Thẩm định phương pháp định lượng bằng sắc ký lỏng hiệu năng cao để ứng dụng trong đánh giá độ ổn định của Capsaicin

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2019 
 5 
THẨM ĐỊNH PHƢƠNG PHÁP ĐỊNH LƢỢNG BẰNG 
SẮC KÝ LỎNG HIỆU NĂNG CAO ĐỂ ỨNG DỤNG 
TRONG ĐÁNH GIÁ ĐỘ ỔN ĐỊNH CỦA CAPSAICIN 
Nguyễn Đức Cường1; Nguyễn Chí Đức Anh2; Đỗ Thị Phương Chi2 
 Nguyễn Tiến Đạt2; Đào Minh Hạnh2; Đỗ Quyên2 
 Nguyễn Thanh Bình2; Nguyễn Thạch Tùng2 
TÓM TẮT 
Mục tiêu: thẩm định phương pháp định lượng capsaicin bằng sắc ký lỏng hiệu năng cao, 
qua đó ứng dụng trong nghiên cứu đánh giá độ ổn định của capsaicin. Phương pháp: thẩm định 
các chỉ tiêu khoảng tuyến tính, độ lặp lại, độ đúng của phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao. 
Đánh giá sự phân hủy oxy hóa của capsaicin trong dung dịch hydroperoxid 3% có hay không có 
các chất chống oxy hóa trong những khoảng thời gian khác nhau bằng phương pháp sắc ký 
lỏng hiệu năng cao đã được thẩm định. Natri edetat, natri metabisulfit, D,L-methionin, natri 
hydrosulfit, hydroxytoluen butylat được sử dụng làm các chất chống oxy hóa trong nghiên cứu. 
Kết quả: các chỉ tiêu khoảng tuyến tính, độ lặp lại, độ đúng của phương pháp sắc ký lỏng hiệu 
năng cao đã được thẩm định. Capsaicin bị phân hủy mạnh trong dung dịch hydroperoxid 3%. 
Trong số các chất chống oxy hóa được thử nghiệm, hydroxytoluen butylat là chất chống oxy 
hóa hiệu quả nhất trong việc bảo vệ capsaicin. Kết luận: đã thẩm định được phương pháp định 
lượng capsaicin bằng sắc ký lỏng hiệu năng cao. Lựa chọn được chất chống oxy hóa có tác 
dụng tốt nhất trong bảo vệ dược chất là hydroxytoluen butylat. 
* Từ khóa: Capsaicin; Độ ổn định; Oxy hóa; Hydroxytoluen butylat. 
A High Performance Liquid Chromatography Quantification 
Method of Capsaicin for Applying in Stability Assessment 
Summary 
Objectives: To validate methodology for the determination of capsaicin content by high 
performance liquid chromatography and apply in stability assessment. Methods: High performance 
liquid chromatography method was applied to validate linearity, repeatability, accuracy and to 
evaluate the oxidative degradation of capsaicin in 3% hydroperoxide solution with/without 
antioxidants after different periods. Sodium edetate, sodium metabisulfite, D,L-methionin, 
sodium hydrosulfite, butylate hydroxytoluene were used as the antioxidants. Results: The linearity, 
repeatability, accuracy were validated. Capsaicin was strongly degraded in 3% hydroperoxide solution. 
1. Học viện Quân y 
2. Trường Đại học Dược Hà Nội 
Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Thạch Tùng (nguyenthachtung@hup.edu.vn) 
Ngày nhận bài: 04/04/2019; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 08/05/2019 
 Ngày bài báo được đăng: 30/05/2019 
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2019 
 6 
Among the antioxidants, butylate hydroxytoluene proved to be the most effective antioxidant in 
protection of capsaicin. Conclusions: High performance liquid chromatography method for 
the determination of capsaicin content was validated. Butylate hydroxytoluene was selected as 
the best antioxidant in protection of capsaicin. 
* Keywords: Capsaicin; Stability; Oxidation; Butylate hydroxytoluene. 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Capsaicinoid là hỗn hợp các alcaloid 
được chiết từ quả Ớt (Capsicum spp.). 
Trong đó, capsaicin (CAP) là thành phần 
chính có nhiều tác dụng sinh học, một 
trong những tác dụng đó là giảm đau tại 
chỗ nên được sử dụng trong điều trị một 
số chứng như đau cơ, đau đầu, đau sau 
phẫu thuật [2, 6]. Gần đây, với việc phát 
hiện ra CAP là chất kích thích thụ thể 
transient receptor potential vanilloid 1 
(TRPV1) đã chứng minh CAP ngoài tác 
dụng giảm đau còn có tác dụng chống 
viêm [6]. Bên cạnh đó, CAP còn được 
chứng minh có vai trò trong ức chế tế bào 
ung thư in vitro, tác dụng bảo vệ dạ dày 
[3, 6]. Tuy nhiên, trong cấu trúc của CAP 
có chứa nhóm chức có khả năng bị oxy 
hóa là nhóm -OH phenol, hơn nữa trong 
mạch nhánh của phân tử còn có một 
nhóm amid dễ bị tấn công bởi các gốc tự 
do, nên CAP kém ổn định. Do đó, việc sử 
dụng các biện pháp chống oxy hóa cho 
CAP ứng dụng trong bào chế chế phẩm 
là cần thiết [4]. Hiện nay, có ít nghiên cứu 
về độ ổn định của CAP. S. Alankar và CS 
tiến hành nghiên cứu độ ổn định của 
CAP, định lượng bằng phương pháp 
HPLC, nhưng chưa đánh giá ảnh hưởng 
của các chất chống oxy hóa đến độ ổn 
định của CAP [8]. Vì vậy, nghiên cứu này 
được tiến hành nhằm: Thẩm định phương 
pháp định lượng CAP bằng HPLC để 
ứng dụng trong đánh giá ảnh hưởng của 
các chất chống oxy hóa đến độ ổn định 
của CAP. 
NGUYÊN VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG 
PHÁP NGHIÊN CỨU 
1. Nguyên vật liệu và thiết bị. 
Chuẩn thứ cấp CAP (Fluca, hàm lượng 
61,1% CAP, lô: LRAA2843), nonivamid 
(hàm lượng 99,1%, lô: Y0000670) (Sigma 
Aldrich, Đức). 
Các dung môi, hóa chất sử dụng trong 
nghiên cứu đạt tiêu chuẩn HPLC, tiêu 
chuẩn phân tích được Merck (Đức) hoặc 
Sigma Aldrich (Đức) cung cấp. 
Hệ thống HPLC (Agilent, Mỹ) gồm bơm 
1260 Quat Pump VL; detector 1260 DAD VL; 
bộ phận ổn nhiệt 1260 TCC; hệ thống 
tiêm mẫu thủ công. Cột sắc ký: InertSustain 
Phenylhexyl silica gel (250 mm x 4,6 mm; 
5 μm). 
2. Phƣơng pháp nghiên cứu. 
* Điều kiện sắc ký: 
Capsaicinoid chiết từ Ớt ngoài CAP là 
thành phần có hoạt tính sinh học đáng 
quan tâm, còn chứa một thành phần có 
độc tính là nonivamid. Các phương pháp 
sắc ký thông thường sử dụng cột sắc ký C18 
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2019 
 7 
đều không có khả năng tách 2 píc CAP và 
nonivamid [1], hơn nữa trong Dược điển 
Việt Nam chưa có chuyên luận về Ớt. 
Nhóm nghiên cứu đánh giá khả năng 
tách 2 píc CAP và nonivamid với điều 
kiện sắc ký như sau [5]: cột InerSustain 
Phenylhexyl silica gel (25 cm x 6,4 mm x 
5 m); detector DAD bước sóng 225 nm. 
Pha động là axít phosphoric 0,1% - acetonitril 
(60:40, v/v). Tốc độ dòng 1,2 ml/phút. 
Nhiệt độ cột 30oC. Thể tích mẫu tiêm 
20 μl. 
Chuẩn bị dung dịch chứa CAP nồng 
độ 0,10 mg/ml và nonivamid nồng độ 
0,02 mg/ml. Quan sát sắc ký đồ để đánh 
giá khả năng tách của 2 chất. 
- Thẩm định phương pháp định lượng 
CAP: theo hướ