Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học Ngữ văn lớp 9

Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
1/18 
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 
STT CHỮ VIẾT TẮT NỘI DUNG 
1 PPDH Phương pháp dạy học 
2 GV Giáo viên 
3 HS Học sinh 
4 SĐTD Sơ đồ tư duy 
5 THCS Trung học cơ sở 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
2/18 
MỤC LỤC 
PHẦN MỞ ĐẦU.................................................................................. 
1. Lý do chọn đề tài.............................................................................. 
2. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu....................................................... 
3. Phương pháp nghiên cứu.................................................................. 
NỘI DUNG ĐỀ TÀI 
 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ...................... 
1. Cơ sở lý luận..................................................................................... 
2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề................................................................ 
II. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY 
HỌC MÔN NGỮ VĂN LỚP 9 TRONG TRƯỜNG THCS . 
1. Thực trạng dạy và học Ngữ Văn lớp 9 trong nhà trường phổ 
thông, 
2. Khảo sát thực trạng học sinh trước khi thực hiện đề tài.. 
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CỤ THỂ ĐỂ DẠY HỌC NGỮ VĂN 
SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY ĐẠT HIỆU QUẢ. 
1. Trước hết giáo viên phải là người hiểu rõ vai trò của sơ đồ tư duy 
trong đổi mới phương pháp dạy học.. 
2. Sử dụng sơ đồ tư duy hỗ trợ quá trình dạy học.. 
IV: KẾT QUẢ THỰC HIỆN..................... 
KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ................................................................. 
1. Kết luận............................................................................................. 
2.Khuyến nghị...................................................................................... 
Trang 
3 
3 
5 
5 
6 
6 
6 
7 
9 
9 
10 
11 
11 
11 
15 
17 
17 
18 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
3/18 
PHẦN MỞ ĐẦU 
1.Lý do chọn đề tài 
Trong cuộc sống hàng ngày, đối với mỗi người chúng ta, ai cũng có rất 
nhiều điều cần ghi nhớ và suy nghĩ. Bất kể 1 hình ảnh nào bạn vô tình nhìn thấy 
hoặc một âm thanh, một giọng hát nào đó bạn nghe thấy, chúng đều được não bộ 
của ta ghi nhận và lưu trữ trong đó. Ngày qua ngày, khi chúng ta ngày càng tiếp 
thu thật nhiều thông tin thì não của chúng ta sẽ trở nên một mớ hỗn độn. Dần 
dần, những thông tin mới ghi nhận hoặc những thông tin có ấn tượng đặc biệt 
với chúng ta sẽ lấn át những thông tin mờ nhạt, khiến chúng ta thường xuyên 
xảy ra tình trạng nhìn một người hay một vật nào đó rất quen mà không thể nhớ 
ra được. Và vô số nguồn tài liệu học tập, nghiên cứu như: sách, tạp chí, báo, 
internet,rất phong phú. Thêm vào đó là sự phát triển mạnh mẽ của ngành công 
nghệ thông tin, chúng ta hàng ngày đang tiếp xúc với nguồn kiến thức mênh 
mông của thế giới trong mọi lĩnh vực. Để có thể thu nhận kiến thức khổng lồ đó 
một cách dễ nhất, chính xác nhất, đòi hỏi phải có một phương pháp tư duy khoa 
học. 
 Các em học sinh cũng vậy, mỗi ngày, các em đều phải đối mặt với vô số 
lượng kiến thức mới từ toán, lý, hóa, đến các môn học thuộc như lịch sử, địa 
lý,ngữ văn. Làm sao để có thể ghi nhớ toàn bộ kiến thức một cách rõ ràng, 
chuẩn xác mà không tốn quá nhiều thời gian cho việc ngồi học thuộc từng câu, 
từng chữ nhưng lại có thể khái quát được toàn bộ kiến thức và ghi nhớ lâu? Đó 
là vấn đề đặt ra cho những người làm công tác dạy học. Trong công tác dạy học 
nói chung và dạy học ngữ văn nói riêng, ngoài vấn đề truyền đạt kiến thức cho 
học sinh, giáo viên cần hướng học sinh đến một phương pháp học tập tích cực 
và chủ động để lĩnh hội tri thức, giáo viên cũng cần có phương pháp nghiên cứu 
để luôn cập nhật kịp thời tri thức của thế giới. Với “biển thông tin” như thế, để 
tiếp cận tốt cần có phương pháp giúp hệ thống lại những kiến thức đó. Việc xây 
dựng được một “hình ảnh” thể hiện mối liên hệ giữa các kiến thức, sẽ mang lại 
những lợi ích đáng quan tâm về các mặt: ghi nhớ, phát triển nhận thức, tư duy, 
óc tưởng tượng và khả năng sáng tạo 
 Trong mấy năm gần đây, việc dạy học ngữ văn trong nhà trường phổ 
thông đã có nhiều chuyển biến; thể hiện rõ nhất là yêu cầu chuyển từ dạy học 
nội dung sang dạy học phát triển năng lực. Theo hướng này, việc dạy học Ngữ 
văn trước mắt tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá. 
Vẫn là những nội dung dạy học cũ, vẫn là những tác phẩm cũ trong sách giáo 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
4/18 
khoa hiện hành, nhưng cần hướng dẫn học sinh đọc hiểu, phân tích, đánh giá 
theo cách thức mới. Từ việc thầy cô chủ yếu giảng văn, nói cho học sinh nghe 
cái hay, cái đẹp của tác phẩm theo nhận thức và cảm thụ của mình chuyển sang 
biết tổ chức hướng dẫn học sinh biết tự cảm thụ, tự tìm hiểu cái hay, cái đẹp của 
tác phẩm bằng sự cảm nhận của các em. Tư việc áp đặt những khuôn mẫu trong 
việc viết bài chuyển sang dạy cho học sinh biết cách thức tạo lập một văn bản 
đúng quy cách, có nội dung và biết diễn đạt , trình bày khoa học. Từ việc coi nhẹ 
nói và nghe chuyển sang yêu cầu rèn luyện cho học sinh biết nói tự tin, rõ ràng, 
mạch lạc, biết nghe chính xác, phản hồi linh hoạt, phù hợpNhững yêu cầu mới 
này thực sự là thách thức rất lớn đối với tất cả mọi giáo viên. 
 Thực tế cho thấy mỗi môn học có đặc trựng và thế mạnh riêng trong 
việc góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục nói chung. Ngữ văn là môn học công 
cụ nên nó có ưu thế nổi trội trong việc phát triển năng lực giao tiếp, năng lực 
ngôn ngữ. Ngoài ra Ngữ văn còn là môn học mang tính thẩm mĩ, nhân văn có ưu 
thế nổi trội trong việc giáo dục phẩm chất tinh thần đạo đức nhân cách người 
học thông qua thế giới hình tượng nhân vật và ngôn từ. Môn Ngữ văn góp phần 
hình thành và phát triển cho học sinh những ph ... ánh chính ( gồm 2 nhánh chính): phương pháp chọn sách; 
phương pháp đọc sách. Từ 2 nhánh chính này, tôi tiếp tục dẫn dắt HS để phát 
triển thêm các nhánh phụ: đó là các đơn vị kiến thức làm nổi bật từ khóa đã nêu 
ở nhánh chính. 
( Ảnh minh họa 1) 
Như vậy kết thúc bài học, tôi đã có sơ đồ tư duy trên bảng một cách khoa 
học, ngắn gọn rõ ràng và rất “ bắt mắt” bởi màu sắc và các đường cong. HS có 
thể tự “vẽ” vào vở của mình theo cách riêng hoặc ghi theo ý hiểu của các em. 
2-2. Dùng SĐTD để củng cố kiến thức sau mỗi tiết học . 
Trong phương pháp dạy học tích cực, hoạt động ứng dụng- bổ sung là 
thao tác cuối cùng sau khi tìm hiểu xong toàn bộ nội dung của tác phẩm. Tuy là 
phần việc cuối cùng chiếm khối lượng thời gian ít ỏi nhưng có vai trò quan 
trọng, cũng là một phần tạo nên sự hoàn thiện của một giờ lên lớp. 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
13/18 
Trong hoạt động này, giáo viên thường yêu cầu học sinh “củng cố” lại nội 
dung bài học nhằm khắc sâu kiến thức, để từ đó giáo viên chủ động cung cấp 
thêm thông tin, tư liệu để mở rộng kiến thức, hướng dẫn học sinh liên hệ, so 
sánh... giúp học sinh hiểu được bản chất, sâu sắc bài học. Có nhiều cách khác 
nhau để tổ chức hoạt động này cho phù hợp với đặc trưng kiểu bài, song củng 
cố, khắc sâu kiến thức một cách hệ thống nhất cho học sinh, tôi thường sử dụng 
Sơ đồ tư duy. 
Tôi yêu cầu học sinh hình dung lại, nhớ lại tiến trình bài dạy, kiến thức các em 
vừa được tiếp nhận. Từ đó, các em sẽ tự tạo lập một Sơ đồ tư duy cho mình hoặc 
cùng với nhóm mình tạo lập một Sơ đồ tư duy khái quát bài học ( trên giấy trắng 
khổ to hoặc trực tiếp trên bảng) . 
Ví dụ: Sau khi tôi dạy xong bài: Chiếc lược ngà- Tiết 72,73 Ngữ văn 9 
tập 1. Tôi chia lớp thành 2 nhóm, yêu cầu học sinh hệ thống khái quát lại nội 
dung trọng tâm bài học bằng sơ đồ tư duy trong thời gian 3 phút. Nhóm 1 khái 
quát về nhân vật bé Thu, nhóm 2 khái quát về nhân vật ông Sáu. ( Ảnh minh 
họa 2)) 
Có thể nói: Sử dụng Sơ đồ tư duy trong thời gian này sẽ phát huy được ở 
học sinh: khả năng ghi nhớ, khả năng tổng hợp, khả năng hệ thống hóa kiến 
thức, khả năng sáng tạoKết thúc bài giảng, thay vì phải ghi chép theo cách 
truyền thống, học sinh có thể tự “vẽ” bài học theo cách hiểu của mình với nhiều 
màu sắc và hình ảnh khác nhau. Đến tiết học sau, chỉ cần nhìn vào sơ đồ, các em 
có thể nhớ được những phần trọng tâm của bài học. 
2.3 Dùng SĐTD để củng cố kiến thức trong các bài ôn tập, đặc biệt là 
ôn luyện để thi vào lớp 10 THPT. 
Bài ôn tập, luyện tập, tổng kết giúp HS tái hiện lại các kiến thức đã học, 
hệ thống hóa các kiến thức được nghiên cứu rời rạc, tản mạn qua một số 
chương, bài hoặc một phần thành một hệ thống kiến thức có quan hệ chặt chẽ 
với nhau theo logic xác định. Từ các hệ thống kiến thức đó giúp HS tìm ra được 
những kiến thức cơ bản nhất và các mối liên hệ bản chất giữa các kiến thức đã 
thu nhận được để ghi nhớ và vận dụng chúng trong việc giải quyết các vấn đề 
học tập 
Cấu trúc các bài ôn tập, luyện tập, tổng kết trong sách giáo khoa đều có 
hai phần: kiến thức cần nắm vững và bài tập. Phần kiến thức cần nắm vững đã 
được tóm tắt trong SGK. Do đó khi dạy học các bài luyện tập, GV có thể yêu 
cầu từng HS (hoặc từng nhóm HS) tự lập SĐTD nội dung kiến thức cần nắm 
vững trước khi lên lớp. Sau đó trong giờ học, GV có thể thu một số SĐTD của 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
14/18 
một số HS để kiểm tra, hoặc có thể yêu cầu một nhóm đại diện trình bày SĐTD 
của nhóm mình. Với cách này sẽ rèn luyện cho HS khả năng tự học, tự tổng kết 
và hệ thống hóa kiến thức, đồng thời HS sẽ có nhiều thời gian để vận dụng kiến 
thức trong giờ luyện tập, giúp HS ghi nhớ tốt hơn và hiểu bài sâu hơn 
Ví dụ: Khi dạy bài Ôn tập về truyện Tiết 153 Ngữ văn 9 tập 2. Tôi yêu 
cầu học sinh chuẩn bị bài trước ở nhà hệ thống kiến thức bằng sơ đồ tư duy về 
các nội dung sau: giai đoạn sáng tác, tên tác giả, tác phẩm, nội dung và nghệ 
thuật chính. Sau đó các nhóm trình bày sự chuẩn bị của mình trên lớp ( Ảnh 
minh họa 3) 
Trong việc ôn luyện thi vào lớp 10 môn văn: với hệ thống các văn bản 
trong SGK kết hợp với khối lượng kiến thức kĩ năng đồ sộ, một số em học sinh 
khi nhìn thấy lượng kiến thức nhiều thì rất sợ và không biết bắt đầu học từ đâu. 
Có rất nhiều em đã từng áp dụng rất nhiều phương pháp để nhớ được kiến thức 
văn nhưng kết quả các em học trước quên sau, học được phần này thì quên phần 
trước đó, học được tác giả này, văn bản này thì quên tác giả văn bản kia. Hay có 
một số em chỉ nhớ được một thời gian ngắn sau thì quên mất. Việc sử dụng bản 
đồ tư duy vừa tiết kiệm được thời gian ôn luyện, củng cố kiến thức, vừa giúp các 
em chủ động, nắm vững kiến thức một cách hệ thống, khả năng ghi nhớ lâu hơn, 
đặc biệt vừa rèn khả năng ngôn ngữ, khả năng trình bày trước lớp một cách rõ 
ràng, mạch lạc. 
Trước khi ôn luyện đến tác phẩm văn học nào, tôi thường giao nhiệm vụ 
trước cho các em chuẩn bị bằng việc chia nhóm ( Hoặc hoạt động cá nhân) hệ 
thống bài học bằng sơ đồ tư duy, sau đó trình bày trước lớp. Việc làm này vừa 
giúp học sinh tự ôn lại các kiến thức trọng tâm, vừa hệ thống bài học một cách 
khoa học lại vừa phát huy được năng lực tư duy, năng lực ngôn ngữ ( trình bày 
trước lớp).. khả năng sáng tạo, hứng thúđồng thời GV không mất nhiều thời 
gian để ôn lại nội dung văn bản. Kết quả cho thấy cùng 1 văn bản nhưng mỗi 
nhóm lại thể hiện sơ đồ riêng rất sáng tạo. 
Ví dụ văn bản “ Sang thu”- Hữu Thỉnh ( Ảnh minh họa 4) 
Rõ ràng sử dụng sơ đồ tư duy khi dạy bài ôn tập có rất nhiều ưu điểm, 
thay bằng việc học thuộc lòng từng câu chữ trước khi đến lớp thì học sinh có thể 
chọn lọc từ ngữ, hình ảnh trọng tâm. Một điều dễ nhận thấy là khi tự mình thiết 
kế được sơ đồ tư duy với các hình ảnh và chi tiết có liên quan tới từ khóa trong 
bài học sẽ tự mình chiếm lĩnh kiến thức một cách nhanh nhất, khắc phục học tập 
thụ động, tạo hứng thú cho học sinh. Do vậy sơ đồ tư duy là một phương pháp 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
15/18 
cực kì hiệu quả trong việc tổng hợp, hệ thống hóa các kiến thức giúp các em 
nhớ nhanh, nhớ lâu, nhớ sâu. 
* Một số lưu ý học sinh khi sử dụng sơ đồ tư duy 
Màu sắc cũng có tác dụng kích thích bộ não như hình ảnh; tuy nhiên, học sinh 
cũng không cần phải sử dụng quá nhiều màu sắc, có thể chỉ cần dùng một hai 
màu nếu thích và muốn tiết kiệm thời gian. 
Ngoài ra, vẽ nhiều nhánh cong hơn là đường thẳng để tránh sự buồn tẻ, tạo sự 
mềm mại, cuốn hút. 
 Khi học sinh sử dụng những từ khóa riêng lẻ, mỗi từ khóa đều không bị ràng 
buộc, do đó nó có khả năng khơi dậy các ý tưởng mới, các suy nghĩ mới. 
 Trên đây là một số biện pháp nhằm tiến hành dạy học Ngữ văn lớp 9 sử 
dụng sơ đồ tư duy đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên GV cần xác định đúng trọng tâm, 
nội dung bài học, mục tiêu cần đạt về kiến thức,kĩ năng thái độ để vận dụng linh 
hoạt các cách sử dụng sơ đồ tư duy đã nêu vào từng tiết dạy học cụ thể để đạt 
hiệu quả cao nhất. 
IV. KẾT QUẢ THỰC HIỆN 
 Sau khi thực hiện đề tài, vận dụng trong thực tế dạy học ( Có so sánh và 
đối chứng), tôi nhận thấy đề tài của tôi đạt hiệu quả rõ rệt, cụ thể như sau: 
*. Đối với giáo viên: Bản thân tôi cũng như Giáo viên trong tổ nhóm 
chuyên môn đã nhận thức được vai trò tích cực của ứng dụng SĐTD trong hỗ trợ 
đổi mới phương pháp dạy học. Nhiều giáo viên đã biết sử dụng SĐTĐ để dạy 
bài mới, củng cố kiến thức bài học, tổng hợp kiến thức chương, phần. Chất 
lượng môn học được cải thiện rõ rệt thông qua chất lượng thi học sinh giỏi cấp 
huyện, thành phố và kết quả tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ văn. 
* Đối với học sinh: Học sinh hiểu bài nhanh hơn, hiệu quả hơn, hầu hết 
các em đã biết sử dụng SĐTD để ghi chép bài, tổng hợp kiến thức môn học. Một 
số HS yếu, kém đã biết dùng SĐTD ở mức đơn giản. Học sinh rất hào hứng 
trong giờ học ngữ văn, tỉ lệ học sinh chán nản, e ngại giảm đáng kể. Điều đặc 
biệt các em đã làm chủ được kiến thức, ngôn từ, cách hành văn cũng trở nên tự 
nhiên, mạch lạc hơn. Kĩ năng viết đoạn văn tốt hơn, đảm bảo đủ kiến thức, sáng 
tạo không còn tình trạng rập khuôn máy móc hay sao chép văn mẫu ( như trên 
đã trình bày) 
*. Kết quả cụ thể: 
- 57,2 % số học sinh thuộc bài và nhớ bài ngay trên lớp. 
- Số còn lại hiểu, nhớ nhưng chưa sâu. 
- 73,4% số học sinh hào hứng với môn học. 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
16/18 
Kết quả qua các kì thi ( có so sánh đối chứng) 
Trước khi thực hiện đề tài Sau khi thực hiện đề tài 
Năm học 2017-2018 Năm học 2018-2019 Năm học 
2019-2020 
HSG 
huyện 
HSG 
TP 
Điểm TB thi 
vào 10 môn 
văn 
HSG 
Huyện 
HSG 
TP 
Điểm TB 
thi vào 10 
môn văn 
HSG 
Huyện 
HSG 
TP 
2 em 0 6,34 2 em 2 em 7,01 2 em 1 em 
Giờ Văn vận dụng sơ đồ tư duy trở nên sinh động, hấp dẫn đối với học 
sinh, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học 
sinh được tăng cường khả năng ghi nhớ, phát triển được các năng lực: năng lực 
ngôn ngữ, năng lực tư duy , năng lực thẩm mĩ.., Học sinh ít phải ghi nhớ kiến 
thức một cách máy móc. Điều quan trọng hơn là HS phát huy được khả năng 
sáng tạo của mình, khả năng làm việc nhóm, khả năng trình bày một cách khoa 
học trước một vấn đề mang tính hình tượng. 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
17/18 
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 
1. Kết luận 
Dạy học theo sơ đồ tư duy mang tính khả thi cao vì có thể vận dụng được 
với bất kỳ điều kiện cơ sở vật chất nào của các nhà trường, có thiết kế trên giấy, 
bìa, bảng bằng cách sử dụng bút chì màu, phấn màu . Việc vận dụng sơ đồ tư 
duy trong dạy học sẽ dần hình thành cho học sinh tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn 
đề một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học. 
Trong dạy học, việc sử dụng sơ đồ tư duy huy động tối đa tiềm năng của 
bộ não, giúp học sinh học tập tích cực, hỗ trợ hiệu quả các phương pháp dạy 
học. . Khi học sinh thường xuyên tự lập sơ đồ tư duy sẽ phát triển khả năng 
thẩm mỹ từ việc thiết kế bố cục màu sắc, các đường nét, các nhánh sao cho đẹp, 
sắp xếp các ý tưởng khoa học, súc tíchVà đó chính là cách để học sinh “học 
cách học” trong giai đoạn hiện nay. 
Sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy sẽ khiến học sinh không phải tiếp 
nhận thông tin một cách thụ động mà trái lại các em phải động não, sáng tạo và 
ghi nhớ một cách logic những kiến thức đã học. Việc sử dụng sơ đồ tư duy cũng 
sẽ giúp cho học sinh có thể trình bày nội dung của bài học một cách khoa học. 
Bằng cách ghi chép kết hợp với việc sử dụng hình ảnh, đường nét, màu sắc, chữ 
viết học sinh sẽ tìm tòi đào sâu, mở rộng một ý tưởng, tóm tắt những ý chính của 
một nội dung, hệ thống hoá một chủ đề và khi tạo được một tác phẩm đẹp, ý 
tưởng hoàn chỉnh được giáo viên và các bạn ngợi khen các em sẽ cảm thấy phấn 
khởi và có hứng thú với bài học hơn. Các em khác cũng sẽ cố gắng tự hoàn thiện 
mình và điều quan trọng là các em biết cách tự ghi chép đầy đủ nội dung bài học 
để học ở nhà có thể trinh bày trước tập thể lớp và ghi nhớ lâu kiến thức bài học. 
Sơ đồ tư duy tối đa hoá được nguồn lực của cá nhân và tập thể, đặc biệt 
hữu ích trong các hoạt động nhóm. Mỗi thành viên đều rèn luyện được khả năng 
tư duy, kỹ năng thuyết trình và làm việc khoa học. Sử dụng sơ đồ tư duy giúp 
cho các thành viên hiểu được nội dung bài học một cách rõ ràng và hệ thống. 
Việc ghi nhớ cũng như vận dụng cũng sẽ tốt hơn. Chỉ cần nhìn vào sơ đồ tư duy, 
bất kỳ thành viên nào của nhóm cũng có thể thuyết trình được nội dung bài học. 
Cùng một nội dung nhưng mỗi học sinh có thể lập ra một sơ đồ tư duy theo cách 
của mình, chính vì vậy nó sẽ phát huy tối đa được khả năng sáng tạo của học 
sinh. 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
18/18 
2. Khuyến nghị 
Việc sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học mang lại hiệu quả tích cực, cải 
thiện tình trạng sao chép,học tủ, học vẹt. Tuy nhiên khi sử dụng phương pháp 
này giáo viên cần linh hoạt, sáng tạo, không nhất thiết bất cứ bài học nào cũng 
dạy học bằng sơ đồ tư duy. Nếu lặp đi lặp lại một hình thức sẽ làm giờ học nhàm 
chán. Hơn nữa sẽ làm mất đi đặc trưng của bộ môn nghệ thuật. 
Để phát huy tối đa vai trò của nó thì giáo viên thường với vai trò là người 
hướng dẫn, hỗ trợ, học sinh chính là chủ thể chủ động chiếm lĩnh tri thức và 
trình bày theo cách hiểu của mình. 
Tăng cường hoạt động nhóm để phát huy trí tưởng tượng,óc sáng tạo của 
từng thành viên trong nhóm. 
Sử dụng sơ đồ tư duy trong việc dạy ôn thi vào lớp 10 môn Ngữ văn thực 
sự hiệu quả, rất mong được phòng giáo dục triển khai rộng rãi trong các trường 
THCS để áp dụng, nâng cao chất lượng thi tuyển sinh vào lớp 10 trong toàn 
huyện. 
 Trên đây là những kinh nghiệm của tôi khi thực hiện đề tài. Tôi xin cam 
đoan đề tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong 
giờ dạy học ngữ văn lớp 9” là do tôi thực hiện, xuất phát từ lý luận và thực tiễn 
dạy học của Trường tôi. Nếu sai Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
19/18 
 Ảnh minh họa 1: Sử dụng SĐTD trong dạy học bài mới 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
20/18 
Ảnh minh họa 2: Sử dụng SĐTD trong việc củng cố nội dung bài học 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
21/18 
Ảnh minh họa 3: Sử dụng SĐTD trong việc dạy tiết ôn tập 
Đề tài:“ Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng sơ đồ tư duy trong giờ dạy học 
ngữ văn lớp 9” 
22/18 
Ảnh minh họa 4: Sử dụng SĐTD trong việc dạy ôn thi vào lớp 10