng ............................................................................... 27 
2.1.4. Các chỉ số về an toàn vốn và hiệu quả hoạt động ngân hàng ............... 28 
2.2. Thực trạng hoạt động mua lại các NHTM tại Việt Nam từ năm 2005 . 30 
 CHƢƠNG 3. NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM CÁC NHTMCP MUA LẠI 
TẠI VIỆT NAM ...................................................................................................... 34 
3.1. Dữ liệu và mẫu ........................................................................................... 34 
3.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 35 
3.2.1. Phân tích các chỉ số tài chính ................................................................ 36 
3.2.2. Phương pháp kiểm định Paired Samples T-test và kiểm định Wilcoxon . 
 ............................................................................................................... 37 
3.3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ............................................................. 39 
3.3.1. So sánh và phân tích các chỉ số tài chính .............................................. 40 
3.3.2. So sánh theo phương pháp Paired samples T-Test ............................... 49 
3.3.3. Phân tích theo phương pháp Wilcoxon ................................................. 51 
CHƢƠNG 4. KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHÁP ...................................................... 54 
4.1. Kết luận ...................................................................................................... 54 
4.2. Nguyên nhân các ngân hàng thƣơng mại cổ phần sau hoạt động mua 
lại ở Việt Nam hoạt động không hiệu quả ......................................................... 55 
4.2.1. Khả năng quản trị yếu kém, chưa có sự giám sát chặt chẽ ................... 55 
4.2.2. Yếu tố gia đình trị vẫn tồn tại trong các ngân hàng .............................. 57 
4.2.3. Các ngân hàng sau khi mua lại vẫn chưa đa dạng hóa nguồn thu nhập . 
 ............................................................................................................... 58 
4.2.4. Khả năng cạnh tranh cao, chi phí hoạt động tăng ................................. 58 
4.2.5. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hệ thống ngân hàng còn nhiều 
hạn chế ............................................................................................................... 59 
4.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các ngân 
hàng thƣơng mại cổ phần sau hoạt động mua lại tại Việt Nam ...................... 60 
4.3.1. Nâng cao năng lực quản trị và năng lực giám sát NH .......................... 60 
4.3.2. Giải quyết tình trạng gia đình trị, sở hữu chéo ..................................... 61 
4.3.3. Thu hồi, giải quyết nợ xấu .................................................................... 62 
4.3.4. Đa dạng hóa các hình thức sử dụng vốn, nâng cao sử dụng vốn .......... 63 
4.3.5. Hạn chế mở rộng mạng lưới, nâng cao công nghệ ............................... 64 
4.4. Hạn chế của đề tài ...................................................................................... 65 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 Tiếng việt 
1. Các báo cáo tài chính đã kiểm toán của các ngân hàng thương mại Việt Nam. 
2. Đinh Thị Thu Vân, tháng 7/2010. Một số vấn đề về hoạt động M&A Ngân 
hàng ở Việt Nam. Công nghệ ngân hàng, số 52, tráng 16-24. 
3. Ngân hàng nhà nước, 2013. Thống kê một số chỉ tiêu cơ bản. 
<
?_adf.ctrl-state=nbpuxk9ck_129&_afrLoop=1047814618410700>. [Ngày tra 
cứu: 31/3/2013] 
4. Ngô Đăng Thành, tháng 2/2010. Đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực của 
một số NHTMCP ở Việt Nam ứng dụng phương pháp bao dữ liệu (DEA). 
5. Ngô Đức Huyền Ngân, 2009, Sáp nhập và mua lại Ngân hàng thương mại tại 
Việt Nam. Luận Văn Thạc Sỹ. Trường Đại Học Kinh Tế Tp Hồ Chí Minh. 
6. Nguyễn Đắc Hải, tháng 4/2008. Một số ý kiến về đánh giá hiệu quả hoạt động 
của ngân hàng thương mại Việt Nam. Tạp chí ngân hàng, số 7, trang 43-45. 
7. Nguyễn Đại Lai, Tháng 3/2012. Kinh nghiệm về M&A - một gợi ý về tái cấu 
trúc ngân hàng thương mại Việt Nam. Công nghệ ngân hàng, số 72, trang 36-
39. 
8. Nguyễn Mạnh Dũng, 1/1/2012. Các kỹ thuật tái cấu trúc hệ thống ngân hàng 
thông qua việc mua bán, sáp nhập, hợp nhất. Thị trường tài chính tiền tệ, số 1, 
2, trang 346-347. 
9. Nguyễn Minh Sáng, Tháng 10/2012. Phân tích hiệu quả hoạt động của các 
ngân hàng thương mại niêm yết ở Việt Nam. Công nghệ ngân hàng, số 79, p 
23-29. 
10. Nguyễn Thị Hồng Xuân, Tháng 10/2012. Ứng dụng phương pháp bao dữ liệu 
DEA vào việc đánh giá hiệu quả hoạt động của các NHTM ở Việt Nam. Tạp 
chí ngân hàng, số 20, trang 27-33. 
11. Nguyễn Thị Loan và Trần Thị Ngọc Hạnh, Tháng 4/2013. Hiệu quả hoạt động 
tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Tạp chí phát triển kinh tế, số 270, p 
12-26. 
12. Nguyễn Hồng Sơn và Trần Thị Thanh Tú. Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng 
Việt Nam: Những ẩn số nhìn từ thông lệ quốc tế. 
13. Nguyễn Thị Minh Huệ và cộng sự, 2011. Đánh giá hệ thống ngân hàng Việt 
Nam qua một số chỉ số lành mạnh tài chính (FSIs). 
14. Nguyễn Thị Nhung và Phan Diên Vỹ, tháng 1/2013. Giải mã tái cấu trúc hệ 
thống ngân hàng Việt Nam hiện nay. Tạp chí phát triển kinh tế, số 267, trang 
29-36. 
15. Nhóm tác giả, 1+2/2003. Thiết lập các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh 
và bảo đảm an toàn trong hoạt động của NHTM Việt Nam. Tạp chí khoa học 
và đào tạo ngân hàng, số 1, trang 61-66. 
16. Nhóm tư vấn chính sách kinh tế vĩ mô, 2012. “Báo cáo kinh tế vĩ mô 2012- Từ 
Bất ổn vĩ mô đến con đường tái cơ cấu: Chương 1 và Chương 3”. 
17. Tô Ngọc Hưng, tháng 11/2012. Thực trạng và giải pháp để phát triển bền vững 
hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. Tạp chí khoa học và đào tạo ngân 
hàng, số 126, trang 1-10. 
18. Trần Kim Anh, Tháng 4/2012. Thách thức và một số giải pháp nhìn từ việc 
hợp nhất 3 ngân hàng thương mại đầu tiên. Tạp chí ngân hàng, số 4, trang 24-
28. 
19. Trịnh Quốc Trung và Nguyễn Văn Sang, Tháng 4/2013. Các yếu tố ảnh hưởng 
đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Công nghệ 
ngân hàng, số 85, trang 11-15. 
20. Trương Quang Thịnh, tháng 1&2/2012. Hiệu quả ngân hàng TMCP Việt Nam: 
Nhìn từ góc độ phân tích kỹ thuật. Tạp chí khoa học và đào tạo ngân hàng, số 
116+117, trang 93- 125. 
21. Võ Thành Danh và Liễu Thu Trúc, Tháng 1 &2/2012. So sánh hiệu quả hoạt 
động của hai ngân hàng thương mại Nhà nước và cổ phần Việt Nam, Tạp Chí 
Khoa học và Đào tạo Ngân hàng, số 116+117, trang 82-92. 
22. Xuân Bình, tháng 11/2012. Một số động cơ và bài toán hợp nhất, sáp nhập 
ngân hàng. Tạp chí ngân hàng, số 21, trang 31-33. 
 Tiếng nước ngoài 
1. Dang-Thanh, Ngo, 2010. Evaluating The Efficiency Of Vietnamese Banking 
System An Application Using Data Envelopment Analysis. 
2. Elumilade, David Oladepo, May 2010. Mergers & Acquisitions and Efficiency 
of Financial Intermediation in Nigeria Banks: An Empirical Analysis, 
International Journal of Business and Management, Vol. 5, No. 5: 201-210. 
3. Fadzlan Sufian, Muhd- Zulkhibri Abdul Majid and Razali Haron. Efficiency 
and Bank Merger in Singapore: A Joint Estimation of Non- Parametric, 
Parametric and Financial Ratios Analysis. 
4. Grazyna Wozniewska, 2008. Methods of measuring the efficiency of 
Commercial banks: An example of Polish Banks, Ekonomika, 84-91. 
5. Handan Ankarili, Ôzge Yimaz, Duygu Aydin, 2012. Comparison of Paired T-
Test and Wilcoxon Signed Rank Test for Various Change Measures in Pre-
Post Designs:A Simulation Study, Turkiye Klinikleri J Biostat;4(2), page 55-
59. 
6. Houda Ben Said and Abdelfettah Bouri, May 2013. Efficiency of French Bank 
mergers and acquisitions, Herald Journals of Education and General Studies 
Vol. 2 (2), pp. 77 – 91. 
7. Lum Chuen Aun (Matric No: 89167), Performance of Malaysian Local Banks: 
Before & After Merger. Seminar in banking, page 1-25. Masters of Science 
(Banking) UUM-IBBM. 
8. Neena Sinha, K.P.Kaushik, Timcy Chaudhary, November 2010. Measuring 
Post Merger and Acquisition Performance: An Investigation of Select 
Financial Sector Organizations in India, International Journal of Economics 
and Finance, Vol. 2, No. 4, page 190-200. 
9. Okpanachi Joshua, May 2011, Comparative analysis of the impact of mergers 
and acquisitions on financial efficiency of banks in Nigeria, Journal of 
Accounting and Taxation Vol.3(1):1-7. 
10. Panagiotis Liargovas, May 2011. The Impact of Mergers and Acquisitions on 
the Performance of the Greek Banking Sector: An Event Study Approach, 
International Journal of Economics and Finance, Vol. 3, No. 2:89-100. 
11. Pardeep Kaur and Gian Kaur, 2010. Impact of Mergers on the Cost Efficiency 
of Indian Commercial Banks, Eurasian Journal Of Business and Economics 3 
(5), Page 27-50. 
12. Stephen A. Rhoades, 1998. The eciency effects of bank mergers: An overview 
of case studies of nine mergers, Journal of Banking & Finance 22: 273±291. 
13. Sufian and Fadzlan, 2004. The Efficiency Effects of Bank Mergers and 
Acquisition in A Developing Economy: Evidence From Malaysia, 
Intrernational Journal of Applied Econometrics and Quantitative Studies, 
Vol.1- 4:53-74. 
14. Tze San Ong, Cia Ling Teo and Boon Heng The, November 2011. Analysis 
On Financial Performance And Efficiency Changes Of Malaysian Commercial 
Banks After Mergers And Acquisitions, International Journal of Business and 
Management Tomorrow, Vol.1 No2: 1-16. 
15. V.R. Nedunchezhian and K.Premalatha, March 2013. Analysis and impact of 
financial performance of commercial banks after mergers in India. 
International Journal of Marketing, Financial Services & Management 
Research, Vol.2, No. 3, page 150-162. 
16. Venkatesan and Govindarajan, Jan 2012. Pre and post acquisition performance 
of public and private sector banks in India, The International Journal’s 
Research Journal of Commerce & Behavioural Science, Volume 01, Number: 
03, 59-67. 
17. Viverita, The Effect of Mergers on Bank Performance: Evidence from bank 
consolidatin policy Indonesia. 
18. Worthington, Andrew 2001. Efficiency in Pre-Merger and Post-Merger Non-
Bank Financial Institutions. Managerial and Decision Economics 22:pp. 439-
452 
19. Xiao Weiguo and Li Ming, March 2008. Empirical Research of M&A Impact 
on Chinese and American Commercial Banks’ Efficiency Based on DEA 
Method, Management Science and Engineering, Vol.2 No.1: 38-47.