Cách mạng 4.0 và những vấn đề đặt ra với kiểm toán viên nhà nước

 CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP 4.0 VAØ NHÖÕNG TAÙC ÑOÄNG TÔÙI NGAØNH NGHEÀ KEÁ TOAÙN - KIEÅM TOAÙN
 CAÙCH MAÏNG 4.0 VAØ NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ ÑAËT RA 
 VÔÙI KIEÅM TOAÙN VIEÂN NHAØ NÖÔÙC
 PGS.TS. Nguyễn Đình Hòa*
 iện nay, thế giới đang trong giai đoạn bản lề của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 
 (hay còn gọi cách mạng công nghiệp - CMCN 4.0), loài người đang chứng kiến hàng loạt 
 những đột phá khoa học và tiến bộ công nghệ, đây là những xu hướng và động lực dẫn 
 dắt CMCN 4.0. Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ mở ra kỷ nguyên mới của sự lựa chọn các 
 phươngH án đầu tư kinh doanh, tiêu dùng, tối ưu hóa sử dụng các nguồn lực, phạm vi mức độ tác động làm 
 biến đổi cơ bản hệ thống sản xuất và quản trị xã hội cả chiều rộng lẫn chiều sâu, thúc đẩy năng suất lao 
 động và hiệu quả, tạo bước đột phá về tốc độ phát triển về mọi mặt của đời sống xã hội. Để góp phần nhận 
 thức về bản chất và những tác động của CMCN 4.0 nói chung và đến quản trị xã hội và kiểm toán nói 
 riêng, bài báo sẽ tập trung phân tích 3 nội dung chính sau đây: (i) Nhận diện bản chất của CMCN 4.0;(ii) 
 Những vấn đề đặt ra với Kiểm toán viên nhà nước (KTVNN);(iii) Cách thích ứng với cách mạng 4.0 đối 
 với KTVNN.
 Từ khóa: Cách mạng 4.0, những vấn đề đặt ra với KTVNN trong CMCN 4.0.
 Industrial revolution 4.0 and emerging challenges facing auditors of SAV
 Today, the world is at the hinge of the 4th Industrial Revolution (or the so-called Industrial Revolution - 
 Industry 4.0), human beings are witnessing a series of scientific breakthroughs and technological advances 
 which are the trends and driving force of Industry 4.0. Industrial Revolution 4.0 will usher in a new era 
 of choice for business investment alternatives, optimizing the use of resources, the extent of impact that 
 fundamentally transforms production and governance systems. to promote productivity and efficiency, 
 making a breakthrough in the speed of development in all aspects of social life. In order to contribute to the 
 perception of the nature and impacts of Industry 4.0 in general and to social administration and auditing 
 in particular, this paper focuses on three main areas: (i) Identify the nature of Industry 4.0; (ii) Issues facing 
 state auditors; (iii) How state auditors respond to Industry 4.0.
 Keywords: Industrial Revolution 4.0, Issues of Industry 4.0 facing state auditors.
 1. Nhận diện về cách mạng công nghiệp 4.0 lý (hữu hình), kỹ thuật số và sinh học. Cả ba đều 
 liên quan chặt chẽ với nhau và với các công nghệ 
 Tất cả những phát triển mới và các công nghệ 
 khác để đem lại lợi ích vượt trội cho nhau dựa vào 
 mới trong CMCN 4.0 đều có đặc điểm chung: tận 
 những khám phá và tiến bộ của từng nhóm. Nói 
 dụng sức mạnh lan tỏa của công nghệ số hóa và cách khác, đây là sự dung hợp của các công nghệ 
 công nghệ thông tin (CNTT). Các xu thế lớn của khác nhau và sự tương tác của chúng trên các lĩnh 
 công nghệ mới có thể được chia thành 3 nhóm: Vật vực vật lý, số và sinh học - đây là yếu tố căn bản 
 *Phó Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng Nghiệp vụ Kiểm toán, Kiểm toán nhà nước
6 Số 121 - tháng 11/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
nhất khiến CMCN 4.0 khác biệt với các cuộc cách chí với những kỹ năng trước đây chỉ có con người 
mạng trước đó.[7] sở hữu mà thôi. 
 (1) Vật lý: Bốn đại diện chính của xu hướng lớn - Vật liệu mới: Với thuộc tính mà mà chỉ cách 
về phát triển công nghệ trong lĩnh vực vật lý tiêu đây vài năm vẫn còn được coi là viễn tưởng, những 
biểu nhất là: vật liệu mới đang được đưa ra thị trường (như 
 nano... Về tổng thể, chúng nhẹ hơn, bền hơn, có thể 
 - Xe tự lái: Những xe ô tô này xử lý một lượng 
 tái chế và dễ thích ứng; vật liệu thông minh tự phục 
lớn dữ liệu cảm biến từ các radar, máy ảnh, máy đo 
 hồi hoặc tự làm sạch, các kim loại có khả năng khôi 
khoảng cách bằng siêu âm, GPS (global positioning 
 phục lại hình dạng ban đầu, gốm sứ và pha lê biến 
system - hệ thống định vị toàn cầu) và bản đồ được 
 áp lực thành năng lượng và nhiều vật liệu khác nữa 
gắn trên xe. 
 gọi là áp điện...)
 - Công nghệ in 3D: Hay được gọi là chế tạo 
 (2) Kỹ thuật số: Những yếu tố cốt lõi của Kỹ 
cộng; in 3D bao gồm việc tạo ra một đối tượng vật thuật số trong CMCN 4.0 sẽ là: Trí tuệ nhân tạo 
lý bằng cách in theo các lớp từ một bản vẽ hay một (AI), Vạn vật kết nối - Internet of Things (IoT) và 
mô hình 3D có trước. Công nghệ này khác hoàn dữ liệu lớn (Big data), công nghệ blockchain, kinh 
toàn so với chế tạo trừ, lấy đi các vật liệu thừa từ tế số...
phôi ban đầu cho đến khi thu được hình dạng 
 - Trí tuệ nhân tạo hay trí thông minh nhân tạo 
mong muốn. Ngược lại, công nghệ in 3D bắt đầu 
 là trí tuệ do con người lập trình tạo nên với mục 
với vật liệu rời và sau đó mới tạo ra một sản phẩm 
 tiêu giúp máy tính có thể tự động hóa các hành vi 
ở dạng ba chiều từ mẫu kỹ thuật số.
 thông minh như con người. Trí tuệ nhân tạo khác 
 - Khoa học robot cao cấp: Siêu tự động hóa cộng với việc lập trình logic trong các ngôn ngữ lập trình 
với trí tuệ nhân tạo - AI (Artificial Intelligence) là ở việc ứng dụng các hệ thống học máy (machine 
khiến việc tự động hóa phát triển mạnh hơn, thậm learning) để mô phỏng trí tuệ của con người trong 
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 121 - tháng 11/2017 7
 CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP 4.0 VAØ NHÖÕNG TAÙC ÑOÄNG TÔÙI NGAØNH NGHEÀ KEÁ TOAÙN - KIEÅM TOAÙN
 các xử lý mà con người làm tốt hơn máy tính. Cụ nguồn tài nguyên thông tin của cơ quan thông tin, 
 thể, AI giúp robot có được những trí tuệ của con thư viện và tiện lợi trong việc truy xuất tìm kiếm 
 người như: biết suy nghĩ và lập luận để giải quyết thông tin ở bất kỳ đâu vào bất cứ thời điểm nào 
 vấn đề, biết giao tiếp bởi hiểu ngôn ngữ, tiếng nói, một cách nhanh chóng, dễ dàng. Đây là những cơ 
 biết học và tự thích nghi. v.v hội và điều kiện cho hoạt động kiểm toán có chất 
 - Sự xuất hiện Internet của vạn vật. Mô tả đơn lượng và hiệu quả.
 giản nhất, có thể coi IoT là mối quan hệ ...  việc truyền tải dữ liệu và 
 công nghiệp mới, khiến cả nền kinh tế thế giới và giao tiếp qua internet tăng lên. Chính vì thế mà tất 
 đời sống nhân loại phải chuyển mình theo. cả các công ty, ngành nghề đều có thể sử dụng các 
 - Big data (số liệu lớn) dữ liệu đó để phân tích và quyết định chiến lược 
 cạnh tranh giành lấy thành công cho mình trong 
 Thuật ngữ “Big data” là một tập hợp dữ liệu rất 
 tương lai.
 lớn mà các kỹ thuật điện toán thông thường không 
 thể xử lý được. Thuật ngữ “Big data” không chỉ đề - Blockchain
 cập tới dữ liệu mà còn chỉ cơ cấu tổ chức dữ liệu, Blockchain là một cơ sở dữ liệu phân cấp lưu 
 các công cụ và công nghệ liên quan. trữ thông tin trong các khối (block) thông tin được 
 Theo định nghĩa của Gartner, nhà nghiên cứu liên kết (chain) với nhau bằng mã hóa và mở rộng 
 công nghệ số của Mỹ thì “Big Data là tài sản thông theo thời gian. Mỗi khối thông tin đều chứa thông 
 tin, mà những thông tin này có khối lượng dữ liệu tin về thời gian khởi tạo và được liên kết tới khối 
 lớn, tốc độ cao và dữ liệu đa dạng, đòi hỏi phải có trước đó, kèm một mã thời gian và dữ liệu giao 
 công nghệ mới để xử lý hiệu quả nhằm đưa ra được dịch. Blockchain được thiết kế để chống lại việc 
 các quyết định hiệu quả, khám phá được các yếu tố thay đổi của dữ liệu: Một khi dữ liệu đã được mạng 
 ẩn sâu trong dữ liệu và tối ưu hóa được quá trình lưới chấp nhận thì sẽ không có cách nào thay đổi 
 xử lý dữ liệu”. được nó.
 Số hóa tài liệu là quá trình chuyển đổi các dạng Blockchain được đảm bảo nhờ cách thiết kế sử 
 dữ liệu, tài liệu truyền thống như các bản viết tay, dụng hệ thống tính toán phân cấp với khả năng chịu 
 bản in trên giấy, hình ảnh, âm thanh, phim, dữ lỗi byzantine cao. Vì vậy sự đồng thuận phân cấp 
 liệu toàn văn với nhiều định dạng khác nhau sang có thể đạt được nhờ blockchain. Do đó, blockchain 
 dạng chữ hoặc hình ảnh và được lưu trữ trên máy phù hợp để ghi lại những sự kiện, hồ sơ y tế, xử lý 
 tính. Số hóa tài liệu với sự phát triển mạnh mẽ của giao dịch, công chứng, danh tính và chứng minh 
 CNTT thì đây là xu hướng tất yếu của thời đại. nguồn gốc. Việc này có tiềm năng giúp xóa bỏ các 
 Và lựa chọn công nghệ số hóa tài liệu thông minh hậu quả lớn khi dữ liệu bị thay đổi trong bối cảnh 
 chính là công cụ quản trị, kiểm tra, giám sát hiệu thương mại toàn cầu.
 quả trong đó kiểm toán không phải là ngoại lệ. Blockchain được xem như “sô cai ky thuât” lưu 
 Việc số hóa tài liệu và vật thể hữu hình sẽ giúp trư toan bô thông tin, giao dich va đêu đươc ma 
 giảm thiểu đáng kể diện tích, không gian lưu giữ; hoa. Va điêu rât hay bởi nó la cuôn sô cai mơ va vô 
 giúp cho việc bảo quản, duy trì tuổi thọ của tài liệu han. Đo la bât cư ngươi nao năm trong mang ngang 
 truyền thống được lâu hơn. Công tác này cũng giúp hang đêu co thê xem thông tin tuy nhiên không ai 
 dễ dàng mở rộng phạm vi cộng đồng người sử dụng co thê thay đôi thông tin đa đươc ma hoa đa đươc 
8 Số 121 - tháng 11/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
đưa vao cac khôi. Sử dụng blockchain là để lưu trữ Với sức mạnh của máy tính, các nhà khoa học 
và xác nhận việc trao đổi đồng tiền thuât toan hay không còn phải dùng phương pháp thử, sai và thử 
còn gọi là tiền ảo.[7] lại, thay vào đó họ thử nghiệm cách thức mà các 
 - Kinh tế số (Digital economy) biến dị gen gây ra các bệnh lý đặc thù. Bước tiếp 
 theo sẽ là sinh học tổng hợp. Công nghệ này sẽ giúp 
 Kinh tế số là mạng lưới các hoạt động kinh tế 
 chúng ta có khả năng tùy biến cơ thể bằng cách sửa 
toàn cầu được hỗ trợ bởi CNTT và truyền thông 
(ICT). Nói một cách đơn giản thì kinh tế số là lại ADN và nhân bản người vô tính theo ý muốn. 
một nền kinh tế dựa trên công nghệ số (digital Đặc biệt, những thành tựu mới trong lĩnh vực sinh 
technology). Kinh tế số là chuyển hóa mọi mặt đời học phân tử, sinh học tổng hợp và di truyền học, 
sống kinh tế từ tương tác đến các giao dịch và nó với sự hỗ trợ của những phương tiện hiện đại, đã 
thúc đẩy sự sáng tạo trong nền kinh tế. (Ví dụ việc giúp giải mã nhanh các hệ gen, tìm hiểu sâu về 
giao dịch qua internet và smartphone đã làm cho mật mã di truyền, có thể giúp chỉnh sửa mã gen để 
tiền giấy, thẻ tín dụng trở nên thừa thãi và nó thúc chữa các bệnh di truyền, tạo ra những giống cây 
đẩy đồng tiền mới và phương thức lưu trữ tiền mới trồng mới trong nông nghiệp có những tính năng 
ra đời. Điển hình là tiền ảo và ví điện tử) thích ứng với tình trạng biến đổi khí hậu, chống 
 (3) Sinh học sâu bệnh.
 Nguồn: thuonghieucongluan.com.vn (4.5.2017)
 Như vậy, bản Chất cuộc CM 4.0 là cuộc cách mạng mây (Social, Mobile, Analytics, Cloud - SMAC)... để 
số, thông qua các công nghệ như Internet vạn vật, trí chuyển hóa toàn bộ thế giới thực thành thế giới số, 
tuệ nhân tạo , thực tế ảo (virtual reality-VR), tăng hay nói cách khác mọi thực thể của thế giới thực đều 
cường thực tại ảo (Augmented Reality - AR), mạng có phiên bản thế giới số và dùng thế giới số này để điều 
xã hội, di động, phân tích dữ liệu lớn, điện toán đám hành trở lại thế giới thực.
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 121 - tháng 11/2017 9
 CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP 4.0 VAØ NHÖÕNG TAÙC ÑOÄNG TÔÙI NGAØNH NGHEÀ KEÁ TOAÙN - KIEÅM TOAÙN
 2. Những vấn đề đặt ra đối với kiểm toán viên + Những sản phẩm (SP) dịch vụ tài chính mới 
 nhà nước như M-POS, internet banking, mobile banking, 
 Với sự tiến bộ vượt bậc của CMCN 4.0 đã tạo ra công nghệ thẻ chip, ví điện tử ngày càng phát 
 những thách thức đối với KTVNN đó là: Nền kinh triển mạnh tạo thuận lợi cho người dân trong việc 
 tế số; big data; đồng tiền ảo; robot với trí tuệ nhân sử dụng dịch vụ NH hiện đại và tiết kiệm chi phí 
 tạo có thể thay thế công việc của KTV; tác động của giao dịch tiến tới chi phí bằng 0.
 CMCN 4.0 đến khách thể kiểm toán... + CMCN 4.0 sẽ làm thay đổi hoàn toàn kênh 
 - Nền kinh tế số trong CMCN 4.0 dựa trên nền phân phối và các SP dịch vụ NH truyền thống và 
 tảng công nghệ số và tích hợp tất cả các công nghệ trải nghiệm khách hàng đang dần trở thành xu 
 thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức hướng vượt trội.
 sản xuất và tiêu dùng: với những công nghệ đang + Smartphone đã thay đổi cách con người giao 
 và sẽ có tác động lớn như công nghệ in 3D, công tiếp và tương tác, kéo theo sự thay đổi trong kênh 
 nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ phân phối, mạng lưới bán hàng và cách thiết kế SP 
 tự động hóa, robot dịch vụ của các NH. Kênh bán hàng qua Internet, 
 Cho phép mọi giao dịch thông qua IoT và công Mobilebanking, Tablet Banking, mạng xã hội, phát 
 nghệ tài chính (Fintech) và số liệu lớn do đó công triển NH kỹ thuật số, giao dịch không giấy tờ là 
 tác quản lý, điều hành, kiểm tra, giám sát, kiểm xu thế phát triển mạnh. Đặc biệt, việc sử dụng các 
 toán nền kinh tế phải thay đổi và thích ứng với công nghệ như giao tiếp qua web (web-chat) và 
 công nghệ số. Skype ngày càng nhiều hơn.
 Các thành phần kinh tế số bao gồm các thành + Với trí tuệ nhân tạo giúp robot có được những 
 phần ẩn và thành phần hiện: trí tuệ của con người như: biết suy nghĩ và lập luận 
 để giải quyết vấn đề, biết giao tiếp do hiểu ngôn 
 + Các thành phần kinh tế số ẩn bao gồm cơ 
 ngữ, tiếng nói, biết học và tự thích nghi. v.v. đặc 
 sở hạ tầng CNTT kèm theo như phần cứng, phần 
 biệt là ưu điểm có thể làm việc 24/24, không cần 
 mềm, hệ thống mạng
 trả lương, đóng thuế, bảo hiểm robot càng làm 
 + Các thành phần kinh tế số hiện bao gồm kinh việc càng thông minh, có khả năng ghi nhớ, học 
 doanh trực tuyến (e-business) và thương mại điện hỏi vô tận...
 tử (e-commerce).
 + CMCN 4.0 cũng sẽ tạo ra những bước tiến 
 Bức tranh đan xen giữa kinh tế số và kinh tế mới trong thay đổi cách giao tiếp và xử lý nghiệp vụ 
 truyền thống càng ngày trở nên rõ nét hơn. Kinh tế thông qua tương tác và giao tiếp điện tử.
 số không đơn thuần là chuyển dịch từ kinh doanh 
 + Robot tiến tới sẽ đảm nhiệm việc quản lý 
 (KD) trực tiếp mặt đối mặt (face to face) sang trực 
 danh mục rủi ro, quản lý khách hàng, quản lý cơ sở 
 tuyến (online). Kinh tế số là chuyển hóa mọi mặt 
 dữ liệu, danh mục đầu tư... 
 đời sống kinh tế từ tương tác đến các giao dịch và 
 nó thúc đẩy sự sáng tạo trong nền kinh tế từ sản - Tác động của công nghệ blockchain
 xuất đến tiêu dùng, đặc biệt tác động đến hệ thống Hiên nay ngươi ta chia blockchain thanh 3 
 ngân hàng (NH) ở những điểm sau đây: version:
 + Mô hình NH số hoạt động dựa trên nền tảng + Version 1 la ưng dung vao tiên thuât toan 
 CNTT thông qua các thiết bị số kết nối với các (tiền ảo hay tiền điện tử).
 phần mềm máy tính qua mạng Internet trên thực 
 + Version 2 ưng dung trong xư ly TC va NH.
 tế đã, đang và sẽ làm thay đổi toàn bộ cấu trúc hệ 
 thống của NH và cung cấp nhiều dịch vụ hiện đại + Version 3 vươt qua khuôn khô tai chinh va 
 của hệ thống NH. ưng dung ơ tât ca cac nganh nghê khác.
10 Số 121 - tháng 11/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN
 Nguồn: GENK.vn
 + Những đồng tiền ảo lớn nhất hiện nay bao sẽ buộc NH Trung ương các nước phải thay đổi 
gồm: Bitcoin, Onecoin, Lifecoin, Ethereum, cách thức điều hành chính sách tiền tệ để thích ứng 
Ripple... trong đó lớn nhất là bitcoin do khả năng ảnh hưởng tới các chỉ số tiền tệ trong 
 mục tiêu ổn định giá cả. NH trung ương cũng phải 
 + Những khối block này được liên kết từ những 
 đối mặt với rủi ro rơi vào tình trạng giống đô la hóa 
hóa đơn thanh toán cùng với đủ thông tin về thời 
 vì bitcoin có thể làm cho việc giao dịch ngoại hối 
điểm cũng như khoản tiền được giao dich. Không 
 trở nên hết sức dễ dàng. Những dịch vụ như PayPal 
những thế, những block này sẽ trở thành cac măt 
 hoặc e-gold làm cho người dân của một quốc gia dễ 
xich trong cả dãy blockchain. 
 dàng quy đổi tiền của mình sang một loại ngoại tệ 
 Sự phát triển của bitcoin cũng như các tiền điện mạnh hơn. Sự phát triển của bitcoin cũng có thể có 
tử khác không phải do NH Trung ương phát hành những tác động tới hệ số tạo tiền đẩy nhanh tốc độ 
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 121 - tháng 11/2017 11
 CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP 4.0 VAØ NHÖÕNG TAÙC ÑOÄNG TÔÙI NGAØNH NGHEÀ KEÁ TOAÙN - KIEÅM TOAÙN
 lưu thông tiền mặt trong nền kinh tế nếu được sử pháp, quy trình và phương thức tiếp cận ở những 
 dụng rộng rãi. điểm sau đây:
 Với phương thức thanh toán mới, đặc biệt thanh + Phân tích dữ liệu: Bên cạnh excel thường được 
 toán bằng những đồng tiền ảo là vấn đề lớn đặt ra sử dụng trước đây, sự phát triển của công nghệ sẽ 
 với các KTVNN về truy tìm luồng tiền (cash flow). cung cấp nhiều công cụ, phần mềm hiện đại hơn, 
 do đó KTVNN cần phải có phương pháp mới thích 
 Vấn đề tiếp theo đặt ra đối với KTVNN là 
 hợp để trích xuất thông tin từ big data, cần thiết 
 CMCN 4.0 sẽ đe dọa đến việc làm kiểm toán truyền 
 cho việc phân tích.
 thống bởi những việc làm có tính chất lặp đi, lặp lại 
 sẽ được lập trình cho robot thực hiện. Theo điều + Công nghệ đám mây: Lưu trữ thông tin một 
 tra của Đại học Oxford tiến hành từ năm 2013 thì cách realtime, khối lượng lớn và không bị giới hạn 
 97,6% công việc của kế toán sẽ bị tin học hóa trong nhiều về bộ nhớ như trước đây, là nguồn thông tin 
 tương lai gần và kiểm toán viên thì đỡ hơn một phong phú và đa dạng để KTVNN sử dụng trong 
 chút với 95,3% công việc sẽ bị tự động hóa thay thế. quá trình kiểm toán.
 - An ninh mạng và bảo mật thông tin + Quy trình tự động hóa: Đa phần công việc của 
 kế toán là những ghi chép đã chuẩn hóa, do vậy 
 Cuộc CMCN 4.0 với sự phát triển mạnh mẽ về 
 công nghệ tự động hóa có thể thay thế bộ phận tài 
 khoa học công nghệ sẽ tạo ra những cơ hội lớn cho 
 chính - kế toán nhiều trong các công việc này.
 Việt Nam đẩy mạnh ứng dụng CNTT, tự động hóa 
 các quy trình kinh doanh, tăng cường khả năng kết + Trí thông minh nhân tạo: Bên cạnh công tác 
 nối qua các thiết bị di động và tiếp cận với cơ sở dữ ghi chép (bookkeeping) đơn giản, trí thông minh 
 liệu lớn, đồng thời những tính năng xử lý thông tin nhân tạo có thể thay thế con người cả với những 
 sẽ được nhân lên bởi những đột phá công nghệ trên nghiệp vụ kế toán phức tạp như định giá, lập dự 
 nhiều lĩnh vực. phòng. Qua đó, giúp giảm thiểu rất nhiều nhân sự.
 Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích và cơ hội, + Công nghệ blockchain: Liên kết tất cả các dữ 
 cuộc cách mạng này cũng đang đặt ra cho Việt liệu của bộ phận tài chính - kế toán lại với nhau.
 Nam những hiểm họa khôn lường về an ninh 
 3. Cách thích ứng với cách mạng 4.0 đối với 
 mạng, an ninh thông tin, đặc biệt trong bối cảnh 
 KTVNN
 mà các cuộc tấn công mạng ngày càng gia tăng và 
 Để thích ứng với những tác động của CMCN 
 diễn biến phức tạp. Những nguy cơ từ không gian 
 4.0, yêu cầu các KTVNN không chỉ đơn thuần mắt 
 mạng gia tăng tỷ lệ thuận với sự phát triển và ứng 
 thấy, tai nghe về CM 4.0 mà phải là người trong 
 dụng CNTT vào trong đời sống xã hội. Vì vậy, đảm 
 cuộc để hiểu được bản chất nội dung, cơ chế vận 
 bảo an ninh mạng đòi hỏi phải có giải pháp tổng 
 hành của CM 4.0, của nền kinh tế số từ đó mới 
 thể từ việc ban hành, thực thi chính sách, pháp luật 
 có điều kiện kiểm toán trong thực tế để có những 
 của cơ quan quản lý nhà nước; sự sáng tạo, tự chủ 
 đánh giá và kiến nghị “tâm phục, khẩu phục”. 
 trong sản xuất, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ 
 trên không gian mạng phải gắn với các giải pháp Cách thức quản lý HCNN và quản trị DN trong 
 công nghệ để đảm bảo an toàn, an ninh của dữ liệu, CMCN 4.0 thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi KTVNN 
 đến ý thức tham gia xây dựng không gian mạng an phải thường xuyên cập nhật và học tập suốt đời. Do 
 toàn, lành mạnh của mỗi người dân đặc biệt đối với đó, KTVNN cần trang bị 4 kỹ năng - 4C.
 KTNN và KTVNN nói riêng.
 - Comunicative skill - Kỹ năng giao tiếp 
 - Công tác tài chính kế toán thay đổi đòi hỏi (Không chỉ với con người với con người mà giữa 
 công tác kiểm toán cũng phải thay đổi cả về phương con người với Robot). Trong thời đại toàn cầu hóa 
12 Số 121 - tháng 11/2017 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN