Đặt van dẫn lưu thủy dịch tiền phòng điều trị glôcôm thứ phát do hội chứng nội mô mống mắt giác mạc (ICE)

I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Hoäi chöùng noäi moâ moáng maét giaùc maïc (Irido-
corneal endothelial syndrome–ICE) laø hoäi chöùng 
hieám gaëp trong nhaõn khoa nhöng thöôøng gaây neân 
nhöõng toån thöông naëng neà daãn ñeán muø loøa vaø ñau 
nhöùc cho ngöôøi beänh. Hoäi chöùng tieán trieån aâm æ vaø 
thöôøng chæ ñöôïc phaùt hieän muoän khi ñaõ coù caùc bieåu 
hieän raát roõ reät treân laâm saøng.
Do chöa xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc nguyeân nhaân 
gaây beänh neân vieäc ñieàu trò hoäi chöùng ICE chuû yeáu 
nhaèm giaûi quyeát caùc haäu quaû do tieán trieån cuûa beänh. 
Phaãu thuaät caét beø cuûng giaùc maïc- löïa choïn ñaàu tieân 
ñöôïc caùc baùc só nhaõn khoa söû duïng ñeå ñieàu chænh 
nhaõn aùp trong hoäi chöùng ICE. Tuy nhieân, phöông 
phaùp naøy cuõng chæ coù hieäu quaû trong thôøi gian raát 
ngaén do maøng teá baøo baát thöôøng phaùt trieån gaây bít 
laáp mieäng trong loã doø. Baét ñaàu töø nhöõng naêm 80 cuûa 
theá kyû tröôùc, raát nhieàu taùc giaû ñeà xuaát vieäc öùng duïng 
phöông phaùp ñaët van daãn löu thuûy dòch tieàn phoøng 
vaøo ñieàu trò caùc tröôøng hôïp gloâcoâm thöù phaùt do ICE. 
Maëc duø keát quaû chöùc naêng vaãn coøn nhieàu tranh caõi 
nhöng nhöõng keát quaû haï nhaõn aùp laâu daøi cuûa phöông 
phaùp raát khaû quan (tôùi 71% sau 1 naêm nghieân cöùu 
cuûa Leon WH– 2009) [1]. Phöông phaùp ñaõ giuùp ta 
coù theâm löïa choïn trong qua trình ñieàu trò bieán chöùng 
cuûa ICE, keùo daøi hôn thôøi gian oån ñònh chöùc naêng 
maét cuûa beänh nhaân (BN). Vaø duø khoâng giaûi quyeát 
ñöôïc nguyeân nhaân gaây beänh nhöng phaãu thuaät ñaët 
van daãn löu thuûy dòch tieàn phoøng vaãn laø bieän phaùp 
ñöôïc löïa choïn ngaøy caøng nhieàu trong ñieàu trò caùc 
tröôøng hôïp gloâcoâm thöù phaùt do ICE. 
II. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP
1. Ñoái töôïng
Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa chuùng toâi laø nhöõng 
Ñaët van daãn löu thuûy dòch tieàn phoøng ñieàu trò 
gloâcoâm thöù phaùt do hoäi chöùng noäi moâ moáng maét 
giaùc maïc (ICE)
Bùi Thị Vân Anh*, Vũ Thị Thái*
TÓM TẮT
Mục tiêu: đánh giá kết quả bước đầu phẫu thuật đặt van dẫn lưu thủy dịch tiền phòng điều trị 
glôcôm thứ phát do hội chứng ICE trên người Việt Nam.
Đối tượng và phương pháp: mô tả lâm sàng. Van dẫn lưu Ahmed dạng S2 được sử dụng để điều 
trị các mắt bị hội chứng ICE có tăng nhãn áp.
Kết quả: phẫu thuật được thực hiện trên 8 mắt bị ICE có tăng nhãn áp. Nhãn áp điều chỉnh trên 
100% trường hợp (2 trường hợp cần dùng thuốc bổ sung). Tỷ lệ giác mạc bị phù, loạn dưỡng giác mạc 
cao (5/8) do nhiều nguyên nhân (tiến triển bệnh tiếp tục, do nhãn áp tăng trước phẫu thuật, do biến 
chứng của phẫu thuật). Kỹ thuật xử trí kết mạc ảnh hưởng tới kết quả của phẫu thuật.
Kết luận: phẫu thuật đặt van dẫn lưu thủy dịch tiền phòng là phương pháp hạ nhãn áp có hiệu quả 
trong điều trị glôcôm thứ phát do hội chứng ICE. 
Từ khoá: hội chứng nội mô mống mắt giác mạc (ICE), van dẫn lưu thuỷ dịch tiền phòng.
10 Nhaõn khoa Vieät Nam (Söë 16-01/2010)
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
* Bệnh viện Mắt Trung Ương
maét coù bieåu hieän hoäi chöùng ICE vaø taêng nhaõn aùp 
ñeán khaùm vaø ñieàu trò taïi khoa Gloâcoâm, Beänh vieän 
Maét Trung öông töø 5/2007 tôùi 6/2009
1.1. Tieâu chuaån löïa choïn
- Nhaõn aùp taêng töø 25 mmHg trôû leân (nhaõn aùp keá 
Maclakop, quaû caân 10g). 
- Toån thöông noäi moâ giaùc maïc ñaëc tröng (treân sinh 
hieån vi ñeøn khe coù daïng toån thöông nhoû, laám taám nhö 
ñinh baïc phía sau giaùc maïc. Treân aûnh chuïp sinh hieån 
vi phaûn göông: caùc teá baøo baát thöôøng to hôn vaø naèm 
xen keõ caùc teá baøo noäi moâ, maøu saãm vôùi trung taâm 
vaø vieàn chu vi saùng hôn bình thöôøng) vaø/ hoaëc toån 
thöông teo moáng maét: bieán ñoåi nhu moâ hoaëc toaøn boä 
chieàu daøy, moáng maét bò teo hoaëc bò keùo veà phía goùc 
tieàn phoøng laøm leäch ñoàng töû hoaëc taïo neân nhöõng loã 
thuûng (ñoàng töû giaû) ôû phía ñoái dieän.
1.2. Tieâu chuaån loaïi tröø 
- Maét coù tieàn phoøng noâng (döôùi 1mm) do khoâng 
theå ñaët oáng daãn löu vaøo tieàn phoøng.
- BN khoâng coù khaû naêng tham gia phaãu thuaät 
hoaëc theo doõi sau phaãu thuaät (BN giaø yeáu, treû quaù 
nhoû, beänh toaøn thaân naëng).
2. Phöông phaùp 
2.1. Thieát keá nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän laø nghieân cöùu moâ taû 
laâm saøng. Beänh nhaân ñöôïc khaùm, ñaùnh giaù taïi caùc 
thôøi ñieåm tröôùc phaãu thuaät, sau phaãu thuaät 1 ngaøy, 1 
tuaàn, 1, 6, 12 vaø 18 thaùng. Caùc döõ kieän nghieân cöùu 
ñöôïc ghi cheùp vaøo maãu beänh aùn löu taïi beänh vieän.
Caùch choïn maãu: taát caû beänh nhaân coù ñuû tieâu ch-
uaån löïa choïn töø thaùng 5/2007 ñeán 6/2009.
2.2. Phöông tieän nghieân cöùu
Phöông tieän khaùm: caùc phöông tieän hieän coù taïi 
Beänh vieän Maét Trung öông.
Phöông tieän phaãu thuaät: boä duïng cuï vi phaãu vaø 
van daãn löu tieàn phoøng daïng Ahmed (New World 
Medica, Inc.) loaïi S2. 
 2.3. Caùc böôùc tieán haønh
Böôùc 1: Ñaùnh giaù tröôùc ñieàu trò
- Hoûi beänh: tuoåi, soá laàn phaãu thuaät vaø caùc bieän 
phaùp ñieàu trò tröôùc ñoùù, thôøi gian xaûy ra taùi phaùt, caùc 
beänh lyù toaøn thaân keøm theo (ñaùi thaùo ñöôøng, taêng 
huyeát aùp...).
- Khaùm maét: 
+ Thöû thò löïc, ño nhaõn aùp, thò tröôøng. 
+ Khaùm sinh hieån vi: tình traïng keát maïc, giaùc 
maïc, tieàn phoøng, ñoàng töû, moáng maét, theå thuûy tinh, 
ñaùnh giaù seïo moå nhöõng laàn tröôùc vaø soi goùc tieàn 
phoøng baèng kính tieáp xuùc Goldmann.
+ Soi ñaùy maét: xaùc ñònh tình traïng voõng maïc vaø 
gai thò.
+ Khaùm teá baøo noäi moâ giaùc maïc baèng kính hieån 
vi phaûn göông (Topcon).
- Khaùm toaøn thaân vaø laøm caùc xeùt nghieäm cô 
baûn.
Böôùc 2: Chuaån bò beänh nhaân tröôùc moå
BN ñöôïc uoáng Acetazolamid 0,25g x 2 vieân vaø 
Seduxen 5mg x1vieân hoâm tröôùc vaø tröôùc phaãu thuaät 
1 giôø.
Böôùc 3: Tieán haønh phaãu thuaät
- Gaây teâ caïnh nhaõn caàu baèng Lidocain 2% x6-10 ml.
- Caùc thì phaãu thuaät chính:
+ Coá ñònh mi, phaãu tích roäng keát maïc goùc ñaët 
van daãn löu.
+ Khaâu coá ñònh ñóa van  ... eà nhaõn aùp:
+ Thaáp: nhaõn aùp döôùi 14 mmHg.
+ Ñieàu chænh toát: nhaõn aùp töø 14 ñeán 22 mmHg 
Nhaõn khoa Vieät Nam (Söë 16-01/2010) 11
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
khoâng caàn duøng thuoác boå sung.
+ Baùn ñieàu chænh: nhaõn aùp töø 23- 25 mmHg khoâng 
coù thuoác hoaëc döôùi 23 mmHg coù thuoác boå sung.
+ Khoâng ñieàu chænh: nhaõn aùp treân 25 mmHg khoâng 
coù thuoác hoaëc treân 23 mmHg coù thuoác boå sung.
Tröôøng hôïp nhaõn aùp khoâng ñieàu chænh hoaëc baùn 
ñieàu chænh caàn tra thuoác boå sung: Betoptic S 2 laàn/
ngaøy hoaëc BetopticS keát hôïp Azopt 2 laàn/ngaøy tuøy 
thuoäc möùc ñoä ñieàu chænh nhaõn aùp.
- Noäi moâ giaùc maïc: maät ñoä teá baøo noäi moâ ôû trung 
taâm taêng, giöõ nguyeân hay giaûm.
- Ñaùnh giaù caùc bieán chöùng: trong moå: xeïp, xuaát 
huyeát tieàn phoøng, thuûng vaït cuûng maïc, keát maïc.
- Bieán chöùng sôùm: caùc bieán chöùng lieân quan 
phaãu thuaät (xuaát huyeát, xeïp tieàn phoøng, bong haéc 
maïc, phaûn öùng vieâm, tình traïng veát moå), caùc bieán 
chöùng lieân quan van daãn löu (hôû oáng daãn löu, hôû ñóa 
daãn löu, song thò). 
- Bieán chöùng muoän sau moå: vieâm maøng boà ñaøo, 
xeïp tieàn phoøng, tình traïng vaän nhaõn, loaïn döôõng 
Baûng 1. Bieán ñoåi thò löïc sau moå
giaùc maïc, di leäch oáng, hôû oáng daãn löu, ñuïc theå 
thuûy tinh, baøo moøn cuûng maïc, teo nhaõn caàu...
Böôùc 5: Xöû lyù soá lieäu
AÙp duïng caùc thuaät toaùn thoáng keâ y hoïc ñeå so 
saùnh ñaùnh giaù keát quaû.
III. KEÁT QUAÛ 
1. Tình traïng beänh nhaân vaø maét beänh nhaân 
tröôùc moå
Trong 2 naêm, chuùng toâi ñaõ tieán haønh ñaët van daãn 
löu tieàn phoøng ñieàu trò cho 8 BN (goàm 1 nam, 7 nöõ) 
coù maét bò gloâcoâm thöù phaùt do ICE tuoåi trung bình 
54,12 ± 11,05 (töø 36 ñeán 72 tuoåi). 
Taát caû 8 maét ñöôïc phaãu thuaät (4 MP; 4 MT) ñeàu 
ñaõ töøng ñöôïc phaãu thuaät ñieàu chænh nhaõn aùp tröôùc 
ñoù (töø 1 ñeán 3 laàn) vôùi soá laàn phaãu thuaät trung bình 
laø 1,75 ± 0,66 laàn. Tröôùc phaãu thuaät, taát caû caùc maét 
cuõng ñeàu ñöôïc söû duïng thuoác haï nhaõn aùp vôùi soá 
löôïng thuoác trung bình laø 2,5 ± 0,5.
Ña soá tröôøng hôïp sau phaãu thuaät thò löïc taêng hoaëc giöõ nguyeân. Thôøi ñieåm sau 6 thaùng soá maét coù thò löïc taêng 
cao nhaát (4/8). Thôøi ñieåm sau phaãu thuaät 1 thaùng vaø 12 thaùng soá maét coù thò löïc giaûm cao nhaát (2/8).
2. Keát quaû thò löïc
12 Nhaõn khoa Vieät Nam (Söë 16-01/2010)
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
Baûng 2. Bieán ñoåi nhaõn aùp sau moå 
Baûng 3. Thuoác haï nhaõn aùp boå sung sau moå
Vaøo vieän 33,12 ± 4,48 0 0 0 8 8
NA meàm 6 2 8
1 tuaàn NA meàm 3 5 8
1 thaùng 17,38 ± 2.34 0 6 2 8
6 thaùng 18,38 ± 2.60 0 7 1 8
1 naêm 19,25 ± 2,22 0 6 2 8
Nhãn áp NATB (mmHg)
1 ngày
Thôøi ñieåm Soá maét caàn duøng thuoác boå sung (%) Thuoác haï nhaõn aùp trung bình
Tröôùc moå 8 2,50 ± 0,50
1 ngaøy 0 0
1 tuaàn 0 0
1 thaùng 2 0,25±0,43
6 thaùng 1 0,13±0,33
1 naêm 2 0,25±0,43
Taát caû caùc maét tröôùc moå ñeàu caàn döïng thuoác haï nhaõn aùp boå sung, soá thuoác duøng trung bình laø 2,50 ± 0,5. 
Sau moå 1 thaùng, 1 naêm 2 maét caàn duøng moät thuoác; sau 6 thaùng coù moät maét caàn duøng moät thuoác boå sung.
4. Tình traïng bieán chöùng
Baûng 4. Tình traïng bieán chöùng 
Bi ch Sè m¾t Bi ch Sè m¾t Sè m¾t 
P/U viêm 2 0 KM 4 (50,00%) 
 1 Phï GM 5 
 2 (25,00%) 3 3 
Bong HM 2 T 0 
H van 2 Hë van do hë KM 1 
Xu huy TP 2 (25,00%) 
T¾c èng DL 0 1 
Eo NC
3. Keát quaû nhaõn aùp
Nhaõn aùp trung bình haï ñaùng keå sau moå vaø ngay sau moå ña phaàn nhaõn aùp raát thaáp (möùc döôùi 12 mmHg).
Nhaõn khoa Vieät Nam (Söë 16-01/2010) 13
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
 Trong phaãu thuaät, bieán chöùng hay gaëp nhaát laø 
xuaát huyeát khi boùc taùch keát maïc (chieám 50% caùc 
tröôøng hôïp). Bieán chöùng sôùm sau moå thöôøng laø xeïp 
tieàn phoøng (3/8) vaø bong haéc maïc (2/8). Ngoaøi ra, 
trong giai ñoaïn sôùm, chuùng toâi coøn gaëp phaûi bieán 
chöùng hôû van daãn löu do tuoät chæ keát maïc vaø do 
thuûng keát maïc (2/8). Giai ñoaïn muoän, chuùng toâi gaëp 
5 tröôøng hôïp coù phuø giaùc maïc keùo daøi, ñuïc thuûy tinh 
theå treân 2 tröôøng hôïp vaø haïn cheá vaän nhaõn trong 
1 tröôøng hôïp. Chuùng toâi cuõng phaûi chuyeån choã ñaët 
van daãn löu trong moät tröôøng hôïp do thuûng keát maïc 
taùi phaùt nhieàu laàn taïi vò trí ñaët van ban ñaàu. 
Tình traïng teá baøo noäi moâ giaùc maïc: tröôùc vaø sau 
moå coù 3 maét khoâng theå ñeám ñöôïc soá löôïng teá baøo 
noäi moâ giaùc maïc do giaùc maïc phuø (do taêng nhaõn 
aùp keát hôïp toån thöông teá baøo noäi moâ cuûa hoäi chöùng 
ICE). Soá löôïng teá baøo noäi moâ trung bình (trong soá 5 
maét ñeám ñöôïc teá baøo) tröôùc moå laø: 774,60 ± 175,57 
teá baøo; sau moå 6 thaùng laø: 647,6 ± 140,09 teá baøo; 
sau moå 12 thaùng laø: 607,2 ± 151,56 teá baøo.
IV. BAØN LUAÄN
Hoäi chöùng ICE laø hoäi chöùng khoâng thöôøng gaëp 
trong nhaõn khoa. Tuy nhieân, cuøng vôùi söï phaùt trieån 
cuûa caùc phöông tieän khaùm phaùt hieän beänh nhö sinh 
hieån vi khaùm beänh, caùc phöông tieän soi goùc tieàn 
phoøng vaø caùc phöông tieän ñaùnh giaù teá baøo noäi moâ 
giaùc maïc, vieäc chaån ñoaùn xaùc ñònh hoäi chöùng trôû 
neân chính xaùc vaø deã daøng hôn giuùp ta coù theå phaùt 
hieän theâm ñöôïc nhieàu tröôøng hôïp beänh chöa bieåu 
hieän roõ reät. Gloâcoâm thöù phaùt do hoäi chöùng ICE laø 
tình traïng beänh lyù raát khoù ñieàu trò do beänh tieán trieån 
lieân tuïc, taêng daàn laøm maát taùc duïng cuûa caùc phöông 
phaùp ñieàu trò haï nhaõn aùp thoâng thöôøng nhö duøng 
thuoác, laser vuøng goùc vaø phaãu thuaät loã doø. Treân theá 
giôùi, raát nhieàu taùc giaû löïa choïn phaãu thuaät ñaët van 
daãn löu thuûy dòch tieàn phoøng nhö bieän phaùp phaãu 
thuaät ñaàu tieân ñeå ñieàu trò cho caùc tröôøng hôïp gloâ-
coâm phöùc taïp naøy. Tuy nhieân, ôû Vieät Nam, do coøn 
chöa coù nhieàu kinh nghieäm trong phaãu thuaät ñaët van 
cuõng nhö theo doõi sau ñieàu trò neân chuùng toâi môùi chæ 
aùp duïng phöông phaùp cho caùc tröôøng hôïp gloâcoâm do 
ICE ñaõ phaãu thuaät loã doø nhöng nhaõn aùp khoâng ñieàu 
chænh. Chính vì vaäy neân BN trong nhoùm nghieân cöùu 
thöôøng coù thò löïc thaáp, tình traïng maét naëng neà vaø 
thöôøng raát khoù khaên trong quaù trình phaãu thuaät (do 
xô dính keát maïc, tieàn phoøng noâng,). Trong khi hieän 
töôïng xuaát huyeát keát maïc trong quaù trình phaãu thuaät 
coù theå khaéc phuïc ñöôïc baèng moät soá caùc bieän phaùp 
caàm maùu thoâng thöôøng thì hieän töôïng xô dính gaây 
thieáu keát maïc phuû van daãn löu thöôøng ñoøi hoûi nhieàu 
bieän phaùp xöû trí ñaëc bieät nhö raïch nôùi keát maïc, gheùp 
keát maïc töï thaân, gheùp maøng oái vaø thaäm chí ñeå troáng 
moät phaàn vuøng cuûng maïc saùt rìa ñeå teá baøo bieåu moâ 
keát maïc seõ boø daàn vaø che phuû veà sau. Vieäc ñaët oáng 
daãn löu vaøo tieàn phoøng cuõng khoâng ñôn giaûn nhö 
trong caùc tröôøng hôïp gloâcoâm khaùc do moáng maét bò 
co keùo tôùi baùm vaøo maët sau noäi moâ, che laáp vuøng 
goùc tieàn phoøng. Trong quaù trình ñaët oáng daãn löu, 
chuùng toâi phaûi tieán haønh ñaët oáng daãn löu xuyeân qua 
chaân moáng maét ñeå vaøo tieàn phoøng ôû 2 trong soá 8 
maét ñöôïc phaãu thuaät. 
1. Keát quaû thò löïc
Ña soá caùc tröôøng hôïp sau phaãu thuaät coù thò löïc 
taêng hoaëc oån ñònh (6/8 tröôøng hôïp) do nhaõn aùp ñieàu 
chænh toát. Tuy nhieân, hieän töôïng giaûm thò löïc vaãn 
xaûy ra trong taát caû caùc thôøi ñieåm theo doõi sau phaãu 
thuaät. Thò löïc giaûm xaûy ra treân nhöõng BN khaùc nhau, 
thôøi ñieåm khaùc nhau vaø coù nguyeân nhaân khaùc nhau. 
Giaûm thò löïc giai ñoaïn sôùm (2/8 tröôøng hôïp) thöôøng 
do nguyeân nhaân xeïp tieàn phoøng do thoaùt thuûy dòch 
quaù nhieàu sau moå. Trong khi ñoù, giaûm thò löïc giai 
ñoaïn muoän lieân quan tôùi tình traïng ñuïc theå thuûy tinh 
vaø phuø neà giaùc maïc. 
2. Nhaõn aùp
Vieäc ñaët van daãn löu trong tröôøng hôïp gloâcoâm do 
ICE raát coù hieäu quaû ñeå ñieàu chænh nhaõn aùp. 100% 
soá maét coù nhaõn aùp ñieàu chænh sau phaãu thuaät 1 naêm. 
Löôïng thuoác haï nhaõn aùp caàn söû duïng phoái hôïp raát 
thaáp (0,25 thuoác/1 BN) ñöôïc söû duïng trong giai 
ñoaïntaêng nhaõn aùp sau ñaët van ôû 3 BN. Tyû leä thaønh 
coâng naøy trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi cao hôn 
14 Nhaõn khoa Vieät Nam (Söë 16-01/2010)
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
so vôùi nghieân cöùu cuûa David KK. naêm 1999 treân 10 
BN (70% sau 55 thaùng) hay nghieân cöùu cuûa Leon 
WH. Naêm 2009 (71% sau 1 naêm) [1][2]. Ñieàu naøy 
coù theå do thôøi gian nghieân cöùu cuûa chuùng toâi ngaén 
hôn nghieân cöùu cuûa David vaø soá löôïng ít hôn trong 
nghieân cöùu cuûa Leon. 
3. Tình traïng teá baøo noäi moâ giaùc maïc
 Toån thöông cuûa hoäi chöùng ICE bao goàm phuø 
loaïn döôõng giaùc maïc do maát teá baøo noäi moâ, toån 
thöông moáng maét vaø toån thöông vuøng goùc tieàn 
phoøng gaây gloâcoâm. Nghieân cöùu cuûa Wilson MC. 
Vaø Bruce W. naêm 1989 ñaõ cho thaáy khoâng coù moái 
töông quan giöõa nhaõn aùp vaø tình traïng phuø giaùc 
maïc trong hoäi chöùng [3]. Tuy nhieân, caùc taùc giaû 
cuõng nhaän thaáy raèng toån thöông phuø, loaïn döôõng 
giaùc maïc thöôøng xaûy ra vaø xaûy ra sôùm hôn treân 
nhöõng BN coù bieåu hieän gloâcoâm (88% trong voøng 6 
thaùng) so vôùi caùc tröôøng hôïp hoäi chöùng ICE khoâng 
coù taêng nhaõn aùp (45% trong voøng 20 thaùng). Trong 
nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, tình traïng phuø giaùc maïc 
keùo daøi coù theå daãn ñeán loaïn döôõng xaûy ra treân 5 
BN maëc duø oáng daãn löu ñöôïc ñaët toát khoâng chaïm 
maët sau giaùc maïc. Hai trong soá ñoù coù bieåu hieän phuø 
töø tröôùc khi phaãu thuaät. Trong nhoùm nghieân cöùu, 
coù 3 BN coù giaùc maïc phuø tröôùc moå khoâng theå ñeám 
ñöôïc soá löôïng teá baøo noäi moâ. Nhöng do tình traïng 
nhaõn aùp raát cao (30; 39; 41 mmHg) vaø raát khoù xaùc 
ñònh nguyeân nhaân phuø tröôùc moå do taêng nhaõn aùp 
hay do maát teá baøo noäi moâ neân chuùng toâi vaãn tieán 
haønh phaãu thuaät ñaët van cho caùc tröôøng hôïp naøy. 
Tuy nhieân sau ñoù, chæ coù 1 maét giaùc maïc trong trôû 
laïi khi nhaõn aùp haï, 2 tröôøng hôïp khaùc giaùc maïc 
tieáp tuïc phuø vaø caàn ñaët kính tieáp xuùc ñeå ñieàu trò. 2 
BN coù phuø giaùc maïc khaùc xuaát hieän ngay sau bieán 
chöùng xeïp tieàn phoøng (do thoaùt thuûy dòch nhieàu 
sau moå) vaø 1 BN phuø giaùc maïc xuaát hieän moät caùch 
töï phaùt sau moå 24 thaùng cuõng caàn ñieàu trò baèng 
caùc thuoác giaûm phuø. Nhö vaäy, hieän töôïng phuø giaùc 
maïc xuaát hieän trong nghieân cöùu raát khoù coù theå xaùc 
ñònh roõ ñöôïc nguyeân nhaân do baûn thaân tieán trieån 
beänh hay do caùc bieán chöùng sau phaãu thuaät ñaët van 
gaây ra. Tuy nhieân, so vôùi nghieân cöùu cuûa Wilson 
MC. Vaø Bruce W. naêm 1989 thì tyû leä phuø giaùc maïc 
trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi thaáp hôn nhieàu vaø 
thôøi gian xuaát hieän cuõng chaäm hôn.
4. Bieán chöùng
Ngoaøi toån thöông giaùc maïc, chuùng toâi coøn gaëp 
phaûi moät soá bieán chöùng khaùc nhö xeïp tieàn phoøng 
(3/8), ñuïc theå thuûy tinh (3/8), vaø hôû van (2/8). Tình 
traïng hôû van daãn löu xaûy ra treân 2 tröôøng hôïp vaø 
raát khoù ñieàu trò. Caû hai tröôøng hôïp ñeàu ñöôïc vaù 
keát maïc nhieàu laàn vaø gheùp keát maïc töï thaân. Sau 1 
thaùng, 1 trong 2 tröôøng hôïp vaãn caàn chuyeån vò trí 
ñaët van môùi oån ñònh ñöôïc. Tình traïng hôû keát maïc 
keùo theo moät loaït bieán chöùng khaùc nhö xeïp tieàn 
phoøng, phuø loaïn döôõng giaùc maïc, ñuïc theå thuûy 
tinh, bong haéc maïc treân 2 BN naøy. Chính vì theá, 
chuùng toâi nhaän thaáy vieäc xöû trí toát keát maïc phuû 
van, xöû trí sôùm caùc tröôøng hôïp hôû van coù vai troø 
heát söùc quan troïng cho thaønh coâng cuûa phaãu thu-
aät. Tuy nhieân so vôùi moät soá nghieân cöùu khaùc treân 
theá giôùi, tyû leä hôû keát maïc caàn chuyeån choã ñaët van 
trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi cuõng töông ñöông 
nghieân cöùu cuûa Doe naêm 2001 (19,04%) vaø thaáp 
hôn so vôùi nghieân cöùu cuûa David KK naêm 1999 
(30%) vaø Leon naêm 2009 (40%). 
V. KEÁT LUAÄN
Phaãu thuaät ñaët van daãn löu thuûy dòch tieàn phoøng 
treân maét gloâcoâm thöù phaùt do hoäi chöùng ICE laø 
phöông phaùp coù khaû naêng giuùp haï nhaõn aùp raát toát 
(100% tröôøng hôïp nhaõn aùp ñeàu chænh, soá thuoác haï 
nhaõn aùp boå sung thaáp). Tuy nhieân, phöông phaùp 
khoâng ngaên chaën ñöôïc tieán trieån cuûa beänh neân keát 
Nhaõn khoa Vieät Nam (Söë 16-01/2010) 15
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
quaû chöùc naêng cuûa BN thöôøng khoâng toát do phuø loaïn 
döôõng giaùc maïc (5/8 tröôøng hôïp). Vieäc xöû trí toát tình 
traïng keát maïc coù vai troø quan troïng aûnh höôûng tôùi 
thaønh coâng cuûa phaãu thuaät¨ 
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. LEON W. HERNDON (2009). “Can we treat ICE 
syndrome-related glaucoma successfully? Ex-PRESS 
glaucoma shunt overcomes common complications”. 
Ophthalmology Times Europe Vol 5, Issue 1.
2. DAVID KK.; ASLANIDES IM.; SCHMIDR CM. 
RT ALL (1999). Long-term outcome of aqueous shunt 
surgery in ten patients with iridocorneal endothelial syn-
drome. Ophthalmolvol.106, no5, pp.1030-1034(12 ref.)
3. WILSON MC, SHIELDS MB. (1989). A compari-
son of the clinical variations of the iridocorneal endothe-
lial syndrome. Arch Ophthalmol.; 107 (10): 1465-8.
16 Nhaõn khoa Vieät Nam (Söë 16-01/2010)
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
SUMMARY
USING AHMED VALVE ON TREATMENT OF SECONDARY GLAUCOMA AFTER IRIDOCO-
REAL ENDOTHELIAL SYNDROME
Objectives: to report the long-term outcome of 8 patients with iridocorneal endothelial syndrome 
who underwent Ahmed valve surgery for uncontrolled glaucoma.
Methods: clinical observation, noncomparative case series.
Results: 100% IOP were controlled (2/8 with medication). 5/8 cases have corneal edema and 2 cases 
have leaking of conjunctiva.
 Conclusions: ahmed valve surgery appears to be an effective method for lowering IOP in some eyes 
with ICE syndrome-related glaucoma when medical treatment or conventional filtration surgeries fail.
Key words: iridocorneal endothelial syndrome (ICE), Ahmed valve.