Bài giảng Chăm sóc trẻ đẻ nhẹ cân

CH Ă M SÓC TRẺ Đ Ẻ NHẸ CÂN 
MỤC TIÊU HỌC TẬP 
1. BIẾT CÁCH Đ ÁNH GIÁ TUỔI THAI 
2. THỰC HIỆN CÁC B Ư ỚC CH Ă M SÓC TRẺ Đ Ẻ NON/NHẸ CÂN 
3. NHẬN Đ ỊNH CÁC VẤN Đ Ề TH Ư ỜNG GẶP Ở TRẺ Đ Ẻ NON 
4. THỰC HÀNH NUÔI D Ư ỠNG TRẺ Đ Ẻ NON/NHẸ CÂN 
 NHẬN BIẾT TRẺ Đ Ẻ NHẸ CÂN 
 * Tuổi thai: 
 - Trẻ đ ẻ non: < 37 tuần 
 - Trẻ đ ủ tháng: 37 – < 42 tuần 
 - Trẻ đ ẻ già tháng: ≥ 42 tuần 
 * Trẻ đ ẻ nhẹ cân: 
 - Cân nặng lúc đ ẻ < 2500g 
 * Trẻ đ ẻ quá nhẹ cân: 
 - Cân nặng lúc đ ẻ < 1500g 
 Đặc đ iểm hình thể trẻ đ ẻ non 
	- Cân nặng lúc đ ẻ d ư ới 2500 g 
	- Da đ ỏ, mỏng, có nhiều lông t ơ , lớp mỡ d ư ới da phát triển kém, 	có xu h ư ớng phù nề và xung huyết 
	- Móng tay, móng chân ngắn, mềm, và không trùm kín đ ầu ngón 
	- Sụn vành tai ch ư a phát triển 
	- Bộ phận sinh dục ngoài phát triển ch ư a hoàn chỉnh: 
	+ Trẻ trai có thể tinh hoàn ch ư a xuống hạ nang 
	+ Trẻ gái mép lớn ch ư a trùm kín mép nhỏ và âm vật 
	- Đ ư ờng kính núm vú nhỏ (d ư ới 5 mm) 
ĐẶC Đ IỂM TRẺ Đ Ẻ NON 
 Đặc đ iểm sinh lý 
	- Trẻ th ư ờng có hiện t ư ợng giảm tr ươ ng lực c ơ , ít cử đ ộng 	nên th ư ờng nằm ở t ư thế duỗi 
	- Hô hấp : Trẻ thở không đ ều và có c ơ n ngừng thở ngắn 
	- Thân nhiệt : Trẻ th ư ờng dễ bị hạ nhiệt đ ộ 
	- Thần kinh : Các phản xạ Moro, Robinson, phản xạ mút 	và bú kém, trẻ th ư ờng ngủ nhiều 
	- Tiêu hóa : Chức n ă ng kém 
	- Thận : Khả n ă ng đ ào thải n ư ớc và muối kém nên trẻ dễ 	bị phù 
	- Miễn dịch : Khả n ă ng chống nhiễm trùng kém 
Đánh giá tuổi thai 
VÞ trÝ quan s¸t 
C¸ch ph¸t hiÖn 
§iÓm 
N»m ngöa trªn bµn 
- N»m duçi th¼ng 
- N»m 2 chi d­íi co 
- Hai tay co, hai chi co 
1 
2 
3 
N»m sÊp trªn tay ng­êi kh¸m 
- §Çu gËp xuèng th©n, 2 ch©n duçi chÐo 
- §Çu cói xuèng, 4 chi h¬i cong 
- §Çu ngÈng gÇn 3 gi©y, 2 tay gÊp, 2 ch©n nöa cong nöa duçi 
1 
2 
3 
Nóm vó 
- Lµ 1 chÊm , kh«ng næi lªn mÆt da 
- Nh×n thÊy râ, sê thÊy nh­ng kh«ng næi lªn mÆt da 
- Nh×n thÊy râ næi lªn trªn mÆt da 
1 
2 
3 
Mãng 
- Ch­a mäc ®Õn ®Çu ngãn tay 
- Mäc ®Õn ®Çu ngãn tay 
- Mäc chïm qu¸ ®Çu ngãn tay 
1 
2 
3 
Sôn vµnh tai 
- Sôn mÒm, khi Ên gÊp kh«ng bËt trë l¹i 
- Sôn mÒm, khi Ên gÊp bËt trë l¹i chËm 
- Sôn cøng, khi Ên gÊp bËt trë l¹i ngay 
1 
2 
3 
NÕp gÊp gan bµn ch©n 
- Kh«ng cã 
- ChØ cã v¹ch ngang nöa trªn lßng bµn ch©n 
- Cã v¹ch ngang ë c¶ lßng bµn ch©n 
1 
2 
3 
Sinh dôc 
 Con trai Con g¸i 
- Kh«ng sê thÊy tinh hoµn ë bõu - M«i bÐ to 
- Tinh hoµn n»m ë bõu - M«i lín h¬i khÐp 
- Tinh hoµn n»m ë bõu vµ - M«i lín khÐp kÝn 
 bõu cã nÕp nh¨n 
1 
2 
3 
Tæng sè ®iÓm 
Tổng cộng đ iểm 
 Đạt 7 đ iểm : tuổi thai 27 tuần 
 8 đ iểm : tuổi thai 28 tuần 
 9 -10 đ iểm : tuổi thai 29-30 tuần 
 11 - 14 đ iểm : tuổi thai 31-32 tuần 
 15 – 17 đ iểm : tuổi thai 33-34 tuần 
 18 – 20 đ iểm : tuổi thai 35-36 tuần 
 21 đ iểm trở lên : tuổi thai trên 37 tuần 
 Những yếu tố liên quan đ ến trẻ đ ẻ non/nhẹ cân 
Các yếu tố về phía mẹ 
	- Tuổi: 35 
	- Khoảng cách giữa các lần sinh 
	- Tiền sử: Đẻ non, bệnh lý gia đ ình 
	- Trong thời gian mang thai 
	- Lao đ ộng nặng, nghèo, đ ói ă n 
	- Thiếu máu nặng 
	- Tiền sản giật, t ă ng huyết áp 
	- Nhiễm khuẩn: đư ờng tiết niệu,  
	- Rau tiền đ ạo 
Các yếu tố về phía thai nhi 
	- Dị tật bẩm sinh 
	- Nhiễm khuẩn trong tử cung 
	- Đa thai 
	- Khó kh ă n về hô hấp 
	- Hạ thân nhiệt 
	- Hạ đư ờng huyết, hạ canxi 
	- Khó kh ă n về nuôi d ư ỡng 
	- Nhiễm khuẩn 
	- Vàng da nặng 
	- Xuất huyết 
 vÊn ®Ò gÆp ë trÎ ®Î non/ nhÑ c©n 
Ch ă m sóc th ư ờng quy 
1. Lau khô và kích thích 
2. Giữ ấm 
3. Đánh giá thở và khóc 
4. Quyết đ ịnh hồi sức nếu có chỉ đ ịnh 
5. Đặt trẻ tiếp xúc da kề da với mẹ càng sớm càng tốt 
6. Cho trẻ ă n sữa mẹ càng sớm càng tốt 
7. Tiêm bắp Vitamin K1 (1 mg) 
8. Cân trẻ 
CH Ă M SÓC NGAY SAU SINH 
Tại sao trẻ đ ẻ non cần ch ă m sóc đ ặc biệt ? 
Trẻ đ ẻ non ch ư a phát triển hoàn thiện và ch ư a chuẩn bị đ ầy đ ủ cho cuộc sống bên ngoài tử cung 
 Phòng nhiễm khuẩn 
 và hạ thân nhiệt 
CH Ă M SÓC TRẺ S Ơ SINH Đ Ẻ NON – NHẸ CÂN 
C ơ chế mất nhiệt ở trẻ s ơ sinh qua da 
	1. Bốc h ơ i: N ư ớc ối ra khỏi c ơ thể 
	2. Đối l ư u: Không khí lạnh xung quanh, gió lùa 
	3. Bức xạ: Qua vật rắn xung quanh dù không tiếp xúc với 	vật ( bức t ư ờng, cửa sổ, thành lồng ấp ) 
	4. Dẫn truyền: Qua mặt phẳng lạnh (bàn cân) 
 §èi l­u Bèc h¬i 
Dẫn truyền 
Bức xạ 
Trẻ nhẹ cân (1500 – 2500 g) nếu nh ư trẻ không có vấn đ ề khó kh ă n về hô hấp, có thể bú mẹ đư ợc 
- Giữ ấm (ph ươ ng pháp da kề da mẹ) 
- Cho bú sớm 
- Tiêm bắp VTM K 1mg 
- Giữ vệ sinh khi ch ă m sóc 
- Không tắm cho trẻ trong 3 ngày đ ầu sau sinh 
- Kiểm tra nhịp thở, thân nhiệt, màu sắc da, phản xạ bú 30 – 60 phút/lần 
- Nếu trẻ tím tái, khó thở, khóc rên thì s ơ cứu trẻ và chuyển tuyến trên 
CH Ă M SÓC TRẺ S Ơ SINH Đ Ẻ NON – NHẸ CÂN 
Đối với trẻ quá nhẹ cân (<1500 g) 
	 - Đảm bảo giữ ấm 
	 - Đảm bảo trẻ đư ợc ă n sữa mẹ sớm 
	 - Tiêm bắp Vitamin K1 (0,5 mg) 
 - Chuyển trẻ an toàn lên tuyến trên 
	 - Nếu mẹ sốt trong chuyển dạ: 
 	 tiêm Ampixilin 50 – 100 mg/kg 
 	 chuyển lên tuyến trên 
CH Ă M SÓC TRẺ S Ơ SINH Đ Ẻ NON – NHẸ CÂN 
 Ch ă m sóc và theo dõi tiếp theo  
S¸t giíi h¹n 
36 – 37 tuÇn 
Ch¨m sãc t¹i nhµ 
Non th¸ng võa 
33 – 35 tuÇn 
Ch¨m sãc C¨ng- gu-ru t¹i bÖnh viÖn ®Þa ph­¬ng 
RÊt non th¸ng 
28 – 32 tuÇn 
TT Non th¸ng + Ch¨m sãc C¨ng- gu-ru 
Cùc non 
< 28 tuÇn 
C©n nh¾c khi chuyÓn trÎ ®Õn TT non th¸ng 
	- Khó nuôi d ư ỡng 
	- Rối loạn thân nhiệt 
	- Khó thở, thở rên 
	- Viêm ruột hoại tử 
	- Vàng da do đ ẻ non 
	- Xuất huyết não 
	- Thiếu máu 
	- Hạ đư ờng huyết 
pp 
Trẻ non tháng/ nhẹ cân dễ mắc bệnh 
Khó kh ă n về bú hoặc không bú đư ợc 
Li bì 
Các vấn đ ề về hô hấp 
Co giật 
Sốt hoặc hạ nhiệt đ ộ 
Chảy máu rốn 
Vàng da 
Nôn nhiều/ ch ư ớng bụng 
Nhiễm khuẩn rốn, mắt, da 
ít cử đ ộng h ơ n bình th ư ờng 
Bí đ ái, bí ỉa 
DẤU HIỆU NGUY HIỂM Ở TRẺ S Ơ SINH 
Tìm dấu hiệu nhiễm khuẩn nặng 
 Rốn trẻ 
Tìm dấu hiệu nhiễm khuẩn nặng