Xây dựng vốn từ vựng cho năng lực nghe

Xây dựng vốn từ vựng cho 
năng lực nghe 
 Khi bắt đầu học tiếng Anh chúng ta đã phải xây dựng năng lực nghe thông qua một 
loạt các kỹ thuật, ví dụ kỹ thuật nghe trọng âm câu. Đặc biệt khi xây dựng vốn từ 
vựng để tạo nền tảng nghe hiểu và nói, chúng ta cũng phải thực hiện nguyên tắc 
đưa vốn từ vựng ấy vào văn cảnh, tình huống. 
Quy trình học ngoại ngữ quan tâm tới 3 chữ R: 
- Remember (ghi nhớ): có hai loại ghi nhớ: ghi nhớ để sử dụng ngay tại chỗ và ghi 
nhớ để sử dụng lâu dài. Điều quan trọng là người sử dụng ngôn ngữ phải xác định 
rất nhanh là ghi nhớ cái gì và không ghi nhớ cái gì. 
- Retain (lưu trữ): khả năng duy trì được vốn từ vựng, ngữ pháp trong một khoảng 
thời gian nào đó. Có những dữ liệu chúng ta phải duy trì cả đời, ví dụ như mẫu câu 
cơ bản, hoặc từ vựng cơ bản. 
- Recall (gợi nhớ): tức là gợi nhớ lại để sử dụng trong các tình huống giao tiếp cụ 
thể. Nếu trong tình huống giao tiếp mà chúng ta không gợi nhớ lại được thì vốn 
ngôn ngữ đó gọi là “vốn chết” hay “vốn ngôn ngữ thụ động”. Đây là vốn ngôn ngữ 
không sử dụng được một cách tích cực, không sử dụng được để sản sinh lời nói 
(nói) hoặc văn bản (viết). Cho nên năng lực giao tiếp được đánh giá bằng khả năng 
Recall. 
Ba yếu tố Remember, Retain, Recall hoàn thiện quy trình học ngoại ngữ. 
Về nghe hiểu, nếu chúng ta lưu trữ được càng nhiều mẫu câu, càng nhiều từ thì khả 
năng hiểu người khác nói càng lớn. Năng lực nghe hiểu, đặc biệt là nghe tích cực, 
tức là nghe nắm bắt được đầy đủ thông tin không phải là món quà của tự nhiên, mà 
phải học, phải được huấn luyện. 
Phải xây dựng nền tảng cho khả năng giao tiếp nhất là qua nghe, nói. Thông qua 
hai hình thức. Hình thức thứ nhất: theo học một khóa học chính khóa nào đó, theo 
các trình độ cao dần. Hình thức thứ hai: là các hoạt động ngoài lớp học. 
Nhưng hình thức nào thì cũng không quan trọng. Cái quan trọng là ở chỗ phương 
pháp tiến hành khóa học ấy như thế nào để tạo được năng lực sử dụng ngôn ngữ 
nói chung, trong đó có năng lực nghe. 
Khi bắt đầu học tiếng Anh chúng ta đã phải xây dựng năng lực nghe thông qua một 
loạt các kỹ thuật, ví dụ kỹ thuật nghe trọng âm câu. Đặc biệt khi xây dựng vốn từ 
vựng để tạo nền tảng nghe hiểu và nói, chúng ta cũng phải thực hiện nguyên tắc 
đưa vốn từ vựng ấy vào văn cảnh, tình huống. 
Rõ ràng tình huống hỗ trợ chúng ta rất nhiều trong việc nhận diện từ, và nhờ đó 
cũng dễ nhớ hơn. Trong các sách giáo khoa tiếng Anh có muốn vàn tình huống như 
vậy. Chỉ có điều chúng ta có khai thác đúng hướng hay không thôi. 
* Học từ để phục vụ mục đích nghe hiểu cần có định hướng cụ thể thì mới có hiệu 
quả. 
Nói đến xây dựng vốn từ vựng tức là xây dựng một vốn chung cho cả bốn kỹ năng 
nghe, nói, đọc, viết. Không có bốn kho từ vựng riêng biệt dành cho bốn kỹ năng. 
Chỉ có một kho từ vựng duy nhất. 
Khi sử dụng các kỹ năng, chúng ta vận dụng kho từ vựng chung này ở góc độ khác 
nhau một chút. Ví dụ khi viết thường phải dùng những từ có tính chất tầm chương 
trích cú (ngôn ngữ viết). Khi nói thường dùng từ đơn giản hơn, dùng dạng khẩu 
ngữ và những từ đệm như well, kind of, sort of, ... Tất cả các loại từ vựng đó đều 
phải được lưu trữ. 
Khi học theo một quyển sách nào đó, chúng ta cần biết từ bao giờ cũng nằm trong 
văn cảnh (context), và như vậy không bao giờ học từ theo kiểu học tự điển. Văn 
cảnh chính là những hình ảnh làm cho chúng ta duy trì được từ đó lâu hơn. Do đó 
khi học từ chúng ta cần quan tâm đến văn cảnh. 
* Những kỹ thuật giúp chúng ta nâng cao năng lực sử dụng từ phục vụ cho mục 
đích nghe-hiểu: 
- Một là, khi gặp bất cứ một từ mới nào ta phải nắm ngay cách phát âm của nó, 
đặc biệt là trọng âm từ. 
- Hai là, khi tăng cường các vốn từ vựng để phục vụ cho mục đích nghe-nói, chúng 
ta quan tâm đến vốn khẩu ngữ vì nói là khẩu ngữ. Chúng ta cần phân biệt những từ 
chỉ hay dùng trong nói và những từ dùng trong viết. 
* Muốn nâng cao vốn từ vựng, chúng ta phải nâng cao một cách từ từ, một cách có 
hệ thống. Hãy xây dựng những vốn từ từ thấp lên cao: 400 từ, 700 từ, 1000 từ, ... 
bằng cách đọc hệ thống chuyện kể từ thấp lên cao. 
Đối với mỗi bậc từ, người học cần tiến hành những bước sau đây: Bắt đầu đọc hệ 
chuyện chỉ dùng 400 từ. 
Trong khi đọc: 
- Tra nghĩa từ mới. Nắm cách phát âm. Ghi nhớ văn cảnh dùng từ mới đó. 
- Quan sát một từ được dùng trong các văn cảnh khác nhau như thế nào. Việc này 
thực hiện bằng cách đọc nhiều chuyện cùng một trình độ. 
- Trong khi đọc chuyện chú ý ghi nhớ lời thoại của nhân vật. Đối thoại trong các 
câu chuyện cũng chính là những lời nói trong đời sống hằng ngày. 
- Cuối cùng kết thúc đọc chuyện bằng mắt là nghe bằng tai để thấm được cách nói 
của người Anh, thấm được cách phát âm chuẩn. 
Xây dựng vốn từ vựng ở trình độ nào cũng phải thực hiện bốn bước như trên. Xây 
dựng vốn từ vựng theo phương thức này vừa bảo đảm học được nghĩa từ, vừa tăng 
cường năng lực phát âm, khả năng nhận diện từ bằng tai.