Giáo án môn Tự nhiên và xã hội Lớp 1 (Cánh diều) - Bài 6: Nơi em sống

GIÁO ÁN MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1 SÁCH CÁNH DIỀU
Bài 6. NƠI EM SỐNG (3 tiết)
I. Mục tiêu: Sau bài học, HS đạt được
* Về nhận thức khoa học: 
- Giới thiệu được một cách đơn giản về quang cảnh làng xóm, đường phố và hoạt động của người dân nơi HS đang sống. của công việc đó cho xã hội.
 - Nêu được một số công việc của người dân trong cộng đồng và đóng góp 
- Nhận biết được bất kì công việc nào đem lại lợi ích cho cộng đồng đều đáng quý. 
* Về tìm hiểu môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh: 
- Biết cách quan sát và cách đặt câu hỏi khi quan sát các hình trong bài học để phát hiện ra cảnh quan tự nhiên, vị trí của một số nơi quan trọng ở cộng đồng. 
- Sử dụng được những từ phù hợp để mô tả nội dung của các hình trong bài học, qua đó nhận biết được các hoạt động sinh sống của người dân trong cộng đồng. 
* Về vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:
 - Nêu và thực hiện được một số việc HS có thể làm để đóng góp cho cộng đồng địa phương. Bày tỏ được sự gắn bó, tình cảm của bản thân với làng xóm hoặc khu phố của mình. 
II. Chuẩn bị:
- Các hình trong SGK. 
- VBT Tự nhiên và Xã hội 1,
 - Video clip bài hát Quê hương tươi đẹp (dân ca Nùng).
 - Yêu cầu HS sưu tầm một số hình ảnh về quang cảnh và hoạt động của người dân ở nơi sống của mình (nếu có điều kiện).
III.Hoạt động dạy học 
Mở đầu: Hoạt động chung cả lớp:
- HS nghe nhạc và hát theo lời bài hát: Quê hương tươi đẹp.
 - HS trả lời câu hỏi của GV để khai thác nội dung bài hát như 
: + Bài hát nhắc đến những hình ảnh nào của quê hương?
+ Từ nào trong bài hát nói lên tình cảm của mọi người đối với quê hương? GV dẫn dạt vào bài học: Bài hát nói đến quê hương tươi đẹp có đồng lúa xanh, núi rừng, ngàn cây và tình cảm thiết tha của mọi người đối với quê hương. Quê hương là nơi chúng ta được sinh ra và lớn lên cùng với gia đình, bạn bè... Bài học này sẽ giúp chúng ta có hiểu biết về nơi chúng ta đang sống, ở đó có những gì và có những ai.
 Lưu ý: GV có thể lựa chọn bài hát về quê hương, địa phương của mình. Cách vào bài và phân tích nội dung bài hát tương tự như gợi ý trên. 
Quang cảnh nơi em sống
 KHÁM PHÁ KIẾN THỨC MỚI 
Hoạt động 1: Tìm hiểu về nơi sống của bạn An
* Mục tiêu
 - Bước đầu hình thành kĩ năng quan sát tranh vẽ và kĩ năng đặt câu hỏi để khai thác các kiến thức tử bức tranh.
- Nêu được quang cảnh và hoạt động của con người nơi bạn An sống, 
* Cách tiến hành
Bước 1: Làm việc cả lớp
Hướng dẫn HS về cách quan sát một bức tranh: quan sát tổng thể rồi mới quan sát chi tiết. 
 Đưa ra một số câu hỏi gợi ý: 
- Ví dụ về câu hỏi giúp HS quan sát tổng thể:
 + Bức tranh vẽ về đề tài / chủ đề gì?
 + Kể tên các yếu tố tự nhiên và các công trình xây dựng ở nơi bạn An sống được thể hiện trong bức tranh.
 - Ví dụ về câu hỏi giúp HS quan sát chi tiết: 
+ Trường học của bạn An được đặt ở vị trí nào trong bức tranh?
 + Bưu điện, trạm y tế xã ở đâu? 
+ Người dân ở đây có thể mua bán thực phẩm, hàng hoá ở đâu? 
+ Bạn An đã nói gì về nơi sống của mình?
 Bước 2: Làm việc theo cặp
HS dựa vào các câu hỏi gợi ý trên, một HS hỏi, HS khác trả lời. Sau đó đổi lại. (HS được sáng tạo khi quan sát chi tiết bức tranh như cách phân chia khu vực, phong cảnh và các hoạt động của người dân ở trong tranh theo cách của mình bằng những câu hỏi khác với câu hỏi gợi ý của GV ở bước 1.)
 Bước 3: Làm việc cả lớp - Một số cặp HS chia sẻ các câu hỏi được đặt ra để khai thác kiến thức về nơi sống của bạn An và những điểm nổi bật về nơi sống của bạn An và tình cảm của An với nơi bạn sống.
 - HS khác góp ý, nhận xét.
 - GV nhận xét, kết luận. 
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG 
Hoạt động 2: Tìm hiểu về nơi sống của bạn Hà 
* Mục tiêu
 - Áp dụng kĩ năng quan sát tranh và kĩ năng đặt câu hỏi đã học ở Hoạt động 1 đê quan sát tranh và đặt được câu hỏi về nơi sống của bạn Hà.
 - Xác định được quang cảnh và hoạt động của con người nơi bạn Hà sống.
 * Cách tiến hành
 Bước 1: Làm việc theo cặp
HS vận dụng các câu hỏi quan sát tổng thể và quan sát chi tiết bức tranh vẽ nơi sống của bạn Hà, một HS hỏi, HS khác trả lời. Sau đó đổi lại. 
Bước 2: Làm việc cả lớp
 HS xung phong đặt câu hỏi với cả lớp về nơi sống của bạn Hà và được chỉ định HS khác trả lời ; nếu HS này trả lời đúng sẽ có quyền đặt câu hỏi cho HS khác (tiếp tục như vậy cho đến khi xác định được quang cảnh và hoạt động của con người nơi bạn Hà sống qua việc quan sát tranh).
Lưu ý: 
- Các câu hỏi được HS nêu ra sau không được trùng với các câu hỏi đã được nêu trước đó. 
- Chấp nhận tất cả các câu hỏi cũng như thứ tự đề xuất các câu hỏi do các HS đưa ra để tìm hiểu về nội dung bức tranh,
 ĐÁNH GIÁ
 * Đánh giá kiến thức: GV có thể sử dụng câu 1 của Bài 6 (VBT) để đánh giá nhanh kết quả “Tìm hiểu nơi sống của bạn Hà ” của HS. 
* Đánh giá kĩ năng: GV có thể dựa vào gợi ý Phiếu đánh giá các kĩ năng tìm hiểu môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh (Xem Phụ lục 1) để đánh giá quả trình học tập của HS.
Quang cảnh nơi em sống (tiếp theo)
 MỞ ĐẦU 
Hoạt động cả lớp ôn lại bài cũ:
 Phương án 1: 
Yêu cầu HS quan sát hình ở các trang 44 – 45 và 46 47 (SGK) để nêu bật những điểm khác nhau và giống nhau giữa nơi sống của bạn An và bạn Hà. 
Gợi ý: 
- Giống nhau: Nơi sống của hai bạn đều có khu nhà ở, trường học, nơi mua bán, nơi khám chữa bệnh, khu vui chơi giải trí,... tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sinh sống của con người.
- Khác nhau: 
+ Nơi sống của bạn An còn có những cánh đồng và một dòng sông chảy qua. 
+ Nơi sống của bạn Hà có những toà nhà cao tầng, bệnh viện lớn, nhiều cửa hàng hơn, đường phố cũng to, rộng hơn, có đèn giao thông và nhiều ô tô, xe máy di lai.... 
Phương án 2:
 GV có thể cho HS làm các câu 2, 3 của Bài 6 (VBT) để kiểm tra bài cũ. GV dẫn dắt vào tiết 2: Tiết học này các em sẽ tìm hiểu về nơi sống của mình, 
KHÁM PHÁ KIẾN THỨC MỚI 
Hoạt động 3: Tìm hiểu về nơi sống của em
 * Mục tiêu
 - Nêu được địa chỉ nơi em sống. Đặt được câu hỏi để tìm hiểu về nơi em sống, 
* Cách tiến hành
 Bước 1: Làm việc theo cặp 
Một HS đặt câu hỏi, HS kia trả lời. Sau đó đổi lại.
 - Nhà bạn ở đâu? (Nêu rõ số nhà, tên xóm, thôn, xã, huyện, tỉnh hoặc phố, phường, quận, tỉnh / thành phố)
 - Theo bạn, nơi chúng mình sống có giống với nơi sống của bạn An hay bạn Hà không? Giống ở chỗ nào? 
(HS cũng có thể hỏi những câu cụ thể: Ở nơi bạn sống có đồng ruộng không? Ở nơi bạn sống có nhà cao tầng không?...) 
- Gia đình bạn thường mua thức ăn, đồ uống ở đâu?
- Ngày nghỉ, bạn thường được bố mẹ đưa đi chơi ở đâu? 
Bạn có thể giới thiệu một địa điểm nổi bật mà bạn thích đến đó (hoặc được nhiều người trong cộng đồng hay khách du lịch thích đến đó).
- Hãy nói về tình cảm của bạn đối với nơi bạn sống. 
Bước 2: Làm việc cả lớp
Một HS đặt câu hỏi với cả lớp về cảnh vật và hoạt động của con người ở nơi các em đang sống và được chỉ định HS khác trả lời ; nếu HS nảy trả lời đúng sẽ có quyền đặt câu hỏi cho HS khác (tiếp tục như vậy cho đến khi HS hết câu hỏi). 
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG 
Hoạt động 4: Đóng vai “Hướng dẫn viên du lịch ”. 
* Mục tiêu
 - Giới thiệu được quang cảnh và hoạt động của con người ở nơi HS đang sống. 
- Bày tỏ được sự gắn bó, tình cảm của bản thân với làng xóm hoặc khu phố của mình. 
* Cách tiến hành 
Bước 1: Làm việc theo nhóm 
Nhóm trưởng củng các bạn tập hợp, sắp xếp những tranh ảnh của nhóm và xây dựng nội dung giới thiệu về nơi sống của mình. Trong nhóm cử ra một hoặc hai, ba bạn cùng đóng vai “Hướng dẫn viên du lịch " dựa trên những tranh ảnh của nhóm đã sưu tầm được và phân công nhau trình bày từng nội dung, những bạn này sẽ tập trình bày trong nhóm trước khi trình bày với lớp, các bạn còn lại có thể đặt câu hỏi với “Hướng dẫn viên ”. Bước 2: Làm việc cả lớp
 - Các nhóm lần lượt đóng vai “Hướng dẫn viên du lịch ” để giới thiệu nơi sống của mình và nhận xét, góp ý lẫn nhau. Sau đó, cả lớp bình bầu xem nhóm nào sau tầm được nhiều tranh ảnh, sắp xếp đẹp, giới thiệu được điểm nổi bật về cảnh vật và hoạt động của con người cũng như thể hiện được tình cảm của các em đối với nơi sống của mình. 
- GV nhận xét, đánh giá.
 ĐÁNH GIÁ 
* Đánh giá kiến thức: GV có thể sử dụng câu 4 của Bài 6 (VBT) để đánh giá nhanh kết quả “Tìm hiểu nơi sống của em ” của HS. 
* Đánh giá kĩ năng: GV có thể dựa vào gợi ý trong phiếu đánh giá các kĩ năng tìm hiểu môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh (xem Phụ lục 2) để đánh giá quá trình học tập của HS.
 MỞ ĐẦU
 GV giới thiệu tiết học Trong tiết học này, chúng ta cùng tìm hiểu xem những người ở nơi em sống thường làm những công việc gì, họ có những đóng góp gì cho cộng đồng của chúng ta và các em có thể làm gì để đóng góp cho cộng đồng của mình.
 KHÁM PHÁ KIẾN THỨC MỚI
Con người nơi em sống
Hoạt động 5: Tìm hiểu về công việc của người dân và đóng góp của công việc đó cho cộng đồng nơi em sống
 * Mục tiêu 
- Nêu được một số công việc của người dân trong cộng đồng và đóng góp của công việc đó cho xã hội. 
- Nhận biết được bất kì công việc nào đem lại lợi ích cho cộng đồng, xã hội đều đáng quý. 
* Cách tiến hành 
Bước 1: Làm việc theo nhóm
HS quan sát hình và trả lời các câu hỏi trang 48 (SGK).
 (1) Nói tên công việc của những người trong các hình.
 (2) Công việc của họ có đóng góp gì cho cộng đồng? 
(3) Hãy nói về công việc của những người trong gia đình và công việc của những người xung quanh em. 
Bước 2: Làm việc cả lớp 
Đại diện các nhóm trình bày kết quả làm việc trước lớp.
 HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời. 
Một số gợi ý cho câu hỏi 2:
 + Thầy (hoặc cô giáo) của em và những cán bộ công nhân viên trong trường giúp đỡ em trong học tập và các hoạt động khác ở trường,
 + Có (hoặc chú) bác sĩ khám và chữa bệnh cho em khi em bị ốm. 
+ Cô (hoặc chủ) công an bắt kẻ trộm và bảo vệ chúng ta.
 + Những người bán hàng, bán cho chúng ta những thứ mà chúng ta cần. + Những người thợ xây, xây nhà cho chúng ta ở. 
+ Những cô, chú công nhân dọn vệ sinh môi trường giúp cho đường phố luôn sach se. 
+ Những người nông dân trồng trọt, chăn nuôi cung cấp lương thực cho chúng ta.
 GV kết luận, giúp HS nhận ra rằng: Tất cả mọi công việc đem lại lợi ích cho cộng đồng đều quan trọng và đáng quý. Những người làm bác sĩ, làm công an hay thu gom rác hoặc bán hàng, làm GV hay nhân viên bảo vệ,... đều là những người hỗ trợ, giúp đỡ cộng đồng nơi chúng ta sống để làm cho cuộc sống của chúng ta được khoẻ mạnh, an toàn, tiện lợi, sạch sẽ, vệ sinh và tốt đẹp hơn. 
Kết thúc hoạt động này, một số HS đọc lời nói của con ong trang 48 (SGK). 
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
Những việc làm của em đóng góp cho cộng đồng
Hoạt động 6: Việc em có thể làm để đóng góp cho nơi sống của mình
* Mục tiêu 
Nêu và thực hiện được một số việc HS thể làm để đóng góp cho cộng đồng địa phương. 
* Cách tiến hành
Bước 1: Làm việc theo cặp
 HS quan sát hình trang 49 và trả lời câu hỏi trong SGK: Các bạn trong hình đã làm gì để đóng góp cho cộng đồng?
 Bước 2: Làm việc cả lớp
 - Một số cặp trình bày kết quả làm việc trước lớp.
 - HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời. 
Bước 3: Làm việc cá nhân. 
- Mỗi HS nghĩ ra ba việc em có thể làm để đóng góp cho nơi sống của mình và viết vào “Bản cam kết ” theo mẫu (Xem Phụ lục 3).
 - HS sử dụng bút màu để trang trí bản cam kết của mình.
 Kết thúc hoạt động này, một số HS đem trưng bày bản cam kết của mình trước lớp. 
ĐÁNH GIÁ
 GV có thể sử dụng câu 6, 7, 8 của Bài 6 (VBT) để đánh giá nhanh kết quả học tập của tiết học này.