Vai trò của y tế cơ sở trong công tác mổ đục thể thuỷ tinh và phát triển chương trình phòng chống mù loà cho nhân dân tỉnh Gia Lai

 80
VAI TRÒ CỦA Y TẾ CƠ SỞ TRONG CÔNG TÁC MỔ ĐỤC 
THỂ THUỶ TINH VÀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH 
PHÒNG CHỐNG MÙ LOÀ 
CHO NHÂN DÂN TỈNH GIA LAI 
KHOA MẮT - TRUNG TÂM PCBXH GIA LAI 
I- ĐẶC ĐIỂM CHUNG: 
 Gia Lai là một trong 5 tỉnh Tây 
Nguyên có địa hình tương đối phức tạp 
kèm theo khí hậu ảnh hưởng của dãy 
Trường Sơn cho nên việc đi lại của nhân 
dân trong tỉnh cũng rất khó khăn, nhất là 
vào mùa mưa. Với diện tích: 15.578 
Km2, dân số khoảng 1,1 triệu người, 
đồng bào dân tộc thiểu số: Jarai, Banar 
chiếm khoảng 45% còn lại số ít là đồng 
bào Tày, Nùng, Mường di cư từ các tỉnh 
phía Bắc vào sinh sống, mật độ dân số 
khoảng 68 người/km2, cho nên có những 
bản làng cách xa Trung tâm huyện tới 70 
km đường rừng, đường tạm. Vì vậy việc 
tiếp cận với nhân dân ngoài già làng, 
trưởng thôn thì cán bộ y tế thôn bản đóng 
vai trò hết sức quan trọng trong công tác 
chăm sóc sức khoẻ ban đầu cũng như 
chăm sóc mắt ban đầu. 
II- CÔNG TÁC TỔ CHỨC MỔ 
ĐỤC THỂ THUỶ TINH GIẢI 
PHÓNG MÙ LOÀ: 
 Những năm trước 2004, Khoa mắt- 
Trung tâm PCBXH Gia Lai với biên chế 
03 bác sỹ (2 bác sỹ CKI) có 1 bác sỹ học 
lớp cao học, 3 y sĩ (2 chuyên khoa), 1 y 
sĩ kiêm nhiệm thủ quỹ, cho nên mỗi năm 
chỉ thực hiện được khoảng 300 ca. 
 Đến năm 2004, được sự chỉ đạo của 
Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Thường trực 
UBND tỉnh với những chỉ thị 15 CT/TU 
ngày 02/02/2004 và chỉ thị 177 CT/UB – 
VX, các ban ngành và các tổ chức chính 
trị – xã hội của tỉnh đã vào cuộc kết hợp 
với sự hỗ trợ đầy nhiệt huyết của Hội bảo 
trợ bệnh nhân nghèo TP. Hồ Chí Minh 
và Bệnh viện Mắt TW với phương châm: 
quyết tâm đưa ánh sáng cho bệnh nhân 
mù đục thể thuỷ tinh nghèo của tỉnh. Ban 
chỉ đạo giải phóng mù loà đã được thành 
lập ngay sau khi có chỉ thị của BTV Tỉnh 
uỷ và thường trực UBND tỉnh, ở tỉnh đ/c 
Phó Chủ tịch UBND làm trưởng Ban, 
Giám đốc Sở y tế làm phó Ban thường 
trực, các uỷ viên: Giám đốc các Trung 
tâm PCBXH, UBDS – KHHGĐ & TE, 
2. Nhãn khoa cộng đồng 
 80
Trung tâm TTGDSK, Đài PT và TH, Hội 
chữ thập đỏ, thì tại cấp huyện, xã cũng 
thành lập Ban chỉ đạo với mô hình như 
vậy. Đ/c Giám đốc Trung tâm PCBXH 
thường trực BCĐ trực tiếp làm trưởng 
đoàn phẫu thuật đến cơ sở để tiếp cận với 
từng bệnh nhân mù ở các vùng xa xôi, 
hẻo lánh nhất trong từng thôn bản của tất 
cả các xã huyện trong tỉnh (có 1840 làng, 
195 xã, 15 huyện thị thành phố). Dưới sự 
dẫn đường, vận động của cán bộ y tế 
thôn bản, già làng, trưởng thôn, nên theo 
dự kiến chương trình giải phóng mù loà 
cho bệnh nhân nghèo là hơn 1.100 người 
và sẽ tổng kết vào ngày Quốc khánh 2/9, 
nhưng đến ngày 15/8 chúng tôi đã mổ 
được 1689 ca/15 huyện, TP (trong đó 
đoàn phẫu thuật Bệnh viện mắt TP. Hồ 
Chí Minh mổ được 323 ca, khoa mắt 
Bệnh viện tỉnh mổ được 210 ca). 
III- CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH THU 
NHẬN BỆNH NHÂN ĐỤC THỂ 
THUỶ TINH: 
 Sau khi hội nghị được tổ chức tại 
các huyện giữa các đ/c trong Ban chỉ đạo 
của tỉnh với các BCĐ các huyện kết thúc, 
thì cán bộ y tế cơ sở cũng được tập huấn 
sơ bộ về cách tiến hành khám và phát 
hiện bệnh đục thuỷ tinh thể và thống nhất 
lịch làm việc cụ thể cho từng xã. Chính 
họ là người trực tiếp cùng với y tế thôn 
bản đưa các bác sỹ CK đến từng làng, 
từng cụm dân cư khám và chỉ định 
phẫu thuật cho những ai có đủ điều kiện, 
cùng lúc xe ô tô chuyển thương sẽ mời 
bệnh nhân đến Trung tâm y tế huyện để 
làm thủ tục, xét nghiệm cơ bản và để 
ngày sau tiến hành phẫu thuật với cách 
làm dây chuyền của 2 bộ phận: Khám và 
chỉ định phẫu thuật với bộ phận phẫu 
thuật - hậu phẫu, cho nên không có sự 
ùn tắc bệnh nhân chờ mổ, sử dụng tối đa 
khả năng có thể của các giường bệnh tại 
Trung tâm y tế huyện mà còn giảm rất 
nhiều thời gian lưu trú cho các y, bác sỹ 
đoàn phẫu thuật. Kết quả trong 7 tháng 
số lượng bệnh nhân mổ đạt như sau: 
 Bảng biểu 1: (xem phụ lục trang 
sau) 
IV- KẾT LUẬN: 
 Để đẩy mạnh công tác mổ đục thể 
thuỷ tinh trên địa bàn tỉnh Gia Lai, ngoài 
sự chỉ đạo trực tiếp của các cấp uỷ Đảng, 
chính quyền và các đoàn thể chính trị xã 
hội theo tinh thần NQ TW VII đã nêu: 
Phấn đấu để mọi người được quan tâm 
chăm sóc sức khoẻ và “Sự nghiệp chăm 
sóc sức khoẻ là trách nhiệm của cộng 
đồng và của mọi người dân, là trách 
nhiệm của các cấp uỷ Đảng, chính 
quyền, các đoàn thể nhân dân và các tổ 
chức xã hội” thì tỉnh Gia Lai phải được 
sự ủng hộ của cộng đồng: y tế hướng về 
cộng đồng, phát huy được các sức mạnh 
của hệ thống mạng lưới y tế cơ sở. Theo 
bác sỹ Măng Đung – GĐ Sở y tế Gia Lai: 
“Vấn đề kỹ thuật mổ bây giờ không còn 
đáng lo ngại mà vấn đề cốt lõi làm sao 
đưa được người bệnh từ các bản làng về 
các Trung tâm y tế”. Cho nên công tác 
 80
đào tạo và đào tạo lại cho các y bác sỹ 
tuyến cơ sở nhất là lực lượng y tế thôn 
bản về công tác chăm sóc mắt ban đầu là 
hết sức quan trọng (đây chính là khâu 
mấu chốt để giải quyết chương trình giải 
phóng mù loà hiện tại cũng như lâu dài). 
Tiếp đến là vấn đề tuyên truyền bằng 
mọi hình thức, đặc biệt là trên phương 
tiện thông tin đại chúng để từng bước 
nâng cao mặt bằng dân trí cho nhân dân, 
nhất là đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, 
vùng biên giới 
Ngoài ra một vấn đề hết sức quan 
trọng nữa là sự quan tâm giúp đỡ của 
Bệnh viện mắt TW, Hội bảo trợ bệnh 
nhân nghèo TP Hồ Chí Minh, tổ chức 
CBM và các tổ chức từ thiện khác. 
V- CÁC GIẢI PHÁP TRONG 
THỜI GIAN TỚI ĐỂ PHÁT TRIỂN 
BỀN VỮNG CHƯƠNG TRÌNH MỔ 
ĐỤC THỂ THUỶ TINH VÀ PHÒNG 
CHỐNG MÙ LOÀ TẠI TỈNH GIA 
LAI: 
- Củng cố và xây dựng xã hội hoá 
công tác giải phóng mù loà. Công tác này 
tiếp tục được duy trì có tính bền vững và 
lâu dài. Cần tranh thủ được sự ủng hộ 
của các cấp uỷ Đảng và chính quyền 
trong công tác vận động các ngành, các 
tổ chức có liên quan cùng tham gia và 
cùng chia sẻ công việc. 
- Tiếp tục triển khai công tác truyền 
thông GDSK về chăm sóc mắt ban đầu 
bằng nhiều hình thức phong phú hơn. 
Duy trì và đẩy mạnh công tác tập huấn 
chăm sóc mắt ban đầu, lồng gh