Bài giảng Cơ sở dữ liệu - Bài: Mô hình dữ liệu quan hệ

11/22/2018
1
MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
CƠ SỞ DỮ LIỆU
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
NỘI DUNG
• Mô hình dữ liệu quan hệ1
• Ràng buộc toàn vẹn trên mô 
hình dữ liệu quan hệ2
• Các toán tử cập nhật trên 
quan hệ3
• Thiết kế cơ sở dữ liệu quan 
hệ4
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
BA THÀNH PHẦN CỦA MÔ HÌNH 
DỮ LIỆU QUAN HỆ
Tổ chức 
dữ liệu
Thao tác 
trên dữ liệu
Ràng 
buộc trên 
dữ liệu
11/22/2018
2
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA 
MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
 Lược đồ quan hệ
 Bậc của quan hệ
 Thuộc tính
 Miền giá trị
 Bộ dữ liệu
 Thể hiện quan hệ
 Lược đồ cơ sở dữ liệu quan hệ
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
VÍ DỤ MẪU
Hình 4.1. Một thể hiện của quan hệ EMPLOYEE
Thuộc tính
Bộ dữ liệu Giá trị thành phần
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
VÍ DỤ MẪU
DEPARTMENT
DNumber
DName
mgrSSN
mgrStartdate
DEPENDENT
DName
ESSN
DSex
DBirthdate
DRelationship
DEPLOCATION
DNum
DLocation
EMPLOYEE
ESSN
EName
ESalary
ESex
EBirthdate
EStartdate
DNum
supervisorSSN
PROJECT
PNumber
PName
PLocation
DNum
WORKSON
ESSN
PNum
workHours
Hình 4.2. Lược đồ cơ sở dữ liệu COMPANY
11/22/2018
3
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA MÔ 
HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
 Thứ tự của các bộ trong quan hệ
Hình 4.3. Hai thể hiện của quan hệ EMPLOYEE
TƯƠNG ĐƯƠNG
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA MÔ 
HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
 Thứ tự của các giá trị bên trong một bộ
Hình 4.3. Hai thể hiện của quan hệ EMPLOYEE
TƯƠNG ĐƯƠNG
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA MÔ 
HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
 Các giá trị thuộc tính trong bộ
Giá trị thuộc tính là giá trị đơn
Sử dụng NULL để biểu diễn 
giá trị không biết
11/22/2018
4
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA MÔ 
HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
 Quan hệ biểu diễn thực thể và quan hệ 
biểu diễn liên kết
EMPLOYEE (ESSN, EName, ESalary, , DNum, supervisorSSN)
PROJECT (PNumber, PName, PLocation, DNum)
WORKSON (ESSN, PNum, workHours)
Quan hệ biểu diễn thực thể
Quan hệ biểu diễn liên kết
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
RÀNG BUỘC TOÀN VẸN DỮ LIỆU
• Giá trị ứng với thuộc tính A phải là đơn trị
và phải thuộc miền giá trị dom(A)
Ràng buộc miền giá trị
Ví dụ
Mọi bộ trong quan hệ EMPLOYEE có giá
trị tại ESex là ‘M’, ‘F’, hoặc null
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
RÀNG BUỘC TOÀN VẸN DỮ LIỆU
 Ràng buộc khóa
 Hai bộ bất kỳ của quan hệ không có giá trị 
bằng nhau tại thuộc tính khóa
 Định nghĩa
 SK là siêu khóa của quan hệ R khi hai bộ bất 
kỳ của R không có giá trị bằng nhau tại SK
 K là khóa của quan hệ R khi
 K là siêu khóa
 K là siêu khóa nhỏ nhất
11/22/2018
5
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
VÍ DỤ MẪU
 Khóa của EMPLOYEE là gì?
 {ESSN}?
 {EName, ESex}?
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
HOẠT ĐỘNG 1
• Xác định tất cả khóa của các
quan hệ trong ví dụ mẫu1
• Khóa nào được chọn làm khóa
chính trong số các khóa của
từng quan hệ, tại sao?
2
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
RÀNG BUỘC TOÀN VẸN DỮ LIỆU
• Khi thuộc tính A được thiết lập là NOT NULL
thì các bộ dữ liệu không được nhận giá trị null
tại thuộc tính này
Ràng buộc giá trị NULL
Ví dụ
Mọi bộ trong quan hệ EMPLOYEE không thể
nhận giá trị null tại thuộc tính EName
11/22/2018
6
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
RÀNG BUỘC TOÀN VẸN DỮ LIỆU
• Nếu K là khóa chính của quan hệ R thì tồn tại
đồng thời ràng buộc NOT NULL trên các
thuộc tính của K
Ràng buộc thực thể
Ví dụ
Nếu {ESSN} là khóa chính của EMPLOYEE
thì các bộ dữ liệu không được có giá trị null tại
thuộc tính này
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
RÀNG BUỘC TOÀN VẸN DỮ LIỆU
Ràng buộc toàn vẹn tham chiếu
Một giá trị xuất hiện trong cột A của quan hệ R thì
phải xuất hiện trong cột B của quan hệ S
Để tồn tại một ràng buộc toàn vẹn tham chiếu từ A
của R tới B của S, thì
dom(A) = dom(B)
B phải là khóa (chính hoặc phụ) của S
 A(R)  B(S)
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
VÍ DỤ MẪU
 Xét hai lược đồ quan hệ
 Ràng buộc toàn vẹn tham chiếu?
11/22/2018
7
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
VÍ DỤ MẪU
 Xét hai lược đồ quan hệ
 Ràng buộc toàn vẹn tham chiếu?
Ths. Trịnh Hoàng Nam, namth@buh.edu.vn
C
ơ
s
ở
d
ữ
l
i
ệ
u
–
M
ô
h
ì
n
h
d
ữ
l
i
ệ
u
q
u
a
n
h
ệ
BA TOÁN TỬ CẬP NHẬT TRÊN 
DỮ LIỆU QUAN HỆ
• Thêm mới