Toán tiểu học - Chương 4: Sử dụng thiết bị dạy học toán ở tiểu học

Chương4: SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC TOÁN Ở TIỂU HỌC 
(3 tiết = 2 tiết lý thuyết + 1 tiết thực hành) 
A. Mục tiêu: 
1. Kiến thức: Giúp người học 
 - Người học có hiểu biết tổng quan về ý nghĩa, tác dụng của thiết bị dạy học Toán ở Tiểu 
học. 
- Người học biết cấu tạo và nguyên tắc sử dụng một số đồ dùng dạy học Toán ở Tiểu học. 
- Người học bước đầu làm quen với một số thiết bị dạy học hiện đại để dạy Toán ở Tiểu 
học. 
2. Kĩ năng: hình thành và phát triển một số kỹ năng: 
 - Người học hình thành được kĩ năng sử dụng đồ dùng và thiết bị dạy học trong một số nội 
dung dạy học toán ở tiểu học 
 - Thực hành soạn trên máy tính; 
3. Thái độ: 
 - Người học hình thành được đức tính cẩn thận, kiên trì, có ý thức trách nhiệm trong công 
việc, sử dụng đồ dùng dạy học một cách sáng taọ đúng lúc ,đúng chỗ. 
B. Chuẩn bị 
1, Giảng viên 
 - Tài liệu chính: 
 [1] Vũ Quốc Chung (chủ biên), Phương pháp dạy học toán ở Tiểu học (Tài liệu đào tạo giáo 
viên Tiểu học trình độ cao đẳng và đại học sư phạm), NXB đại học sư phạm, NXB Giáo dục, 
2007; 
 - Tài liệu tham khảo: 
 [2] Sách giáo khoa và sách giáo viên (từ lớp 1 đến lớp 5), NXB Giáo dục 
[4] .Hướng dẫn sử dụng bộ đồ dùng dạy học Toán 1, 2, 3 (Tài liệu kèm theo bộ đồ dùng biểu 
diễn môn Toán dành cho giáo viên Tiểu học). 
 2, Người học: 
 - Bộ đồ dùng dạy học Toán 1, 2, 3, 4, 5. 
 - Chuẩn bị tài liệu chính và tài liệu tham khảo giống của GV. 
 - Vở, bút, nháp, thước, 
 - Đọc trước chương 4: Sử dụng thiết bị dạy học toán ở tiểu học 
 - Đọc tài liệu kèm theo bộ đồ dùng biểu diễn môn Toán dành cho giáo viên Tiểu học). 
C. Phương pháp, phương tiện dạy học. 
 - Gợi mở - vấn đáp, thảo luận. 
 - Thực hành – luyện tập. 
 - Giảng giải – minh họa. 
D. Nội dung bài giảng 
Hoạt động của GV và người học Nội dung 
* Nhiệm vụ: 
NV1: 
+ Cá nhân tìm hiểu bộ đồ dùng của GV 
và của HS tiểu học khi day và học môn toán. 
+ Từng nhóm kể tên một số phương 
tiện dạy học, từ đơn giản đến phức tạp 
thường dùng trong dạy học Toán ở Tiểu 
học. 
NV2: Phân tích tác dụng của các phương 
tiện dạy học cụ thể đã nêu, 
NV3: Các nhóm trình bày và nhận xét, góp ý 
lẫn nhau. 
Yêu cầu: 
- Nêu quan niệm về phương tiện dạy học? 
 - Trình bày ý nghĩa vai trò của các phương 
tiện dạy học nói chung (ghi tóm lược các tác 
dụng). 
1.Vai trò tác dụng của các phương tiện dạy 
học 
a. Tìm hiểu vai trò tác dụng của việc sử 
dụng phương tiện dạy học môn Toán ở 
Tiểu học. 
Các kết luận cần rút ra: 
- Phương tiện dạy học là những vật (từ 
đơn giản đến phức tạp) có khả năng chứa đựng 
hoặc chuyển tải thông tin về nội dung dạy học 
và về sự điều khiển quá trình dạy học, làm cho 
việc truyền đạt kiến thức và kỹ năng, kỹ xảo 
của giáo viên tới học sinh được dễ dàng hơn. 
- Căn cứ vào tính chất của các phương 
tiện dạy học, người ta chia các phương tiện 
thành 3 nhóm: 
+ Nhóm 1: các đồ dùng vật dụng trực 
quan cụ thể gồm: vật tư, mẫu vật, hoá chất, mô 
hình, tranh ảnh (nói chung là các vật gần gũi 
với trẻ thơ). 
+ Nhóm 2: Tài liệu, ấn phẩm, sách giáo 
khoa, vở bài tập, phiếu bài học,... 
+ Nhóm 3: Các thiết bị hiện đại: máy, vi 
tính, đĩa CD, máy chiếu, băng đĩa hình,... 
2. Yêu cầu cơ bản sử dụng phương tiện dạy 
học ở Tiểu học 
- NV1: Thảo luận nhóm về một số yêu cầu 
cần đạt được (cần chú ý) khi sử dụng và 
khai thác đồ dùng dạy học Toán ở Tiểu học. 
NV2: Ghi ra giấy các kết quả thảo luận và 
trình bày – nhận xét giữa các nhóm. 
NV3. Nhận xét, góp ý 
NV. Những phương châm cần tuân thủ khi 
sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học trên 
lớp là gì? 
b. Tìm hiểu một số yêu cầu cơ bản khi sử 
dụng và khai thác hiệu quả của đồ dùng 
dạy học Toán. 
- Yêu cầu 1: Phải quan niệm đúng đắn về 
việc sử dụng đồ dùng tức là tạo ra chỗ dựa trực 
quan để phát triển tư duy trừu tượng cho học 
sinh trong quá trình học Toán. Vì thế phương 
tiện được sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, đúng 
đối tượng. Cần thiết thì dùng, không cần thì 
thôi, tránh thủ tục hình thức. 
- Yêu cầu 2: Sử dụng phải đúng cách và 
mang lại hiệu quả thực sự. Muốn vậy các thao 
tác trên phương tiện phải chứa dụng ý sư phạm 
gợi mở cho HS hướng tới kiến thức, và thao 
tác trên phương tiện phải dứt khoát. 
- Yêu cầu 3: Phương châm cần tuân thủ 
trong khi sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học 
trên lớp là: 
+ Những việc gì học sinh làm được hãy 
để cho các em tự làm trên các phương tiện đồ 
dùng cá nhân . 
+ Những kinh nghiệm và kỹ năng về sử dụng 
đồ dùng học tập học sinh đã có thì phải được 
huy động tối đa. 
+ Những thao tác nào học sinh tiến hành 
chưa chuẩn xác phải được giáo viên sửa ngay. 
+ Những thao tác học sinh tiến hành 
chuẩn xác đem lại hiệu quả trong giờ học phải 
được khích lệ, khen ngợi kịp thời. 
+ Giáo viên chỉ làm mẫu trên đồ dùng 
khi học sinh không làm được hoặc để xác nhận 
những kết quả học sinh đã làm hoặc chính xác 
hoá các thao tác đưa ra kết quả, hình ảnh trực 
quan đẹp nhất (có thể tận dụng ngay kết quả 
NV. GV chỉ làm mẫu trên phương tiện đồ 
dùng khi nào? 
NV. Cá nhân trình bày 
NV. Nhận xét, góp ý 
Thực hành: 
- NV1: Chia nhóm để tìm hiểu cấu tạo 
và cách dùng rồi ghi ra giấy các phương tiện 
và đồ dùng dạy học Toán của các lớp 1, 2, 3 
(nhóm 1 phần A, nhóm 2 phần B, nhóm 3 
phần C). 
NV2: 
+ Đại diện các nhóm 1-3 lên trình bày 
giới thiệu cấu tạo và công dụng các phương 
tiện và đồ dùng dạy học Toán ở mỗi lớp. 
Nêu ví dụ cách dùng của một số phương 
tiện dạy học cụ thể. 
+ Mỗi nhóm cử 1 sinh viên thử sử dụng 
đồ dùng dạy học (yêu cầu không quá 3 
phút). 
của học sinh nếu có thể). 
3. Giới thiệu một số đồ dùng dạy học Toán 
ở Tiểu học thông thường 
Làm quen các phương tiện và đồ dùng 
dạy học Toán ở giai đoạn một (Thô sơ) 
Yêu cầu: 
- Sinh viên nắm được một cách khái quát 
về các đồ dùng dạy học Toán của giai 
đoạn 1 (từ lớp 1 tới lớp 3) 
- Biết được công dụng của các đồ dùng 
này. 
- Biết cách sử dụng hiệu quả một số đồ 
dùng. 
• Bộ đồ dùng dạy – học số học thường 
gồm: 
 + Bộ số từ 0 đến 9; 
 + Bộ các số 1, 10, 100, 1000, 10000; 
 + Bộ dấu ( +, -, x, :, =, >, < ); 
 + Que tính; 
 + Các thẻ in chấm tròn; 
 + Các loại bảng in ô vuông; 
 + Các tấm nhựa trắng có ghi số; 
 + Nhóm gồm 10 hình mỗi loại như: 
hình vuông, tam giác, hình tròn, 
• Bộ đồ dùng dạy – học đại lượng và đo 
đại lượng thường gồm: 
 + Đồng hồ các loại; 
 + Bộ các loại thước; 
 + Bộ chai và phễu; 
+ Cân đĩa và hộp quả cân 
• Bộ đồ dùng dạy – học các yếu tố hình 
học thường gồm: 
 + Một số hình tròn; 
NV3: Nhận xét trình bày của các nhóm sinh 
viên, bổ sung (nhóm 4). 
GV: 
Chú ý: Giới thiệu phương tiện hiện đại dùng 
để dạy toán - máy chiếu (projecter), cấu tạo 
và cách sử dụng máy chiếu cho đúng kỹ 
thuật. 
NV2: Ghi ra giấy các kết quả thảo luận và 
trình bày – nhận xét giữa các nhóm. 
NV3. Nhận xét, góp ý 
 + Một số hình vuông, hình chữ nhật, 
hình bình hành, hình thang; 
 + Một số hình tam giác thường, tam 
giác đều, tam giác vuông cân; 
 + Eeke nhựa, thước thẳng; 
 + Com pa; 
 + Lưới ô vuông. 
4. Một số phương tiện dạy học hiện đại có 
thể dùng trong dạy học Toán ở Tiểu học 
a. Tìm hiểu một số phương tiện dạy học hiên 
đại có thể sử dụng trong dạy học toán ở tiểu 
học 
* Hướng dẫn sử dụng: 
1.1 Phích cắm dây nguồn và lỗ cắm 
điện phải vừa vặn. 
1.2 Cắm đúng và khít dây kết nối 
(VGA) giữa máy tính và máy chiếu. Khi cắm, 
cầm phần đầu cắm đẩy mạnh vào khe cắm. 
Khi tháo, không cầm phần dây mà cầm phần 
đầu cắm để kéo ra, không bẻ lên bẻ xuống 
phần dây cắm. Vặn vít cố định đầu cắm và 
máy. 
1.3 Mở nắp che đèn chiếu (nếu có) 
1.4 Không dùng tay hay bất cứ vật gì cọ 
sát lên đèn chiếu. 
1.5 Khởi động máy chiếu bằng cách bật 
công tắc nguồn phía sau (nếu có) sau đó nhấn 
nút POWER (1 lần). Trong trường hợp máy 
chiếu vừa tắt, để mở lại thì phải chờ cho quạt 
trong máy ngừng quay. 
 1.6 Khi máy tính và máy chiếu đã kết nối và 
khởi động xong, nếu tín hiệu vẫn chưa xuất ra, 
cần lưu ý các điểm sau: 
NV. Hãy trình bày nguyên tắc thiết kế bài 
giảng điện tử trên phần mềm Power point 
NV2: Ghi ra giấy các kết quả thảo luận và 
trình bày – nhận xét giữa các nhóm. 
- Máy chiếu: Chọn đúng cổng suất tín hiệu 
(một số dòng AUTO) 
 1.7. Điều chỉnh ZOOM để phóng to, thu nhỏ 
kích thước hình chiếu 
 1.8. Điều chỉnh FOCUS để chỉnh độ nét hình 
(Một số dòng AUTO FOCUS) 
 1.9. Đặt máy chiếu theo hướng chiếu vuông 
góc với màn chiếu (tường). Nếu hình chiếu lên 
màn (tường) có hình thang, chỉnh tăng giảm 
KEYSTONE (một số dòng AUTO SETUP, 
hoặc AUTO KEYSTONE) 
1.10. Tắt máy chiếu bằng cách nhấn nút 
POWER (2 lần). Chờ cho quạt của máy chiếu 
ngưng hẳn mới rút dây điện khỏi nguồn an 
toàn (tránh nguy cơ hư hỏng và giảm tuổi thọ 
đèn chiếu) 
Nguyên tắc thiết kế bài giảng điện tử trên 
phần mềm Power Point: 
Các bài giảng điện tử thiết kế trên phần 
mềm Power Point cần đảm bảo một số nguyên 
tắc sau: 
Thứ nhất, đảm bảo tính khoa học: 
Nguyên tắc này yêu cầu nội dung của các 
slides phải phù hợp với nội dung bài giảng và 
đảm bảo được mục tiêu bài học đã xây dựng. 
Đồng thời thể hiện được tính cập nhật của 
phương tiện kĩ thuật hiện đại vào trong quá 
trình dạy học ở các nhà trường, làm cho nhà 
trường gắn với sự tiến bộ của khoa học và 
công nghệ mới 
Thứ hai, đảm bảo tính khả thi: Nguyên 
tắc này yêu cầu các bài giảng đó dạy được 
ngay ở trên lớp nếu có đủ các điều kiện 
phương tiện vật chất, đảm bảo tính tích cực 
NV3. Nhận xét, góp ý 
+ Các bước thiết kế bài giảng điện tử bằng 
phần mềm Power Point 
hóa của người học và đảm bảo quỹ thời gian 
cho phép. 
Thứ ba, đảm bảo tính thẩm mĩ: Nguyên 
tắc này yêu cầu các tranh vẽ hoặc hình ảnh 
phải sáng sủa, rõ nét, tỉ lệ giữa các đường nét, 
hình khối phải cân xứng, màu sắc hài hòa, 
không làm chói mắt học sinh hay làm cho học 
sinh khó phân biệt các chi tiết, hình khối. Các 
slides phải tạo được sự thích thú cho giáo viên 
và học sinh khi sử dụng, kích thích lòng yêu 
nghề, yêu môn học. Các tranh ảnh đưa vào 
phải phù hợp với tâm lí của trẻ con. 
Thứ tư, nguyên tắc đảm bảo tính sư 
phạm: Nguyên tắc này nhằm đảm bảo các 
slides phải phù hợp với tiến trình bài giảng, 
phù hợp với khả năng tiếp thu kiến thức và kĩ 
năng, kĩ xảo của học sinh, giúp cho giáo viên 
có thể truyền đạt cho học sinh các kiến thức, kĩ 
xảo tay nghề phức tạp một cách thuận lợi, làm 
cho học sinh phát triển khả năng nhận thức và 
tư duy logic. Cấc nội dung cần thiết có thể gọi 
lại nhanh chóng.Đồng thời, các slides phải phù 
hợp với sự phát triển trí lực và tâm lí cũng như 
sự chuẩn bị học tập của học sinh. Như vậy, bài 
giảng sẽ gây được hứng thú, ham thích học tập 
của học sinh, góp phần nâng cao hiệu quả của 
giờ học, không quá lạm dụng và tuyệt đối hoá 
phần mềm dạy học. 
Các bước thiết kế bài giảng điện tử trên phần 
mềm Power Point: 
a. Chuẩn bị “kịch bản” cho bài giảng: 
Trong bước này, giáo viên cần nghiên 
cứu kĩ nội dung bài giảng, xác định mục tiêu 
cần đạt được của bài học, từ đó có nội dung và 
 NV2: Ghi ra giấy các kết quả thảo luận và 
trình bày – nhận xét giữa các nhóm. 
NV3. Nhận xét, góp ý 
phương pháp phù hợp. Đó chính là cơ sở để 
thiết kế các slides trong bài giảng. (Thực chất 
đây chính là bước soạn giáo án chi tiết cho bài 
giảng). 
b. Thiết kế các slides với nội dung trên, 
tạo những hình ảnh, hiệu ứng và các lệnh điều 
khiển phù hợp với yêu cầu sư phạm của bài 
giảng. 
c. Cài đặt cấu hình, sắp xếp các lệnh 
trình diễn cho các Slides show sao cho hợp lí 
với từng khoảng dừng và quỹ thời gian cho 
phép để chuẩn bị cho công việc trình diễn. 
d. Trình diễn bài giảng ở trên lớp. 
- Yêu cầu một số sinh viên phân tích các 
nguyên tắc để thấy được tầm quan trọng cũng 
của việc tuân thủ các nguyên tắc này. 
E. Câu hỏi hướng dẫn học tập 
1. Học thuộc một số yêu cầu cơ bản khi sử dụng và khai thác hiệu quả của đồ dùng dạy học 
Toán. 
2. Yêu cầu mỗi nhóm chọn một nội dung môn Toán ở Tiểu học để soạn một tiết có thể dạy với 
sự hỗ trợ của máy chiếu và phần mềm Power Point.