Liên quan điểm đa hình gen TGFβ1 - 509 và nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2019 
 51 
LIÊN QUAN ĐIỂM ĐA HÌNH GEN TGFβ1 - 509 VÀ 
NGUY CƠ UNG THƢ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN 
 Nguyễn Bá Vượng1; Phan Thị Hiền Lương2 
 Trần Việt Tú2; Lương Thị Lan Anh3 
TÓM TẮT 
 Mục tiêu: kiểu gen của vật chủ ảnh hưởng lớn đến hậu quả nhiễm virut viêm gan B và hình 
thành ung thư biểu mô tế bào gan, do vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu bệnh chứng từ 
1 - 2016 đến 1 - 2018 nhằm đánh giá ảnh hưởng của điểm đa hình TGFβ1 - 509 với nguy cơ bị 
ung thư biểu mô tế bào gan. Đối tượng và phương pháp: 102 bệnh nhân ung thư biểu mô tế 
bào gan có HBsAg (+) và 102 người cho máu khỏe mạnh, tiến hành phân tích điểm đa hình gen 
TGFβ1 - 509 C>T bằng phương pháp giải trình tự trực tiếp. Kết quả: sử dụng kiểu gen CC làm 
nhóm chứng cho thấy kiểu gen TT tăng nguy cơ bị ung thư với (OR = 2,323; 95%CI: 1,026 - 5,288, 
p = 0,041). Cá thể mang alen T tăng nguy cơ bị ung thư so với những cá thể mang alen C (OR = 1,529; 
95%CI: 1,029 - 2,271, p = 0,035). Tuy nhiên, không thấy mối liên quan về điểm đa hình gen trên với 
đặc điểm lâm sàng như số lượng, kích thước khối u hay hiện tượng di căn. Kết luận: nghiên cứu 
thấy điểm đa hình gen TGFβ1 - 509 C>T có liên quan đến nguy cơ bị ung thư biểu mô tế bào gan, 
cần nghiên cứu thêm với số lượng bệnh nhân lớn hơn để khẳng định kết quả trên. 
* Từ khóa: Ung thư biểu mô tế bào gan; Virut viêm gan B; TGFβ1 - 509; Đa hình gen. 
The Correlation between TGFβ1 - 509 Gene Polymorphisms and 
Risk of Hepatocellular Carcinoma. 
Summary 
Objectives: Host genetic factor may affects clinical out comes of hepatitis B virus infection, 
this case control study aimed to evaluate tranforming growth factor β1 (TGFβ1) - 509 gene 
polymorphisms as a risk factor of hepatocellular carcinoma from 1 - 2016 to 1 - 2018. Subject and 
methods: 102 hepatocellular carcinoma patients with HBsAg (+) and 102 healthy blood donors were 
investigated. Polymorphisms of TGFβ1 - 509 gene were detemined using the sequence specific 
primer PCR. Results: Using the CC genotype as reference genotype, TT was significantly 
associated with increased risk of hepatocellular carcinoma (OR = 2.323; 95%CI: 1.026 - 5.288, 
p = 0,041). Furthemore, we found T allele was significantly associated with increased risk of 
hepatocellular carcinoma, compared C allele (OR = 1.529; 95%CI: 1.029 - 2.271, p = 0.035). 
However, in a subsequent analysis of the association between TGFβ1 - 509 gene polymorphism 
and clinical characteristics of hepatocellular carcinoma including tumor size, type, presence or 
absence of metastasis, and portal vein thrombosis, there were no significant differences in both the 
distribution of genotype frequency with hepatocellular carcinoma patients. Conclusion: The present 
study showed that TGFβ1 - 509 C>T polymorphism was associated with increased hepatocellular 
carcinoma risk. Further prospective studies on large are necessary to confirm our findings. 
* Keywords: Hepatocellular carcinoma; Hepatitis B virus; TGFβ1 - 509 C>T polymorphism. 
1. Bệnh viện Quân y 103 
2. Bệnh viện Bạch Mai 
3. Trường Đại học Y Hà Nội 
Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Bá Vượng (bavuongsang@gmail.com) 
Ngày nhận bài: 11/03/2019; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 16/05/2019 
 Ngày bài báo được đăng: 22/05/2019 
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2019 
 52 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Sinh lý bệnh của ung thư biểu mô tế 
bào gan (UTBMTBG) rất phức tạp, có sự 
đóng góp của nhiều yếu tố, qua nhiều 
bước, trong đó nhiễm virut viêm gan B 
(HBV) là nguyên nhân quan trọng nhất. 
Theo các nghiên cứu khác nhau, HBV chiếm 
60 - 80% nguyên nhân gây UTBMTBG, 
tuy nhiên, > 90% người trưởng thành khi 
bị nhiễm HBV có thể tự khỏi trong vòng 
6 tháng, chỉ có 5 - 10% trường hợp nhiễm 
mạn sẽ tiến triển thành viêm gan mạn, 
xơ gan, UTBMTBG [2]. Điều này cho thấy 
kiểu gen và đáp ứng miễn dịch của vật chủ 
có liên quan đến nguy cơ bị UTBMTBG 
của cơ thể khi tiếp xúc với yếu tố gây bệnh. 
TGFβ1 (Tranforming growth factor β1) 
là một cytokine đa chức năng, kiểm soát 
nhiều hoạt động của tế bào. Trên những 
tế bào bình thường, TGFβ1 tác động như 
một chất ức chế u bằng cách ức chế tăng 
sinh tế bào, thúc đẩy tế bào biệt hóa, gây 
chết theo chương trình. Tuy nhiên, ở giai 
đoạn đầu của quá trình sinh ung thư, các 
tế bào không tuân theo sự kiểm soát bình 
thường trên, cytokine này thúc đẩy hoạt 
động gen tăng sản xuất collagen, tăng 
hình thành xơ ở gian bào, ức chế chúng 
thoái hóa. Đối với bệnh nhân (BN) HBV 
mạn, protein nhân của HBV kích thích 
hoạt động phiên mã của gen TGFβ1, hơn 
nữa virut còn tác động lên con đường 
truyền tin TGFβ, gây chuyển tác dụng từ 
ức chế u sang tăng cường xơ hóa, tăng 
nguy cơ UTBMTBG [3]. 
Gen TGFβ1 nằm trên nhánh dài của 
nhiễm sắc thể 19 (19q13,1-13,3), có nhiều 
điểm hình đơn liên quan đến nồng độ 
TGFβ huyết tương, trong đó vị trí -509 
C>T đã được nghiên cứu cho thấy có giá 
trị nhất. Hơn nữa, phân tích kiểu hình gen 
TGFβ1 - 509 C>T thấy những cá thể có 
alen T sẽ tăng nguy cơ bị UTBMTBG so 
với những cá thể mang alen C. Điểm đa 
hình gen TGFβ1 - 509 C>T nằm ở vùng 
khởi động nên có vai trò lớn đến quá trình 
sản xuất TGFβ [4]. Để đánh ảnh hưởng 
của điểm đa hình này với nguy cơ bị ung 
thư, nhiều nghiên cứu được tiến hành 
nhằm làm sáng tỏ cơ chế bệnh sinh và 
mối liên quan giữa nhiễm virut với quá 
trình sinh ung thư, từ đó giúp phát hiện 
sớm và điều trị hiệu quả hơn. Việt Nam là 
quốc gia có tỷ lệ nhiễm HBV cao với gánh 
nặng UTBMTBG rất lớn. Vì vậy, chúng tôi 
tiến hành nghiên cứu này nhằm: Đánh giá 
mối liên quan của điểm đa hình gen 
TGFβ1-509 C>T và nguy cơ bị UTBMTBG 
ở quần thể người Việt Nam. 
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU 
Nghiên cứu tiến hành tại Bệnh viện 
Bạch Mai và Trường Đại học Y Hà Nội từ 
1 - 2016 đến 1 - 2018. 
1. Đối tƣợng nghiên cứu. 
* Nhóm bệnh: 
- 102 BN (94 nam, 8 nữ) được chẩn 
đoán UTBMTBG theo Hướng dẫn của