Đề tài Siêu âm chẩn đoán sự sống & sự tăng trưởng của thai - Nguyễn Quý Khoáng

SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN SỰ SỐNG & SỰ TĂNG TR Ư ỞNG CỦA THAI 
BS.NGUYỄN QUÝ KHOÁNG 
BS.NGUYỄN QUANG TRỌNG 
KHOA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH 
BỆNH VIỆN AN BÌNH–TP.HCM 
ĐẠI C ƯƠ NG 
S ư phát triển của thai nhi trong Tử cung là một quá trình phức tạp. 
Tr ư ớc khi có Siêu âm,Bác sĩ sản khoa chỉ có thể nhìn vào trẻ đư ợc sinh ra đ ể đ oán biết những gì đ ã xảy ra khi trẻ còn ở trong Tử cung. 
ĐẠI C ƯƠ NG 
Từ những quan sát này,các nhà Lâm sàng đ ã phân loại dựa trên tuổi thai và kích th ư ớc thai nhi: 
Thai đư ợc gọi là sinh non (Preterm) nếu chúng đư ợc sinh ra tr ư ớc 38 tuần tuổi . 
Thai đư ợc gọi là già tháng (Post term) nếu chúng đư ợc sinh ra sau 42 tuần tuổi. 
ĐẠI C ƯƠ NG 
Ngày nay nhờ có Siêu âm đ o đ ạc các kích th ư ớc thai nhi giúp chẩn đ oán thai chậm phát triển hoặc phát triển quá mức,tuy vậy một thông số Percentile thứ 95 chỉ có ý nghĩa nguy c ơ chứ ch ư a hẳn là bệnh lý. 
Trong khoảng giữa Percentile thứ 5 và Percentile thứ 95 vẫn có thể có bệnh lý trên một thai nhi nào đ ó và trong một bối cảnh nào đ ó. 
ĐẠI C ƯƠ NG 
Để chẩn đ oán đư ợc các bất th ư ờng này,ta cần phải biết chính xác tuổi thai. 
Tuổi thai đư ợc biết chính xác khi: 
Thai đư ợc thụ tinh nhân tạo. 
Chu kỳ kinh của sản phụ đ ều đ ặn. 
Thai đư ợc Siêu âm trong Tam cá nguyệt I ( đ ộ sai lệch là ± 1tuần). 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Việc đ o đ ạc các kích th ư ớc của thai nhi giúp đ ánh giá sự phát triển của thai. 
Để cho kết quả chính xác thì các đư ờng cắt phải chuẩn,việc đ o đ ạc phải theo đ úng quy ư ớc. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Việc đ o chiều dài đ ầu-mông ở TCN I hết sức cần thiết vì: 
Cho biết chính xác tuổi thai. 
Chẩn đ oán các tr ư ờng hợp thai chậm phát triển cân đ ối (Symmetric IUGR-Symmetric intrauterine growth retardation). 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Đ ư ờng kính l ư ỡng đ ỉnh (BPD:Biparietal diameter). 
Mốc giải phẫu: Cavum septum Pellucidum, Thalamus và Choroid plexus. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Đo từ bàn ngoài gần đ ến bàn trong xa. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Đ ư ờng kính chẩm trán (OFD:Occipito-frontal diameter). 
Chỉ số đ ầu 
	Cephalic index =BPD/OFDx100. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Khi hình dáng đ ầu thai nhi không bình th ư ờng thì ta dùng Chu vi đ ầu đ ể tính tuổi thai và đ ánh giá sự t ă ng tr ư ởng. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Chu vi đ ầu (HC:Head circumference). 
Đo theo mặt ngoài bản sọ. 
Hoặc tính theo công thức: 
	 (BPD+3mm+OFD)x1,57 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Chu vi vòng bụng (AC:abdominal circumference). 
Cắt dọc theo trục thai nhi rồi xoay ngang. 
Mốc giải phẫu:Lát cắt ngang qua chỗ hợp l ư u TM cửa-TM rốn. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Đo theo mặt ngoài thành bụng hoặc dùng công thức: AC=(D 1 + D 2 )x1,57 
Các thông số khác: 
Đ ư ờng kính ngang bụng (DAT-ABD): Đo ngang bụng trên mặt phẳng trán. 
Đ ư ờng kính ngang bụng trung bình (DAM): (DAT+D.ant-post)x0,5 
Đ ư ờng kính bụng trên hoặc đư ờng kính ngực d ư ới của Hansman (Trong tr ư ờng hợp bụng bị biến dạng). 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Chiều dài x ươ ng đ ùi (Femur length). 
X ươ ng đ ùi thẳng cho đ ến tháng thứ 5 của thai kỳ,sau đ ó thân x ươ ng đ ùi cong và lõm dần ở phía ngoài giống nh ư gậy đ ánh golf (cane de golf). 
FL giúp đ ánh giá tuổi và sự t ă ng tr ư ởng của thai nhi. 
FL còn giúp phát hiện các dị tật về cấu trúc x ươ ng dài và về bệnh lùn. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Đánh giá trọng l ư ợng thai nhi (Estimated fetal weight) có giá trị hạn chế vì các yếu tố sau: 
Không biết chiều cao thai nhi. 
Dựa vào nhiều thông số BPD,AC,FL 
Trọng l ư ợng thai nhi có thể thay đ ổi từ lúc đ o đ ến lúc sinh,và có khi thai gầy đ i vào cuối thai kỳ. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
Có nhiều công thức tính với sai số ± 10% trong 90% tr ư ờng hợp,t ươ ng đươ ng ±400g. 
Cần l ư u ý cách đ o trọng l ư ợng thai nhi trên máy siêu âm,vì các tiêu chuẩn đ ầu tiên dựa trên một chủng tộc khác với ta. 
ĐO ĐẠC THAI NHI ĐO ĐẠC CHI VÀ CÁC C Ơ QUAN THAI NHI 
Đo đ ạc các x ươ ng dài: 
Ngoài x ươ ng đ ùi đư ợc xem ky,õ khi nghi Bệnh lùn chúng ta đ o thêm: 
X ươ ng cánh tay	 <10% x ươ ng đ ùi. 
X ươ ng quay và trụï(dài bằng nhau)	 <5-10% x ươ ng cánh tay. 
X ươ ng chày và mác(dài bằng nhau)	 <10-15% x ươ ng đ ùi. 
ĐO ĐẠC THAI NHI ĐO ĐẠC CHI VÀ CÁC C Ơ QUAN THAI NHI 
Đo bàn chân : Trên hình nghiêng hoặc trên hình mặt phẳng trán của bàn chân. 
Giúp đ ánh giá tuổi thai trong giai đ oạn đ ầu của thai kỳ nh ư ng không giúp theo dõi sự t ă ng tr ư ởng của thai. 
ĐO ĐẠC THAI NHI ĐO ĐẠC CHI VÀ CÁC C Ơ QUAN THAI NHI 
Các đ iểm hóa cốt: 
Điểm hóa cốt đ ầu d ư ới x ươ ng đ ùi( Béclard ) 
	31-36 tuần tuổi với đư ờng kính t ă ng dần từ 3-8mm. 
Điểm hóa cốt đ ầu trên x ươ ng chày ( Todt ) 
	34-39 tuần tuổi với đư ờng kính nhỏ h ơ n đ iểm Béclard. 
ĐO ĐẠC THAI NHI ĐO ĐẠC CHI VÀ CÁC C Ơ QUAN THAI NHI 
ĐO ĐẠC THAI NHI ĐO ĐẠC CHI VÀ CÁC C Ơ QUAN THAI NHI 
Các c ơ quan thai nhi: 
Tiểu não : Đo đư ờng kính ngang của tiểu não.Giúp đ ánh giá tuổi thai. 
Thận : Đo từ tuần thứ 22-24 thai kỳ. 
 Chiều dài:Số tuần từ KKC+4(mm). 
 Không giúp đ ánh giá tuổi thai vì thay đ ổi nhiều. 
ĐO ĐẠC THAI NHI ĐO ĐẠC CHI VÀ CÁC C Ơ QUAN THAI NHI 
Các c ơ quan thai nhi: 
Bàng quang : Hiếm khi đ o trừ khi có bệnh lý. 
 Đ ư ờng kính ngang <50mm(#40 tuần) 
Gan : Gan chiếm phần lớn ổ bụng,dễ đ ánh giá vì TM cửa và TM rốn nằm thấp. 
ĐO ĐẠC THAI NHI ĐO ĐẠC CHI VÀ CÁC C Ơ QUAN THAI NHI 
Các c ơ quan thai nhi: 
Tim : Đ ư ờng kính ngang phía trong: 
 -Thất T:4-16mm(17-40 tuần). 
 -Thất P:4-19mm(17-40 tuần). 
 -Tỷ lệ Thất P/Thất T ≥ 1. 
 -Vách liên thất dày 1-4mm # bề dày 	thành sau thất T. 
 -Khẩu kính ĐMC gốc:7-9mm(TCN III). 
ĐO ĐẠC THAI NHI ĐO ĐẠC CHI VÀ CÁC C Ơ QUAN THAI NHI 
Các c ơ quan thai nhi: 
Lớp mỡ d ư ới da : Đánh giá lớp mỡ bằng cách đ o ở 1/3 giữa x ươ ng đ ùi,từ da đ ến màng c ơ < 10mm. 
Lớp da vùng cổ-gáy: Theo mặt cắt hố sau, đ o từ da đ ến bàn sọ ngoài <5mm. 
 Nếu ≥ 5mm Trisomy 21. 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
ĐO ĐẠC THAI NHI 
RỐI LOẠN TRONG SỰ PHÁT TRIỂN 
Thai chậm phát triển cân đ ối. 
 (Symmetric intrauterine growth retardat