Thực trạng kiến thức về kiểm soát nhiễm khuẩn của điều dưỡng viên tại một số khoa ngoại bệnh viện đa khoa tỉnh Đăk Lăk

154
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Khoa học Điều dưỡng - Tập 04 - Số 02
THỰC TRẠNG KIẾN THỨC VỀ KIỂM SOÁT NHIỄM KHUẨN CỦA ĐIỀU DƯỠNG VIÊN
TẠI MỘT SỐ KHOA NGOẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH ĐĂK LĂK
Trần Văn Long1, Nguyễn Thảo Trúc Chi2
1Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định,
 2Trường Cao đẳng Y tế Đăk Lăk
TÓM TẮT
Mục tiêu: Mô tả thực trạng kiến thức 
về kiểm soát nhiễm khuẩn của Điều 
dưỡng viên 03 khoa ngoại Bệnh viện 
Đa khoa tỉnh Đăk Lăk. Đối tượng và 
phương pháp nghiên cứu: Nghiên 
cứu ngang mô tả, sử dụng bộ câu hỏi tự 
điền gồm 35 câu được thiết kế dựa trên 
Tài liệu hướng dẫn phòng ngừa chuẩn 
trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh 
và Tài liệu đào tạo phòng và kiểm soát 
nhiễm khuẩn cho nhân viên y tế của Bộ 
Y tế để phỏng vấn 55 điều dưỡng viên 
thuộc 03 khoa ngoại Bệnh viện Đăk Lăk 
trong tháng 6 năm 2016; Kết quả: Điểm 
trung bình kiến thức về kiểm soát nhiễm 
khuẩn của điều dưỡng tham gia khảo sát 
ở mức 19,9 ± 4,8 điểm trên tổng 35 điểm 
của thang đo; Điểm trung bình kiến thức 
về kiểm soát nhiễm khuẩn ở nhóm điều 
dưỡng 
40 tuổi (p<0,05); Điều dưỡng làm việc tại 
khoa Chấn thương – Chỉnh hình có điểm 
trung bình kiến thức về kiểm soát nhiễm 
khuẩn cao hơn nhóm điều dưỡng công 
tác tại khoa Ngoại tổng quát (p<0,05). Kết 
luận: Kiến thức chung của điều dưỡng về 
kiểm soát nhiễm khuẩn tại thời điểm khảo 
sát còn hạn chế. Kết quả nghiên cứu cho 
thấy sự cần thiết phải củng cố và cập nhật 
kiến thức về kiểm soát nhiễm khuẩn cho 
điều dưỡng tại 03 khoa ngoại Bệnh viện 
Đa khoa tỉnh Đăk Lăk.
Từ khóa: Kiểm soát nhiễm khuẩn; kiến 
thức, điều dưỡng viên.
Người chị trách nhiệm: Trần Văn Long
Email: tranvanlong@ndun.edu.vn
Ngày phản biện: 7/6/2021
Ngày duyệt bài: 11/6/2021
Ngày xuất bản: 28/6/2021 
CURRENT KNOWLEDGE OF INFECTION CONTROL AMONG CLINICAL NURSES 
IN SOME SURGICAL WARDS - DAK LAK GENERAL HOSPITAL
ABSTRACT
Objective: To describe the current 
knowledge of infection control among 
nurses in surgical wards of Dak Lak general 
hospital. Method: A descriptive cross-
sectional study was conducted among 55 
clinical nurses from 03 surgical wards, Dak 
Lak General Hospital. A self-completed 
questionnaire including 35 items designed 
based on the official documents issued 
by Ministry of Health of Viet Nam was 
used. Results: The overall mean score of 
knowledge regarding infection control of 
study’s nurses was 19.9 ± 4.8 points out of 
35 points on the total scale; The mean score 
of knowledge in the group of nurses aged 
under 40 years old was higher compared to 
the group of nurses aged above 40 years 
old (p<0.05); Nurses working in Trauma 
- Orthopedics ward had a higher mean 
score of knowledge in comparison with the 
group of nurses working in General Surgery 
(p<0.05). Conclusion: The study revealed 
155
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Khoa học Điều dưỡng - Tập 04 - Số 02
a limited knowledge of nurses regarding 
infection control at the time of the survey 
and showed the need to consolidate and 
update knowledge on infection control for 
nurses in 03 surgical wards of Dak Lak 
General Hospital.
Keywords: Infection control; knowledge, 
nurse
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) hay còn 
gọi là nhiễm khuẩn liên quan đến chăm sóc 
y tế (HAI) đang là vấn đề y tế toàn cầu vì 
tỷ lệ mắc cao, để lại hậu quả nặng nề về 
sức khỏe và kinh tế [1]. Theo số liệu của 
Tổ chức Y tế Thế giới (2021), mỗi năm trên 
toàn cầu có hàng trăm triệu người bệnh bị 
ảnh hưởng bởi các bệnh nhiễm trùng bệnh 
viện, dẫn đến tử vong và tổn thất tài chính 
đáng kể cho các hệ thống y tế, tỷ lệ nhiễm 
khuẩn bệnh viện ở các nước thu nhập thấp 
và trung bình cao hơn nhiều lần so với các 
nước có thu nhập cao [2].
Kiểm soát nhiễm khuẩn (KSNK) và 
phòng ngừa chuẩn (PNC) được xem là 
giải pháp toàn diện [3] để giảm tỷ lệ nhiễm 
khuẩn bệnh viện. Tuy nhiên, để thực hiện 
tốt các quy định về kiểm soát nhiễm khuẩn 
thì trước hết cán bộ y tế nói chung và cán 
bộ điều dưỡng nói riêng phải có kiến thức 
về kiểm soát nhiễm khuẩn. 
Tỷ lệ điều dưỡng được xem là có kiến 
thức về kiểm soát nhiễm khuẩn còn chưa 
cao trên phạm vi toàn cầu [4], cũng như 
ở Việt Nam [5], đặc biệt là khu vực Ngoại 
khoa [6].
Với mong muốn cung cấp bằng chứng 
khoa học làm cơ sở cho việc xây dựng 
kế hoạch can thiệp nhằm nâng cao kiến 
thức, tuân thủ kiểm soát nhiễm khuẩn của 
Điều dưỡng một số khoa Ngoại Bệnh viện 
Đa khoa tỉnh Đăk Lăk, chúng tôi tiến hành 
nghiên cứu này nhằm mục tiêu:
Mô tả thực trạng kiến thức về kiểm soát 
nhiễm khuẩn của Điều dưỡng một số khoa 
ngoại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đăk Lăk. 
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Điều dưỡng đang trực tiếp chăm sóc 
người bệnh tại ba khoa Ngoại tổng quát, 
Ngoại Chấn thương Chỉnh hình và Ngoại 
Thần kinh Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đăk Lăk
Tiêu chuẩn lựa chọn
Tất cả Điều dưỡng đang trực tiếp chăm 
sóc người bệnh, có thời gian làm việc trên 
1 năm tại ba khoa ngoại Bệnh viện Đa khoa 
tỉnh Đăk Lăk, 
Tiêu chuẩn loại trừ
Điều dưỡng không trực tiếp chăm sóc 
người bệnh (đang làm việc hành chính). 
Điều dưỡng không có mặt tại các khoa 
trên trong thời gian nghiên cứu hoặc không 
đồng ý tham gia nghiên cứu này.
2.2. Địa điểm, thời gian nghiên cứu
- Địa điểm nghiên cứu; tại Bệnh viện Đa 
khoa tỉnh Đăk Lăk.
- Thời gian thu thập số liệu: tháng 6 năm 
2016.
2.3. Phương pháp nghiên cứu
- Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang
- Mẫu nghiên cứu: chọn toàn bộ điều 
dưỡng đáp ứng tiêu chuẩn chọn mẫu, thực 
tế có 55 điều dưỡng đã tham gia nghiên 
cứu.
- Công cụ thu thập số liệu: Bộ câu 
hỏi tự điền được nhóm tác giả phát triển 
dựa trên tài liệu “Hướng dẫn phòng ngừa 
chuẩn trong các cơ sở khám bệnh, chữa 
bệnh” ban hành theo Quyết định 3671/QĐ-
BYT ngày 27 tháng 9 năm 2012 của Bộ 
Trưởng Bộ Y tế, và “Tài liệu đào tạo phòng 
và KSNK cho nhân viên y tế” của Bộ Y tế 
156
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Khoa học Điều dưỡng - Tập 04 - Số 02
xuất bản năm 2012 [7] [3]. Bao gồm 2 phần: 
(1) Thông tin chung về đối tượng nghiên 
cứu có 10 câu hỏi, (2) Kiến thức của Điều 
dưỡng về KSNK bệnh viện: gồm 35 câu hỏi 
trắc nghiệm, được viết theo dạng câu hỏi 
chọn một ý đúng nhất. 
- Điểm kiến thức của điều dưỡng về 
kiểm soát nhiễm khuẩn được tính bằng 
cách cộng dồn điểm của 35 câu hỏi: Mỗi 
câu trả lời đúng được tính 1 điểm, trả lời 
sai được 0 điểm điểm cao nhất là 35 điểm; 
thấp nhất là 0 điểm; 
2.4. Phương pháp thu thập số liệu 
Đối tượng nghiên cứu tự điền vào phiếu 
điều tra tại Phòng hành chính của Khoa 
dưới sự hướng dẫn và giám sát của điều 
tra viên.
2.5. Phương pháp xử lý và phân tích 
số liệu 
Số liệu sau khi thu thập được làm sạch 
và nhập vào phần mềm SPSS phiên bản 
16.0; 
- Các số liệu định tính được trình bày 
dưới dạng bảng số liệu tần số, tỷ lệ; 
- Số liệu định lượng: sử dụng kiểm 
định Kolmogorov-Smirnov (p=0,68) để 
nhận biết phân bố chuẩn của số liệu định 
lượng (điểm kiến thức của điều dưỡng 
về kiểm soát nhiễm khuẩn); trình bày số 
liệu dưới dạng giá trị trung bình, độ lệch 
chuẩn, sử dụng Independence- Sample 
T – test và One – Way ANOVA test để 
kiểm định giá trị trung bình của hai nhóm, 
ba nhóm; mức ý nghĩa thống kê được ấn 
định là 0,05.
2.6. Vấn đề đạo đức nghiên cứu
Nghiên cứu được thông qua Hội đồng 
đạo đức Trường đại học Điều dưỡng Nam 
Định và sự chấp thuận của lãnh đạo Bệnh 
viện Đa khoa tỉnh Đăk Lăk, sự tự nguyện 
tham gia của đối tượng nghiên cứu.
3. KẾT QUẢ 
Bảng 1. Đặc điểm nhân khẩu học của 
đối tượng nghiên cứu (n=55)
Đặc điểm nhân khẩu SL TL %
Giới tính
- Nam 7 12,7
- Nữ 48 87,3
Nhóm tuổi
- < 40 tuổi 40 72,7
- ≥ 40 tuổi 15 27,3
Tuổi trung bình 37,2 ± 9
 (tuổi cao nhất 55; tuổi thấp nhất 25)
Vị trí công tác
- Ngoại tổng quát 26 47,3
- Chấn thương Chỉnh hình 16 29,1
- Ngoại Thần kinh 13 23,6
Thâm niên công tác
- 1-9 năm 23 41,8
- 10-19 năm 19 34,6
- >= 20 năm 13 23,6
Thời gian công tác trung bình 13,9 ± 9,4 
(thấp nhất 1 năm; cao nhất 35 năm)
Trình độ chuyên môn
- Đại học 16 29,1
- Cao Đẳng 2 3,6
- Trung Cấp 37 67,3
Nhận xét: Trong số 55 điều dưỡng tham 
gia nghiên cứu có 7 nam (12,7%) và 48 
nữ (87,3%); tỷ lệ điều dưỡng từ 40 tuổi trở 
lên chiếm 27%; gần một nửa (41,8 %) số 
điều dưỡng có thâm niên công tác dưới 10 
năm, tỷ lệ điều dưỡng viên làm việc từ 20 
năm trở lên chiếm 23,6%. Số điều dưỡng 
viên có trình độ đại học là 16 người chiếm 
29,1%, đa số cán bộ điều dưỡng có trình độ 
Trung cấp (67,3%).
157
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Khoa học Điều dưỡng - Tập 04 - Số 02
Bảng 2. Điểm kiến thức của điều dưỡng về kiểm soát nhiễm khuẩn
n
Giá trị 
nhỏ nhất
Giá trị 
lớn nhất
Trung bình 
(MEAN)
Độ lệch 
chuẩn (SD)
Điểm kiến thức của 
điều dưỡng về KSNK
55 11 27 19,9 4,8
Nhận xét: Điểm trung bình kiến thức của điều dưỡng về kiểm soát nhiễm khuẩn là 19,9 
± 4,8; điểm thấp nhất là 11 và điểm cao nhất là 27.
Biểu đồ 1. Phân bố điểm trung bình kiến thức KSNK của Điều dưỡng
theo giới tính và thâm niên công tác
Nhận xét: Xét theo đặc trưng giới tính ở biểu đồ 1, ta thấy điểm kiến thức trung bình 
KSNK của nam điều dưỡng (22,0 ± 5,3) cao hơn so với nữ (19,7 ± 4,7). Sự khác biệt này 
không có ý nghĩa thống kê (p> 0,05).
Xét theo thâm niên công tác, nhóm điều dưỡng có thâm niên công tác < 10 năm đạt 
điểm trung bình KSNK cao nhất (21,6 ± 3,9); nhóm 10 – 19 năm công tác có điểm trung 
bình là (19,7±5,2) nhóm > 20 năm công tác có điểm trung bình thấp nhất (17,3 ± 4,8); sự 
khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p< 0,05 ( One - Way ANOVA test).
Biểu đồ 2. Phân bố điểm trung bình kiến thức KSNK của Điều dưỡng
theo nhóm tuổi và trình độ chuyên môn
158
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Khoa học Điều dưỡng - Tập 04 - Số 02
Nhận xét: Số liệu biểu đồ 2 cho thấy nhóm điều dưỡng < 40 tuổi có điểm trung bình 
KSNK (20,9 ± 4,4 ) cao hơn so với nhóm điều dưỡng từ 40 tuổi trở lên ( 17,5 ±;5,2) một 
cách có ý nghĩa thống kê; nhóm điều dưỡng có trình độ đại học đạt điểm trung bình KSNK 
(20,7 ± 4,7) cao hơn so với nhóm điều dưỡng trình độ cao đẳng, trung cấp (19,6 ± 4,9)
Biểu đồ 3. Phân bố điểm trung bình kiến thức KSNK 
của Điều dưỡng theo vị trí công tác
Nhận xét: Nhóm điều dưỡng công tác tại khoa Chấn thương Chỉnh hình có điểm trung 
bình kiến thức về KSNK cao nhất (25,4 ± 1,3); tiếp đến là khoa Ngoại thần kinh (20,9 ± 
1,3); Nhóm điều dưỡng có điểm trung bình kiến thức về KSNK thấp nhất thuộc về các điều 
dưỡng công tác tại khoa Ngoại tổng quát (16,1 ± 3,7), sự khác biệt này có ý nghĩa thống 
kê với p<0,05 (One - Way ANOVA test).
4. BÀN LUẬN
Về đặc điểm nhân khẩu của đối tượng 
nghiên cứu, đa số đối tượng nghiên cứu 
là nữ (87,3%), đây là một đặc điểm chung 
của ngành điều dưỡng ở Việt Nam cũng 
như trên thế giới[8, 9]. Kiến thức của điều 
dưỡng về KSNK trong nhóm điều dưỡng 
nam (22,0 ± 5,3) cao hơn so với nữ (19,7 ± 
4,7), tuy nhiên sự khác biệt này không có ý 
nghĩa thống kê (p> 0,05). 
Điều dưỡng có trình độ Trung cấp chiếm 
tỷ lệ 67,3%; tỷ lệ điều dưỡng có trình độ đại 
học khá cao 29,3% kết quả này phù hợp với 
số liệu thống kê ngành Y tế giai đoạn gần 
đây [8]. So sánh điểm trung bình kiến thức 
KSNK giữa nhóm điều dưỡng trình độ đại 
học ( 20,7 ± 4,7) với nhóm điều dưỡng trình 
độ cao đẳng, trung cấp (19,6 ± 4,9), chúng 
tôi chưa thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống 
kê. Kết quả này cho thấy trình độ chuyên 
môn không ảnh hưởng nhiều đến kiến thức 
của điều dưỡng về KSNK.
Điểm trung bình KSNK có xu hướng thấp 
dần theo thâm niên công tác; phải chăng 
nhóm điều dưỡng có thâm niên < 10 năm 
có điểm cao hơn vì nhóm điều dưỡng này 
được đào tạo học phần kiểm soát nhiễm 
khuẩn trong chương trình đào tạo 9 từ 
những năm 2012 tới nay); còn nhóm điều 
159
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Khoa học Điều dưỡng - Tập 04 - Số 02
dưỡng có thâm niên cao đặc biệt nhóm > 
20 chưa được đào tạo hoặc đào tạo lại...
điều này được củng cố thêm bằng kết quả 
điểm trung bình KSNK nhóm điều dưỡng < 
40 tuổi cao hơn nhóm >= 40 tuổi một cách 
có ý nghĩa thống kê.
Kết quả nghiên cứu cho thấy có sự khác 
biệt có ý nghĩa thống kê về điểm trung bình 
kiến thức KSNK giữa điều dưỡng làm việc 
ở các khoa khác nhau (p<0,05); Nhóm 
điều dưỡng làm việc tại khoa Chấn thương 
Chỉnh hình có điểm trung bình kiến thức 
KSNK cao nhất (); tiếp đến là nhóm điều 
dưỡng làm việc tại khoa Thần kinh và nhóm 
điều dưỡng làm việc tại khoa Ngoại tổng 
quát có điểm trung bình kiến thức KSNK 
thấp nhất; Điều này có thể do đặc thù của 
khoa Chấn thương chỉnh hình cần có sự 
nghiêm ngặt hơn, yêu cầu cao hơn về kiểm 
soát nhiễm khuẩn so với khoa Ngoại tổng 
quát; Trong quản lý điều dưỡng, cần tập 
trung nhiều hơn đến các điều dưỡng làm 
việc tại khoa Ngoại tổng quát.
5. KẾT LUẬN
Kiến thức về kiểm soát nhiễm khuẩn của 
các điều dưỡng tham gia nghiên cứu còn 
hạn chế với điểm trung bình đạt 19,9 ± 4,8 
điểm trên tổng số 35 điểm của thang đo. 
So sánh sơ bộ cho thấy nhóm điều dưỡng 
dưới 40 tuổi và nhóm điều dưỡng làm việc 
tại khoa chấn thương – chỉnh hình có điểm 
trung bình kiến thức cao hơn so với các 
nhóm tương ứng khác.
Cần có các biện pháp phù hợp nhằm 
củng cố kiến thức về kiểm soát nhiễm 
khuẩn, và đặc biệt chú trọng vào thực hành 
tuân thủ kiểm soát nhiễm khuẩn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Mainul Haque, et al., Health care-
associated infections - an overview. 
Infection and Drug Resistance 2018. 
2018:11 p. 2321–2333.
2. World Health Organization, Health 
care-associated infections FACT SHEET. 
2021. https://www.who.int/gpsc/country_
work/gpsc_ccisc_fact_sheet_en.pdf
3. Bộ Y tế, Hướng dẫn giám sát nhiễm 
khuẩn bệnh viện trong các cơ sở khám bệnh, 
chữa bệnh. 2017, ban hành theo Quyết 
định số: 3916/QĐ-BYT ngày 28/8/2017 của 
Bộ trưởng Bộ Y tế 
4. Eskander H.G, M.M.W.Y., Elfeky 
H.A.A . , Intensive Care Nurses’ Knowledge 
& Practices regarding infection Control 
Standard Precautions at a Selected 
Egyptian Cancer Hospital, . . Journal of 
Education and Practice, 2013. 4(19): p. 160 
- 174.
5. Thu T. A., A.N.Q., Chau N. Q., & 
Hung N. V, Knowledge, attitude and 
practices regarding standard and isolation 
precautions among Vietnamese health 
care workers: a multicenter cross-sectional 
survey. Intern Med 2012. 2((115)): p. 2.
6. Bộ Y tế, Hướng dẫn phòng ngừa 
nhiễm khuẩn vết mổ; ban hành kèm theo 
Quyết định số: 3671/QĐ-BYT ngày 27 
tháng 9 năm 2012 của Bộ Y tế. 2012.
7. Bộ Y tế, Quyết định số 3671/QĐ-BYT 
ngày 27 tháng 9 năm 2012 của Bộ Trưởng 
Bộ Y tế ban hành hướng dẫn phòng ngừa 
chuẩn trong các cơ sở khám bệnh, chữa 
bệnh. 2012: Hà Nội.
8. Bộ Y tế, Niên giám thống kê y tế năm 
2016. 2016, Nhà xuất bản Y học: Hà Nội. 
p. 255.
9. Taneja, J., et al., Evaluation of 
knowledge and practice amongst nursing 
staff toward infection control measures in a 
tertiary care hospital in India. Can J Infect 
Control, 2009. 24(2): p. 104-7.