Thiết kế kế bài giảng tâm lý học theo kỹ thuật dạy học hợp đồng

UED JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, HUMANITIES AND EDUCATION VOL.2, NO.4 (2012) 
130 
THIẾT KẾ KẾ BÀI GIẢNG TÂM LÝ HỌC THEO KỸ THUẬT DẠY HỌC 
HỢP ĐỒNG 
Bùi Văn Vân* 
TÓM TẮT 
Chuyển đổi hình thức đào tạo từ niên chế sang tín chỉ hệ thống hướng đến mục tiêu 
trung tâm là nâng cao chất lượng cho nền giáo dục đại học. Một trong những đặc điểm của đào 
tạo tín chỉ là tăng thời lượng sinh viên tự học, tự nghiên cứu có sự hướng dẫn, điều khiển của 
giảng viên, giảm thời lượng trên lớp của sinh viên. Kỹ thuật dạy học theo hợp đồng tạo điều 
kiện hình thành năng lực học tập độc lập, sáng tạo của người học, hiện thực hóa triết lý sinh 
viên tự học có điều khiển của giảng viên. Trong khuôn khổ bài báo, chúng tôi giới thiệu kỹ thuật 
dạy học theo hợp đồng trong dạy học Tâm lý học. 
Từ khóa: tâm lý học, tâm lý tuổi thiếu niên, kỹ thuật dạy học theo hợp đồng, tích cực. 
1. Đặt vấn đề 
 Dạy học theo hợp đồng là phương pháp tổ chức hoạt động học tập, trong đó sinh 
viên làm việc theo một gói các nhiệm vụ trong một khoảng thời gian nhất định. Sinh viên 
 được giao 1 hợp đồng trọn gói bao gồm các nhiệm vụ khác nhau: nhiệm vụ bắt buộc và 
nhiệm vụ tự chọn; hợp đồng được thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định; sinh viên 
chủ động xác định thời gian và thứ tự thực hiện các nhiệm vụ. Học theo hợp đồng có thể tổ 
chức hai hình thức: hợp đồng cá nhân và hợp đồng nhóm. Trong học theo hợp đồng các 
nhiệm vụ cần có đáp án và các phiếu hỗ trợ theo các mức độ. Đáp án và phiếu hỗ trợ chỉ 
cho phép người học nhận khi đã hoàn thành gói hợp đồng theo kí kết để đối chiếu, so sánh, 
trao đổi và đánh giá kết quả nhiệm vụ. [1] 
 Dạy học hợp đồng được thực hiện qua hai bước: Bước chuẩn bị: lựa chọn nội dung 
bài học phù hợp; xây dựng hợp đồng. Bước tổ chức hoạt động dạy học: giới thiệu bài học, 
giới thiệu hợp đồng, tổ chức cho SV kí và thực hiện hợp đồng, tổ chức trao đổi/chia sẻ kết 
quả học tập. 
 Ưu điểm của dạy học theo hợp đồng là cho phép phân hoá trình độ của SV; tăng 
cường tính độc lập; nâng cao ý thức trách nhiệm; hoạt động phong phú hơn Điều này 
sẽ khuyến khích được năng lực và hứng thú học tập, đảm bảo cho người học phát huy 
được năng lực. 
2. Nội dung 
Dưới đây là thiết kế bài giảng tâm lý học theo kỹ thuật dạy học hợp đồng 
Tên bài học: quan hệ thiếu niên với bạn bè và gia đình (2 tiết) [2] 
(Thuộc mục V. các đặc điểm nhân cách - bài 2: tâm lý học tuổi thiếu niên, học phần 
tâm lý lứa tuổi và sư phạm) 
I. Mục tiêu bài học 
1. Kiến thức: Hiểu được tầm quan trọng và ảnh hưởng của tình bạn; xác định được các 
mối quan hệ trong gia đình và ảnh hưởng của nó đối với nhận thức và hành vi của vị 
thành niên. 
2. Kỹ năng: Có kỹ năng từ chối, kỹ năng thuyết phục; biết cách đề nghị giúp đỡ từ 
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI, NHÂN VĂN VÀ GIÁO DỤC TẬP 2, SỐ 4 (2012) 
131 
những người xung quanh. 
3. Thái độ: Có thái độ tự chủ bản thân và hướng dẫn thiếu niên rèn luyện tự chủ; biết 
tôn trọng tình bạn; biết tôn trọng những ý kiến đóng góp của cha mẹ. 
II. Chuẩn bị 
1. Phương tiện, thiết bị: 
 Giáo viên: Các hợp đồng, các hình ảnh, tư liệu bài giảng, các tình huống, mẫu 
sản phẩm và mẫu báo cáo. Sinh viên: Tài liệu đọc, kịch bản đóng vai; Giấy A4, A0, 
băng keo dính. 
2. Phương pháp: Học theo hợp đồng, thảo luận nhóm, đóng vai, sơ đồ hóa. 
III. Hoạt động dạy – học 
Hoạt động 1: ôn kiến thứcc cũ và giới thiệu về bài mới 
Nội 
dung 
Hoạt động của giảng viên HĐ của SV 
Phương 
tiện 
Giới 
thiệu 
bài 
3 phút 
Câu hỏi để ôn kiến thức đã học: 
1. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự hình 
thành và phát triển tâm lý tuổi thiếu niên? 
2. Nguyên nhân nào là chủ yếu dẫn đến những 
khủng hoảng tâm lý lứa tuổi thiếu niên? 
SV nghe và 
trả lời các 
câu hỏi của 
GV. 
- Máy vi 
tính. 
- Máy 
chiếu. 
5 phút Câu hỏi vào bài mới: 
1. Có những MQH nào của thiếu niên cần 
nghiên cứu? 
2. Khi xảy ra những mâu thuẫn trong quan hệ 
của thiếu niên với bạn bè, cần giải quyết như 
thế nào? 
3. Khi cha mẹ có cách cư xử chưa đúng (áp đặt, 
ra lệnh), cần phải thể hiện cách ứng xử sao cho 
phù hợp? 
SV ghi lại 
câu hỏi. 
- Máy vi 
tính. 
- Máy 
chiếu. 
Hoạt động 2: nghiên cứu, ký kết hợp đồng 
Nội 
dung 
Hoạt động của giảng viên HĐ của SV 
Phương 
tiện 
1. Ký 
hợp 
đồng 
5 phút 
Giao hợp đồng cho từng SV 
- Hợp đồng gồm 3 gói NV bắt buộc và 2 NV tự 
chọn: 
NV 1: Tìm hiểu các MQH của thiếu niên 
NV 2: Tình bạn ở lứa tuổi thiếu niên. 
NV 3: Quan hệ của thiếu niên với cha mẹ. 
NV 4: Vẽ sơ đồ thể hiện mức độ gắn bó của các 
MQH giữa bản thân với bạn bè và gia đình; 
NV 5: Xây dựng một đề cương truyền thông cho cha 
mẹ để cải thiện mối quan hệ với con cái ở tuổi thiếu 
niên 
- Từng cá 
nhân nhận 
hợp đồng. 
- Quan sát, 
ghi nhận ND 
từng NV 
- Lựachọn 
nhiệm vụ và 
ký hợp đồng. 
- Máy vi 
tính 
- Máy 
chiếu 
- Hợp 
đồng (in 
sẵn) 
- Có các 
phiếu hỗ 
trợ. 
UED JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, HUMANITIES AND EDUCATION VOL.2, NO.4 (2012) 
132 
Hoạt động 3: thực hiện hợp đồng 
- Hợp đồng học tập 
Nội dung Hoạt động của giảng viên HĐ của SV Phương tiện 
2. Thực hiện 
hợp đồng 
- Trợ giúp cho cá nhân hoặc nhóm SV 
gặp khó khăn khi có yêu cầu. 
Thực hiện 
NV 
Phiếu NV, hỗ 
trợ, giấy, 
bút 
Hợp đồng : TÌNH BẠN VÀ QUAN HỆ VỚI GIA ĐÌNH 
Thời gian : 75 phút. Họ và tên......................................................................................... 
Nhiệm 
Vụ 
Nội dung 
Lựa 
chọn 
Nhó
m 
  
Đáp án 
 
Tự 
đánh 
giá 
   
1 Tìm hiểu các mối 
quan hệ của thiếu niên 
và ảnh hưởng của nó 
đối với sự phát triển 
nhân cách. 
  15’   
☺  
 
2 
Thiếu niên và bạn bè   30’   
☺  
 
3 Thiếu niên với gia 
đình 
  30’   
☺  
 
4 Vẽ sơ đồ biểu thị các 
mối quan hệ của bản 
thân với những cá 
nhân trong ga đình và 
bạn bè. 
  
01 
tuần 
   
☺  
 
5 Xây dựng đề cương 
bài truyền thông cho 
cha mẹ về tình bạn 
của con ở lứa tuổi 
thiếu niên. 
  
01 
tuần 
   
☺  
 
Tôi cam kết thực hiện theo đúng hợp 
đồng này 
 Sinh viên Giáo viên 
(Ký, ghi họ tên) (Ký, ghi họ tên) 
Đã hoàn thành Gặp khó khăn 
☺ Rất thoải mái  Tiến triển tốt 
 Bình thường  Nhiệm vụ bắt buộc 
 Không hài lòng  Nhiệm vụ tự chọn 
 Hợp đồng nhóm   Hợp đồng nhóm đôi 
 Thời gian tối đa Đáp án 
 Giáo viên chỉnh sửa  Chia sẻ với bạn 
 Hướng dẫn của giáo viên  HĐ cá nhân 
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI, NHÂN VĂN VÀ GIÁO DỤC TẬP 2, SỐ 4 (2012) 
133 
Hoạt động 4: thanh lý hợp đồng 
Nội dung Hoạt động của GV Hoạt động của SV Phương tiện 
3. Khai thác 
và chính xác 
hóa kiến 
thức 
(20 phút) 
- Dành ít phút cho 
SV tham quan sản 
phẩm. 
- Khai thác các sản 
phẩm có được từ hợp 
đồng. 
- Trưng bày các sản 
phẩm. 
- Tham quam sản phẩm 
nhóm bạn. 
- Ghi nhận, đối chiếu với 
kết quả 
- Phản hồi tích cực. 
- Máy vi tính 
- Máy chiếu 
- Hợp đồng (in sẵn) 
Nhiệm vụ 1: nghiên cứu các mối quan hệ của thiếu niên (15 ph) 
1. Mục tiêu: SV nhận biết được các mối quan hệ và ảnh hưởng của nó đó đối với bản thân 
2. Yêu cầu: Vẽ các vòng tròn đồng tâm với các yêu cầu sau: 
+ Vòng tròn trung tâm là chính bạn. 
+ Các vòng tròn xung quanh từ trong ra ngoài thể hiện mức độ quan trọng của các MQH từ nhiều đến ít. 
Nhiệm vụ 2: quan hệ với bạn bè (30 phút) 
1. Mục tiêu: Đề cao giá trị của tình bạn và ảnh hưởng của bạn bè đối với bản thân. 
2. Phương pháp thực hiện: 
BT 2.1. Đọc tình huống 2: Trung và Nam là hai người bạn thân. Nhà Trung nghèo, bố 
Trung mất sớm, mẹ bị bệnh nặng và Trung còn một đứa em đang đi học. Trung đang rất 
cần tiền để chữa bệnh cho mẹ. Biết được hoàn cảnh của Trung như vậy nên Nam đã rủ 
Trung lên biên giới vận chuyển thuốc lá lậu. 
Các nhóm tiến hành sắm vai theo yêu cầu sau: 
Nhóm 1: Cử một bạn đóng vai Trung, các bạn còn lại hỗ trợ Trung kĩ năng từ chối. 
Nhóm 2: Cử một bạn đóng vai Nam, các bạn còn lại hỗ trợ Nam kĩ năng thuyết phục. 
Nhóm 3,4: Quan sát, ghi chép. 
BT 2.2. Giáo viên cùng cả lớp thảo luận một số câu hỏi sau: 
- Em sẽ làm gì khi bị bạn rủ làm một việc không tốt? 
- Có ai có cách xử sự khác Trung không? 
- Nên từ chối như thế nào để vẫn giữ được tình bạn và giúp bạn từ bỏ ý định không đúng? 
BT 2.3. Học sinh kể về một số mẩu chuyện về sự ảnh hưởng tích cực của bạn bè. 
Phiếu hỗ trợ nhiệm vụ 2 [3] 
Bài tập 2.2: Để thương lượng thành công, bạn hãy: 
- Hãy nói rõ với bạn điều mình muốn (hoặc không muốn). 
- Nếu bạn ấy vẫn cố thuyết phục, hãy giải thích các lý do khiến mình quyết định như vậy. 
- Hãy nói rằng bạn hiểu cảm xúc của bạn khi bị từ chối, để họ thấy mình hiểu và quan 
tâm đến suy nghĩ của họ, nhưng không thay đổi ý kiến của mình. 
- Tìm một cách giải quyết khác mà hai bên cùng chấp nhận được (nếu có). 
- Nếu bạn ấy vẫn cố thuyết phục, hãy kiên quyết với quyết định của mình và ngừng thương lượng. 
- Bài đọc hỗ trợ (trong folder hỗ trợ nhiệm vụ 2) 
Nhiệm vụ 3 (30 phút) 
UED JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, HUMANITIES AND EDUCATION VOL.2, NO.4 (2012) 
134 
1. Mục tiêu 
- Biết được ảnh hưởng của gia đình đối với bản thân. 
- Cách giải quyết các mâu thuẫn với cha mẹ. 
2. Phương pháp thực hiện: 
+ Bước 1: GV đưa ra tình huống: Lan và Huệ là đôi bạn thân. Lan có bạn trai. Gần 
đây kết quả học tập của Lan sút kém. Có lần Lan nói với Huệ là Lan đã có quan hệ tình 
dục với bạn trai của mình. Huệ muốn giúp đỡ bạn. Mẹ Huệ biết chuyện và không muốn 
Huệ chơi với Lan nữa. Bà nói: “Chơi với Lan chỉ làm cho đầu óc con ngu tối mà thôi!”. 
+ Bước 2: Thảo luận giải quyết tình huống: Huệ nên thuyết phục mẹ như thế nào để 
mẹ hiểu, thông cảm và đồng tình, hỗ trợ Huệ tiếp tục chơi và giúp đỡ Lan. 
+ Bước 3: Thảo luận mở rộng vấn đề theo những câu hỏi sau: 
- Mỗi khi gặp rắc rối trong chuyện tình cảm bạn có thường tâm sự với bố mẹ không? 
- Gặp tình huống như trên theo bạn bố mẹ làm vậy là đúng hay sai? 
- Bạn sẽ làm gì để bố mẹ có thể tin tưởng mình? 
- Bạn mong muốn điều gì ở bố mẹ trong những tình huống như vậy? 
- Vì sao cha mẹ và con cái hay bất đồng quan điểm? Làm thế nào để giải quyết vấn đề đó? 
- Cha mẹ và con cái nên ứng xử với nhau như thế nào? 
Phiếu hỗ trợ nhiệm vụ 3 [3] 
Nhiệm vụ 4 (tự chọn) 
Em hãy vẽ sơ đồ thể hiện mức độ gắn bó của các mối quan hệ giữa bản thân với 
bạn bè và gia đình; và mối quan hệ giữa các cá nhân trong sơ đồ. 
Phiếu hỗ trợ nhiệm vụ 4 
 * Hướng dẫn cách vẽ sơ đồ: 
o Viết ra tên các cá nhân trong mối quan hệ gia đình và bạn bè 
o Vẽ các vòng tròn tương ứng với mỗi cá nhân 
o Vẽ các đường biểu thị MQH giữa bản thân với các cá nhân và MQH giữa các cá nhân đó. 
o Đánh dấu mức độ gắn bó của các MQH bằng các dấu gạch đè lên đường biểu thi quan hệ 
* Quy ước: + Mức độ thân thiết: (///) + Mức độ thân thiết vừa phải: (//) 
 + Mức độ không thân thiềt: (/) + Mức độ mâu thuẫn: không có vạch 
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI, NHÂN VĂN VÀ GIÁO DỤC TẬP 2, SỐ 4 (2012) 
135 
Nhiệm vụ 5 (tự chọn) 
Xây dựng đề cương bài truyền thông cho cha mẹ về tình bạn của con ở lứa tuổi thiếu niên. 
Phiếu hỗ trợ nhiệm vụ 5 [4] 
- Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi thiếu niên. 
- Vai trò của giao tiếp với bạn cùng tuổi đối với sự phát triển nhân cách ở lứa tuổi thiếu niên. 
- Những thái độ thường gặp của cha mẹ về tình bạn của thiếu niên. 
- Những sai lầm thường mắc của thiếu niên và của cha mẹ về tình bạn của thiếu niên. 
- Những cách giải quyết hiệu quả trong mối quan hệ của cha mẹ với thiếu niên về tình bạn. 
Phiếu đánh giá (nhiệm vụ 2) 
Tên bài ..............Môn/học:..........Phần................Lớp.................Họ tên:............................. 
Tiêu chí đánh giá Điểm 
Điểm 
đ/giá 
Nhận xét 
Nói rõ với bạn điều mình muốn (hoặc không muốn) 4 
Giải thích được các lý do để đưa ra quyết định 4 
Thể hiện sự đồng cảm khi đưa ra quyết định 4 
Tìm được cách giải quyết mà hai bên chấp nhận 4 
Giữ quyết định hoặc ngừng thương lượng nếu cố thuyết 
phục mình 
 4 
 Tổng cộng 20 
Đánh giá: Tốt (18-20 điểm) Khá (15-17,5 điểm) TB (10.5-14.5 điểm) Yếu (<10 điểm) 
Phiếu đánh giá (nhiệm vụ 3) 
Tên bài ..............Môn/học:..........Phần................Lớp.................Họ tên:............................. 
Tiêu chí đánh giá Điểm 
Điểm 
đ/giá 
Nhận xét 
Duy trì phương thức giao tiếp cởi mở với cha mẹ 4 
Có kế hoạch giao tiếp với cha mẹ 4 
Biết cách thể hiện suy nghĩ và mong muốn của bản 
thân mà không vô lễ với cha mẹ 
4 
Thực hiện các nguyên tắc giao tiếp với cha mẹ 4 
Biết tìm sự hỗ trợ 4 
 Tổng cộng 20 
Đánh giá: Tốt (18-20 điểm) Khá (15-17,5 điểm) TB (10.5-14.5 điểm) Yếu (<10 điểm) 
Phiếu đánh giá bài truyền thông (nhiệm vụ 5) 
Tên bài .............Môn/học:..........Phần................Lớp.................Họ tên:............................. 
Tiêu chí đánh giá Điểm 
Điểm 
đ/giá 
Nhận xét 
1. Hiểu biết về đối tượng 4 
UED JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, HUMANITIES AND EDUCATION VOL.2, NO.4 (2012) 
136 
Đảm bảo tính đa dạng của đối tượng 
 2. Mục tiêu 3 
Có khả năng thay đổi nhận thức, thái độ và hành vi của 
phụ huynh 
 3. Nội dung 8 
3.1. Đảm bảo tính khoa học, tính giáo dục 5 
3.2. Đảm bảo tính cập nhật, đa dạng phong phú 3 
 4. Hình thức 5 
4.1. Hình thức diễn đạt rõ ràng, dễ hiểu 2 
4.2. Tính hấp dẫn 3 
 Tổng cộng 20 
Đánh giá: Tốt (18-20 điểm) Khá (15-17,5 điểm) TB (10.5-14.5 điểm) Yếu (<10 điểm) 
3. Kết luận 
Áp dụng kỹ thuật dạy học hợp đồng góp phần quan trọng trong đổi mới phương pháp 
dạy học Tâm lý học, sẽ tích cực hóa được hoạt động nhận thức của người học, giúp họ 
chuyển từ cách học bị động sang chủ động, đáp ứng được các yêu cầu của đào tạo theo học 
chế tín chỉ. Kỹ thuật này đòi hỏi giảng viên có năng lực chuyên môn, nghiệp vụ , nắm vững 
kỹ thuật sử dụng và nhiều tâm huyết trong đổi mới phương pháp dạy học 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Trường đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng (2010), chương trình giáo dục đại học, 
ngành Tâm lý học. 
[2] Bộ Giáo dục và Đào tạo, Phương pháp và kỹ thuật dạy học hợp tác, dự án Việt – Bỉ, 2010 
[3]  
[4] Lê Văn Hồng (chủ biên) (1998), Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm, NXB 
Giáo dục, Hà Nội. 
DESIGN LESSON PLANS FOR PSYCHOLOGY ACCORDING TO CONTRACT 
BASED LEARNING TECHNIQUES 
Bui Van Van 
The University of Da Nang - University of Science and Education 
ABSTRACT 
Transformation of training from academic year training to credit training is mainly aimed 
at improving the quality of university education. One of the characteristics of the credit training is 
to increase the time for students’ self-study, self-research at home with the guidance and control 
of teachers and reduce students’ time in class. Contract-based learning techniques create 
favorable conditions for students to have the ability to learn independently and creativity and 
realize the philosophy of self-study guided by teachers. In the framework of this paper, we 
introduce contract-based learning techniques in teaching Psychology. 
Key words: psychology, teenage psychology, contract-based learning techniques, positive. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI, NHÂN VĂN VÀ GIÁO DỤC TẬP 2, SỐ 4 (2012) 
137 
*ThS. Bùi Văn Vân, Email: mastervanvan@yahoo.com, Khoa Tâm lý Giáo dục, 
Trường ĐHSP, Đại học Đà Nẵng.