Thực trạng thừa cân béo phì ở học sinh tại một số trường trung học phổ thông Thành phố Hà Nội năm 2019

SỐ 5 (52) - Tháng 09-10/2019
Website: yhoccongdong.vn 95
VI
N
S
C K
H E
C NG
NG 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
TÓM TẮT
Thừa cân - béo phì (TCBP) làm tăng nguy cơ mắc các 
vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là ở lứa tuổi học 
sinh nói chung và học sinh trung học phổ thông (THPT) 
nói riêng. Nghiên cứu này được tiến hành với mục tiêu: 
Xác định tỷ lệ thừa cân béo phì và phân tích một số yếu tố 
liên quan ở học sinh tại một số trường trung học phổ thông 
trên địa bàn Hà Nội năm 2019. Phương pháp nghiên cứu: 
Mô tả cắt ngang trên 400 học sinh tại 4 trường. Kết quả: Tỷ 
lệ thừa cân và béo phì ở học sinh một số trường THPT trên 
địa bàn Hà Nội lần lượt là 16,5% và 3,5%, trong đó tỷ lệ 
TCBP ở khu vực nội thành cao hơn khu vực ngoại thành, 
ở trẻ nam cao hơn trẻ nữ, sở thích đối với nước ngọt có gas 
và đồ ăn nhanh làm tăng nguy cơ TCBP, thích ăn các loại 
rau và hoa quả làm giảm nguy cơ TCBP, thường xuyên 
tiêu thụ đồ ăn ngọt, nước ngọt, đồ ăn nhanh, ít tham gia thể 
dục thể thao làm tăng nguy cơ TCBP.
Từ khóa: Thừa cân béo phì, trung học phổ thông, 
Hà Nội.
ABSTRACT
oveRWeIgHT AnD oBeSITy Among 
STuDenTS In Some HIgH SCHoolS In 
HAnoI 2019
The objective of this research is to determine the 
prevalence of overweight and obesity and some associated 
factors among students in some high schools in Hanoi 
2019. Results: The prevalence of overweight and obesity 
were 16.5% and 3.5%, respectively, higher in boys than 
girls. The urban area had higher prevalence of overweight 
and obesity than rural area. Children who had preference 
towards carbonated soft drinks or fast food were more 
likely to be overweight or obesity while children who liked 
vegetables and fruits were less likely to be overweight or 
obesity. Children who frequently had sweet foods, soft 
drinks, energy drinks, bubble tea, fast foods are more 
likely to be overweight or obesity. Grilling or frying meats 
had higher risk of overweight and obesity than boiling. 
Children who had less than 60 minutes of sports or exercise 
a day were more likely to be overweight or obesity.
Keywords: Overweight and obesity, high school, 
Hanoi.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Béo phì hiện nay được coi là một bệnh có thể phòng 
ngừa được bằng lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh. 
Béo phì làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh không lây nhiễm và 
để lại hậu quả nặng nề thậm chí tử vong. Béo phì ở người 
lớn làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường type 2 (ĐTĐ 
type 2), tăng huyết áp (THA), bệnh mạch vành, đột quỵ, 
một số loại ung thư, ngừng thở khi ngủ, viêm xương khớp 
và ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản. TCBP ở trẻ em 
gây nhiều ảnh hưởng xấu và làm tăng nguy cơ béo phì khi 
trưởng thành. Trẻ TCBP có nguy cơ mắc các vấn đề sức 
khỏe nghiêm trọng bao gồm ĐTĐ type 2, THA, hen suyễn 
và các vấn đề hô hấp, rối loạn giấc ngủ, bệnh về gan và 
các vấn đề tâm lý như trầm cảm, tự ti [1]. Tỷ lệ TCBP trên 
thế giới đang ngày một gia tăng. Tỷ lệ TCBP ở châu Mỹ là 
61,1%, châu Âu là 54,8%, đông Địa Trung Hải là 46,0%, 
châu Phi là 26,9%, Đông Nam Á là 13,7%, Tây Thái Bình 
Dương là 25,4% [2]. Nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy tỷ lệ 
TCBP ở trẻ em là 18,5% [3], ở Trung Quốc tỷ lệ TCBP ở 
trẻ em là 14,4% [4], ở khu vực Mỹ Latinh tỷ lệ này là 20-
25% [5]. Tại Việt Nam, nghiên cứu cho thấy tỷ lệ TCBP ở 
người trưởng thành khu vực Hà Nội là 14,88% [6], ở học 
sinh tiểu học là 28,1% [7], nghiên cứu ở học sinh THPT tại 
Hà Nội năm 2015 cho thấy tỷ lệ TCBP là 7,8% [8]. Tỷ lệ 
TCBP đang ngày một gia tăng và trở thành vấn đề nghiêm 
Ngày nhận bài: 20/08/2019 Ngày phản biện: 26/08/2019 Ngày duyệt đăng: 03/09/2019
THỰC TRẠNG THỪA CÂN BÉO PHÌ Ở HỌC SINH TẠI MỘT SỐ 
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI 
NĂM 2019
Nguyễn Hoài Vũ1, Đặng Quang Tân2, Đỗ Hải yến2, Trương Thị Thùy Dương3, Lê Thị Hương2
1. Bệnh viện Kiến An, Hải Phòng
2. Trường Đại học Y Hà Nội
3. Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên
SỐ 5 (52) - Tháng 09-10/2019
Website: yhoccongdong.vn96
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2019
trọng đối với cả những nước phát triển và đang phát triển, 
tập trung cao ở khu vực thành thị, làm gia tăng gánh nặng 
bệnh tật cho cả người lớn và trẻ em, cả nam giới và nữ 
giới. Hiện nay đã có nhiều nghiên cứu về TCBP, tuy nhiên 
những nghiên cứu về TCBP ở học sinh THPT trên địa bàn 
Hà Nội vẫn còn hạn chế. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên 
cứu này với mục tiêu:
Xác định tỷ lệ thừa cân béo phì và phân tích một số 
yếu tố liên quan ở học sinh tại một số trường trung học phổ 
thông trên địa bàn Hà Nội năm 2019.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Thời gian và địa điểm: Từ tháng 03/2019 đến tháng 
09/2019 tại 4 trường THPT thuộc 2 quận (THPT Thăng 
Long quận Hai Bà Trưng và THPT Cầu Giấy quận Cầu 
Giấy) và 2 huyện (THPT Quảng Oai huyện Ba Vì và 
THPT Ngọc Hồi huyện Thanh Trì).
Đối tượng nghiên cứu: Học sinh đang học tại các 
trường THPT trên.
Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: Chọn ngẫu nhiên 2 quận 
nội thành và 2 huyện ngoại thành thành phố Hà Nội vào 
nghiên cứu (quận Hai Bà Trưng, quận Cầu Giấy, huyện Ba 
Vì và huyện Thanh Trì được chọn).
Cỡ mẫu: Áp dụng công thức tính cỡ mẫu cho một tỷ 
lệ tính được cỡ mẫu n=181, cộng thêm 10% bỏ cuộc và 
làm tròn được cỡ mẫu là 200 học sinh cho mỗi khu vực nội 
thành và ngoại thành, tổng số mẫu điều tra là 400 học sinh.
Cách chọn mẫu: Nhiều giai đoạn. Chọn ngẫu nhiên 2 
quận nội thành và 2 huyện ngoại thành thành phố Hà Nội, 
mỗi quận huyện chọn ngẫu nhiên 1 trường THPT, mỗi 
trường THPT chọn ngẫu nhiên 100 học sinh vào nghiên cứu. 
Phương pháp thu thập