Tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của địa danh “Long Xuyên” ở tỉnh An Giang

AGU International Journal of Sciences – 2020, Vol. 25 (2), 1 – 11 
1 
TÌM HIỂU NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA 
CỦA ĐỊA DANH “LONG XUYÊN” Ở TỈNH AN GIANG 
Đào Ngọc Cảnh1 
1Trường Đại học Cần Thơ 
Thông tin chung: 
Ngày nhận bài: 19/08/2019 
Ngày nhận kết quả bình duyệt: 
07/10/2019 
Ngày chấp nhận đăng: 
04/2020 
Title: 
A study on origin and meaning 
of geographical name “Long 
Xuyen” in An Giang province 
Keywords: 
Dong Xuyen, Long Xuyen, 
Nam Ky (Basse-Cochinchine), 
An Giang province 
Từ khóa: 
Đông Xuyên, Long Xuyên, 
Nam Kỳ, tỉnh An Giang 
ABSTRACT 
Long Xuyen city is the central city of An Giang province, playing an 
important role for the provincial socio-economic development. In the 
historical process, this land has many different names related to different 
administrative units. In particular, the two most important names are Dong 
Xuyen, which appeared in 1789, and Long Xuyen in 1868. These names have 
been mentioned by many researchers, but there are still some unclear issues. 
This article presents some ideas to contribute to clarifying the origin and 
meaning of the above mentioned geographical names and the related names 
in An Giang province. 
TÓM TẮT 
Thành phố Long Xuyên là đô thị trung tâm của tỉnh An Giang, có vai trò 
quan trọng đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. Trong tiến trình lịch 
sử, vùng đất Long Xuyên có nhiều tên gọi khác nhau liên quan đến những 
đơn vị hành chính khác nhau. Trong đó, hai tên gọi quan trọng nhất là Đông 
Xuyên xuất hiện năm 1789 và Long Xuyên xuất hiện năm 1868. Các tên gọi 
này đã được nhiều nhà nghiên cứu đề cập, nhưng cũng còn nhiều vấn đề 
chưa sáng tỏ. Bài viết này trình bày một số ý kiến trao đổi nhằm góp phần 
làm rõ nguồn gốc, ý nghĩa của địa danh nêu trên và các tên gọi liên quan ở 
tỉnh An Giang. 
1. GIỚI THIỆU 
Địa danh học là ngành khoa học nghiên cứu về 
tên gọi của các đối tượng tự nhiên hoặc nhân tạo 
trên bề mặt đất như: Sông hồ, rừng núi, biển đảo, 
cầu đường, đình miếu, các địa bàn cư trú (thôn ấp, 
buôn sóc) và các đơn vị hành chính (xã, huyện, 
tỉnh, thành phố...). 
Địa danh có quan hệ mật thiết với đời sống con 
người, bảo lưu các dấu ấn văn hóa - lịch sử và 
hoàn cảnh xã hội mà nó ra đời. Thông qua địa 
danh, người nghiên cứu có thể kiến giải nhiều vấn 
đề về sự hình thành một vùng đất, sự giao lưu, 
tiếp biến văn hóa và nhiều thông tin liên quan đến 
vùng đất đó. Vì vậy, địa danh được quan tâm 
nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau như: Địa 
lý, lịch sử, ngôn ngữ, văn hóa, du lịch, v.v 
Thành phố (TP) Long Xuyên ngày nay là đô thị 
trung tâm của tỉnh An Giang, có vai trò quan 
trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của 
tỉnh. Trong tiến trình lịch sử, trên địa bàn TP 
Long Xuyên đã xuất hiện nhiều tên gọi khác nhau 
liên quan đến những đơn vị hành chính khác nhau. 
AGU International Journal of Sciences – 2020, Vol. 25 (2), 1 – 11 
2 
Trong đó, hai tên gọi quan trọng nhất là Đông 
Xuyên xuất hiện năm 1789, thời chúa Nguyễn 
Ánh và tên gọi Long Xuyên xuất hiện năm 1868, 
thời Pháp thuộc. Các tên gọi này đã được sử sách 
nói đến; đồng thời cũng đã được nhiều nhà nghiên 
cứu quan tâm tìm hiểu. Tuy nhiên, cho đến nay, 
cũng còn không ít vấn đề về địa danh “Long 
Xuyên” và các tên gọi liên quan khác chưa được 
sáng tỏ. Vì vậy, bài viết này trình bày một số ý 
kiến trao đổi nhằm góp phần làm rõ nguồn gốc, ý 
nghĩa của địa danh Đông Xuyên và các địa danh 
liên quan ở tỉnh An Giang. 
2. DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN 
CỨU 
2.1 Dữ liệu nghiên cứu 
Dữ liệu nghiên cứu được thu thập và xử lý từ các 
nguồn chủ yếu như sau: (1) Từ các bộ sách được 
biên soạn dưới triều Nguyễn như: Đại Nam nhất 
thống chí, Gia Định thành thông chí, v.v; (2) 
Từ các bản đồ được người Pháp vẽ và ấn hành 
dưới thời Nguyễn và thời Pháp thuộc như An Nam 
đại quốc họa đồ (1838); Bản đồ Nam Kỳ lục tỉnh 
(1863); Bản đồ tỉnh Long Xuyên (1901); (3) Từ 
các kết quả nghiên cứu, số liệu thống kê, và các 
nguồn thông tin tư liệu khác dưới dạng văn bản, 
số liệu, bản đồ, hình ảnh, v.v 
2.2 Phương pháp nghiên cứu 
2.2.1 Phương pháp khảo sát thực địa 
Các cuộc khảo sát thực địa được thực hiện tại TP 
Long Xuyên, huyện Thoại Sơn và một số địa bàn 
khác ở tỉnh An Giang để quan sát, phỏng vấn, thu 
thập, và xử lý các dữ liệu thực tế, so sánh đối 
chiếu với các tư liệu, văn bản, bản đồ. Qua đó, 
làm rõ các vấn đề liên quan đến các địa danh ở 
Long Xuyên nói riêng và tỉnh An Giang nói 
chung. 
2.2.2 Phương pháp từ nguyên học 
Từ nguyên học là phương pháp truy tìm hình thức 
từ ngữ nguyên gốc của địa danh. Để có thể phục 
nguyên địa danh, trước hết phải vận dụng kiến 
thức về ngôn ngữ học (từ vựng, ngữ âm, ngữ 
pháp) kết hợp với những kiến thức liên quan khác 
để giải mã cho tên gọi địa danh, tức là phục hồi từ 
nguyên của địa danh. Nghiên cứu này tập trung 
làm rõ mối quan hệ giữa tên gọi “Long Xuyên” 
với “Đông Xuyên”. Từ đó đã xác định “Đông 
Xuyên” là từ nguyên của “Long Xuyên”. 
2.2.3 Phương pháp địa lý học lịch sử 
Địa lý học lịch sử là phương pháp nghiên cứu 
nhằm làm rõ những thay đổi về không gian địa lý 
qua các thời kỳ lịch sử. Nghiên cứu nàyvận dụng 
phương pháp địa lý học lịch sử để làm rõ sự ra đời 
của thủ Đông Xuyên thời chúa Nguyễn Ánh và 
những thay đổi của địa danh Đông Xuyên qua các 
thời kỳ lịch sử về địa bàn, ranh giới, cấp độ hành 
chính và tên gọi như chợ Đông Xuyên, chợ Long 
Xuyên, hạt Long Xuyên, tỉnh Long Xuyên, tỉnh lỵ 
Long Xuyên, thị xã Long Xuyên, v.v... 
2.2.4 Phương pháp tiếp cận liên ngành 
Địa danh là đối tượng nghiên cứu liên quan đến 
nhiều lĩnh vực khoa học. Vì vậy, tiếp cận liên 
ngành là phương pháp thích hợp và hiệu quả để 
nghiên cứu địa danh. Nghiên cứu này tiếp cận địa 
danh Đông Xuyên và Long Xuyên dưới các khía 
cạnh: Sử học, ngôn ngữ học, địa lý học, v.v để 
giải quyết những vấn đề liên quan đến các địa 
danh tại địa bàn nghiên cứu. 
3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 
3.1 Khái quát sự hình thành ... inh nằm ở phía đông sông Ba Rạch”. Sau 
AGU International Journal of Sciences – 2020, Vol. 25 (2), 1 – 11 
7 
khi lập thủ Đông Xuyên thì sông Ba Rạch cũng 
được gọi là sông Đông Xuyên, ngày nay là sông 
Long Xuyên. 
Năm 1868, tên gọi “Long Xuyên” chính thức trở 
thành địa danh hành chính khi chính quyền Pháp 
lập ra hạt thanh tra Long Xuyên. Lý giải về sự 
biến đổi tên gọi từ “Đông Xuyên” thành “Long 
Xuyên” có thể nêu ra một số quan điểm như sau: 
Quan điểm thứ nhất cho rằng: Tên gọi “Long 
Xuyên” ở An Giang bắt nguồn từ tên gọi “Long 
Xuyên đạo” ở xứ Cà Mau do Mạc Thiên Tứ đặt ra 
năm 1757. Sách Monographie de la province de 
Long-xuyen (Chuyên khảo tỉnh Long Xuyên) do 
Pháp xuất bản tại Sài Gòn năm 1905 có viết: 
Một đồn, dự kiến gồm các đội quân lấy từ 
Camau [Cà Mau] để chống lại người Cam-bốt 
được xây dựng ở Binh-duc [Bình Đức], tại cửa 
rạch Long-Xuyên. Công trình này được gọi là 
Thu-thao-don [Thủ Thảo đồn] và đạo quân 
nhỏ đó được gọi là Long-xuyen-dao [Long 
Xuyên đạo]. 
(Trích trong Trần Hoàng Vũ, 2019, tr. 40). 
Có thể thấy rằng, đồn binh tại cửa rạch Long 
Xuyên, được lập dưới thời chúa Nguyễn Ánh, đã 
có tên là thủ Đông Xuyên. Vì vậy, nếu thủ Đông 
Xuyên (Thủ Thảo đồn) huy động lực lượng từ 
“Long Xuyên đạo” mà dùng tên gọi chung là đạo 
Long Xuyên cho cả một vùng từ Cà Mau đến 
Đông Xuyên thì cũng chỉ tồn tại trong thời gian 
ngắn dưới thời chúa Nguyễn Ánh, khi mà vùng 
đất này còn hoang vu, dân cư thưa thớt. Đến triều 
Nguyễn, khi hệ thống hành chính đã được phân 
định rõ ràng thì cách gọi như vậy không thể tồn 
tại. Trên thực tế, triều Nguyễn chỉ sử dụng tên gọi 
Long Xuyên cho xứ Cà Mau (tỉnh Hà Tiên), mà 
không dùng tên gọi này cho xứ Đông Xuyên (tỉnh 
An Giang). 
Quan điểm thứ hai cho rằng: Vùng Miệt Thứ 
(thuộc huyện Long Xuyên, tỉnh Hà Tiên dưới 
triều Nguyễn) đón nhận người từ Đông Xuyên, cù 
lao Ông Chưởng, Chợ Mới dồn xuống lập nghiệp, 
hoặc tham gia nghĩa quân chống Pháp. Sau này họ 
quay về nơi chôn nhau cắt rốn mang theo cả địa 
danh Long Xuyên (Trích trong Chau Mô Ni Sóc 
Kha, 2019, tr. 60). 
Có thể thấy rằng, quan điểm này là chủ quan và 
thiếu căn cứ. Trên thực tế thường diễn ra điều 
ngược lại, nghĩa là khi người dân di cư đến một 
vùng đất mới thì họ lấy tên quê hương mình đặt 
cho nơi họ đến; chứ không có chuyện người ta 
đến nơi nào đó ở một thời gian, khi quay về thì lại 
đổi tên “nơi chôn nhau cắt rốn” của mình. Thực 
ra, nếu có người nào quay về thì cũng chỉ là thiểu 
số mà thôi. Không thể tin rằng những người “cố 
cựu” (đa số) lại theo những người “hồi hương” 
(thiểu số) để đổi tên quê hương mình. 
Quan điểm thứ ba cho rằng: Chữ “long” trong tên 
gọi “Long Xuyên” là thành tố Hán Việt, trong 
trường hợp này có nghĩa là “các con sông họp lại, 
gặp nhau”. Như vậy, địa danh “Long Xuyên” là 
một địa danh hành chính, được chính quyền đặt, 
để chỉ một vùng đất có nhiều sông rạch gặp nhau 
(Huỳnh Công Tín, 2019, tr. 105). 
Quan điểm này cũng khó chấp nhận, bởi địa danh 
“Đông Xuyên” được lập ra từ thời chúa Nguyễn 
Ánh (mà sau đó chúa Nguyễn Ánh lên làm vua 
mở đầu triều Nguyễn) nên là một tên gọi có ý 
nghĩa, đã ăn sâu trong ý thức người dân và quan 
lại nhà Nguyễn. Vì vậy, không thể ngẫu nhiên mà 
chính quyền nhà Nguyễn thay bằng một tên gọi 
Hán Việt khác. Hơn nữa, sử sách triều Nguyễn 
không hề ghi chép về việc đặt ra tên gọi “Long 
Xuyên” ở tỉnh An Giang. 
Nếu cho rằng, chính quyền Pháp đặt ra tên gọi 
“Long Xuyên” theo nghĩa Hán Việt thì càng 
không có cơ sở. Bởi vì, khi thiết lập các đơn vị 
hành chính ở Nam Kỳ, người Pháp rất lúng túng 
trước tình trạng các địa danh thường có 2 tên: Mỹ 
danh (tên do triều đình đặt), tục danh (tên do dân 
gian đặt). Để chấm dứt tình trạng này, ngày 
27/2/1868, Thống soái Nam Kỳ De Lagrandière 
cho lập một ủy ban điều tra và chủ trương thống 
nhất sử dụng tên gọi dân gian (tục danh) cho các 
địa danh hành chính (Dương Văn Triêm, 2019, tr. 
18). 
AGU International Journal of Sciences – 2020, Vol. 25 (2), 1 – 11 
8 
Quan điểm thứ tư cho rằng: sự thay đổi từ “Đông 
Xuyên” thành “Long Xuyên” là do biến âm, mà 
“Đông Xuyên” là từ nguyên (tên gốc) của “Long 
Xuyên”. Quan điểm này lại chia ra hai trường 
hợp: (1) Người Pháp phát âm “Đông Xuyên” 
thành “Long Xuyên”; (2) Người dân địa phương 
đọc trại “Đông Xuyên” thành “Long Xuyên”. 
Nhà văn Sơn Nam, khi bàn về tên gọi Long 
Xuyên, đã cho rằng: 
Chợ Đông Xuyên, mà lúc đầu công văn chính 
thức Pháp vẫn gọi, đổi ra Long Xuyên vào thời 
điểm nào, chẳng rõ; điều chắc chắn là năm 
1873 đã gọi là Long Xuyên, qua báo cáo của 
chủ tỉnh về cuộc khởi nghĩa của Trần Văn 
Thành (1867-1873) Sự thay đổi này có lẽ do 
quan cai trị Pháp khi phát âm: Đông Xuyên 
giống như Long Xuyên. 
(Sơn Nam, 2004, tr. 269). 
Còn tác giả Nguyễn Hữu Hiệp lại cho rằng: Sự 
xuất hiện địa danh Long Xuyên là sự nói trại từ 
Đông Xuyên, là sự nói đớt “đ” thành “l”. Ví 
dụ,“đi đứng đông đảo” thành “li lứng lông lảo”, 
“Đông Xuyên” thành “Long Xuyên” (Trích trong 
Chau Mô Ni Sóc Kha, 2019, tr. 61). 
Căn cứ vào các bản đồ xuất bản trong các năm 
1838, 1863, và 1901 thì thấy rằng người Pháp 
phân biệt rất rõ các tên gọi “Đông Xuyên” và 
“Long Xuyên”, cụ thể như sau: 
Trong An Nam đại quốc họa đồ (Bản đồ nước An 
Nam) do giám mục người Pháp Jean-Louis Taberd 
(1794 - 1840) xuất bản năm 1838 có ghi rõ địa 
danh “Đông Xuyên” bằng chữ Quốc ngữ với đầy 
đủ dấu tiếng Việt dọc theo sông Đông Xuyên, nay 
là sông Long Xuyên (Hình 1). 
Hình 1. Trích An Nam đại quốc họa đồ (Taberd, 1838) 
Nguồn: https://www.flickr.com/photos/13476480@N07/23050642969 
Trong bản đồ Nam Kỳ lục tỉnh (Basse-
Cochinchine) do Pháp ấn hành năm 1863 (khi đó 
3 tỉnh miền Đông đã nhượng cho Pháp, nhưng 3 
tỉnh miền Tây vẫn thuộc nhà Nguyễn) có ghi chữ 
“Cho Long Xuyen” (Chợ Long Xuyên) tại vị trí TP 
Long Xuyên ngày nay và chữ “Dong Xuyen 
(Huyen)” (Huyện Đông Xuyên) tại vị trí thị xã Tân 
Châu ngày nay (Hình 2). 
AGU International Journal of Sciences – 2020, Vol. 25 (2), 1 – 11 
9 
Hình 2. Trích bản đồ Nam Kỳ lục tỉnh, 1863 
Nguồn: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/NamKy1863.jpg 
Trong bản đồ tỉnh Long Xuyên do Pháp xuất bản 
năm 1901, chữ “Long Xuyen” được ghi không có 
dấu, nhưng các chữ: “Định Thanh” (Định Thành), 
“Định Phươc” (Định Phước), “Định Hoa” (Định 
Hòa), “Định My” (Định Mỹ), ghi bằng chữ “Đ” 
rất rõ (Hình 3). 
Hình 3. Trích bản đồ tỉnh Long Xuyên, 1901 
Nguồn: https://www.wikiwand.com/vi/Long_Xuy%C3%AAn_(t%E1%BB%89nh) 
Như vậy, có thể khẳng định rằng, người Pháp 
không phát âm hoặc ghi âm nhầm “Đông Xuyên” 
thành “Long Xuyên”. Điều đó có nghĩa là, người 
dân địa phương đã đọc trại “Đông Xuyên” thành 
“Long Xuyên”. Tuy nhiên, có hai vấn đề đặt ra: 
Người nào có cách đọc trại như vậy? Cách đọc 
này có trở thành phổ biến ở vùng này hay không? 
Tại Hội thảo khoa học “Lịch sử 230 năm từ thủ 
Đông Xuyên đến TP Long Xuyên”, Tiến sĩ Ngô 
Quang Láng – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch 
sử tỉnh An Giang cho rằng: Người Hoa thường 
phát âm “đ” thành “l” nên “Đông Xuyên” được 
gọi là “Long Xuyên” (Ngô Quang Láng, ý kiến cá 
nhân, ngày 19 tháng 4, 2019). 
AGU International Journal of Sciences – 2020, Vol. 25 (2), 1 – 11 
10 
Theo Trần Thị Ngọc Giàu (2019), từ giữa thế kỷ 
XVII đến giữa thế kỷ XIX người Hoa có bốn lần 
di cư lớn vào Nam Bộ, trong đó có Long Xuyên. 
Vì vậy, ở Long Xuyên có số lượng người Hoa 
sinh sống rất đông. Đa số người Hoa Long Xuyên 
làm nghề buôn bán và tiểu thủ công. Đặc biệt, sau 
khi Thoại Ngọc Hầu tổ chức đào sông Đông 
Xuyên thông với Rạch Giá thì chợ Đông Xuyên 
trở thành đầu mối giao lưu hàng hóa lớn, ghe 
thuyền đến mua bán tấp nập, người Hoa tụ tập về 
đây làm ăn buôn bán ngày càng đông đúc. 
Đáng lưu ý, khi cuộc xâm chiếm Nam Kỳ sắp kết 
thúc, thực dân Pháp đã mở cửa cho người Hoa từ 
Trung Quốc di cư vào Nam Kỳ để làm công cụ 
tay sai cho chúng. Khi di cư đến đây, người Hoa 
đã nhanh chóng thâu tóm hoạt động kinh doanh 
thương mại. Trong báo cáo Hội đồng Quản hạt 
Nam Kỳ năm 1880 của người Pháp có ghi: 
“Người Hoa đã định cư trong xứ, nắm trong tay 
những thương điếm chính” (Trích trong Trần Thị 
Ngọc Giàu, 2019, tr. 140). 
Từ đó có thể khẳng định: (1) Do cách phát âm “đ” 
thành “l” nên người Hoa gọi chợ Đông Xuyên là 
Long Xuyên; (2) Do người Hoa có dân số đông và 
có vai trò nổi bật trong hoạt động kinh doanh 
thương mại ở chợ Đông Xuyên nên khi họ gọi chợ 
này là Long Xuyên thì nhiều người khác cũng gọi 
theo; (3) Người Pháp đã ghi nhận tên gọi chợ 
Long Xuyên trong bản đồ Nam Kỳ năm 1863, 
trước khi quân Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam 
Kỳ (1867). 
Năm 1868, chính quyền Pháp đã lấy tên chợ Long 
Xuyên để đặt cho hạt thanh tra Long Xuyên. Sách 
Monographie de la province de Long-xuyen xuất 
bản tại Hà Nội năm 1924 viết: 
Năm 1868, Thống đốc nhận thấy được tầm 
quan trọng của ‘Chợ Long Xuyên’, là cửa ngõ 
vào Rạch Giá, đã quyết định thành lập một hạt 
thanh tra cho tất cả các làng của tỉnh Châu 
Đốc, từ vị trí phía dưới Vàm Nao đến giáp 
ranh các hạt thanh tra Rạch Giá, Cần Thơ, và 
Sa Đéc. 
(Trích trong Dương Văn Triêm, 2019, tr. 18). 
4. KẾT LUẬN 
Vùng đất Long Xuyên ở An Giang được hình 
thành trong quá trình khẩn hoang lập ấp của người 
Việt ở miền Tây Nam Bộ mà mở đầu là “thủ 
Đông Xuyên” dưới thời chúa Nguyễn Ánh. Đến 
triều Nguyễn, ở địa bàn này xuất hiện tên gọi 
“huyện Tây Xuyên”, nhưng tên gọi này đến nay 
hầu như không còn tồn tại. 
Sau khi Thoại Ngọc Hầu đốc suất đào sông Đông 
Xuyên thông với Rạch Giá để trở thành tuyến 
đường thủy gọi là “Đông Xuyên cảng đạo”, hoạt 
động giao lưu buôn bán ở vùng Đông Xuyên được 
đẩy mạnh, dẫn đến sự ra đời “chợ Đông Xuyên”, 
một đầu mối giao thương lớn trong vùng. 
Chợ Đông Xuyên thu hút nhiều người đến làm ăn 
buôn bán, nhất là người Hoa. Do cách phát âm 
của người Hoa (“đ” thành “l”) nên “chợ Đông 
Xuyên” dần dần được gọi là “chợ Long Xuyên”. 
Khi thực dân Pháp chiếm tỉnh An Giang, nhận 
thấy tầm quan trọng của vùng đất Long Xuyên, 
nhất là của chợ Long Xuyên nên đã lập ra hạt 
thanh tra Long Xuyên. Từ đó, Long Xuyên trở 
thành địa danh chính thức với các tên gọi như tỉnh 
Long Xuyên, thị xã Long Xuyên, và ngày nay là 
TP Long Xuyên. 
Có thể thấy rằng, địa danh “Đông Xuyên” có ý 
nghĩa rất quan trọng đối với TP Long Xuyên cũng 
như với tỉnh An Giang. Hiện nay, địa danh này 
vẫn còn được lưu giữ qua một số tên gọi như: 
Phường Đông Xuyên, khách sạn Đông Xuyên. Hy 
vọng rằng, cùng với “Long Xuyên”, tên gọi 
“Đông Xuyên” sẽ tiếp tục được bảo tồn và phát 
huy trong mọi mặt đời sống kinh tế, văn hóa, xã 
hội của TP Long Xuyên nói riêng và tỉnh An 
Giang nói chung. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
An Nam đại quốc họa đồ, 1838. Phụ bản của 
cuốn Từ điển Latin-An Nam (Dictionarium 
latino-anamiticum). Calcutta: Nhà xuất bản 
Oriental Lith. Press. Truy cập từ 
https://www.flickr.com/photos/13476480@N0
7/23050642969 
AGU International Journal of Sciences – 2020, Vol. 25 (2), 1 – 11 
11 
Bản đồ Nam Kỳ lục tỉnh, 1863. Truy cập từ 
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/comm
ons/3/3a/NamKy1863.jpg 
Bản đồ tỉnh Long Xuyên, 1901. Truy cập từ 
https://www.wikiwand.com/vi/Long_Xuy%C3
%AAn_(t%E1%BB%89nh) 
Chau Mo Ni Sóc Kha. (Tháng 4, 2019). Mạn đàm 
từ nguyên “Long Xuyên”. Bài tham luận tại 
hội thảo “Lịch sử 230 năm từ thủ Đông Xuyên 
đến TP Long Xuyên”, An Giang. 
Trịnh Hoài Đức. (2004). Gia Định thành thông 
chí (Lý Việt Dũng. Biên dịch). Biên Hòa: Nhà 
xuất bản Tổng hợp Đồng Nai. (Quyển sách 
gốc được xuất bản khoảng năm 1820). 
Trần Văn Đông. (Tháng 4, 2019). Địa chí hành 
chính TP Long Xuyên qua các thời kỳ lịch sử. 
Bài tham luận tại hội thảo “Lịch sử 230 năm từ 
thủ Đông Xuyên đến TP Long Xuyên”, An 
Giang. 
Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam. (2009). Lược sử 
vùng đất Nam Bộ (Xuất bản lần thứ 2; Vũ 
Minh Giang. Chủ biên). Hà Nội: Nhà xuất bản 
Thế giới. 
Trần Thị Ngọc Giàu. (Tháng 4, 2019). Tìm hiểu 
hoạt động kinh tế người Hoa Long Xuyên dưới 
thời Pháp thuộc (1868-1945). Bài tham luận 
tại hội thảo “Lịch sử 230 năm từ thủ Đông 
Xuyên đến TP Long Xuyên”, An Giang. 
Phan Văn Kiến. (Tháng 4, 2019). Duyên cách 
hành chính vùng đất Long Xuyên. Bài tham 
luận tại hội thảo “Lịch sử 230 năm từ thủ 
Đông Xuyên đến TP Long Xuyên”, An Giang. 
Nguyễn Bảo Kim. (Tháng 4, 2019). Lịch sử hình 
thành, phát triển từ thủ Đông Xuyên đến TP 
Long Xuyên hiện nay. Bài tham luận tại hội 
thảo “Lịch sử 230 năm từ thủ Đông Xuyên đến 
TP Long Xuyên”, An Giang. 
Ngô Quang Láng. (Ngày 19 tháng 4, 2019). Ý 
kiến phát biểu tại hội thảo “Lịch sử 230 năm 
từ thủ Đông Xuyên đến TP Long Xuyên”, An 
Giang. 
Sơn Nam. (2004). Tìm hiểu đất Hậu Giang và lịch 
sử đất An Giang. TP Hồ Chí Minh: Nhà xuất 
bản Trẻ. 
Nguyễn Liên Phong. (1909). Nam Kỳ phong tục 
nhơn vật diễn ca. Sài Gòn: Nhà xuất bản Đinh 
Thái Sơn. 
Quốc sử quán triều Nguyễn. (2006). Đại Nam 
nhất thống chí, tập 5. (Phạm Trọng Điềm. 
Biên dịch; Đào Duy Anh. Hiệu đính). Huế: 
Nhà xuất bản Thuận Hóa. (Quyển sách gốc 
được biên soạn thời Tự Đức và được xuất bản 
thời Duy Tân, khoảng năm 1910). 
Huỳnh Công Tín. (Tháng 4, 2019). Tên gọi TP 
Long Xuyên. Bài tham luận tại hội thảo “Lịch 
sử 230 năm từ thủ Đông Xuyên đến TP Long 
Xuyên”, An Giang 
Dương Văn Triêm. (Tháng 4, 2019). Địa giới 
hành chính Long Xuyên thời thuộc Pháp. Bài 
tham luận tại hội thảo “Lịch sử 230 năm từ thủ 
Đông Xuyên đến TP Long Xuyên”, An Giang. 
Nguyễn Đình Tư. (2016). Chế độ thực dân Pháp 
trên đất Nam Kỳ (1959-1954), tập 1. TP. Hồ 
Chí Minh: Nhà xuất bản Tổng hợp. 
UBND tỉnh An Giang, (2013). Địa chí An Giang. 
An Giang: UBND tỉnh xuất bản. 
UBND TP Long Xuyên. (2010). Lịch sử hình 
thành TP Long Xuyên. Truy cập tại 
t/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os
3j3oBBLczdTEwMLD383A09nx1ADT_OgQ
DMfA_2CbEdFAGcdssk!/ 
Trần Hoàng Vũ. (2017). Thoại Ngọc Hầu qua 
những tài liệu mới. TP. Hồ Chí Minh: Nhà 
xuất bản Tổng hợp.