Hội chứng chuyển hóa ở bệnh nhân tăng huyết áp nữ trên 45 tuổi tại bệnh viện C Đà Nẵng

 HỘI NGHỊ TIM MẠCH TOÀN QUỐC LẦN THỨ 12
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN 
 TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI
 TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 TS.BS. VÕ THỊ HÀ HOA
 ThS.BS. ĐẶNG VĂN TRÍ
 ĐẶT VẤN ĐỀ
 Hội chứng chuyển hóa (HCCH) là một trong những vấn
đề sức khỏe cộng đồng được quan tâm nhất hiện nay.
Theo Hiệp hội đái tháo đường Thế giới (IDF) HCCH là
tập hợp những YTNC của hai đại dịch lớn đó là bệnh tim
mạch và ĐTĐ týp 2 ảnh hưởng đến chất lượng sống con
người và tốn kém đáng kể ngân sách về y tế toàn dân
của nhiều nước trên thế giới.
Những đối tượng có HCCH thường có nguy cơ bị tai
biến tim mạch gấp ba lần và có nguy cơ tử vong gấp hai
lần so với những người không bị hội chứng này.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 ĐẶT VẤN ĐỀ (tt)
 Eskil Kylin (1920), người Thụy Điển đề xuất một hội
 chứng bao gồm “ THA, tăng glucose và tăng acid uric”
 Vague (1947) cho rằng béo phì dạng nam là loại béo
 phì thường phối hợp với những rối loạn chuyển hóa đó
 là ĐTĐ týp 2 và bệnh tim mạch.
 Gerald Reaven (1988) giới thiệu lại khái niệm hội
 chứng X bao gồm các YTNC như THA, bất thường dung
 nạp glucose, tăng triglyceride (TG), giảm HDL-C.
 Stout đề nghị hội chứng đề kháng insulin vì muốn nhấn
 mạnh nguyên nhân trực tiếp trong BMV và nguyên nhân
 của các tiêu chí trong HCCH.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 ĐẶT VẤN ĐỀ (tt)
 Nghiên cứu HCCH ở bn sau 45 tuổi vẫn là vấn đề thời
 sự được Y học quan tâm bởi tính phổ biến và hậu quả
 nặng nề của nó.
 Từ thực tế đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài
 “Hội chứng chuyển hoá ở bệnh nhân tăng huyết áp nữ
 trên 45 tuổi đến khám tại Bệnh viện C Đà Nẵng” với hai
 mục tiêu:
 - Xác định tỉ lệ và đặc điểm của HCCH ở bệnh
 nhân nữ trên 45 tuổi có tăng huyết áp.
 - Khảo sát mối liên quan của tăng huyết áp với
 các yếu tố của HCCH.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 Đối tƣợng nghiên cứu
 Khảo sát 532 bn nữ trên 45 tuổi đến khám và điều
trị tại khoa tim mạch Bệnh viện C Đà Nẵng từ tháng
5/2008 đến tháng 5/2010, có 372 bn THA và 160 bn
không THA.
Phƣơng pháp nghiên cứu
 * Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang.
 * Thu thập số liệu:
Bước 1: Hỏi bệnh sử, hỏi tiền sử lập phiếu nghiên cứu.
Bước 2: Tiến hành thăm khám lâm sàng.
Bước 3: Làm các xét nghiệm.
 HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU (tt)
Tiêu chuẩn HCCH theo NCEP – ATP III khi ít nhất từ 3
thành tố trở lên; và bắt buộc có THA ở nhóm nghiên cứu
Vòng eo : > 88cm (Châu Á-Thái bình dương 80 cm).
TG : ≥ 1.7mmol/l (150mg/dl).
HDL-C : < 1.29mmol/l (50mg/dl).
Huyết áp: 130/85 mmHg, hoặc đang điều trị huyết áp.
Đường huyết: 5.6 mmol/L (100mg/dl).
Phân loại THA ở người trưởng thành theo JNC VII (2003)
Chỉ số BMI tiêu chuẩn chẩn đoán béo phì theo của
ASEAN (áp dụng cho người châu Á trưởng thành).
Xử lý số liệu theo SPSS 13.0 (p< 0,05 có YNTK)
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
 Bảng 1: Tần suất HCCH ở 372 bn THA nữ trên 45 tuổi
 THA Không THA
 Đặc điểm p
 n % n %
 Có HCCH 181 48,7 24 15,0
 Không < 0,01
 191 51,3 136 85,0
 HCCH
 Tổng 372 100 160 100
 Kết quả có 181 người có HCCH, chiếm tỷ lệ 48,7%.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 Theo Châu Ngọc Hoa nghiên cứu ở 632 phụ nữ mãn
kinh tần suất HCCH là 27,8%
 Các nghiên cứu nước ngoài ở phụ nữ mãn kinh thì tỷ
lệ HCCH chiếm khoảng 35,9% và tăng dần sau mãn
kinh.
 Tần suất HCCH ở phụ nữ trên 45 tuổi có THA cao
hơn so với quần thể chung.
 Theo Nguyễn Công Khẩn – Viện Dinh dưỡng VN
khoảng 20% số người Việt Nam ở tuổi trưởng thành bị
HCCH, còn các nước phương Tây tỷ lệ này khoảng 24%.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 49.7
 50
 36.5
 40
 30
 20 13.8
 10
 0
 45 - 54 55 - 64 >= 65
 Biểu đồ 1: Tỷ lệ % HCCH theo độ tuổi (n = 181).
 Tần suất HCCH tăng theo tuối
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
  NC Procam ở 7189 nữ (16 - 65t) HCCH 21,6%
 (46 - 55) và 27,1% (56 - 65)
  NC Van Hate ở 1338 bn trên 40t HCCH 27% (40
 - 50) và 34% (60 - 70)
  NC Châu Ngọc Hoa tần suất HCCH theo tuổi lần
 lượt là 18,2% (45 - 54); 39,8% (55 - 64) và 52% trên
 65 tuổi
 Tần suất HCCH tăng theo tuối
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
Bảng 2: Đặc điểm chung của nhóm có HCCH (n = 181)
 Chỉ số Kết quả
 Tuổi 65,2 10,2
 Huyết áp tâm thu (mmHg) 132,6 12,3
 Huyết áp tâm trương (mmHg) 76,9 7,2
 Vòng bụng (cm) 86,7 6,3
 BMI (kg/m2) 24,4 2,4
 Glucose (mmol/l) 6,94 2,89
 Triglycerit (mmol/l) 2,56 1,30
 HDL-c (mmol/l) 1,22 0,37
 Các chỉ số đều cao hơn giá trị bình thường.
 HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 62.4
 3 yếu tố
 4 yếu tố
 5 yếu tố
 33.7
 3.9
Biểu đồ 2: Tỷ lệ % số các yếu tố cấu thành HCCH (n = 181)
Châu Ngọc Hoa bn có 3 yếu tố của HCCH chiếm tỷ lệ
cao nhất (72%), và có 28% bn có 4 yếu tố của HCCH.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 Bảng 3: HCCH của giai đoạn THA theo JNC VII
 Phân giai đoạn huyết áp THA
 theo JNC VII n %
 Tiền THA
 110 60,8
(HATT 130-139 mmHg hoặc HATTr 80-89 mmHg)
 THA giai đoạn I
 61 33,7
(HATT 140-159 mmHg hoặc HATTr 90-99 mmHg)
 THA giai đoạn II
 10 5,5
 (HATT 160 mmHg hoặc HATTr 100 mmHg)
 Tổng cộng 181 100
 Có 60,8% bn ở giai đoạn tiền THA
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
  Điều đáng lưu ý là chúng tôi thấy có 60,8% bn có
 HCCH ở giai đoạn tiền THA (theo JNC VII)
  Điều này nói lên tầm quan trọng của việc phát
 hiện sớm và kiểm soát THA ở phụ nữ trên 45 tuổi
 để hạn chế tiến triển HCCH.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 50 47
 40
 27.6
 30 24.9 < 18.5
 18.5 - 22.9
 20 23 - 24.9
 >= 25
 10 0.6
 0
 = 25
 Biểu đồ 3: Tỷ lệ % phân bố HCCH theo BMI (n = 181)
 Có 71,9% bn ở giai đoạn thừa cân, béo phì
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 Khi phân tích tỷ lệ HCCH theo BMI thì có đến
 71,9% bị thừa cân-béo phì, trong đó thừa cân
 chiếm 24,9% và béo phì chiếm 47,0%.
 Yong Woo Parke (2003) cho kết quả HCCH xuất
 hiện ở 4.6% người có thể trọng bình thường,
 22,4% người thừa cân, 59,6% người bị béo phì.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 Bảng 4: Cách phối hợp các yếu tố của HCCH
 Cách phối hợp n %
 THA - TG - HDL-c 46 25,4
 THA- ĐH- TG 28 15,4
 THA - ĐH - HDL-c 14 7,7
 3 yếu tố
 THA - VB - TG 11 6,1
 THA - ĐH - VB 9 4,9
 THA - VB - HDL-c 5 2,7
 THA - ĐH - TG - HDL-c 35 19,3
 THA - VB - TG - HDL-c 11 6,1
 4 yếu tố
 THA - ĐH - VB - TG 11 6,1
 THA - ĐH - VB - HDL-c 4 2,2
 5 yếu tố THA- ĐH- VB- TG- HDL-c 7 3,8
 Tổng cộng 181 100
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 Bồ Đào Nha : THA - VB - TG
 Hà Lan (2002) : THA - TG - VB
 DESIR (Pháp) : THA - VB -TG
 VB - THA - TG
 Châu Ngọc Hoa : VB - THA - HDLc
 Chúng tôi : THA - TG - HDLc
 THA - ĐH - TG - HDLc
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 Bảng 5: Mối liên quan của THA với các yếu tố HCCH
 THA (n = 181)
 Đặc điểm
 n %
 Tăng 58 32,0
 VB
 Bình thường 123 68,0
 Tăng 149 82,3
 TG
 Bình thường 32 17,7
 Giảm 122 67,4
 HDL-c
 Bình thường 59 32,6
 Tăng 108 59,7
 Glucose
 Bình thường 73 40,3
 HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
 Châu Ngọc Hoa ở các đối tượng phụ nữ mãn kinh tỷ lệ
 này thấp hơn béo phì bụng (30,7%), THA (28,5%), giảm
 HDL-c (19%), tăng TG 15,5% và tăng đường huyết 9%.
 Huỳnh Thị Kiểu : HDLc giảm 35% trong 5 năm đầu 
 HDLc giảm 45% sau 5 năm
 GOODINGE : HDLc giảm 12% <50t 
 HDLc giảm 22%> 55t 
 VIVA : HDLc giảm 15% <50t
 HDLc giảm 27%> 55t 
 HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
Bảng 6: Mối tương quan của huyết áp với các yếu tố HCCH
 Các yếu tố HATT (mmHg) HATTr (mmHg)
 trong 
 HCCH r p r p
 Vòng bụng 0,109 NS 0,043 NS
 Glucose 0,005 NS 0,106 NS
 Triglycerit 0,089 NS 0,124 NS
 HDL-c 0,202 p < 0,05 0,115 NS
 Các yếu tố trong HCCH mang tính chất độc lập.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tt)
  Khi phân tích mối tương quan giữa các yếu tố
 cấu thành HCCH thì nó mang tính độc lập và có
 vai trò như nhau trong việc xác định HCCH.
  Điều này nói lên cần phải kiểm soát đồng bộ
 các yếu tố để hạn chế các biến chứng của HCCH.
HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 KẾT LUẬN
 . Tần suất HCCH ở bn nữ trên 45 tuổi có tăng huyết áp
 là khá cao 48,7%. Tần suất gia tăng theo tuổi, BMI.
 . Tỷ lệ mỗi thành phần gặp trong HCCH: tăng triglycerit
 82,3%; giảm HDL-c 67,4%; tăng đường huyết 59,7% và
 chỉ có 32% tăng vòng bụng.
 . Tỷ lệ bn có 3 yếu tố của HCCH là thường gặp nhất
 62,4%.
 . Tăng triglycerit - giảm HDL-c dạng phối hợp thường
 gặp nhất trong HCCH ở bn tăng huyết áp nữ trên 45
 tuổi.
 HỘI CHỨNG CHUYỂN HÓA Ở BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP NỮ TRÊN 45 TUỔI TẠI BỆNH VIỆN C ĐÀ NẴNG
 CHÂN THÀNH CÁM ƠN
Quý Thầy Cô - các anh chị - các bạn đồng nghiệp!
 24