Bài giảng Sinh lý máu - Trần Thị Liên Minh

PGS.TS. TRAÀN THÒ LIEÂN MINH 
Muïc tieâu 
1. Trình baøy tính chaát cô baûn cuûa 
maùu. 
2 . Vieát CTM ngöôøi VN bình thöôøng 
& phaân tích 1 CTM. 
3 .Trình baøy chöùc naêng caùc thaønh 
phaàn cuûa maùu . 
Muïc tieâu 
4. Phaân loaïi nhoùm maùu, trình 
baøy nguyeân taéc truyeàn maùu 
5. Giaûi thích cô cheá caàm maùu 
& trình baøy phöông phaùp 
ñieàu hoaø ñoâng maùu 
Muïc tieâu 
6. Laøm ñöôïc 1 soá xn veà maùu 
( teân caùc baøi thöïc taäp ) 
7. Vaän duïng nhöõng kieán thöùc 
treân ñeå chaêm soùc söùc khoûe & 
choïn XN maùu phuø hôïp. 
Nhöõng xeùt nghieäm veà maùu 
ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù 
tình traïng söùc khoûe & chaån 
ñoaùn beänh 
I. Chöùc naêng chung cuûa maùu 
1. Chöùc naêng hoâ haáp: Hb, kieàm HT 
2. Chöùc naêng dinh döôõng 
3. Chöùc naêng ñaøo thaûi 
4. Chöùc naêng baûo veä cô theå 
5. Chöùc naêng thoáng nhaát, ñieàu 
hoøa HÑ cô theå 
II. Tính chaát cuûa maùu 
 Laø 1 loaïi moâ lieân keát ñaëc bieät : 
HT & HC 
 Maøu ñoû töôi ôû ÑM, ñoû saãm ôû TM 
( Löu yù maùu ÑM & TM phoåi ) 
 Tyû troïng toaøn phaàn : 1,050 
1,060, phuï thuoäc noàng ñoä protein 
trong maùu. 
 Ñoä nhôùt cuûa maùu so vôùi nöôùc : 
3,8/1 4,5/1 : phuï thuoäc noàng 
ñoä protein & soá löôïng huyeát caàu 
 ASTT = 7,5 Atm : do NaCl & 1 
phaàn raát nhoû do protein hoøa tan 
 quyeát ñònh söï phaân phoái nöôùc 
trong cô theå. 
 pH = 7,36 - 7,4 : Kieàm yeáu 
 Khoái löôïng maùu : 7 9% toång 
troïng löôïng cô theå 
 (ngöôøi tröôûng thaønh 65 75 ml/kg) 
 2 thaønh phaàn : 
 + Huyeát töông : 54% 
 + Huyeát caàu : 46% 
 Tyû leä % giöõa khoái löôïng hoàng caàu & 
maùu toaøn phaàn dung tích hoàng caàu 
( Hematocrit ) 
 Hct : -  Khi cô theå maát nöôùc (noân 
oùi, tieâu chaûy) 
 -  Khi cô theå thieáu maùu 
 Hct = 39 42 ± 3% 
PGS.TS TRAÀN THÒ LIEÂN MINH 
Muïc tieâu 
1. Neâu & phaân tích ñöôïc ion ñoà ôû 
ngöôøi Vieät Nam bình thöôøng 
2. Neâu thaønh phaàn protid, lipid, 
glucid trong maùu ngöôøi Vieät 
Nam bình thöôøng & trình baøy 
chöùc naêng cuûa chuùng 
3. Vaän duïng caùc kieán thöùc treân ñeå 
chaêm soùc söùc khoeû & phaân bieät 
ñöôïc söï baát thöôøng do thay ñoåi 
noàng ñoä caùc chaát trong huyeát 
töông . 
Muïc tieâu 
I. Caùc chaát ñieän giaûi : 
- Chieám 0,75% toång löôïng HT, 
toàn taïi döôùi daïng caùc ion : 
+ Cation : Na
+
, K
+
, Ca
++
, Mg
++ 
... 
+ Anion : Cl
-
, HCO
3
-
, H
2
 PO
4
--
, 
SO
4
-- 
... 
- Giöõ vai troø quan troïng : 
+ Na
+
, Cl
-
 : taïo ASTT, quyeát ñònh 
söï phaân phoái nöôùc giöõa trong 
 roái loaïn phaân boá & ngoaøi teá 
baøo [ ] thay ñoåi nöôùc trong 
cô theå 
+ K
+
 : QT höng phaán TK, co boùp 
cô ( cô tim ) 
+ Ca
++ 
: caáu taïo xöông, raêng, 
ñoâng maùu, höng phaán cô – TK. 
+ P : giöõ caân baèng ñieän giaûi trong 
hoàng caàu, ñieàu hoaø caân baèng 
acid – kieàm. 
- PH cuûa maùu phuï thuoäc vaøo 
noàng ñoä caùc chaát ñieän giaûi 
thay ñoåi noàng ñoä caùc chaát ñieän 
giaûi roái loaïn chuyeån hoaù teá 
baøo töû vong. 
 - Caùc chaát ñieän giaûi cung caáp 
nguyeân lieäu caàn thieát cho hoaït 
ñoäng teá baøo, caùc men. 
- Ñieän giaûi ñoà bình thöôøng cuûa 
ngöôøi Vieät nam tröôûng thaønh: 
 Na+ : 142,5 ± 9,67 mEq/l 
 K+ : 4,37 ± 0,37 mEq/l 
 Ca++ : 5,1 ± 0,56 mEq/l 
 Cl- : 107 ± 4,37 mEq/l 
 HCO
3
- 
: 27 mEq/l 
 P-- : 40 ± 7 mg/l 
 Ñieän giaûi ñoà seõ thay ñoåi trong 
tröôøng hôïp soác , noân oùi nhieàu , 
tieâu chaûy 
II. Caùc chaát höõu cô 
- Albumin ( 4 – 5g% ) 
- Globulin ( 2,5 – 3g% ) 
1. Protid : 8,2g/ 100 ml goàm : 
a. Chöùc naêng taïo AS keo cuûa maùu 
- Albumin taïo neân ASTT ôû maøng 
mao quaûn ( aùp suaát keo ) : giöõ 
nöôùc laïi trong maïch maùu. 
 + AS keo 28 mmHg raát 
quan troïng : aûnh höôûng söï 
trao ñoåi nöôùc giöõa 2 beân 
thaønh maïch, caân baèng nöôùc 
giöõa maùu & dòch keõ TB. 
- Albumin ñöôïc gan toång hôïp töø 
caùc a.a töï do trong caùc 
beänh giaûm CN gan, SDD naëng 
 Alb trong maùu   AS 
keo nöôùc trong maïch thoaùt 
ra ñoïng trong caùc khoaûng gian 
baøo gaây phuø. 
b. Chöùc naêng vaän chuyeån 
 Albumin : chuyeân chôû caùc a.beùo 
töï do, cholesterol, Ca
++
, Mg
++... 
- Nhieàu protein HT laø nhöõng chaát 
chuyeân chôû caùc chaát trong 
heä tuaàn hoaøn : 
 globulin,  globulin : chuyeân 
chôû triglycerid, phospholidid, caùc 
hormon steroid cuûa tuyeán sinh 
duïc & thöôïng thaän. 
 Xeruloplasmin : chuyeân chôû Cu 
 Transferin : chuyeân chôû Fe 
c. Chöùc naêng baûo veä cô theå 
- Caùc  globulin coù taùc duïng 
trung hoøa KN taïo khaû naêng 
mieãn dòch cho cô theå 
- Ig goàm 5 loaïi : IgG, IgA, IgM, 
IgD, IgE 
d. Chöùc naêng gaây ñoâng maùu 
I, II, VII, IX, X 
e. Caùc protein khaùc 
 Ure, NH
3
, Creatin, creatinin... 
2. Lipid huyeát töông 
- Khoâng ôû daïng töï do ngoaøi 
löôïng nhoû acid beùo töï do, 
diglycerid, triglycerid, cholesterol. 
- Lipid cuûa huyeát töông keát hôïp 
vôùi protein hôïp chaát hoøa tan : 
Lipoprotein 
a. Chöùc naêng vaän chuyeån 
- Chylomicron : thaønh phaàn chính 
laø triglycerid , ñöôïc taïo thaønh ôû 
tb nieâm maïc ruoät vaän chuyeån 
lipid cuûa thöùc aên vaøo cô theå. 
- HDL ( High-density lipoprotein - 
 -lipoprotein ) thaønh phaàn chính laø 
protein chöùa ñöïng phospholipid 
 vaän chuyeån lipid töø caùc toå chöùc 
veà gan 
 ( bt HDL > 35 mg / dL ) 
- VLDL ( Very low-density lipoprotein - 
tieàn -lipoprotein ) : thaønh phaàn chuû 
yeáu laø triglycerid ñöôïc taïo thaønh töø 
gan & ruoät vaän chuyeån a.beùo tôùi 
caùc moâ. (bt Triglycerit < 165 mg/dL) 
- LDL ( Low-density lipoprotein - 
-lipoprotein ) : v.chuyeån cholesterol 
(beänh tim maïch)(bt LDL< 130 mg/dL) 
b. Chöùc naêng dinh döôõng 
- Acid beùo töï do trong HT : 
nguyeân lieäu ñeå TH lipid caùc loaïi . 
- Theå xeâton : nguoàn naêng löôïng 
cho TB luùc ñoùi hay ngoaøi haáp thu 
( tröø TB thaàn kinh ) . 
- Cholesterol : nguyeân lieäu ñeå TH 
hormon tuyeán thöôïng thaän & sinh 
duïc . 
 (130 – 180 mg / dL) 
. Trong maùu ngoaïi vi c