Thực trạng giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi tại một số trường mầm non trên địa bàn Hà Nội

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0014
Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 1, pp. 112-122
This paper is available online at 
THỰC TRẠNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG THIẾT LẬP MỐI QUAN HỆ XÃ HỘI
CHO TRẺ RỐI LOẠN PHỔ TỰ KỈ 4 - 5 TUỔI TẠI MỘT SỐ TRƯỜNGMẦM
NON TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI
Đỗ Thị Thảo, Đỗ Thị Thảo (B)
Khoa Giáo dục Đặc biệt, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Tóm tắt. Giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội là một phần của nội dung giáo
dục tình cảm xã hội trong chương trình giáo dục mầm non, đồng thời đây cũng là 1 trong
những nội dung được đưa vào đánh giá trong bộ chuẩn 5 tuổi dành cho trẻ mầm non. Để
có thể hòa nhập tốt, trẻ rối loạn phổ tự kỉ cần có kĩ năng ứng xử phù hợp, có khả năng thiết
lập các mối quan hệ xã hội với những người xung quanh. Thực tế cho thấy, việc giáo dục
kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ ở các trường mầm non hòa
nhập chưa cao. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân trong đó có cả sự ảnh hưởng của
các yếu tố chủ quan và các yếu tố khách quan. Bài viết nhằm đánh giá thực trạng giáo dục
kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi tại một số trường
mầm non trên địa bàn Hà Nội, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho giáo viên trong quá
trình giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ ở trường mầm
non hòa nhập.
Từ khóa:Giáo dục, quan hệ xã hội, giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội, rối loạn
phổ tự kỉ, mầm non hòa nhập.
1. Mở đầu
Trong những năm gần đây, giáo dục đặc biệt nhận được sự quan tâm rộng khắp của nhiều
ban ngành, tổ chức xã hội. Số lượng trẻ khuyết tật nói chung và trẻ rối loạn phổ tự kỉ nói riêng học
tại các trường mầm non hòa nhập ngày càng gia tăng. Môi trường giáo dục được mở rộng vừa là
điều kiện thuận lợi, vừa là những thách thức mà trẻ phải đối mặt. Môi trường hòa nhập đòi hỏi các
trẻ cần có kĩ năng tự phục vụ tốt, kĩ năng ứng xử phù hợp, có khả năng thiết lập các mối quan hệ
xã hội với những người xung quanh. Chính vì lẽ đó, giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội
cho trẻ nói chung và trẻ rối loạn phổ tự kỉ nói riêng ngay từ bậc học mầm non là điều quan trọng.
Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu về kĩ năng này cho trẻ khuyết tật nói chung trẻ rối loạn phổ
tự kỉ nói riêng trên thế giới và ở Việt Nam chưa nhiều. Có thể kể ra đây vài nghiên cứu điển hình
như: Krantz P. J. và Mc Clannahan - kĩ năng tương tác xã hội đối với trẻ tự kỉ: Quy trình giảm
dần phụ đề cho trẻ mới biết đọc [5]; Nikopoulos C. K.và Keenan M.- Ảnh hưởng của video làm
mẫu đối với khả năng tương tác xã hội ở trẻ tự kỉ [6]; Shabani, D. B. et al -Tăng cường khả năng
tương tác xã hội ở trẻ tự kỉ: Ảnh hưởng của biện pháp gợi nhắc bằng vật thật [7]; Yun Chin H.,
Bernard-Opitz V. - Dạy kĩ năng hội thoại cho trẻ tự kỉ: Ảnh hưởng đối với việc phát triển thuyết
tâm trí [8]. Nguyễn Văn Đình - Biện pháp hình thành và phát triển kĩ năng xã hội cho trẻ chậm
Ngày nhận bài: 10/08/2014. Ngày nhận đăng: 15/01/2015.
Liên hệ: Đỗ Thị Thảo, e-mail: thao2006trang@yahoo.com.
112
Thực trạng giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi...
phát triển trí tuệ trong môi trường giáo dục hòa nhập bậc tiểu học [2]. Hiện nay, quá trình giáo dục
kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ tại 1 số trường mầm non hòa nhập
chưa mang lại hiệu quả cao bởi nhiều nguyên nhân. Trong bài viết này chúng tôi tập trung tìm hiểu
và phân tích thực trạng giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội tại 3 trường mầm non trên
địa bàn Hà Nội. Từ đó, rút ra bài học trong quá trình giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội
cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ trong trường mầm non hòa nhập.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ
Khái niệm mối quan hệ xã hội: Theo Bách khoa toàn thư “mối quan hệ xã hội là những
quan hệ giữa người với người được hình thành trong quá trình hoạt động kinh tế, chính trị, pháp
luật, tư tưởng, đạo đức, văn hóa”.
Mối quan hệ giữa mối quan hệ xã hội với hành động xã hội và tương tác xã hội: Mối quan
hệ xã hội không tách rời khỏi hành động xã hội và tương tác xã hội. Hành động xã hội tạo ra tương
tác xã hội, tương tác xã hội lặp đi lặp lại tạo ra mối quan hệ xã hội. Hành động xã hội và tương tác
xã hội tạo ra mức độ nông, sâu, bền vững của các mối quan hệ xã hội. Mối quan hệ xã hội được
xác lập sẽ chi phối hành động xã hội và tương tác xã hội. Các mối quan hệ chằng chịt tạo ra mạng
lưới tương đối ổn định.
Từ những phân tích trên chúng ta có thể hiểu: “Mối quan hệ xã hội là mối quan hệ giữa con
người với con người trên tất cả các lĩnh vực trong đời sống hàng ngày, mối quan hệ này được xây
dựng dựa trên tương tác xã hội ổn định, bền vững và có tính lặp lại”.
Khái niệm giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ: Hiện
nay theo hiểu biết của chúng tôi thì chưa có 1 định nghĩa hoặc khái niệm chính thức nào về giáo
dục kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội. Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, chúng tôi đề
cập môi trường giáo dục hòa nhập, môi trường giáo dục này bao gồm cả quá trình giáo dục trẻ rối
loạn phổ tự kỉ tại nhà trường (có quá trình sư phạm) và quá trình giáo dục kĩ năng tại gia đình và
ngoài xã hội. Do đó từ những khái niệm công cụ về mối quan hệ xã hội, kĩ năng thiết lập mối quan
hệ xã hội, chúng tôi xây dựng khái niệm về giáo dục kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội như
sau: “Giáo dục kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội là quá trình tác động có mục đích, có hệ
thống của nhà giáo dục tới trẻ rối loạn phổ tự kỉ thông qua việc tổ chức các hoạt động giáo dục
nhằm hình thành, rèn luyện cho trẻ khả năng xây dựng mối quan hệ xã hội với người khác”.
Như vậy kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội không phải khi chúng ta sinh ra đã có, mà
được hình thành qua quá trình học tập, lĩnh hội và rèn luyện trong cuộc sống. Quá trình hình thành
kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội diễn ...  hội chỉ hình thành và rèn luyện khi có các đối tượng tương tác, trao đổi và điều đó thể
hiện rõ nhất khi các cá nhân tham gia làm việc nhóm.
Xếp bậc 6 là “phương pháp động não” với điểm trung bình X¯ = 1, 35. Đây là phương pháp
cả giáo viên và cha mẹ sử dụng rất ít, thậm chí có người không sử dụng. Mức độ hiệu quả mà
phương pháp này mang lại cũng được đánh giá là thấp với điểm trung bình X¯ = 1, 44.
Nhìn chung, giáo viên và cha mẹ trẻ đã sử dụng 6 phương pháp trong quá trình giáo dục kĩ
năng thiết lập các mối quan hệ cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ. Tuy nhiên, mức độ sử dụng của giáo viên
và cha mẹ có sự chênh lệch khá nhiều, hệ số tương quan trong trường hợp này R = 0, 37 tương
quan không chặt chẽ.
2.2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội
cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi trong môi trường giáo dục hòa nhập
Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ
tự kỉ 4 - 5 tuổi trong môi trường giáo dục hòa nhập bao gồm: Các yếu tố chủ quan (thuộc về trẻ,
giáo viên và cha mẹ), các yếu tố khách quan (nhà trường, nhân tố xã hội, điều kiện cơ sở vật chất).
Bảng 5 cho thấy những yếu tố chủ quan như bản thân trẻ, cha mẹ, giáo viên và CBQL
nhà trường có sự ảnh hưởng đến quá trình giáo kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội (X¯ =
2, 53) nhiều hơn là các yếu tố thuộc về khách quan như nhân tố xã hội, điều kiện cơ sở vật chất
(X¯ = 2, 44).
Trong 4 nhóm yếu tố chủ quan, yếu tố giáo viên được đánh giá là có ảnh hưởng lớn nhất đối
với việc giáo dục kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội với điểm trung bình X¯ = 2, 78. Phần
lớn các cha mẹ lại cho rằng giáo viên là người quyết định đến thành công của đứa trẻ. Việc trẻ có
tiến bộ hay không, tiếp thu kĩ năng nhanh hay chậm thì giáo viên là nhân tố quyết định, có thể cha
mẹ chưa có cái nhìn toàn diện về việc giáo dục trẻ rối loạn phổ tự kỉ, chưa thấy hết được những
khả năng mà trẻ có. Giáo viên và CBQL lại cho rằng yếu tố có tác động mạnh mẽ đến hiệu quả
giáo dục là bản thân trẻ đặc biệt là khả năng nhận thức (X¯ = 2, 85), bởi giáo viên ở trường không
thể giám sát trẻ mọi lúc mọi nơi và không thể dạy trẻ ở tất cả các môi trường. Xếp bậc 2 là yếu tố
“bản thân trẻ “với điểm trung bình (X¯ = 2, 72, trong đó cha mẹ trẻ đánh giá với điểm trung bình
X¯ = 2, 50 thấp hơn so với đánh giá của giáo viên (X¯ = 2, 85). Giáo viên nhận thấy rằng nếu trẻ
có khả năng nhận thức sẽ tiếp thu các kĩ năng một cách nhanh chóng và đầy đủ, ngược lại nếu khả
năng nhận thức của trẻ hạn chế giáo viên và trẻ sẽ mất nhiều thời gian để học kĩ năng mới. Như
vậy, trẻ có thể bị bỏ lỡ mất nhiều kĩ năng khác. Xếp bậc 3 là “cha mẹ và người chăm sóc” với điểm
trung bình X¯ = 2, 43, trong đó yếu tố cha mẹ và người chăm sóc có kiến thức, kĩ năng chăm sóc
và giáo dục trẻ đóng vai trò cốt lõi với điểm trung bình X¯ = 2, 51. Xếp bậc 4 là yếu tố “CBQL
nhà trường” với điểm trung bình X¯ = 2, 42, ở yếu tố này giáo viên và cha mẹ có đánh giá tương
đồng nhau, cả hai đều cho rằng quan điểm về trẻ rối loạn phổ tự kỉ của CBQL nhà trường là điều
kiện đầu tiên giúp trẻ được hưởng sự hòa nhập và giáo dục tốt nhất.
118
Thực trạng giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi...
Bảng 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội
cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi trong môi trường giáo dục hòa nhập
STT Các yếu tố ảnh hưởng
Mức độ ảnh hưởng
Giáo viên, CBQL (N = 50) Cha mẹ (N = 30) Chung (N = 80)
X¯ ĐLC Thứhạng X¯ ĐLC
Thứ
hạng X¯ ĐLC
Thứ
hạng
A. Yếu tố chủ quan
1. Bản thân trẻ
1 Khả năng nhận thức củatrẻ 2,94 0,31 1 2,60 0,62 1 2,81 0,42 1
2 Hứng thú của trẻ khitham gia giờ học 2,74 0,53 3 2,43 0,57 3 2,63 0,52 3
3 Hợp tác của trẻ tronggiờ học 2,86 0,41 2 2,47 0,51 2 2,71 0,40 2
Tổng X1 2,85 0,42 2,50 0,57 2,72 0,45
2. Cha mẹ và người chăm sóc
4
Cha mẹ, người CS có
kiến thức, kĩ năng CS &
giáo dục trẻ
2,54 0,50 1 2,47 0,63 1 2,51 0,46 1
5 Sự phối hợp giữa giađình và nhà trường 2,42 0,58 2 2,20 0,66 2 2,34 0,50 2
Tổng X2 2,48 0,54 2,34 0,65 2,43 0,48
3. Giáo viên
6 Giáo viên quan tâmnhiệt huyết 2,74 0,49 2 2,70 0,47 3 2,73 0,45 3
7 Giáo viên có phươngpháp tốt 2,88 0,44 1 2,83 0,38 1 2,86 0,41 1
8 Giáo viên có kĩ năng hỗtrợ trẻ rối loạn phổ tự kỉ 2,72 0,54 3 2,80 0,41 2 2,75 0,49 2
Tổng X3 2,78 0,49 2,78 0,42 2,78 0,45
4. CBQL nhà trường
9
CBQL tạo điều kiện để
giáo viên nâng cao trình
độ
2,43 0,68 2 2,38 0,53 2 2,41 0,57 2
10 Quan điểm về trẻ rốiloạn phổ tự kỉ 2,46 0,58 1 2,40 0,57 1 2,43 0,54 1
Tổng X4 2,45 0,55 2,39 0,62 2,42 0,56
Tổng chung nhóm A 2,64 0,50 2,51 0,56 2,58 0,48
B. Yếu tố khách quan
5. Nhân tố xã hội
1 Chế độ chính sách 2,22 0,47 3 2,33 0,66 1 2,26 0,54 3
2 Nhận thức cộng đồng 2,64 0,56 1 2,30 0,60 2.5 2,51 0,59 1
3 Phối hợp giữa các lựclượng
2,60 0,54 2 2,30 0,70 2.5 2,49 0,61 2
Tổng X5 2,49 0,52 2,31 0,65 2,42 0,58
6. Điều kiện cơ sở vật chất
1 Điều kiện gia đình trẻ 2,36 0,53 2 250 0,57 1 2,41 0,54 2
2 Cơ sở vật chất nhàtrường 2,56 0,54 1 2,43 0,57 2 2,51 0,55 1
Tổng X6 2,46 0,53 2,47 0,57 2,46 0,55
Tổng chung nhóm B 2,47 0,53 2,39 0,61 2,44 0,57
Tổng chung A+B 2,55 0,51 2,45 0,59 2,51 0,52
119
Đỗ Thị Thảo, Đỗ Thị Thảo (B)
Trong 2 nhóm các yếu tố khách quan, yếu tố được đánh giá có ảnh hưởng lớn đến quá trình
giáo dục kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội là điều kiện cơ sở vật chất với điểm trung bình
X¯ = 2, 46 trong khi đó yếu tố nhân tố xã hội đạt điểm trung bình X¯ = 2, 42. Trong yếu tố điều
kiện cơ sở vật chất, đóng vai trò chính là điều kiện cơ sở vật chất tại trường (X¯ = 2, 51). Nếu nhà
trường có cơ sở vật chất tốt sẽ giúp trẻ giảm thiểu được những hạn chế mà bản thân gặp phải và
học tập tốt hơn. Yếu tố xếp bậc 2 là nhân tố xã hội với điểm trung bình X¯ = 2, 42, trong đó yếu tố
nhận thức của cộng đồng có vai trò quan trọng hơn hết, điểm trung bình X¯ = 2, 5. Như vậy, những
yếu tố chủ quan (bản thân trẻ, người chăm sóc giáo dục và CBQL nhà trường) có ảnh hưởng nhiều
hơn các yếu tố khách quan (môi trường, cơ sở vật chất, nhân tố xã hội) trong quá trình giáo dục kĩ
năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi.
Tóm lại, kết quả nghiên cứu thực trạng giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho
trẻ rối loạn phổ tự kỉ nhẹ 4 - 5 tuổi tại 3 trường mầm non hòa nhập, cho thấy:
- Phần lớn giáo viên, CBQL và cha mẹ trẻ bước đầu đã có những nhận định đúng đắn trong
việc lựa chọn mục tiêu giáo dục, mức độ cần thiết của việc giáo dục các nội dung thuộc nhóm kĩ
năng thiết lập các mối quan hệ xã hội, tuy nhiên mức độ thực hiện lại khá thấp.
- Giáo viên và CBQL cũng đã có sự vận dụng linh hoạt các hình thức tổ chức giáo dục
nhưng hiệu quả mang lại chưa cao. Các phương pháp dạy học được giáo viên vận dụng khá linh
hoạt, chính vì vậy đã mang lại những kết quả khả quan. Tuy nhiên, về phía cha mẹ trẻ, số lượng
phương pháp được sử dụng trong quá trình giáo dục trẻ rối loạn phổ tự kỉ rất ít (1- 2 phương pháp),
việc vận dụng các phương pháp còn máy móc và chưa thật sự phù hợp. Vì vậy, chưa mang lại hiệu
quả cao trong quá trình giáo dục.
- Mức độ biểu hiện các kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội ở trẻ rối loạn phổ tự kỉ nhẹ
4 - 5 tuổi được giáo viên và cha mẹ đánh giá là còn nhiều hạn chế. Kĩ năng tốt nhất là kĩ năng
“Thực hiện một số quy tắc ứng xử phù hợp” và kĩ năng trẻ gặp nhiều khó khăn nhất là “hòa đồng
với các bạn trong nhóm” và “chia sẻ đồ dùng”.
Trong quá trình giáo dục kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự
kỉ nhẹ 4 - 5 tuổi trong môi trường hòa nhập chịu ảnh hưởng khá nhiều từ các yếu tố chủ quan và
khách quan. Trong đó các yếu tố chủ quan như: Bản thân trẻ, giáo viên, cha mẹ và người chăm
sóc. . . ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả giáo dục.
Từ thực tế trên, để đảm bảo việc giáo dục kĩ năng thiết lập các mối quan hệ xã hội cho trẻ
rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi đạt hiệu quả cao, cần tìm ra những biện pháp đúng đắn mang tính giáo
dục và cộng đồng.
2.3. Bài học nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã
hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ trong trường mầm non hòa nhập
Trên cơ sở khái quát thực trạng giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối
loạn phổ tự kỉ 4-5 tuổi tại 2 trường mầm non hòa nhâp trên địa bàn Hà Nội, chúng tôi rút ra một
số bài học nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội:
1. Giáo viên và cha mẹ trẻ cần tạo dựng nên vòng bạn bè cho trẻ ngay tại môi trường lớp
học và môi trường gia đình. Bởi lẽ giáo viên và cha mẹ không thể theo sát và hỗ trợ trẻ trong tất cả
các hoạt động, do đó nếu có xây dựng được nhóm bạn chơi cùng trẻ, hỗ trợ trẻ thì bản thân các trẻ
rối loạn phổ tự kỉ, giáo viên và cha mẹ cũng được hưởng lợi rất nhiều.
2. Cần tăng cường sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong quá trình giáo dục trẻ.
Như chúng tôi đã nói, kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội không phải kĩ năng bẩm sinh, khi trẻ
sinh đã có, nó được hình thành và rèn luyện thông qua các hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà
trường. Mặt khác, trẻ rối loạn phổ tự kỉ khả năng khái quát gặp nhiều hạn chế, ngoài thời gian học
tập trên lớp trẻ cần được củng cố, luyện tập tại gia đình.
3. Nâng cao nhận thức, kĩ năng của giáo viên hòa nhập và cha mẹ về kĩ năng giáo dục kĩ
120
Thực trạng giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 4 - 5 tuổi...
năng cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ nói chung và giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội nói
riêng. Kiến thức, kĩ năng về giáo dục trẻ rối loạn phổ tự kỉ của giáo viên, cha mẹ và các thành viên
trong gia đình là rất cần thiết. Khả năng phân biệt và chọn lọc thông tin đúng - sai ở trẻ rối loạn
phổ tự kỉ còn nhiều hạn chế. Chính vì vậy để đảm bảo trẻ tiếp thu các kĩ năng một cách trọn vẹn
và chính xác thì vai trò và kĩ năng của những người chăm sóc và giáo dục là yếu tố quyết định.
4. Nhà trường tích cực tổ chức và tham gia các hoạt động biểu diễn, giao lưu văn nghệ với
các cơ sở khác. Tổ chức và tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, hội thao chào mừng các
ngày lễ của trường và địa phương là cơ hội để trẻ rối loạn phổ tự kỉ mở rộng các mối quan hệ, tăng
cường sự tự tin và có thêm môi trường trải nghiệm.Tham gia các hoạt động đoàn thể cũng là cơ
hội để các cơ quan, các lực lượng xã hội biết đến trẻ rối loạn phổ tự kỉ nhiều hơn và có cái nhìn
toàn diện về khả năng của trẻ.
3. Kết luận
Giáo dục kĩ năng thiết năng lập mối quan hệ xã hội là một phần của nội dung giáo dục tình
cảm xã hội trong chương trình giáo dục mầm non. Mặt khác, đây cũng là một trong những nội
dung được đưa vào đánh giá trong bộ chuẩn 5 tuổi dành cho trẻ mầm non. Như vậy, giáo dục kĩ
năng thiết lập mối quan hệ xã hội cho trẻ mầm non nói chung và trẻ rối loạn phổ tự kỉ học hòa
nhập nói riêng là điều vô cùng quan trọng. Để việc giáo dục kĩ năng thiết lập mối quan hệ xã hội
cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ có hiệu quả, giáo viên và cha mẹ trẻ cần: Hiểu đặc điểm tâm lí, hành vi,
nhận thức và kĩ năng tương tác xã hội của trẻ; lựa chọn phù hợp về mục tiêu, nội dung và phương
pháp giáo dục cho trẻ; áp dụng các phương pháp điều chỉnh trong dạy học hòa nhập triệt để và linh
hoạt; được bồi dưỡng chuyên môn vững vàng; được dự giờ thường xuyên của các giáo viên trong
trường và chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên; tổ chức giờ học phong phú đa dạng và biết tận
dụng sự giúp đỡ của trẻ bình thường;...
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Nguyễn Nữ Tâm An, 2013. Biện pháp dạy đọc hiểu cho học sinh rối loạn phổ tự kỉ đầu cấp
tiểu học. Luận án tiến sĩ giáo dục học.Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
[2] Nguyễn Văn Đình, 2001. Biện pháp hình thành kĩ năng xã hội cho trẻ chậm phát triển trí tuệ
cấp tiểu học trong môi trường giáo dục Hà Nội. Đề tài Khoa học và Công nghệ cấp Bộ, mã
số 2001-49-
[3] Nguyễn Quang Uẩn (chủ biên), 1998. Tâm lí học đại cương. Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
[4] Nguyễn Thị Hoàng Yến (chủ biên), Đỗ Thị Thảo, 2010. Đại cương giáo dục cho trẻ khuyết
tật trí tuệ. Nxb Đại hoc Sư phạm, Hà Nội.
[5] Krantz P. J., Mc Clannahan L. E., 1998. Social interaction skills for children with autism: A
script-fading procedure for be-ginning readers. Journal of Applied Behavior Analysis, 31(2),
pp. 191-202.
[6] Nikopoulos C. K., Keenan M., 2004. Effects of video mod-eling on social initiations by
children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 37(1), pp. 93-96.
[7] Shabani, D. B. et al., 2002. Increasing social initiations in children with autism: Effects of a
tactile prompt. Journal of Applied Behavior Analysis, 35(1), pp. 79-83.
[8] Yun Chin H., Bernard-Opitz V., 2000. Teaching conversational skills to children with autism:
Effect on the development of a theory of mind. Journal of Autism and Developmental
Disorders, 30(6), pp. 569-583.
121
Đỗ Thị Thảo, Đỗ Thị Thảo (B)
ABSTRACT
Teaching social relationship formation to 4 and 5 year-old children with autism spectrum
disorders in Hanoi kindergartens
Teaching social relationship formation skills is a part of social-emotional education in early
childhood education programs and one of the criteria included in the evaluation of preschool
children development at the age of five. For children with autism spectrum disorders (ASDs), the
ability to build social relationships with people in their surroundings improves their social behavior
and increases their chance of successful integration. In fact, the teaching of social relationship
formation skills to children with ASDs at inclusive preschools has been unsatisfactory due to both
subjective and objective factors. In this paper, we attempt to analyze the teaching skills needed to
teach social relationships formation skills for 4-5 year-old children with ASDs at some inclusive
preschools in Hanoi, and we then discuss some implications for teachers.
Keywords: Education, social relationship, teaching skills of building social relationship,
autism spectrum disorders, inclusive preschool.
122