Thái độ của người chăm sóc đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt đang điều trị tại nhà

THÁI ĐỘ CỦA NGƯỜI CHĂM SÓC ĐỐI VỚI BỆNH NHÂN
TÂM THẦN PHÂN LIỆT ĐANG ĐIỀU TRỊ TẠI NHÀ
TÓM TẮT
Mục tiêu: Nghiên cứu nhằm tìm hiểu thái độ của người chăm sóc đối với bệnh nhân 
tâm thần phân liệt đang điều trị tại nhà và những yếu tố tác động đến thái độ của họ.
Phương pháp: Nghiên cứu được thực hiện trên 100 người đang chăm sóc cho bệnh 
nhân tâm thần phân liệt tại nhà. Phương pháp bảng hỏi được sử dụng để thu thập dữ liệu 
định lượng và dữ liệu định tính được thu thập bằng phỏng vấn sâu và quan sát.Thông tin 
thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê.
Kết quả: Qua nghiên cứu cho thấy thái độ của người chăm sóc đa phần ở mức độ 
trung lập, trong đó 14% người chăm sóc có thái độ tiêu cực đối với bệnh nhân TTPL, 
17% có thái độ tích cực và 69% người chăm sóc có thái độ trung lập. Có một số yếu tố 
tác động đến thái độ trên như: Học vấn; nơi sống; hình thức chăm sóc; trải nghiệm chăm 
sóc; số năm chăm sóc và nhu cầu thỏa mãn các chức năng của người chăm sóc.
Kết luận: Người chăm sóc đa phần có thái độ trung lập đối với bệnh nhân tâm thần 
phân liệt, qua đó cho thấy người chăm sóc đã có cái nhìn “thoáng” hơn đối với bệnh 
nhân tâm thần phân liệt khi chăm sóc tại nhà.
Từ khóa: Thái độ, người chăm sóc, bệnh nhân, tâm thần phân liệt.
ABSTRACT
Attitudes of caregivers on home care of patient with schizophrenia
Objective: This study aimed to investigate the attitudes of caregivers of patient with 
schizophrenia in home setting and the related factors which affect to their attitudes.
Methods: The study was carried out on 100 the caregivers on home care of patient 
with schizophrenia. Questionnaire method was used to collect quantitative and qualita-
tive data by depth-interview and observation method. The collected data were analyzed 
by software SPSS Statistical Software.
Results: The results showed that most of caregivers had neutral attitudes, in that 14% 
of primary caregivers has negative attitudes to the schizophrenic patient, 17% had posi-
tive attitudes and 69% had neutral attitudes. There are a number of factors impact on 
attitudes: Education level; habitat; forms of care; experience in care; number of year 
care and satisfy the demand of caregiver.
Conclusions: Most of caregivers had neutral attitudes indicated that they had a 
“open” view to the patient with schizophrenia in home care setting.
Keywords: attitude, caregiver, patient, schizophrenia, home care setting.
Lê Hoàng Nhân*
* Bệnh viện tâm thần Đồng Tháp
1. Đặt vấn đề
Tâm thần phân liệt (TTPL) là bệnh loạn thần 
nặng chưa rõ nguyên nhân, có khuynh hướng 
tiến triển mãn tính, dần dần gây sa sút các mặt 
hoạt động tâm thần làm cho người bệnh không 
thể hoà nhập với cuộc sống gia đình cũng như xã 
hội. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh 
TTPL chiếm tỷ lệ 0,7-1% dân số và ước tính toàn 
cầu có ít nhất 26 triệu người đang sống chung 
với TTPL năm 2014 [23, tr.4]. Đảng và nhà nước 
ta cũng đã có nhiều chính sách liên quan đến vấn 
đề chăm sóc cho người bệnh tâm thần như: Nghị 
định số 136/2013/NĐ-CP của Chính phủ, Thông 
tư 115/2012/TTLT-BTC-BLDTBXH, trong đó 
Quyết định số 1215/QĐ-TTG năm 2011 của Thủ 
tướng Chính phủ đã nhấn mạnh tầm quan trọng 
của gia đình trong vấn đề chăm sóc và phục hồi 
chức năng cho người bệnh tâm thần. Chủ đề 
của ngày Sức khỏe Tâm thần thế giới năm nay 
(10/10/2014) được Liên đoàn Sức khỏe Tâm thần 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
77SỐ 09 - THÁNG 11/2015
Thế giới chọn là “Sống chung với tâm thần phân 
liệt” [24], trong đó nhấn mạnh đến vai trò của 
việc chăm sóc bệnh nhân TTPL tại nhà. Nhưng 
trên thực tế người nhà thường đưa bệnh nhân đi 
“thầy cúng” để trị trước khi đưa đến bệnh viện, 
hoặc sợ ảnh hưởng đến danh tiếng của gia đình 
nên che giấu, nhốt người bệnh lại. Bên cạnh đó là 
thái độ chán nản, bỏ mặc, hắt hủi, những điều đó 
đã làm cản trở quá trình chăm sóc và điều trị cho 
người bệnh, vì thế để việc chăm sóc tại nhà đạt 
hiệu quả tốt thì thái độ là một trong những yếu 
tố quan trọng cần được quan tâm. Trong những 
năm gần đây, thái độ được nhiều nhà nghiên cứu 
trong và ngoài nước quan tâm trên các chuyên 
ngành và đối tượng khác nhau như: tâm lý học, y 
tế công cộng, xã hội học, giáo dục học, tuy nhiên 
tại Việt Nam hiện nay chúng tôi vẫn chưa tìm 
thấy có một nghiên cứu nào về thái độ của người 
chăm sóc đối với người bệnh TTPL đang điều trị 
tại nhà dưới góc độ tâm lý học. Từ những lý do 
trên, trước những đòi hỏi của thực tiễn, chúng tôi 
nghiên cứu đề tài Thái độ của người chăm sóc 
đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt đang điều 
trị tại nhà là rất cần thiết. 
Mục đích nghiên cứu: Tìm hiểu thái độ của 
người chăm sóc đối với bệnh nhân tâm thần phân 
liệt đang điều trị tại nhà và những yếu tố tác động 
đến thái độ của họ. Trên cơ sở đó, đề xuất một 
số biện pháp nhằm giảm thiểu một số biểu hiện 
thái độ tiêu cực của người chăm sóc đối với bệnh 
nhân tâm thần phân liệt đang điều trị tại nhà.
2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Mức độ và các 
mặt biểu hiện thái độ của người chăm sóc đối 
với bệnh nhân tâm thần phân liệt đang điều trị 
tại nhà.
2.2. Khách thể nghiên cứu: Khách thể 
nghiên cứu chính: 100 người chăm sóc cho 
người bệnh tâm thần phân liệt tại nhà
2.3. Phương pháp nghiên cứu
2.3.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: 
Tổng quan những nghiên cứu của các tác giả 
trong và ngoài nước về vấn đề liên quan đến thái 
độ của người chăm sóc đối với bệnh nhân TTPL. 
Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản. Xác 
định biểu hiện, mức độ, tiêu chí đo và yếu tố tác 
động đến thái độ được nghiên cứu.
2.3.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Thiết kế nghiên cứu: Xây dựng công cụ nghiên 
cứu: thiết kế bảng hỏi, bảng câu hỏi phỏng vấn 
sâu, bảng định hướng dành cho quan sát; Điều 
tra thử và phân tích độ tin cậy của thang đo; Điều 
tra chính thức thái độ của người chăm sóc đối 
với bệnh nhân tâm thâ ... ân TTPL nói 
chuyện” (ĐTB= 2,42),điều này cũng có thể hiểu 
được vì thực tế khi chăm sóc người bệnh tại nhà 
người chăm sóc đã rất vất vả trong việc hướng 
dẩn chỉ bảo bệnh nhân làm việc nhẹ trong nhà, 
nếu người bệnh cứ theo nói liên tục những điều 
rất vô lý hoặc những điều không liên quan thì 
người chăm sóc làm sao không cáu, sao muốn 
nghe,tuy nhiên đây vẫn là biểu hiện chưa tích 
cực của người chăm sóc.
Nhóm xúc cảm lo lắng có điểm trung bình 
(ĐTB= 2,73) thấp thứ 2 trong 3 nhóm biểu hiện 
mặt xúc cảm.Trong nhóm này điều mà người 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
81SỐ 09 - THÁNG 11/2015
chăm sóc lo lắng nhất là “bị người bệnh tấn công 
và gây nguy hiểm đến tính mạng bất cứ lúc nào” 
(ĐTB= 2,40) do bệnh nhân lên cơn bất ngờ, 
nhưng điều này cũng có thể hạn chế được nếu 
người chăm sóc cho bệnh nhân uống thuốc đều 
đặn đúng giờ và đừng cho bệnh nhân tự uống vì 
bệnh nhân sẽ giấu thuốc. Điều thứ hai mà họ vẫn 
canh cánh trong lòng không yên khi phải chăm 
sóc suốt đời cho bệnh nhân. Mẹ bệnh nhân cô 
TTMT 60 tuổi chia sẻ: “tui có sống đời để lo cho 
nó được đâu, lỡ mai mãn phần ai lo cho nó”, một 
số người chăm sóc khác thì không biết bệnh của 
con, của chồng mình có hết không, uống thuốc 
hoài tiền đâu mà lo (2,62), tuy nhiên người chăm 
sóc đã không lo khi chăm sóc lâu ngày sẽ bị bệnh 
tâm thần, vì họ biết bệnh này không lây.
Nhìn chung người chăm sóc có trạng thái 
cảm xúc khá tích cực trong quá trình chăm sóc 
(ĐTB= 2,83), sở dĩ người chăm sóc có trạng thái 
cảm xúc tích cực như thế là vì đối với những 
người chăm sóc trong nghiên cứu này dù người 
thân của họ có bệnh tâm thần thì vẫn “thương 
nó còn không hết, sao bỏ nó được”. Bên cạnh 
sự thương yêu đó người chăm sóc vẫn còn một 
chút buồn. Cô NTP 63 tuổi mẹ của bệnh nhân 
nói“ buồn chứ sao không, nhìn thấy nó tui buồn, 
con mình hồi nào tới giờ bình thường tự nhiên 
giờ nó phát lên bệnh vậy, nếu không giờ này nó 
có vợ con đàng hoàng hết rồi”, với lời chia sẻ 
này chúng tôi chợt nhận ra rằng, các trạng thái 
cảm xúc của người chăm sóc không chỉ do người 
bệnhtrực tiếp gây ra như kích động hay gây nguy 
hiểm mà cũng có thể làdo chính người chăm sóc 
đã dành quá nhiều tình cảm cho người bệnh. 
Khi hỏi về cảm giác căng thẳng khi chăm sóc 
người bệnh. Ông TVT 64 tuổi cha bệnh nhân cho 
biết:“có gì đâu căng thẳng, tui thấy cũng bình 
thường khi nó khỏe nó y như mình chỉ khi nó 
lên cơn mới thấy sợ”, các trạng thái cảm xúc khi 
chăm sóc cho người bệnh mang tính nhất thời, có 
thể thay đổi tùy vào nhiều tình huống khác nhau.
Tóm lại mặc dù điểm trung bình mặt xúc cảm 
của người chăm sóc cao nhất so với hai mặt còn 
lại, tuy nhiên khi đi sâu phân tích chúng tôi thấy 
người chăm sóc vẫn có những biểu hiện xúc cảm 
tiêu cực như cảm thấy mệt mỏi, một số thì cáu 
gắt, bực bội không muốn nói chuyện với bệnh 
nhân, lo lắng người bệnh sẽ tái phát và tấn công 
bất ngờ, hay cảm thấy buồn và lo về kinh tế gia 
đình sẽ ngày càng khó khăn.
3.2.3. Mặt hành vi của người chăm sóc đối 
với bệnh nhân tâm thần phân liệt
STT Nhóm những vấn đề hành vi ĐTB SD Thứ 
bậc
1
2
3
4
Những hành vi sẵn sàng giúp bệnh nhân trong các hoạt động hàng 
ngày để tái hòa nhập
Những hành vi ứng xử phù hợp trong quá trình chăm sóc
Những hành vi ứng xử không phù hợp trong quá trình chăm sóc
Điểm trung bình chung mặt hành vi
2,70
2,18
1,94
2,27
0,31
0,13
0,27
0,10
1
2
3
Bảng 3.5. Biểu hiện mặt hành vi 
trong quá trình chăm sóc bệnh nhân TTPL 
Kết quả cho thấy điểm trung bình chung biểu 
hiện mặt hành vi là 2,27 ở mức trung lập so với 
điểm trung bình chung thái độ. Chúng tôi xem xét 
biểu hiện mặt hành vi của thái độ trên các nhóm 
biểu hiện hành vi như: giúp bệnh nhân trong 
các hoạt động hàng ngày để tái hòa nhập xã hội, 
hành vi ứng xử phù hợp và hành vi ứng xử không 
phù hợp trong quá trình chăm sóc cho bệnh nhân 
tâm thần phân liệt. Trong các nhóm tiêu chí, 
nhóm các hành vi giúp đỡ bệnh nhân trong các 
hoạt động hàng ngày có điểm trung bình cao 
nhất 2,70 cụ thể là người chăm sóc đã biết trò 
chuyện với bệnh nhân hàng ngày, cho bệnh nhân 
xem tivi, đọc sách báo, tạo cho bệnh nhân những 
thói quen hàng ngày để bệnh nhân có thể tập làm 
theo, điều này khá quan trọng trong việc phục 
hồi chức năng cho người bệnh tâm thần, hơn thế 
nữa nhóm điểm trung bình của các hành vi ứng 
xử phù hợp với bệnh nhân (ĐTB= 2,18) cũng cao 
hơn so với những hành vi không phù hợp (ĐTB= 
2,18), người chăm sóc đã giúp bệnh nhân vệ sinh 
hàng ngày, cho người bệnh uống thuốc đúng giờ 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
82 SỐ 09 - THÁNG 11/2015
và kiểm tra việc giấu thuốc của bệnh nhân, khi 
bệnh nhân tái phát đưa ngay vào bệnh viện, tạo 
công việc nhẹ nhàng cho bệnh nhân làm như rửa 
chén, quét nhà, khen ngợi bệnh nhân nếu bệnh 
nhân làm được những công việc đơn giản. Tuy 
nhiên bên cạnh đó một số người chăm sóc còn 
để bệnh nhân hút thuốc (ĐTB= 1,54) hay chưa 
dọn dẹp các vật sắc nhọn khỏi bệnh nhân (ĐTB= 
1,06), để rõ hơn thực trạng vì sao người chăm 
sóc vẫn chưa sẵn sàng ngăn cản người bệnh hút 
thuốc chúng tôi sử dụng kết quả định tính để lý 
giải điều này. Người chăm sóc NTP, 63 tuổi cho 
biết: “tui biết là cho nó hút thuốc là nó lâu hết 
bệnh, nhưng mà không cho nó hút là nó quậy 
lên chịu không nổi, nên kệ”. Điều đó chúng tôi 
không mấy ngạc nhiên vì tại cơ quan công tác và 
tham quan một số bệnh viện tâm thần tỉnh bạn 
chúng tôi vẫn bắt gặp bệnh nhân xin tiền để lén 
mua thuốc lá, một số thân nhân bệnh nhân còn 
giấu thuốc lá đem vào mặc dầu nhân viên y tế 
đã nhắc nhở nhiều lần. Bên cạnh đó khi đi quan 
sát thực tế chúng tôi cũng thấy người chăm sóc 
vẫn có hành vi không phù hợp như vẫn để bệnh 
nhân tiếp xúc với những vật cứng, sắc nhọn như 
phụ tùng, vật dụng sửa xe, dao, kéo; đáng quan 
ngại hơn là người chăm sóc thậm chí kêu bệnh 
nhân lấy dùm vật dụng sửa xe khi đang bận, kêu 
lấy bình thủy rót châm trà, khi được hỏi thì anh 
ĐVL 26 tuổi người chăm sóc cho biết “trời đất 
không lẽ bây giờ tui sửa xe mà kêu tui giấu hết 
đồ nghề rồi mỗi lần sửa chạy đi kiếm sao”. Tiếp 
theo những hành vi không phù hợp đó chúng tôi 
thấy người chăm sóc còn tranh cãi với bệnh nhân 
(ĐTB= 1,09) hoặc la hét, than vãn, kể khổ trước 
mặt bệnh nhân (ĐTB= 1,37), hoặc vì làm kinh 
tế hay bận rộn mà bỏ mặc không quan tâm đến 
bệnh nhân (ĐTB= 1,52). 
Tóm lại người chăm sóc cũng đã có những 
biểu hiện mặt hành vi tương đối phù hợp khi 
chăm sóc tuy nhiên cũng còn 1 số trường hợp 
có những ứng xử chưa phù hợp do nhiều yếu tố 
trong đó có do tâm linh, do thực tế tình trạng của 
người bệnh và hoàn cảnh của từng gia đình nên 
họ có cách biểu hiện hành vi cũng khác nhau, 
nhưng xét tổng thể thì người chăm sóc đã có 
những biểu hiện hành vi tương đối phù hợp với 
người bệnh
3.2.4. Tương quan giữa các mặt biểu hiện 
thái độ của người chăm sóc đối với bệnh nhân 
tâm thần phân liệt
Khi xem xét hệ số tương quan giữa ba mặt 
biểu hiện của thái độ của người chăm sóc đối với 
bệnh nhân tâm thần phân liệt ở bảng 3.2 chúng 
tôi thấy không có mối tương quan giữa mặt nhận 
thức và mặt hành vi. Tuy nhiên hai mặt nhân thức 
và mặt hành vi đều có tương quan tỷ lệ thuận có 
ý nghĩa thống kê với mặt xúc cảm.
STT Nhóm những vấn đề hành vi Nhận thức Xúc cảm Hành vi
1
2
3
 Nhận thức
 Xúc cảm
 Hành vi
1
0,260**
0,260**
1
0,228*
0,228*
1
Bảng 3.6. Tương quan giữa các mặt biểu hiện thái độ của người chăm sóc 
đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt 
Cụ thể hệ số tương quan giữa cặp biến số 
nhận thức và xúc cảm r=0,260** cho biết hai 
mặt này có sự tương quan nhưng vẫn ở mức vừa 
phải. Điều này có thể lý giải nếu điểm trung bình 
mặt nhận thức của người chăm sóc cho bệnh 
nhân TTPL thay đổi thì điểm trung bình mặt xúc 
cảm của họ cũng thay đổi tương ứng, hoặc cùng 
tăng hoặc cùng giảm. Tương tự như vậy hệ số 
tương quan giữa cặp biến số giữa mặt xúc cảm 
với mặt hành vi r=0,228* vẫn có sự tương quan ở 
mức tương đối thấp, và thấp hơn so với cặp biến 
số mặt nhận thức và mặt xúc cảm. Cho thấy nếu 
điểm trung bình mặt xúc cảm của người chăm 
sóc cho bệnh nhân TTPL thay đổi thì điểm trung 
bình mặt hành vi của họ cũng thay đổi tương ứng. 
Trong nghiên cứu này chúng tôi không thấy có 
sự tương quan giữa mặt nhận thức và mặt hành 
vi, giải thích điều này chúng tôi cho rằng mối 
quan hệ giữa các mặt biểu hiện của thái độ khá 
phức tạp, chịu tác động từ nhiều yếu tố. Nhận 
Ghi chú: Các ô trống thể hiện không có sự tương quan; * khi p<0,05; **khi p<0,01
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
83SỐ 09 - THÁNG 11/2015
thức tốt đôi khi không đồng nghĩa với việc sẽ có 
biểu hiện hành vi tích cực.
4. Kết luận và kiến nghị 
Kết luận 
Đa số người chăm sóc đã có cái nhìn “thoáng” 
hơn đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt khi 
chăm sóc tại nhà cụ thể 14% người chăm sóc có 
thái độ tiêu cực đối với bệnh nhân TTPL, 17% có 
thái độ tích cực và 69% người chăm sóc có thái 
độ trung lập. Trong ba mặt biểu hiện đó điểm 
trung bình của mặt cảm xúc là cao nhất và có 
tương quan có ý nghĩa thống kê với hai mặt nhận 
thức và hành vi. Có nhiều yếu tố tác động đến 
thái độ của người chăm sóc như học vấn, trãi 
nghiệm chăm sóc, hình thức chăm sóc và nhu 
cầu của người chăm sóc, trong đó nhu cầu của 
người chăm sóc có tác động nhiều nhất.
Kiến nghị
Thứ nhất: đẩy mạnh công tác tryền thông để 
nâng cao nhận thức cho người chăm sóc về bệnh 
tâm thần phân liệt vì hiện nay các tuyên truyền 
của chúng ta chưa mang lại hiệu quả, còn mang 
tính hình thức. Tuyên truyền muốn thu hút và có 
dấu ấn sâu đậm cần phải đầu tư về nhân lực và 
kinh tế để có những chiến lược tiếp cận, tuyên 
truyền, giúp đỡ, chăm sóc sớm cho người bệnh 
tâm thần, nhất là những bệnh nhân mới mắc còn 
khả năng hồi phục cao. 
Thứ hai: là nhân viên y tế cần cung cấp thông 
tin và kiến thức về bệnh cho người nhà, nâng 
đỡ và động viên tinh thần cho người chăm sóc 
để người chăm sóc xem bệnh nhân như những 
người bệnh khác, không khinh thường, xa lánh 
người bệnh. 
Thứ ba: các cấp chính quyền và Nhà nước 
cần đưa ra những chính sách, những dự án hỗ trợ 
giúp đỡ cho người bệnh tâm thần nhất là chính 
sách dành cho bệnh nhân và người chăm sóc tại 
nhà, các dự án hỗ trợ cho nhân viên y tế ngành 
tâm thần để chương trình tâm thần cộng đồng 
ngày càng phát triển.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
[1] Lâm Xuân Điền, Lâm Hiếu Minh (2011), Sức khỏe tâm thần, Trường Đại học Văn Hiến, Tài 
liệu lưu hành nội bộ.
[2] Vũ Dũng (2004), “Thái độ và hành vi của người dân đối với môi trường”, Tạp chí Tâm lý học, 
Số 2/2004, tr.12-16.
[3] Phạm Minh Hạc (chủ biên, 1997), Tâm lý học, NXB Giáo dục, Hà Nội.
[4] Đỗ Thị Thanh Hà (2013), Thái độ kì thị của cộng đồng dân cư đối với người nhiễm HIV/AIDS, 
Luận án Tiến sĩ Tâm lý học, Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam.
[5] Đinh Quốc Khánh, Trần Hữu Bình, Nguyễn Thanh Hương (2011), “Kiến thức - thái độ - thực 
hành của người chăm sóc chính người bệnh tâm thần phân liệt tại nhà và một số yếu tố liên quan 
ở huyện Bình Xuyên,Vĩnh Phúc, năm 2010”, Tạp chí Y tế Công Cộng, số 21, 10-2011.
[6] Huỳnh Văn Sơn, Lê Thị Hân (chủ biên, 2013), Giáo trình Tâm lý học đại cương, NXB Đại học 
Sư phạm TP.HCM, TP.HCM.
[7] Ngô Ngọc Tản, Nguyễn Văn Ngân, Nguyễn Sinh Phúc (2007), Tâm thần học và Tâm lý Y học, 
NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội.
[8] Dương Thiệu Tống (2005), Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục tâm lý, NXB Khoa học 
Xã hội, TP.HCM.
[9] Nguyễn Minh Tuấn (2004), Các rối loạn tâm thần: Chẩn đoán & điều trị, NXB Y học, Hà Nội.
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
84 SỐ 09 - THÁNG 11/2015
[10] Đào Trần Thái và cộng sự (2005), Tâm thần học, NXB Y học, TP.HCM.
[11] Nguyễn Văn Thọ (2011), Giáo trình Tâm lý bệnh học, Trường Đại học Văn Hiến, Tài liệu lưu 
hành nội bộ.
Tiếng Anh
[12] Allport, G.W, Attitudes. In C.Murchison (Ed.) (1935), A Handbook of Social Psychology, 
Worcester, Mass.: Clark University Press.
[13] Aronson, E., Willson, T.D, Akert, R.M (1999), Social Psychology, Longman.
[14] Argyriou, Andreas A (2011): “Quality of Life and Emotional Burden of Primary Caregivers: 
A Case-control Study of Multiple Sclerosis Patients in Greece”, Quality of Life Research 20.10 
p1663-1668. 
[15] Economou M, Richardson C, Gramandani C, Stalikas A, Stefanis C (2009), “Knowledge about 
schizophrenia and attitudes towards people with schizophrenia in Greece”, International Jour-
nal of Social Psychiatry, 2009 Jul; 55(4): p361-71.
[16] Fillmore, H. Sanford (1965), Psychology: A Scientific Study of Man, Wadsworth Publishing 
Company.
[17] Kee-Lee Chou, Ki-Yan Mak, Po-Kin Chung, David Chan, Kimmy Ho (1996), “Attitudes To-
wards Mental Patients in Hong Kong”, International Journal of Social Psychiatry 42: p213-219.
[18] M Shinde, A Desai, S Pawar (2012), “Knowledge, Attitudes and Practices among Caregivers 
of Patients with Schizophrenia in Western Maharashtra”, International Journal of Science and 
Research Volume 3 Issue 5, May. 
[19] Magaru M. (2012), “Knowledge, Attitudes And Practices Of Caregivers of Patients With 
Schizophrenia In Port Moresby, Papua New Guinea”, Pacific Journal of Medical Sciences: 
Vol.10, No.1, June 2012.
[20] Markku Ojanen (1992), “Attitudes Towards Mental Patients”, International Journal of Social 
Psychiatry 38: p120-130.
[21] Nazan Aydin(2003), “Attitudes of Hospital Staff Toward Mentally Ill Patients in a Teaching 
Hospital, Turkey”, International Journal of Social Psychiatry, March 2003 49: p17-26.
[22] Oskamp. S, Attitudes and Opinions, Prentice-Hall, INC. Englewood Cliffs, New Jersey 07632, 
1997.
[23] World Federation for Mental Health (2014), Caregiving and Mental Illness, Occoquan, VA 
22125 USA.
[24] World Federation for Mental Health (2014), Living with Schizophrenia, Occoquan, VA 22125 
USA.
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
85SỐ 09 - THÁNG 11/2015