Phương thức huyền thoại hóa trong tổ chức cốt truyện của tiểu thuyết Nuyễn Bình Phương

TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 52.2020 
144 
PHƯƠNG THỨC HUYỀN THOẠI HÓA TRONG TỔ CHỨC CỐT TRUYỆN CỦA TIỂU THUYẾT NGUYỄN BÌNH PHƯƠNG 
Nguyễn Thị Thủy1 
TÓM TẮT 
Cốt truyện là một trong những phương diện cơ bản của tác phẩm văn xuôi. Vì vậy, để làm mới thể loại, các nhà văn thường chọn đột phá ở phương diện này. Phương thức huyền thoại hóa đã tạo nên những điểm khác biệt gì trong cách tổ chức cốt truyện của tiểu thuyết Nguyễn Bình Phương? Bài viết sẽ làm rõ qua ba nội dung: khai thác, vận dụng môtip dân gian; sử dụng yếu tố ngẫu nhiên và kết nối mạch truyện bằng yếu tố huyền ảo. 
Từ khóa: Nguyễn Bình Phương, phương thức huyền thoại hóa, cốt truyện. 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Trong dòng chảy của văn học Việt Nam đương đại những năm gần đây, tiểu thuyết thực sự khởi sắc, có những bước chuyển mình mạnh mẽ với những thành tựu mang tính bước ngoặt cả về lí luận thể loại và thực tiễn sáng tác. Thành công của thể loại tiểu thuyết đã mang lại cho văn học Việt Nam đương đại một sức sống mới, kích thích sự sáng tạo của nhà văn trong phản ánh, khám phá và tái hiện hiện thực đời sống và con người, góp phần đưa văn học Việt Nam hòa nhập vào con đường hiện đại hóa của tiến trình văn học thế giới. Nguyễn Bình Phương được đánh giá là một trong những cây bút có những thể nghiệm độc đáo trong cách tân thể loại tiểu thuyết, tác giả tỏ rõ sự “ưu tiên” trong khai thác và vận dụng yếu tố huyền thoại như phương thức nghệ thuật đắc địa nhất để biểu đạt nội dung tư tưởng. Phương thức này dường như đã trở thành tư duy nghệ thuật của nhà văn, tạo nên bầu khí quyển “huyền ảo” trong hầu khắp các tác phẩm của ông và tạo hiệu quả thẩm mĩ đáng kể. Nguyễn Bình Phương đã chọn phương thức huyền thoại không chỉ để tái hiện thực tiễn đời sống, mà còn muốn dùng nó để tiếp cận với những hiện tượng phức tạp trong thế giới tâm linh, vô thức, tiềm thức, những hiện tượng bí ẩn không dễ lí giải ngay cả với khoa học hiện đại. Sử dụng phương thức huyền thoại, tác phẩm của Nguyễn Bình Phương trở nên huyền kỳ, thậm chí khó đọc, song, hình như chính điều đó lại tạo nên sự khác lạ, kích thích trí tưởng tượng, khơi gợi sự tò mò. Với tác phẩm văn chương nói riêng, tác phẩm nghệ thuật nói chung, đó chính là dấu hiệu của thành công. Tiểu thuyết của Nguyêñ BÕ̀nh Phương thuộc dạng “khó đọc”, một trong những yếu tố tạo nên sự “khó đọc” ấy chính là phương diện cốt truyện. Có thể nói, phương thức huyền thoại hóa đã góp phần kiến tạo dạng thức cốt truyện khá mới lạ cho các tác phẩm của cây bút này. 
2. NỘI DUNG 
2.1. Khai thác, vâṇ duṇg môtip dân gian 
Mượn môtip dân gian để tạo dựng cốt truyện hiện đại không phải chỉ Nguyễn BÕ̀nh Phương, người đọc đã bắt gặp sự “vay mượn” này trong một số tác phẩm trước đó, như: môtip 1Trường Trung học phổ thông Lý Thường Kiệt, thành phố Thanh Hóa; Email: nguyenthuy240483@gmail.com 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 52.2020 
145 
“hóa thân” trong Thiên sứ của Phạm Thị Hoài, motip “tiền kiếp - hậu kiếp” trong Giàn Thiêu của Võ Thị Hảo, môtip “báo mộng” trong Cõi người rung chuông tận thế của Hồ Anh Thái Nguyễn Bình Phương cũng đã lựa chọn cách thức này để thử thách ngòi bút và dường như “vận may” đã mỉm cười. Đoc̣ Nguyêñ BÕ̀nh Phương, cái cảm giác vừa la,̣ vừa quen, vừa mang hơi thở của cuôc̣ sống hiêṇ taị, laị vừa gơị nhắc laị quá khứ với những gÕ̀ đã thành khuôn mâũ trong sáng tác dân gian, tồn taị trong ý thức côṇg đồng. Ở đó, yếu tố huyền thoaị và yếu tố hiêṇ thưc̣ luôn đan xen, trôṇ lâñ và có lẽ các môtip trong văn hoc̣ dân gian đã “sống dậy” tham gia vào mạch sự kiện, taọ nên sắc thái huyền ảo, taọ nên không khí thưc̣ và hư cho cốt truyêṇ. TÕ̀m hiểu những môtip này giúp ta hiểu hơn con đường quay về với côị nguồn văn hoc̣ dân tôc̣ và bản lÕñh sáng taọ của người nghê ̣sÕ.̃ Môtip giấc mơ:“Giấc mơ” là môtip khá quen thuôc̣ trong văn hoc̣ dân gian. Sử dụng phương thức “giấc mơ”, tác giả dân gian tạo ra cánh cửa dâñ con người vào thế giới tâm linh, hoặc qua đó, bôc̣ lô ̣mơ ước, khát khao, môṇg tưởng của con người. Trong văn hoc̣ dân gian luôn xuất hiêṇ những “giấc mơ - báo môṇg” mách bảo điều gì đó. Chẳng hạn, chàng Lang Liêu cần cù, chân thực nằm môṇg thấy thần chÕ̉ bảo cách làm bánh lê ̃Tiên vương, chàng nghe theo nên vật phẩm của chàng được vua cha ưng ý và từ đó món bánh Lang Liêu được chọn làm lễ vâṭ tế Trời, Đất (Sư ̣tṌch Bánh chưng, bánh dày). Môtip thần linh báo mộng, giúp đỡ này khá phổ biến trong truyền thuyết, cổ tṌch... Các nhà văn trung đaị đã sử dụng khá rộng rãi môtip “giấc mơ - báo môṇg” này trong các thể loại chí quái, truyền kỳ như một phương thức nghệ thuật giàu tính biểu cảm. Giấc mơ chṌnh là bản thể của vô thức. Nếu như biểu tươṇg khác hoaṭ đôṇg đôc̣ lâp̣ thÕ̀ biểu tươṇg giấc mơ là môṭ biểu tươṇg vô cùng phức tap̣, không phải chÕ̉ vÕ̀ nó gắn với vùng tiềm thức, vô thức con người khó nắm bắt đươc̣ mà còn là vÕ̀ để cắt nghÕã, giải thṌch giấc mơ, người ta phải thông qua các biểu tươṇg khác - các biểu tươṇg xuất hiêṇ trong giấc mơ. Như vâỵ, giấc mơ nói lên sư ̣thâṭ về những bṌ ẩn trong góc khuất tâm hồn của con người. Trong sáng tác của Nguyễn BÕ̀nh Phương, giấc mơ ẩn hiêṇ trong đời sống của hầu khắp các nhân vâṭ. Nhân vâṭ luôn chấp chới giữa hai bờ thực - ảo, vẫy vùng giữa thực và mơ, những ẩn ức được ký thác trong giấc mơ hoặc là mong muốn chạy trốn, thoát khỏi hiện thực cuộc sống đang đè nặng, hoặc để thỏa mãn duc̣ voṇg không được đáp ứng, hoặc bộc lộ mơ ước khắc khoải nào đó... Qua giấc mơ tác giả có cơ hội đề cập đến nhiều thứ, thế giới nội tâm, tính cách, tâm hồn nhân vật và đời sống xã hội được ánh xạ qua nội tâm ấy. Mượn lời nhân vật trong tác phẩm, tác giả cho rằng, cái gì đến trong giấc mơ là “thật” nhất, “giữa giấc mơ người ta không chèo lái đươc̣ mÕ̀nh. Mơ là buông thả phó măc̣”. Như vậy, có thể nói, Nguyễn Bình Phương đã sử dụng môtip “giấc mơ ... ́n cả lṌ trṌ lâñ tâm linh, logic lẫn phi logic, kṌch thṌch trṌ tò mò, khêu gơị niềm say mê khám phá. Các nhà văn hâụ hiêṇ đaị coi cuôc̣ đời là sư ̣ngâũ nhiên, không ai dư ̣liêụ đươc̣. Đôi khi nó vươṭ khỏi tầm kiểm soát của chṌnh tác giả, khiến nhân vâṭ hiêṇ lên như những mảnh vỡ của số phâṇ. Nói cách khác, nó như là sư ̣sắp đăṭ của số phâṇ, là trò chơi điṇh mêṇh, trò đùa ngâũ nhiên của số kiếp con người TṌnh chất vô haṇ, đa daṇg, hỗn đôṇ, vô trâṭ tư ̣của cái ngâũ nhiên đòi hỏi người nghê ̣sÕ ̃phải có khả năng lưạ choṇ, tài điều khiển và sư ̣nhaỵ cảm tinh tế. Nguyêñ BÕ̀nh Phương là nhà văn luôn chú troṇg khai thác hiêụ quả các yếu tố ngâũ nhiên. Thông qua đó, nhà văn gửi gắm những khát khao cháy bỏng về sư ̣ kiếm tÕ̀m cái quyền lưc̣ vô biên, hòng kiểm soát cho đươc̣ sư ̣thăng bằng nơi tâm hồn con người trong thế giới đầy hỗn mang, bế tắc chất chứa bao điều nghiêṭ ngã này. Trong tiểu thuyết Người đi vắng, sư ̣kiêṇ đào móng xây nhà của cu ̣Điền đươc̣ xem là môṭ yếu tố ngẫu nhiên. Nó hiêṇ lên với hÕ̀nh ảnh ghê rơṇ, ma quái: “Tiếng trầm trầm chaỵ quanh hố móng làm măṭ đất rung lên bắn vào da thiṭ Kỷ tê tê. Chớp nhoáng lên, khoảnh khắc đó đủ để Kỷ nhÕ̀n thấy dưới hố móng đúng chỗ tay thơ ̣vừa bổ cuốc xuống, môṭ cái boc̣ lùng nhùng trồi lên với lớp da đen nhẵn màu đất sét” [1; tr.327]. Đó cũng là đầu mối dâñ đến bao nhiêu biến cố bất thường của hàng loaṭ số phâṇ: Hoàn găp̣ tai naṇ (trong môṭ tÕ̀nh huống khó hiểu); Sơn chết (do sư ̣thôi thúc của bàn tay vô hÕ̀nh); ông Khánh mất trṌ (như bi ̣ai đó lấy cắp linh hồn); Cương điên loaṇ (sư ̣trả giá nghiêṭ ngã cho cuôc̣ tÕ̀nh vuṇg trôṃ với Hoàn) Những linh hồn người sống và chết đều không tÕ̀m thấy sư ̣ thanh thản. Hay nói đúng hơn ho ̣không đươc̣ sống troṇ veṇ với thưc̣ taị mà luôn có sư ̣hiêṇ diêṇ của quá khứ, sư ̣đè nén, ám ảnh của môṭ lưc̣ lươṇg vô hÕ̀nh khó nắm bắt. Thắng, Hoàn, Cương, Phươṇg, Yến, Thư đều là naṇ nhân của trò chơi số phâṇ, của cái ngâũ nhiên. Cuôc̣ đời cu ̣Trường trong Những đứa trẻ chết già cũng do hàng loạt cái ngẫu nhiên sắp đặt. Giấc mơ chính là yếu tố ngẫu nhiên và yếu tố này làm nên điṇh mêṇh, số phận, thậm chí chi phối cả tính cách nhân vật. Một cụ Trường đang là người hoàn toàn tÕ̉nh táo phải giả vờ hấp, điên, phải chấp nhâṇ nuôi con người khác, thậm chí chấp nhận lấy vợ cùng dòng họ. Cái ngẫu nhiên mang thế lưc̣ siêu nhiên bṌ ẩn đã khiến nhân vâṭ bất lưc̣ trong viêc̣ kiểm soát các tiến trÕ̀nh, không đoán điṇh đươc̣ số phâṇ. Từ đó góp phần dâñ dắt mac̣h truyêṇ phát triển theo nhiều chiều hướng khác nhau. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 52.2020 
149 
Trong tiểu thuyết Ngồi xuất hiêṇ chi tiết mảnh vải kÕ̀ bṌ như môṭ ám ảnh đối với người đoc̣. Viêc̣ mảnh vải đôṭ nhiên hiêṇ diêṇ trong căn phòng của Minh và hàng cúc vô cớ nằm trong tay Thúy chứa đưṇg quan niêṃ của nhà văn về haṇh phúc, về tÕ̀nh yêu. Những đồ vâṭ dung di ̣này đến với hai người phu ̣nữ khi bản thân ho ̣găp̣ rắc rối về măṭ tÕ̀nh cảm. TÕ̀nh yêu giữa Khẩn và Minh sau môṭ thời gian doṇ về sống chung đã không còn măṇ nồng như trước. ChṌnh lúc này mảnh vải hiêṇ ra trước mắt Minh - sau này cô đi may thành áo. Và gần như đồng thời sáu chiếc cúc “rơi” vào tay Thúy. Hai bô ̣ phâṇ của môṭ chiếc áo đươc̣ Nguyễn BÕ̀nh Phương mươṇ quyền năng siêu nhiên của taọ hóa “trao” cho hai người đàn bà bất haṇh đường tÕ̀nh duyên. Ngẫm môṭ chút chúng ta se ̃thấy hàng cúc là nhân tố kết nối hai phần áo thành môṭ thể thống nhất, và là ngu ̣ý tác giả gửi gắm ở hai nhân vâṭ. Với Minh - người thiếu hàng cúc - đó là thông điêp̣ tÕ̀nh yêu phải có những nhân tố vun trồng, gắn kết, bằng không nó se ̃tư ̣tan vỡ. Với Thúy - người thiếu mảnh vải - đó là lời nhắn nhủ khi tÕ̀nh yêu ra đi thÕ̀ hãy mau chóng đứng dâỵ làm laị từ đầu. Những thông điêp̣ không mới nhưng vẫn hấp dâñ nhờ phương tiêṇ chuyển tải ấn tươṇg... Hay số phâṇ của Khẩn là môṭ chuỗi những ngâũ nhiên. Đôi khi chṌnh Khẩn cũng không dư ̣liêụ đươc̣. Mỗi khi Kim xuất hiêṇ trong giấc mơ thÕ̀ cuôc̣ đời Khẩn laị trôi theo dòng kṌ ức miên man với những kÕ̉ niêṃ ngày tháng haṇh phúc bên Kim. Rồi sư ̣xuất hiêṇ của vi ̣pháp sư già trong cơn mơ của Khẩn tung hoành với những trâṇ đồ bát quát laị chuyển mac̣h truyêṇ sang môṭ hướng khác. Người đoc̣ đươc̣ trở về môṭ thời binh thư trâṇ mac̣ kéo dài hàng mấy thế kÕ̉ trước. Hay hÕ̀nh ảnh mười tám con rắn bay lươṇ hơp̣ thành chữ Niểu cùng nét ve ̃nguêc̣h ngoac̣ trong tờ giấy ai đó vô hÕ̀nh gửi cho Khẩn là những yếu tố kÕ̀ ảo bất ngờ đưa đến, đẩy cốt truyêṇ phát triển theo nhiều hướng, tác phẩm trở thành những mảnh vỡ Và đó là sư ̣hấp dẫn của tiểu thuyết Nguyễn BÕ̀nh Phương. 
2.3. Kết nối mạch truyện bằng yếu tố huyền ảo 
Sử dụng yếu tố huyền ảo, một yếu tố liên quan đến cái siêu hÕ̀nh, bṌ ẩn của thế giới siêu nhiên - yếu tố mà không phải lúc nào cũng có thể giải thṌch bằng logic khoa hoc̣ để kết nối mạch truyện có thể coi là thế mạnh của bút pháp Nguyễn Bình Phương. Tư duy huyền thoaị cho phép tác giả tổ chức các sư ̣viêc̣, sư ̣vâṭ nhằm biểu đaṭ ý đồ, muc̣ đṌch nhất điṇh. Với kiểu tư duy này ban đầu người đoc̣ khó chấp nhâṇ bởi nó ngươc̣ với trâṭ tư ̣thông thường. Nhưng khi người ta không còn quan tâm nhiều đến trâṭ tư ̣ấy nữa thÕ̀ ho ̣laị hướng sư ̣chấp nhâṇ của mÕ̀nh tới sư ̣băm nát, vuṇ mảnh của sư ̣vâṭ, sư ̣viêc̣. Điều này thấy rõ trong thưc̣ tế sáng tác văn hoc̣, các tác giả trước 1975 vẫn sáng tác theo mac̣h truyêṇ tuyến tṌnh. Bao giờ tác phẩm cũng là môṭ sư ̣thống nhất cao đô ̣từ chi tiết, nhân vâṭ, không gian, thời gian, mở đầu, kết thúc. Nguyễn BÕ̀nh Phương và môṭ số cây bút đương đaị đã phá tung moị đường biên, rào cản để taọ ra sư ̣tư ̣do tối đa cho tác phẩm. Mac̣h truyêṇ trong tiểu thuyết Nguyễn BÕ̀nh Phương vÕ̀ thế đan xen, móc nối chằng chiṭ. Các biến cố, sư ̣kiêṇ đươc̣ xâu chuỗi bằng tư duy huyền thoaị. Cho nên, tác phẩm của Nguyêñ BÕ̀nh Phương mang đâṃ vẻ huyền ảo, hư vô. Tiểu thuyết Những đứa trẻ chết già đươc̣ xây dưṇg bởi hai mac̣h truyêṇ. Môṭ mac̣h (mang tên goị Vô thanh) kể về cuôc̣ hành trÕ̀nh không có điểm khởi đầu của bốn con người trên môṭ chiếc xe trâu và bản thân ho ̣không hề có liên quan đến nhau. Ho ̣cùng ngồi với nhau trên chiếc xe châṃ chap̣ và mỗi người hướng tới môṭ thế giới. Dòng suy tưởng của 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 52.2020 
150 
nhân vâṭ “ông” đươc̣ thể hiêṇ rõ nét nhất với những bi kic̣h đớn đau nhiều khi không thể lṌ giải trong cuôc̣ đời. Ba người đàn ông còn laị đươc̣ hiêṇ lên qua lời thoaị rời rac̣, đứt nối và hầu như không hề đươc̣ tái hiêṇ dòng suy tưởng. Bốn con người đồng hành nhưng không có môṭ muc̣ đṌch đến cu ̣ thể nào, các lời thoaị rời rac̣, đan xen với hÕ̀nh ảnh của quá khứ khiến con người ta như bước vào môṭ “ma trâṇ”. Môṭ mac̣h đươc̣ khu biêṭ bởi các chương: là câu chuyêṇ về làng Phan với những cuôc̣ đời, tṌnh cách méo mó: Trường hấp, Cung rỗ, Sinh lùn, Bào mù xoay quanh hai truc̣ nhân vâṭ: Ông TrÕ̀nh và đaị gia đÕ̀nh Trường hấp. Tất cả boṇ ho ̣hướng tới môṭ kho báu bṌ ẩn se ̃đươc̣ mở khi sao chổi, con Nghê và ba cái chết đến cùng môṭ lúc. Ở đó hầu như không còn những cử chÕ̉ âu yếm, những lời nói ân tÕ̀nh, thiêṇ cảm. Dường như chúng sinh ra chÕ̉ là để đè nén, tranh giành lẫn nhau. Thoaṭ nhÕ̀n, ta có cảm tưởng hai mac̣h truyêṇ không có liên hê ̣ với nhau. Nhưng đến cuối tác phẩm hai mac̣h đã quy về môṭ mối. Tất cả các nhân vâṭ đã găp̣ nhau trên môṭ quả đồi: “ Gió maṇh dần sau đó thốc tháo, cây cối ngã rap̣ xuống. Bầu trời nghiêng bên no ̣ ngả bên kia. Nước sông Linh Nham bốc khói ngùn nguṭ sóng vỗ vào chân cầu oàm oap̣” [4; tr.288]. ThÕ̀ ra các biến cố trong cuôc̣ đời các nhân vâṭ đã đươc̣ xâu chuỗi. Ho ̣thưc̣ hiêṇ những hành trÕ̀nh cuối cùng chÕ̉ để kết liễu, thanh toán, trả nơ ̣lâñ nhau. Gần hai mươi con người găp̣ nhau trong môṭ màn hài kic̣h do chṌnh ho ̣taọ nên. Đó cũng là cách mà Nguyễn BÕ̀nh Phương taọ ra để người đoc̣ có môṭ sân chơi rôṇg rãi trong viêc̣ tiếp nhâṇ tác phẩm. Người đoc̣ có thể “nhảy cóc” để tÕ̀m thấy cốt truyêṇ của từng mac̣h hoăc̣ đoc̣ từ đầu đến cuối đan xen các mac̣h để tÕ̀m thấy cảm giác về hiêṇ thưc̣ đổ nát. Tác phẩm Người đi vắng laị có nhiều mac̣h truyêṇ đan xen. Môṭ mac̣h truyêṇ lic̣h sử kể về cuôc̣ đời nổi dâỵ của Đôị Cấn ở Thái Nguyên, môṭ mac̣h truyêṇ kể về những biến cố (đầy bṌ ẩn) trong gia đÕ̀nh Thắng; môṭ mac̣h là những lời nói chuyêṇ của hồn ma (và ở mac̣h này chia thành nhiều mac̣h nhỏ) cảm xúc của các nhân vâṭ mà tác giả taọ ra nhằm soi chiếu sư ̣viêc̣ ở các góc đô,̣ điểm nhÕ̀n khác nhau. Đăc̣ biêṭ là các biến cố trong gia đÕ̀nh Thắng với môṭ loaṭ các rủi ro mang đến: Sơn chết, Hoàn tai naṇ, ông Chánh mất trṌ Dường như có môt thế lưc̣ vô hÕ̀nh nào đó cứ ám ảnh, dẫn dắt cuôc̣ đời các nhân vâṭ mà ta không thể lṌ giải đươc̣. Các thành viên trong gia đÕ̀nh Thắng luôn bi ̣ám ảnh bởi câu chuyêṇ của Lâm Chân Nhu, cu ̣Điển, ông Điều thường xuyên nghÕ ̃về Đôị Cấn còn Hoàn dù trong vô thức cũng thấp thoáng bóng dáng của công chúa Diên BÕ̀nh. Có lẽ Người đi vắng đã taọ đươc̣ nhiều hứng thú cho người đoc̣, bởi càng đoc̣ thÕ̀ đôc̣ giả càng cố gắng tÕ̀m mối liên hê ̣biêṇ chứng giữa những con người thuôc̣ về cả thời quá khứ lẫn hiêṇ taị này. Nguyêñ BÕ̀nh Phương đã taọ ra nhiều góc quay, nhiều điểm nhÕ̀n soi chiếu để taọ ra cách nhÕ̀n đa chiều về cuôc̣ sống. Cuôc̣ sống không phải bao giờ cũng lô ̣ ra ở bề măṭ của nó. Đó còn là những gÕ̀ khác không thể goị thành tên, là những gÕ̀ ẩn sâu dưới tầng tầng lớp lớp những sư ̣kiêṇ, biến cố. Nhà văn đã taọ ra cho mÕ̀nh môṭ lối đi vô cùng đôc̣ đáo để đến với hiêṇ thưc̣. Và người đoc̣ giữ vai trò quan troṇg trong viêc̣ khám phá, bóc tách các lớp nghÕã của tác phẩm. Có thể nói, sư ̣chi phối của phương thức huyền thoaị đến viêc̣ tổ chức cốt truyêṇ ở tiểu thuyết Nguyêñ BÕ̀nh Phương đã đem đến hiêụ quả nhất điṇh. Các tác phẩm trở nên huyền ảo, kÕ̀ la,̣ kṌch thṌch sư ̣ khám phá của đôc̣ giả. Tuy cách tổ chức cốt truyêṇ này không phải nhà văn là người đầu tiên khai phá, song ông cũng đem đến những mới mẻ, đôc̣ đáo nhất điṇh, góp phần đóng góp vào quá trÕ̀nh cách tân tiểu thuyết Viêṭ Nam đương đaị, đưa tiểu thuyết Viêṭ Nam gần hơn với trào lưu văn hoc̣ hâụ hiêṇ đaị thế giới. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 52.2020 
151 
3. KẾT LUẬN 
Dõi theo hành trình sáng tác của nhà văn, các tiểu thuyết có sự thống nhất, kế thừa nhau nhưng lại có những nét độc đáo của riêng mình. Phương thức huyền thoại hóa đã tạo ra cái nhìn đa diện, nhiều chiều về thế giới không chỉ có hiện thực cuộc sống mà còn cả những hiện thực nằm ngoài khả năng nhận thức của con người. Về phương diêṇ cốt truyêṇ, không chÕ̉ phân loaị và phân tṌch các loaị hÕ̀nh cốt truyêṇ trong tác phẩm Nguyêñ BÕ̀nh Phương như cốt truyêṇ tâm lṌ, truyêṇ không có cốt truyêṇ, phân mảnh, rời rac̣, phi logic, mà chúng tôi còn đưa ra những kiến giải về nghê ̣thuâṭ tổ chức cốt truyêṇ, đó là vâṇ duṇg có hiêụ quả các môtip dân gian, chú troṇg khai thác các yếu tố ngâũ nhiên, và xâu chuỗi các biến cố bằng tư duy huyền thoaị.̣ Với cảm quan hâụ hiêṇ đaị đã chi phối cách tổ chức cốt truyêṇ Nguyễn BÕ̀nh Phương hiêṇ đaị hơn so với cách tổ chức cốt truyêṇ truyền thống. Đó là sư ̣phân mảnh, đổ vỡ, rời rac̣, không nhất quán, nhưng dũng cảm và đi hết mê lô ̣ấy ta se ̃nhâṇ thấy môṭ mac̣h truyêṇ liền mac̣h, logic. Dường như đó cũng là những mảnh vỡ của cuôc̣ sống, những gam màu khác nhau của cuôc̣ đời. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Meletinsky, E.M (2004), Thi pháp của huyền thoại (Trần Nho Thìn và Song Mộc dịch), Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. [2] Nguyễn Bình Phương (1999), Người đi vắng, Nxb. Văn học, Hà Nội. [3] Nguyễn Bình Phương (2001), Vào cõi, Nxb. Thanh niên, Hà Nội [4] Nguyễn Bình Phương (2006), Trí nhớ suy tàn, Nxb. Văn học, Hà Nội. [5] Nguyễn Bình Phương (2013), Những đứa trẻ chết già, Nxb. Trẻ, Hà Nội. [6] Nguyễn Bình Phương (2013), Ngồi, Nxb. Trẻ, Hà Nội. [7] Nguyễn Bình Phương (2014), Thoạt kỳ thủy, Nxb. Trẻ, Hà Nội. [8] Nguyễn Bình Phương (2015), Mình và họ, Nxb. Trẻ, Hà Nội. [9] Nguyễn Bình Phương (2017), Kể xong rồi đi, Nxb. Hội Nhà văn, Hà Nội. 
MYTHIZATION IN THE PLOT BUILDING OF NGUYEN BINH PHUONG'S NOVELS 
Nguyen Thi Thuy 
ABSTRACT 
Plot is one of the basic aspects of prose works. Therefore, in order to renew the genre, writers often choose to create breakthrough in this aspect. What differences does the method of mythization create in the way of organizing the plot of Nguyen Binh Phuong's novels? This article will clarify this through three contents: exploiting and applying folk motifs, using random elements and connecting the storyline with the mythical element. 
Keywords: Nguyen Binh Phuong, method of mythization, plot. 
* Ngày nộp bài: 26/10/2020; Ngày gửi phản biện: 6/11/2020; Ngày duyệt đăng: 15/12/2020