Cách luyện nghe tiếng Anh hiệu quả

Cách Luyện Nghe Tiếng 
Anh Hiệu Quả 
Một trong những trở ngại lớn nhất của chúng ta khi học một ngoại 
ngữ ấy là chúng ta quá thông minh và có quá nhiều kinh 
nghiệm. 
Quá thông minh: vì mình không thể nào chấp nhận nghe một câu mà 
mình không hiểu: cần phải hiểu một câu nói gì trước khi nghe tiếp câu 
thứ hai, nếu không thì mình không buồn nghe tiếp. 
Quá kinh nghiệm: Cuộc đời đã dạy ta không nghe những gì người khác 
nói mà chỉ hiểu những gì mà nội dung chuyển tải. Nếu không hiểu nội 
dung, chúng ta không thể lặp lại lời người kia. Cũng vì thế mà – trong 
giai đoạn đầu học ngoại ngữ – mỗi lần nghe một câu tiếng Anh thì trong 
đầu phải dịch ra được tiếng Việt thì mới yên tâm, bằng không thì  câu 
ấy không có nghĩa.Thế nhưng, đấy là lối học sinh ngữ ngược chiều. 
Những thầy cô dạy chúng ta nghe nói tiếng Việt chẳng phải là những vị 
chuyên viên ngôn ngữ như các thầy ngoại ngữ mà ta học tại các trường. 
Thầy dạy tiếng Việt chúng ta là tất cả những người quanh ta từ ngày ta 
ra đời: cha mẹ, anh chị, hàng xóm, bạn bè nghĩa là đại đa số những 
người chưa có một giờ sư phạm nào cả, thậm chỉ không có một khái 
niệm nào về văn phạm tiếng Việt. Thế mà ta nghe tiếng Việt thoải mái 
và nói như sáo. Còn tiếng Anh thì không thể như thế được. Ấy là vì đối 
với tiếng Việt, chúng ta học theo tiến trình tự nhiên, còn ngoại ngữ thì ta 
học theo tiến trình phản tự nhiên. 
Từ lúc sinh ra chúng ta đã nghe mọi người nói tiếng Việt chung quanh 
(mà chẳng bao giờ ta phản đối: “tôi chẳng hiểu gì cả, đừng nói nữa”! 
Mới sanh thì biết gì mà hiểu và phản đối!). Sau một thời gian dài từ 9 
tháng đến 1 năm, ta mới nói những tiếng nói đầu tiên (từng chữ một), mà 
không hiểu mình nói gì. Vài năm sau vào lớp mẫu giáo mới học đọc, rồi 
vào lớp 1 (sáu năm sau khi bắt đầu nghe) mới tập viết Lúc bấy giờ, dù 
chưa biết viết thì mình đã nghe đưọc tất cả những gì người lớn nói rồi 
(kể cả điều mình chưa hiểu). Như vậy, tiến trình học tiếng Việt của 
chúng ta là Nghe – Nói – Đọc – Viết. Giai đoạn dài nhất là nghe và nói, 
rồi sau đó từ vựng tự thêm vào mà ta không bao giờ bỏ thời gian học từ 
ngữ. Và ngữ pháp (hay văn phạm) thì đến cấp 2 mới học qua loa, mà khi 
qua hết trung học thì ta đã quên hết 90% rồi. 
Nhưng tiến trình ta học tiếng Anh (hay bất cứ ngoại ngữ nào) trước nay 
thì hoàn toàn ngược lại. 
Thử nhìn lại xem: 
Trước tiên là viết một số chữ và thêm nghĩa tiếng Việt nếu cần. Kể từ 
đó, học càng nhiều từ vựng càng tốt, kế đến là học văn phạm, rồi lấy từ 
vựng ráp vào cho đúng với văn phạm mà VIẾT thành câu! Rồi loay 
hoay sửa cho đúng luật! Sau đó thì tập đọc các chữ ấy trúng được chừng 
nào hay chừng ấy, và nhiều khi lại đọc một âm tiếng Anh bằng một âm 
tiếng Việt! (ví dụ fire, fight, five, file đều được đọc là ‘phai’ ). 
Sau đó mới tới giai đoạn NÓI, mà ‘nói’ đây có nghĩa là Đọc Lớn Tiếng 
những câu mình viết trong đầu mình, mà không thắc mắc người đối 
thoại có hiểu ‘message’ của mình hay không vì mình chỉ lo là nói có sai 
văn phạm hay không. Lúc bấy giờ mới khám phá rằng những câu mình 
viết thì ai cũng hiểu, nhưng khi mình nói thì chỉ có mình và  Thượng 
Đế hiểu thôi, còn người bản xứ (tiếng Anh) thì ‘huh – huh’ dài cổ như cổ 
cò! 
Sau thời gian dài thật dài, mình khám phá rằng mình từng biết tiếng 
Anh, và nói ra thì người khác hiểu tàm tạm, nhưng khi họ nói thì mình 
không nghe được gì cả (nghĩa là nghe không hiểu gì cả). Lúc bấy giờ 
mới tập nghe, và rồi đành bỏ cuộc vì cố gắng mấy cũng không hiểu được 
những gì người ta nói. 
Vấn đề là ở đó: chúng ta đã học tiếng Anh ngược với tiến trình tự nhiên, 
vì quá thông minh và có quá nhiều kinh nghiệm. 
Tiến trình ấy là Viết – Đọc – Nói – Nghe! 
Vì thế, muốn nghe và nói tiếng Anh, chuyện đầu tiên là phải quên đi 
kinh nghiệm và trí thông minh, để trở lại trạng thái ‘sơ sinh và con nít’, 
và đừng sử dụng quá nhiều chất xám để phân tích, lý luận, dịch thuật! 
Và đây là bí quyết để Luyện nghe tiếng Anh: 
A. Nghe thụ động: 
1. – ‘Tắm’ ngôn ngữ. Nghe không cần hiểu: Hãy nghe! Đừng hiểu. 
Khi nào bạn ở nhà một mình, thì mở các bài đó ra vừa đủ nghe, và cứ lặp 
đi lặp lại mãi ra rả như âm thanh nền suốt ngày. Bạn không cần để ý đến 
nó. Bạn cứ làm việc của mình, đánh răng, rửa mặt, học bài làm bài, vào 
internet với tiếng lải nhải của bài tiếng Anh. (thậm chí, trong lúc bạn 
ngủ cũng có thể để cho nó nói). 
Trường hợp bạn có CD player, USB player hay iPod, thì đem theo để 
mở nghe khi mình có thời gian chết – ví dụ: di chuyển lâu giờ trên xe, 
đợi ai hay đợi đến phiên mình tại phòng mạch. 
Công việc ‘tắm ngôn ngữ’ này rất quan trọng, vì cho ta nghe đúng với 
từng âm của một ngôn ngữ lạ. Tai của chúng ta bắt rất nhanh một âm 
quen, nhưng loại trừ những âm lạ. Ví dụ: Nếu bạn nghe câu: ‘mặt trời 
mọc cánh khi chim voi truy cập chén chó’, một câu hoàn toàn vô nghĩa, 
nhưng bảo bạn lặp lại thì bạn lặp lại được ngay, vì bạn đã quá quen với 
các âm ấy. Nhưng khi một người nói một câu bằng chừng ấy âm (nghĩa 
là 11 âm/vần), trong ngôn ngữ bạn chưa từng học, và bảo bạn lặp lại thì 
bạn không thể nào lặp lại được, và bảo rằng không nghe được! (Bạn 
có điếc đâu! Vấn đề là tai bạn không nhận ra được các âm!) Lối ‘tắm 
ngôn ngữ’ đó chỉ là vấn đề làm quen đôi tai, và sau một thời gian (lâu 
đấy chứ không phải vài ngày) bạn sẽ bắt được các âm của tiếng Anh, và 
thấy rằng âm ấy rất dễ nghe, nhưng hoàn toàn khác với âm Việt. 
2 – Nghe với hình ảnh động. 
Nếu có giờ thì xem một số tin tức bằng tiếng Anh (một điều khuyên 
tránh: đừng xem chương trình tiếng Anh của các đài Việt Nam, ít ra là 
giai đoạn đầu, vì xướng ngôn viên Việt Nam, phần lớn, nói rất gần với 
âm Việt Nam (kể cả pronounciation), nên mình dễ quen nghe, và từ đó 
lỗ tai mình lại hỏng, về sau lại khó nghe người bản xứ nói tiếng Anh – 
thế là phải học lại lần thứ hai!). Các hình ảnh đính kèm làm cho ta ‘hiểu’ 
được ít nhiều nội dung bản tin, mà không cần phải ‘dịch’ từng câu của 
những gì xướng ngôn viên nói. Bạn sẽ yên tâm hơn, sau khi nghe 15 
phút tin tức, tự tóm lược lại, thì mình thấy rằng mình đã nắm bắt được 
phần chính yếu của nội dung bản tin. Và đây là cách thư hai để tắm ngôn 
ngữ. 
B. Nghe chủ động: 
1. Bản tin special english: 
- Thu một bản tin, và nghe lại rồi chép ra nhiều chừng nào hay chừng 
nấy nhớ là đừng tra cứu tự điển hay tìm hiểu nghĩa vội. Đoán nghĩa 
trong nội dung câu, và nhớ lại âm thanh của từ, hay cụm từ đó, sau này 
tự nó sẽ rõ nghĩa, nếu trở đi trở lại hoài. 
2. Chăm chú nghe lại một số bài mình từng nghe trong giai đoạn 
‘tắm ngôn ngữ’ 
- Lấy lại script của những bài mình từng nghe, đọc lại và nhớ lại trong 
tưởng tượng lời đọc mà mình từng nghe nhiều lần. 
Sau đó xếp bản script và nghe lại để hiểu. Lần này: tự nhiên mình sẽ 
nghe rõ từng tiếng và hiểu. Trường hợp không hiểu một từ hay cụm từ, 
thì gắng lặp lại nhiều lần đúng như mình đã nghe, sau đó lật lại script để 
so sánh. 
3. Nghe nhiều lần, trước khi đọc script. 
Sau đó, đọc lại script, chủ yếu kiểm tra những từ mình đã nghe hoặc 
đoán, hoặc những từ mà mình có thể phát âm lại nhưng không hiểu viết 
và nghĩa thế nào. Qua việc này, nhiều khi ta phát hiện rằng một từ mình 
rất quen thuộc mà từ xưa đến nay mình cứ in trí là phải nói một cách nào 
đó, thì thực ra cần phải nói khác hẳn và phát âm như thế thì mới mong 
nghe đúng và nói cho người khác hiểu. Sau đó, xếp bản script và nghe 
lại một hai lần nữa. (Ví dụ: hai chữ tomb, bury, khi xưa tôi cứ đinh ninh 
là sẽ phát âm là ‘tôm-b(ơ), bơri’ – sau này nghe chữ ‘tum, beri’ tôi 
chẳng hiểu gì cả – dù cho tôi nghe rõ ràng là tum, beri -cho đến khi xem 
script thì mới vỡ lẽ!) 
4. Học hát tiếng Anh, và hát theo trong khi nghe. 
Chọn một số bài hát mà mình thích, tìm lyrics của nó rồi vừa nghe vừa 
nhìn lyrics. Sau đó học thuộc lòng và hát song song với ca sĩ, và gắng 
phát âm cũng như giữ tốc độ và trường độ cho đúng. Khi nào buồn buồn 
cũng có thể tự hát cho mình nghe (nếu không có giọng tốt và hát sai 
giọng một tí cũng không sao, vì chủ yếu là tập phát âm, tốc độ, trường 
độ và âm điệu tiếng Anh). 
Và nói cho đúng giọng (qua hát) cũng là một cách giúp mình sau này 
nhạy tai hơn khi nghe, vì thường thường ngôn ngữ trong các bài hát khó 
nghe hơn những câu nói bình thường rất nhiều. 
Trước khi tạm dừng topic này, tôi muốn nói thêm một điều. 
Có bạn bảo rằng hiện nay mình chưa hiểu, nên cố gắng nghe nhiều cũng 
vô ích, để mình học thêm, khi nào có nhiều từ vựng để hiểu rồi thì lúc đó 
sẽ tập nghe sau. Nghĩ như thế là HOÀN TOÀN SAI. Chính vì bạn chưa 
hiểu nên mới cần nghe nhiều hơn những người đã hiểu. Muốn biết bơi 
thì phải nhảy xuống nước, không thể lấy lý do rằng vì mình không thể 
nổi nên ở trên bờ học cho hết lý thuyết rồi thì mới nhảy xuống, và sẽ biết 
bơi! Chưa biết bơi mà xuống nước thì sẽ uống nước và ngộp thở đấy, 
nhưng phải thông qua uống nước và ngộp thở như thế thì mới hy vọng 
biết bơi. 
Chúc các bạn thành công!