Kế toán ngân hàng - Chương 2: Kế toán nghiệp vụ tiền mặt

 17/04/2020
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI
 KHOA KẾ TOÁN-TÀI CHÍNH
 KẾ TOÁN 
 NGÂN HÀNG
 Giảng viên: 
 ThS. Lương Huỳnh Anh Thư
 CHƯƠNG 2: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT
 1
 17/04/2020
 MỤC TIÊU CHƯƠNG 3
Hiểu được quy trình
 Hiểu được quy trình nghiệp
nghiệp vụ kế toán chủ vụ xử lý thừa, thiếu tiền mặt
yếu liên quan đến thu, tại Ngân hang.
chi tiền mặt tại Ngân hàng
 Ứng dụng các phương pháp kế toán liên
 quan quy trình nghiệp vụ kế toán tiền mặt
 tại Ngân hàng
 NỘI DUNG
 Khái quát về các nghiệp vụ tiền mặt.
 Nguyên tắc, báo cáo kế toán áp dụng.
 Phương pháp kế toán về nghiệp vụ tiền
 mặt.
 2
 17/04/2020
 KHÁI QUÁT VỀ CÁC NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT
 Tiền mặt tại Ngân hàng bao gồm:
 1 Đồng Việt Nam.
 2 Tiền ngoại tệ.
 KHÁI QUÁT VỀ CÁC NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT
Việc quản lý tiền mặt sẽ được phân chia trách nhiệm:
Theo dõi tình hình thu, chi, tồn quỹ tiền mặt;
Bảo quản tiền tuyệt đối, đầy đủ và an toàn.
 3
 17/04/2020
 KHÁI QUÁT VỀ CÁC NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT
 Để quản lý tiền mặt, kế toán phân chia trách nhiệm:
Tiền mặt tại đơn Tiền mặt tại đơn 
 Tiền đang chuyển
 vị vị báo sổ
 Hàng ngày thủ quỹ phải kiểm kê số tiền mặt tồn quỹ 
 thực tế với sổ quỹ tiền mặt và sổ kế toán tiền mặt.
 Nếu có chênh lệch phải xử lý
 NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ BÁO CÁO ÁP 
 DỤNG TRONG NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT
 Nguyên tắc kế toán và quy định liên quan
 Báo cáo kế toán áp dụng
 4
 17/04/2020
 NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN
 Khoản mục tiền mặt tại ngân hang ghi nhận theo nguyên 
 tắc giá gốc.
 Và các qui định chủ yếu sau:
 Ghi nhân tiền mặt và tiền đang chuyển;
 Chứng từ phải hợp lệ theo qui định;
 Tồn quỹ tiền mặt phải khớp đúng;
 Tiền mặt phải ánh đúng tiền Việt Nam và ngoại tệ.
 NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN
 Qui định thứ nhất:
 Ngân hàng chỉ phản ánh vào tài khoản tiền mặt số tiền
 mặt bằng đồng Việt Nam, ngoại tệ khi có thực tế thu chi tiền 
 mặt.
 Đối với tiền mặt đang vận chuyển thì ghi vào tiền mặt 
 đang vận chuyển
 5
 17/04/2020
NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN
 Qui định thứ hai:
 Chứng từ thu, chi tiền mặt phải có đầy đủ chữ ký của người nhận 
 và người giao theo qui định về chứng từ kế toán.
 Kế toán phải có trách nhiệm ghi nhận liên tục theo trình tự phát 
 sinh các khoản thu, chi tiền mặt, tồn quỹ trên sổ kế toán tiền mặt
NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN
 Qui định thứ 3:
 Hàng ngày, tổng thu tiền mặt, tổng chi tiền mặt, tồn quỹ 
 trên sổ quỹ tiền mặt phải bằng tổng số phát sinh bên nợ, 
 tổng số phát sinh bên có và dư nợ tài khoản tiền mặt 
 trên sổ kế toán chi tiết tiền mặt.
 Tồn quỹ TM trên sổ sách phải bằng thực tế. Nếu có 
 chênh lệch phải tìm nguyên nhân và xử lý.
 6
 17/04/2020
 NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN VÀ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN
 Qui định thứ tư:
 Phản ánh bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ. 
 Đối với ngoại tệ, khi lập báo cáo Ngân hàng quy 
 đổi bằng Việt Nam đồng theo tỷ giá do NHNN 
 công bố, số chênh lệch hạch toán vào tài khoản 
 “Chênh lệch tỷ giá hối đoái”.
 BÁO CÁO KẾ TOÁN ÁP DỤNG
Khoản. mục tiền mặt được trình bày trên Bảng cân 
đối kế toán bằng đồng Việt Nam và được thuyết 
minh trên BCTC chi tiết thành :
 Tiền mặt bằng đồng Việt Nam;
 Tiền mặt ngoại tệ đã qui đổi ra đồng Việt Nam
 7
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN VỀ NGHIỆP VỤ TIỀN MẶT
 Tài khoản sử dụng
 Phương pháp kế toán nghiệp vụ tiền mặt
 TÀI KHOẢN SỬ DỤNG
 Gồm tài khoản tiền mặt và các tài khoản liên quan đến thừa, thiếu tiền 
 mặt.
 1 3
 2 9.Tài khoản tham ô, thiếu 
 1.Tài khoản tiền mặt 5.Tài khoản tiền mặt tại máy 
 . mất tiền, TS chờ xử lý.
 bằng đồng Việt Nam. ATM. 10. Tài khoản các khoản 
 2.Tài khoản tiền mặt Tại 6.Tài khoản tiền mặt đang bồi thường của CBCNV
Đơn vị. vận chuyển.
 3. Tài khoản tiền mặt tại 11. Tài khoản các khoản 
 7. Tài khoản tiền mặt ngoại tệ. chờ thanh toán khác.
Đơn vị hạch toán báo sổ. 8.Tài khoản thừa quỹ, tài sản 
4.Tài khoản tiền mặt không đủ 12. Tài khoản thu nhập 
 chờ xử lý.
tiêu chuẩn lưu thông chờ xử lý. khác
 8
 17/04/2020
TÀI KHOẢNTIỀN MẶT BẰNG ĐỒNG VN
 NỢ TK 101:”Tiền mặt bằng đồng Việt Nam” CÓ 
 Số tiền mặt thu vào quỹ 
 Số tiền mặt chi từ quỹ 
 nghiệp vụ.
 nghiệp vụ
 Dư nợ: Phản ánh số tiền mặt hiện có tại 
 quỹ nghiệp vụ của Ngân hàng
 17
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN TIỀN MẶT
 Kế toán thu tiền mặt
 Phương 
 pháp kế Kế toán chi tiền mặt
 toàn tiền 
 mặt Kế toán ghi nhậnxử lý thừa, 
 thiếu tiền mặt
 9
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT
Kế toán thu tiền mặt chủ yếu từ nguồn tiền mặt do
khách hàng nộp vào tài khoản tiền gửi, trả nợ, trả lãi
vay ngân hàng, nhận tiền mặt điều chuyển từ Ngân
hàng khác hoặc từ tiền gửi tại NHNN.
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT
Khi khách hàng nộp tiền sau khi thu đủ
tiền mặt, kế toán ghi:
 Nợ TK thích hợp (tiền mặt tại đơn vị)
 Có TK thích hợp (tiền gửi khách
hàng)
 10
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT
 Khi khách hàng nộp 
 túi niên phong
 Nợ TK tiền mặt (tiền
 niêm phong).
 Có TK các khoản
 chờ thanh toán.
 Kế toán ghi
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT
 Ngân hàng kiểm đếm, không có chênh lệch:
  Kế toán ghi:
 Nợ TK tiền mặt (Tiền đã kiểm)
 Có TK tiền mặt ( Tiền niêm phong)
  Đồng thời ghi có vào tài khoản của khách hàng:
 Nợ TK các khoản chờ thanh toán khác
 Có TK thích hợp ( Tiền niêm phong)
 Nếu có chênh lệch giữa số tiền niêm phong với số tiền thực tế, NH 
hạch toán hủy bỏ bút toán niêm phong và ghi theo số tiền thực tế.
 11
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT
 Khi khách hàng nhận được tiền mặt điều chuyển từ
 Ngân hàng khác:
 Nợ TK tiền mặt tại đơn vị
 Có TK thích hợp (Chuyển tiền,
 điều chuyển vốn).
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN THU TIỀN MẶT
 Khi Ngân hàng nhận được tiền mặt từ tiền gửi tại
 NHNN:
 Nợ TK tiền mặt tại đơn vị
 Có TK thích hợp (Tiền gửi tại NHNN)
 12
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT
 Kế toán hạch toán tiền mặt chủ yếu để:
 o Chi trả tiền gửi;
 o Tiền lãi cho người gửi tiền;
 o Cho vay khách hàng bằng tiền mặt;
 o Chi trả trong nội bộ;
 o Điều chuyển tiền mặt đến Ngân hàng khác;
 o Nộp tiền mặt vào tiền gửi tại NHNN
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT
Khi khách hàng có nhu cầu lĩnh tiền mặt, ngân hàng sẽ
kiểm tr chứng từ (Séc kèm theo CMND, giấy lĩnh
tiền) số dư tài khoản tiền gửi của khách hàng, nếu đủ
điều kiện ghi:
 Nợ TK Tiền gửi khách hang
 Có TK thích hợp (Tiền mặt tại đơn vị)
 13
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT
 Khi ngân 
 hàng cho vay Nợ TK nợ trong hạn
 khách hàng Có TK tiền mặt tại đơn vị
 bằng tiền mặt
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT
 Khi ngân
 hàng điều
Nợ TK thích hợp (TM đang vận chuyển, điều chuyển tiền
chuyển vốn) mặt đến
 Có TK tiền mặt tại đơn vị Ngân hàng
 khác:
 14
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT
 Khi tiền mặt đang chuyển
 đến NHNN
 Nợ TK Tiền mặt đang vận chuyển
 Khi Ngân hàng Có TK tiền mặt tại đơn vị
 nộp tiền mặt vào Khi nhận báo có nội dung tiền mặt đã đến
 tiền gửi NHNN
 tại NHNN Nợ TK tiền gửi tại NHNN
 Có TK tiền mặt đang vận chuyển
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN CHI TIỀN MẶT
 Khi ngân hàng bổ sung tiền mặt vào máy ATM:
 Nợ TK tiền mặt tại máy ATM
 Có TK tiền mặt tại đơn vị
 15
 17/04/2020
PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA, THIẾU TIỀN MẶT
 •
 Phương pháp kế toán
 Phương pháp kế toán
 xử lý thiếu tiền mặt
 xử lý thừa tiền mặt
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁNDiagram XỬ LÝ THỪA TIỀN MẶT
 Thừa tiền mặt xảy ra khi số tiền mặt tồn quỹ 
 thực tế lớn hơn tồn quỹ ghi trên sổ kế toán 
 tiền mặt
 16
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA TIỀN MẶT
 Khi phát hiện ra thừa tiền mặt, kế toán sẽ lập biên
 bản thừa tiền mặt có chữ ký những người có trách
 nhiệm tham gia đối chiếu (thủ quỹ, kế toán trưởng,
 Giám đốc):
 Nợ TK tiền mặt tại đơn vị Số tiền mặt
 Có TK thừa quỹ, tài sản chờ xử lý thừa
PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA TIỀN MẶT
Nếu phát hiện nguyên nhân là do khách hàng nộp thừa
tiền vào Ngân hàng thì sẽ được trả lại cho khách hàng:
 Nợ TK Thừa quỹ, tài sản chờ xử lý
 Có TK thích hợp ( Tiền mặt, tiền gửi ngân
hàng)
 17
 17/04/2020
 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THỪA TIỀN MẶT
 Khi hội đồng Ngân hàng quyết định chuyển khoản
 thừa quỹ vào thu nhập ngân hàng do nguyên nhân
 khách quan, không có khách hang khiếu nại, không
 rõ nguyên nhân
 Nợ TK thừa quỹ, tài sản chờ xử lý
 Có TK thu nhập khác
PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁNDiagram XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT
 Thiếu tiền mặt xảy ra khi số tiền mặt tồn quỹ 
 thực tế nhỏ hơn tồn quỹ ghi trên sổ kế toán 
 tiền mặt
 18
 17/04/2020
PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT
 Khi phát hiện ra thiếu tiền mặt, kế toán sẽ lập biên
 bản thiếu tiền mặt có chữ ký những người có trách
 nhiệm tham gia đối chiếu (thủ quỹ, kế toán trưởng,
 Giám đốc):
 Nợ TK tham ô, thiếu.. Số tiền mặt
 Có TK thừa quỹ, tài sản chờ xử lý thiếu
PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT
 Khách hàng nộp tiền mặt do Ngân hàng đã chi
 thừa cho khách hàng, kế toán lập phiếu thu hạch
 toán
 Nợ TK tiền mặt tại đơn vị
 Có TK tham ô, thiếu mất tiền, TS chờ xử lý
 19
 17/04/2020
PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT
 Nếu Ngân hàng xử lý nhân viên Ngân hàng phải bồi
 hoàn tiền mặt bị thiếu:
 Nợ TK CB, NV bồi thường vật chất
 Có TK tham ô, thiếu mất tiền
PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN XỬ LÝ THIẾU TIỀN MẶT
 Sau đó nhân 
 viên Ngân 
 hàng nộp tiền Nợ TK thích hợp (TM, 
 mặt để bồi Có TK CB, NV bồi thường vật chất
 hoàn hoặc thu 
 từ lương
 20
17/04/2020
 21