Biểu hiện rối loạn tâm thần kinh trong lupus ban đỏ hệ thống ở trẻ em

Bệnh viện Trung ương Huế 
102	 Tạp	Chí	Y	Học	Lâm	Sàng	-	Số	70/2021
Biểu hiện rối loạn tâm thần ki tro g L pus ban đỏ...
Nghiên cứu
BIỂU HIỆN RỐI LOẠN TÂM THẦN KINH TRONG 
LUPUS BAN ĐỎ HỆ THỐNG Ở TRẺ EM
Tạ Anh Tuấn1*, Nguyễn Thị Ngọc2, Nguyễn Thu Hương2
DOI: 10.38103/jcmhch.2021.70.14
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Lupus ban đỏ hệ thống (systemic lupus erythematosus - SLE) là bệnh rối loạn tự miễn, tổn 
thương nhiều cơ quan trong đó có hệ thống tâm thần kinh. Rối loạn tâm thần kinh ở bệnh nhân SLE là biến 
chứng nặng làm cho bệnh có tỷ lệ tử vong di chứng cao. Nghiên cứu này nhằm đánh giá các biểu hiện tâm 
thần kinh của trẻ bị lupus ban đỏ hệ thống tại bệnh viện Nhi Trung ương. 
Phương pháp: Nghiên cứu mô tả hồi cứu một loạt ca bệnh gồm 17 bệnh nhân trong thời gian từ 
1/6/2018 đến 1/6/2020.
Kết quả: Tuổi trung bình của trẻ 10,82 ± 1,74 tuổi. Tỷ lệ nữ/nam là 15:2. Triệu chứng thần kinh thường 
gặp là: Co giật và đau đầu gặp nhiều nhất với tỷ lệ lần lượt 64,70% và 58,82%. Rối loạn nhận thức chiếm 
29,40%. 100% bệnh nhân có diểm SLEDAI mức độ hoạt động cao và bổ thể gim; 82,40% bệnh nhân có 
kháng thể kháng nhân dương tính. Tăng anti-dsDNA gặp ở 94,10% bệnh nhân. 8/14 bệnh nhân có biểu 
hiện tổn thương não trên MRI sọ não. 
Kết luận: Rối loạn tâm thần kinh là một trong các biến chứng nặng của lupus ban đỏ hệ thống, thường 
xuất hiện ở giai đoạn SLE đang hoạt động. Co giật, đau đầu và rối loạn nhận thức và tổn thương não trên MRI 
là những triệu chứng thường gặp. Vì vậy rối loạn tâm thần kinh cần được đánh giá sớm trong chẩn đoán và 
điều trị bệnh SLE, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp để giảm tỷ lệ tử vong và di chứng của bệnh.
Từ khóa: Lupus ban đỏ hệ thống ở trẻ em, rối loạn tâm thần kinh trong lupus.
ABSTRACT
NEUROPSYCHIATRIC MANIFESTATIONS OF PEDIATRIC
SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS
Ta Anh Tuan1*, Nguyen Thi Ngoc2, Nguyen Thu Huong2
Background: Systemic lupus erythematosus (SLE) is a complex autoimmune disorder characterized by 
multisystem involvement, including the nervous system. It is a severe complication with high rates of mortality 
and sequela. This study aims to assess the neuropsychiatric manifestations of pediatric systemic lupus. 
Methods: In a retrospective case-series study enrolled 17 patients from 1/6/2018 to 1/6/2020. 
Results: The patients’ average age was 10,82 ± 1,74 years. The female to male ratio was 15:2. The 
most common symptoms were seizure, headache, and cognitive disorders,which accounted for 64.70%, 
58.82%, and 29.40%. High SLEDAI scores and decreased level of serum complement were found in all of 
1Khoa điều trị tích cực nội - Bệnh viện Nhi 
Trung ương.
2Khoa thận lọc máu - Bệnh viện Nhi trung 
ương
- Ngày nhận bài (Received): 21/5/2021; Ngày phản biện (Revised): 21/6/2021; 
- Ngày đăng bài (Accepted): 25/6/2021 
- Người phản hồi (Corresponding author): Tạ Anh Tuấn
- Email: drtuanpicu@gmail.com; SĐT: 0912228235
Bệnh viện Trung ương Huế 
Tạp	Chí	Y	Học	Lâm	Sàng	-	Số	70/2021	 103
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Lupus ban đỏ hệ thống (Systemic lupus 
erythematosus - SLE) là bệnh tự miễn mạn tính, đặc 
trưng bởi sản xuất các kháng thể chống lại nhân tế 
bào gây tổn thương nhiều cơ quan, bao gồm hệ thống 
tâm thần kinh [1]. Triệu chứng tâm thần kinh trong 
các trẻ bị lupus ban đỏ hệ thống chiếm tỷ lệ 14 - 75%. 
Khoảng 70% trẻ bị lupus có biểu hiện thần kinh trong 
năm đầu tiên của chẩn đoán và khoảng 40% bệnh 
nhân có biểu hiện triệu chứng thần kinh trước khi 
được chẩn đoán lupus ban đỏ hệ thống [2,3]. Những 
biến chứng này thường nặng hơn so với ở người lớn 
và có tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao hơn. Nguyên nhân 
gây ra các triệu chứng tâm thần kinh có thể do viêm 
mạch, các kháng thể hoặc các yếu tố thứ phát. Sự 
nhận ra các biến chứng thần kinh sớm để có phác đồ 
điều trị thích hợp, góp phần giảm tỷ lệ tử vong, ngăn 
ngừa di chứng thần kinh vĩnh viễn và cải thiện chất 
lượng cuộc sống. Mục đích của nghiên cứu mô tả 
các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và các dấu hiệu 
để nhận ra sớm tổn thương tâm thần kinh ở trẻ được 
chẩn đoán lupus ban đỏ hệ thống.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu bao gồm 17 bệnh nhân từ 
1 tháng tuổi đến 18 tuổi được chẩn đoán lupus ban 
đỏ hệ thống và có tổn thương tâm thần kinh, điều 
trị tại khoa Thận - lọc máu - Bệnh viện Nhi Trung 
ương trong thời gian từ tháng 6 năm 2018 đến tháng 
6 năm 2020.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả 
hồi cứu một loạt ca bệnh.
the patients. Furthermore, serum ANA was found positive in 82.40%, and the level of anti-dsDNA wasfound 
elevated in 94.10% of patients. 46.67 % of the patients had abnormal findings in head MRI. 
Conclusions: Neuropsychiatric manifestations are one of the most common severe complications of 
pediatric SLE. During the onset of the active disease, the primary nervous abnormalities are seizures, 
headaches, and cognitive disorders. Thus, it should be monitored closely in the diagnosis and treatment 
period of SLE to reduce morbidity and mortality.
Keyword: Systemic lupus erythematosus in children, neuropsychiatric manifestations of systemic lupus 
erythematosus.
Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân: Bệnh nhân 
được chẩn đoán lupus ban đỏ hệ thống theo tiêu 
chuẩn hội khớp học Mỹ [1] và có các triệu chứng rối 
loạn tâm thần kinh theo tiêu chuẩn ACR 2001 [4].
Tiêu chuẩn loại trừ: Bệnh nhân SLE có cao 
huyết áp, nhiễm trùng thần kinh, rối loạn điện giải, 
rối loạn tâm thần do tác dụng của corticoide.
Các bệnh nhân được thu thập thông tin theo mẫu 
bệnh án nghiên cứu từ hồ sơ bệnh án.
Biến nghiên cứu: Biến nghiên cứu lâm sàng: 
Tuổi, giới, triệu chứng bệnh lupus ban đỏ hệ thống 
(sốt, ban, tổn thương các cơ quan..) được đánh giá 
bởi bác sĩ chuyên khoa thận, bác sĩ chuyên khoa 
thần kinh và bác sĩ tâm thần. Xét nghiệm: Bệnh nhân 
được làm các xét nghiệm cơ bản: CTM, chức năng 
gan thận, nước tiểu (sinh hóa, tế bào), xét nghiệm 
chẩn đoán lupus, miễn dịch (bổ thể, anti-dsDNA, 
ANA) tại thời điểm vào viện, chụp cộng hưởng từ 
sọ não khi có các biểu hiện lâm sàng của rối loạn 
tâm thần kinh (kết quả chụp MRI sọ não được đọc 
bởi bác sĩ chẩn đoán hình ảnh). 
Đánh giá mức độ hoạt động của bệnh theo thang 
điểm SLEDAI, đánh giá dựa trên 24 triệu chứng của 
9 tạng trong cơ thể nhằm đánh giá mức độ nặng của 
bệnh. Mức độ hoạt tính của bệnh thay đổi từ 0 - 105 
(SLEDAI = 0 là không hoạt động; 1 - 5 là hoạt động 
thấp; 6 - 10 là hoạt động trung bình; 11 - 19 là hoạt 
động cao; ≥ 20 là hoạt động rất cao). Đánh giá bao 
gồm hỏi bệnh sử và khám lâm sàng, ghi nhận các 
triệu chứng xuất hiện trong vòng 10 ngày [5].
2.3. Xử lý số liệu
Số liệu được nhập và sử lý theo phương pháp 
thống kê y học, sử dụng phần mềm SPSS.22
2.4. Vấn đề y đức
Các hoạt động trong nghiên cứu là quá trình hoạt 
Bệnh viện Trung ương Huế 
104	 Tạp	Chí	Y	Học	Lâm	Sàng	-	Số	70/2021
Biểu hiện rối loạn tâm thần ki tro g L pus ban đỏ...
động thông thường trong khám, chẩn đoán và điều 
trị bệnh nhân, không làm tổn hại đến bệnh nhân. 
Các chi phí khám chữa bệnh được Bảo hiểm y tế chi 
trả. Các dữ liệu của bệnh nhân được bảo mật chỉ sử 
dụng trong nghiên cứu, không sử dụng cho bất cứ 
mục đích nào khác.
III. KẾT QUẢ
Từ 1/6/2018 đến 1/6/2020, nghiên cứu thu 
thập được 17 bệnh nhi đủ tiêu chuẩn đưa vào 
nghiên cứu. Tuổi trung bình của đối tượng 
nghiên cứu là 10.82 ± 1.74 tuổi, trong đó tuổi 
thấp nhất là 7 tuổi, cao nhất là 13 tuổi. 100 % các 
bệnh nhân biểu hiện ở năm đầu của chẩn đoán. 
Về giới: Bệnh nhân nữ có 15 bệnh nhân (88,2%), 
bệnh nhân nam có 2 bệnh nhân (11,8%), tỷ lệ nữ/
nam là 15/2. 
3.1. Triệu chứng lâm sàng tổn thương tâm 
thần kinh
Bảng 1: Dấu hiệu lâm sàng của tổn thương
tâm thần kinh
Triệu chứng Số bệnh nhân Tỷ lệ (%)
Co giật 11 64,70
Đau đầu 10 58,82
Rối loạn nhận thức 
(loạn thần)
5 29,40
Trầm cảm 3 17,65
Múa giật 2 11,76
Triệu chứng rối loạn tâm thần kinh phổ biến là 
co giật, đau đầu, rối loạn nhận thức.
3.2. Đặc điểm điểm SLEDAI
Bảng 2: Điểm SLEDAI đánh giá mức độ 
hoạt động bệnh.
Điểm SLEDAI
Số bệnh nhân 
(n=17)
Tỷ lệ 
(%)
< 10 (hoạt động trung 
bình và thấp)
0 0.00
10 - 19 (hoạt động cao) 9 52,94
≥ 20 (hoạt động rất cao) 8 47,06
Điểm SLEDAI trung 
bình
18,90 ± 4
100% bệnh nhân đều ở trạng thái bệnh hoạt động 
cao, trong đó điểm SLEDAI cao chiếm 52,94% và 
rất cao chiếm 47,06%.
3.3. Đặc điểm miễn dịch
Bảng 3: Đặc điểm miễn dịch của bệnh nhân SLE 
có rối loạn tâm thần kinh
Đặc điểm
Số bệnh nhân 
(n)
Tỷ lệ (%)
ANA dương tính 14 82,40
Anti-dsDNA > 30 16 94,10
Bổ thể thấp 17 100,00
Phần lớn bệnh nhân có xét nghiệm miễn dịch 
dương tính và bổ thể thấp. 
3.4. Đặc điểm tổn thương não trên chụp cộng 
hưởng từ sọ não
Bảng 4: Đặc điểm tổn thương trên chụp
cộng hưởng từ sọ não
Đặc điểm
Số bệnh 
nhân (n=14)
Tỷ lệ (%)
Bất thường tín 
hiệu, TD viêm
4 28,57
Teo não 1 7,14
Tổn thương đa ổ, 
có xuất huyết
2 14,29
Thoái hóa nhu mô 
não
1 7,14
Không thấy bất 
thường
6 42,86
Tổn thương não trên kết quả chụp MRI não gặp 
ở 8/14 bệnh nhân (57,14%)
IV. BÀN LUẬN
Lupus ban đỏ hệ thống (Systemic lupus 
erythematosus - SLE) là bệnh tự miễn do rối loạn 
hệ thống miễn dịch, sinh ra các kháng thể tấn công 
Bệnh viện Trung ương Huế 
Tạp	Chí	Y	Học	Lâm	Sàng	-	Số	70/2021	 105
và gây tổn thương nhiều cơ quan khác nhau trong 
cơ thể. Cho tới nay nguyên nhân chính xác của bệnh 
vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên các nhà khoa học cho 
rằng có thể do nhiều nguyên nhân gây bệnh khác 
nhau: Có thể do vai trò của gen, hormon, miễn dịch 
hay yếu tố môi trường. Triệu chứng biểu hiện của 
bệnh đa hình thái và đa cơ quan [1-3]. Các biểu hiện 
tổn thương của hệ thống tâm thần kinh có thể bao 
gồm: Đau đầu, co giật, đột quỵ, rối loạn tâm thần 
ở các mức độ khác nhau. Bệnh thường gặp ở bệnh 
nhân nữ, ở các lứa tuổi khác nhau. Vì vậy chẩn đoán 
sớm các rối loạn tâm thần kinh ở bệnh nhân SLE hết 
sức quan trọng giúp các bác sĩ lâm sàng đưa ra được 
phác đồ điều trị phù hợp, từ đó ngăn ngừa sớm các 
biến chứng nặng, giảm tỷ lệ tử vong của bệnh.
Đặc điểm về tuổi: Nghiên cứu cho thấy rối loạn tâm 
thần kinh gặp chủ yếu ở tuổi tiền dậy thì, với tuổi trung 
bình là 10.82 ± 1.74 tuổi, đây là lứa tuổi có nhiều thay 
đổi về mặt nội tiết và tâm sinh lý và có thể là một trong 
những nguyên nhân gây ra các rối loạn tâm thần kinh ở 
bệnh nhân SLE [3]. Kết quả nghiên cứu cũng phù hợp 
với y văn và các tác giả khác [3,4,6,7].
Đặc điểm về giới tính: Nghiên cứu nhận thấy tỷ 
lệ bệnh nhân nữ có các biểu hiện rối loạn tâm thần 
kinh cao hơn nhóm bệnh nhân nam với tỷ lệ nữ/nam 
là 15/2. Tuy nhiên theo của tác giả Khaezadeh cho 
thấy không có sự khác biệt về giới ở bệnh nhân SLE 
có các rối loạn tâm thần kinh [7]. Nghiên cứu của 
tác giả Singh lại cho thấy điều ngược lại đó là: Trẻ 
nam gặp các biểu hiện rối loạn tâm thần kinh nhiều 
hơn trẻ nữ [6]. Sự khác biệt này có thể giải thích do 
sự khác biệt về dân tộc và nguồn gốc di truyền của 
các nghiên cứu khác nhau.
Các biểu hiện rối loạn tâm thần kinh trong bệnh 
lupus ban đỏ hệ thống thường đa dạng, dễ nhầm với 
các bệnh khác như: Viêm màng não, viêm não hay 
động kinh. Nghiên cứu nhận thấy trong 17 bệnh nhi 
SLE có rối loạn tâm thần kinh, các dấu hiệu gặp 
nhiều nhất là dấu hiệu co giật (64.70%) với đặc 
điểm: Tần xuất co giật có thể 1 lần cho tới vài lần 
trong ngày. Kiểu co giật đa hình thái, có thể co giật 
cục bộ hay toàn thể. Thời gian xuất hiện triệu chứng 
co giật có thể xuất hiện trước khi được chẩn đoán 
hoặc đang trong quá trình nằm viện trong đợt tiến 
triển của bệnh SLE. Triệu chứng co giật thường 
được cải thiện khi bệnh nhân được điều trị thuốc 
ức chế miễn dịch và co giật thường không tái phát.
Đau đầu là biểu hiện thứ hai thường gặp trong 
nghiên cứu, chiếm tỷ lệ 58.8% (bệnh nhân cao 
huyết áp đã loại khỏi nghiên cứu), nó có thể xuất 
hiện đơn lẻ hoặc kết hợp với triệu chứng trầm cảm 
hoặc xuất hiện trước triệu chứng co giật. Cho tới 
nay các nhà khoa học nhận thấy không có cơ chế 
bệnh sinh cụ thể nào của đau đầu được xác định và 
hầu hết triệu chứng đau đầu là lành tính, nhưng với 
bệnh nhân SLE có biểu hiện đau đầu ở giai đoạn 
khởi phát bệnh cần được thăm khám cẩn trọng để 
loại trừ các nguyên nhân nhiễm khuẩn thần kinh hay 
huyết khối tĩnh mạch. Kết quả trong nghiên cứu này 
cũng tương tự với nghiên cứu của tác giả Monica 
thấy: Co giật chiếm tỷ lệ cao nhất (51.10%), đau 
đầu là triệu chứng thứ 2 với tỷ lệ 14.90% [8]. Theo 
nghiên cứu của tác giả Khaezadeh và cộng sự cho 
thấy: Biểu hiện đau đầu gặp nhiều nhất, tiếp sau là 
co giật và rối loạn nhận thức [7].
Nghiên cứu cũng thấy rối loạn nhận thức chiếm 
tỷ lệ 29.4%. Đặc điểm của rối loạn nhận thức ở bệnh 
nhân SLE có thể là giảm trí nhớ, suy nghĩ và khả 
năng phán đoán. Bên cạnh đó bệnh nhân có thể biểu 
hiện các triệu chứng trầm cảm, múa giật với tỷ lệ lần 
lượt là 11.6% và 11.8%. Các triệu chứng trên xuất 
hiện đơn lẻ hoặc kết hợp với nhau và khác nhau ở 
mỗi bệnh nhân. Một số bệnh nhân cảm thấy mệt 
mỏi, buồn chán, rối loạn nhận thức.
Đánh giá mức độ hoạt động của bệnh lupus ban 
đỏ hệ thống khi có rối loạn tâm thần kinh: cả 17 bệnh 
nhân trong nghiên cứu đều cho thấy SLE đang ở 
mức độ hoạt động cao và rất cao, với điểm SLEDAI 
cao chiếm 52,9% và rất cao chiếm 47,1% (bảng 3), 
điểm SLEDAI trung bình là 18,90 ± 4 điểm. Tất 
cả bệnh nhân đều có bổ thể thấp, kháng thể kháng 
nhân dương tính gặp 14/17 bệnh nhân tương ứng 
với 82.35% và anti-dsDNA tăng ở 94.1%. Theo 
nghiên cứu của tác giả Spinosa MJ cho thấy những 
Bệnh viện Trung ương Huế 
106	 Tạp	Chí	Y	Học	Lâm	Sàng	-	Số	70/2021
Biểu hiện rối loạn tâm thần ki tro g L pus ban đỏ...
bệnh nhân SLE có biểu hiện rối loạn tâm thần kinh 
đều có điểm SLEDAI cao [8]. Điều này chứng tỏ 
bệnh đang hoạt động và tác động lên các hệ thống 
cơ quan, đặc biệt hệ thống tâm thần kinh. Các biểu 
hiện này cũng phù hợp với quá trình tiến triển của 
bệnh, đặc biệt ở giai đoạn đầu khi bệnh nhân mới 
được chẩn đoán thường ảnh hưởng đến đa cơ quan, 
hoặc ở những tháng đầu khi bệnh nhân được điều trị 
các thuốc ức chế miễn dịch, khi bệnh chưa thuyên 
giảm hoàn toàn.
Đặc điểm tổn thương não khi khảo sát bằng 
MRI: Chỉ có 14/17 bệnh nhân trong nghiên cứu 
được chụp MRI sọ não, kết quả cho thấy chỉ có 6/14 
bệnh nhân không thấy bất thường, 8/14 bệnh nhân 
có biểu hiện bất thường trên MRI sọ não với các 
biểu hiện: 28.6% bệnh nhân có biểu hiện bất thường 
tín hiệu, ngoài ra còn gặp các biểu hiện khác như 
tổn thương đa ổ, thoái hóa nhu mô não. Kết quả 
trong nghiên cứu này cũng tương tự như nghiên cứu 
của tác giả Spinosa MJ và cộng sự khi nghiên cứu 
47 bệnh nhân SLE có tổn thương não thấy 53.9% 
bệnh nhân có bất thường trên MRI [8]. Một nghiên 
cứu khác của tác giả Nomura K và cộng sự trên 100 
bệnh nhân SLE ở người lớn không có biểu hiện rối 
loạn tâm thần kinh trên lâm sàng, nhưng khi chụp 
MRI sọ não phát hiện có tới 23% bệnh nhân có tổn 
thương não [9]. Như vậy dấu hiệu tổn thương tâm 
thần kinh ở bệnh nhân SLE là không hiếm, cần phải 
chú ý khi chẩn đoán và điều trị bệnh nhi mắc SLE.
Kết quả ở bảng 3.2 cũng nhận thấy 100% bệnh 
nhân có điểm SLEDAI từ mức hoạt động cao trở 
lên, điều này chứng tỏ bệnh đang hoạt động mạnh 
với những rối loạn miễn dịch nặng nề (bảng 3.3) có 
thể là nguyên nhân gây nên các rối loạn tâm thần 
kinh trên lâm sàng cũng như các tổn thương trên 
MRI sọ não.
IV. KẾT LUẬN
Triệu chứng rối loạn tâm thần kinh là một trong các 
biến chứng nghiêm trọng của lupus ban đỏ rải rác ở trẻ 
em, thường xuất hiện ở giai đoạn bệnh đang hoạt động 
với điểm SLEDAI cao và rối loạn miễn dịch nặng nề. 
Các dấu hiệu lâm sàng thường gặp là: Co giật, đau đầu, 
rối loạn nhận thức, tổn thương não trên MRI ở các mức 
độ khác nhau. Do đó bệnh nhi mắc lupus ban đỏ rải rác 
cần được theo dõi sát để phát hiện sớm các rối loạn tâm 
thần kinh để từ đó có phác đồ điều trị phù hợp, nhằm 
giảm tỷ lệ tử vong và di chứng của bệnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hochberg MC. Updating the American College 
of Rheumatology revised criteria for the 
classification of systemic lupus erythematosus. 
Arthritis Rheum. 1997. 40: 1725.
2. Deborah M Levy M, MS, FRCPC, Childhood-
onset systemic lupus erythematosus (SLE): 
Clinical manifestations and diagnosis, in 
UpToDate, M. Marisa Klein-Gitelman, MPH, 
Editor.: UpToDate, Waltham, MA (Accessed on 
June 29, 2020) 
3. Jeffrey M Gelfand M, MAS, FAANJinoos 
Yazdany, MD, MPH, Neurologic and 
neuropsychiatric manifestations of systemic 
lupus erythematosus, in UpToDate, M. Michael J 
Aminoff, DScDavid S Pisetsky, MD, PhDGlenn 
A Tung, MD, FACR, Editor.: UpToDate, 
Waltham, MA (Accessed on March 24, 2021) 
4. Ainiala H, Hietaharju A, Loukkola J, Peltola 
J, Korpela M, Metsänoja R, et al. Validity of 
the new American College of Rheumatology 
criteria for neuropsychiatric lupus syndromes: 
a population-based evaluation. Arthritis Rheum. 
2001. 45: 419-23.
5. Bombardier C, Gladman DD, Urowitz MB, 
Caron D, Chang CH. Derivation of the SLEDAI. 
A disease activity index for lupus patients. 
The Committee on Prognosis Studies in SLE. 
Arthritis Rheum. 1992. 35: 630-40.
6. Singh S, Gupta MK, Ahluwalia J, Singh P, 
Malhi P. Neuropsychiatric manifestations 
and antiphospholipid antibodies in pediatric 
onset lupus: 14 years of experience from a 
Bệnh viện Trung ương Huế 
Tạp	Chí	Y	Học	Lâm	Sàng	-	Số	70/2021	 107
tertiary center of North India. Rheumatology 
International. 2009. 29: 1455-1461.
7. Khajezadeh M-A, Zamani G, Moazzami B, 
Nagahi Z, Mousavi-Torshizi M, Ziaee V. 
Neuropsychiatric Involvement in Juvenile-Onset 
Systemic Lupus Erythematosus. Neurology 
Research International. 2018. 2018: 2548142.
8. Spinosa MJ, Bandeira M, Liberalesso PB, Vieira 
SC, Janz LL, Jr., Sá EG, et al. Clinical, laboratory 
and neuroimage findings in juvenile systemic 
lupus erythematosus presenting involvement of 
the nervous system. Arq Neuropsiquiatr. 2007. 
65: 433-9.
9. Nomura K, Yamano S, Ikeda Y, Yamada H, 
Fujimoto T, Minami S, et al. Asymptomatic 
cerebrovascular lesions detected by magnetic 
resonance imaging in patients with systemic 
lupus erythematosus lacking a history of 
neuropsychiatric events. Intern Med. 1999. 38: 
785-95.