Không gian công cộng, không gian bán công cộng khu vực kênh đôi, quận 8, thành phố Hồ Chí Minh
Sông rạch gắn liền với Sài Gòn - Thành
phố Hồ Chí Minh từ buổi sơ khai với mạng lưới
sông rạch chằng chịt, trong đó dòng Kênh Đôi,
Quận 8 là một phần không thể tách rời và gắn bó
cùng quá trình hình thành và phát triển của thành
phố này. Tìm hiểu lịch sử hình thành và phát
triển của tuyến kênh để thấy được vai trò và giá
trị của tuyến kênh đối với Thành phố Hồ Chí
Minh, nhằm tìm ra những đặc trưng của khu vực
nghiên cứu góp phần vào việc nghiên cứu tổ
chức không gian kiến trúc cảnh quan cho tuyến
kênh này
Trang 1
Trang 2
Trang 3
Trang 4
Trang 5
Trang 6
Trang 7
Trang 8
Bạn đang xem tài liệu "Không gian công cộng, không gian bán công cộng khu vực kênh đôi, quận 8, thành phố Hồ Chí Minh", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
Tóm tắt nội dung tài liệu: Không gian công cộng, không gian bán công cộng khu vực kênh đôi, quận 8, thành phố Hồ Chí Minh
Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 KHÔNG GIAN CÔNG CỘNG, KHÔNG GIAN BÁN CÔNG CỘNG KHU VỰC KÊNH ĐÔI, QUẬN 8, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ths.KTS Phan Văn Tuấn Ths.KTS Lê Cao Đàm Sở Quy hoạch-Kiến trúc TP.HCM 1. Đặt vấn đề Sông rạch gắn liền với Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh từ buổi sơ khai với mạng lưới sông rạch chằng chịt, trong đó dòng Kênh Đôi, Quận 8 là một phần không thể tách rời và gắn bó cùng quá trình hình thành và phát triển của thành phố này. Tìm hiểu lịch sử hình thành và phát triển của tuyến kênh để thấy được vai trò và giá trị của tuyến kênh đối với Thành phố Hồ Chí Minh, nhằm tìm ra những đặc trưng của khu vực nghiên cứu góp phần vào việc nghiên cứu tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan cho tuyến kênh này. Trong thời gian qua, đặc biệt là qua thập niên đầu tiên của thế kỷ 21, Thành phố Hồ Chí Minh đã trải qua một sự tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và ổn định, vượt qua những thời điểm khó khăn chung của kinh tế thế giới và trong nước. Kinh tế phát triển cùng những biến đổi sâu sắc trong xã hội và những chuyển động nhiều chiều của kiến trúc đô thị. Nhiều không gian công cộng được quan tâm đúng mức. Tại các khu vực nội thành, nhiều khu nhà lụp xụp, kém chất lượng đã được cải tạo, xây mới đưa tổng khối lượng xây lắp mỗi năm gấp nhiều lần những năm trước đây. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động xây dựng, công tác cải tạo không gian công cộng đô thị cũng đã đạt được những bước tiến nhất định. Sự thay đổi này không chỉ góp phần đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và cải thiện môi trường sống cho nhân dân mà còn tạo ra một diện mạo mới cho không gian đô thị. 154 Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 Việc cải tạo không gian ven sông, rạch nhằm tạo ra không gian công cộng, không gian bán công cộng sống động, an toàn và lành mạnh cho người dân thời gian qua đã thể hiện những dấu hiệu tích cực; bên cạnh đó vẵn còn một số vấn đề bất cập cần được xem xét, giải quyết. Do đó đề tài “Không gian công cộng, không gian bán công cộng khu vực Kênh Đôi, Quận 8, thành phố Hồ Chí Minh” sẽ đóng góp một số nội dung để giải quyết những bất cập hiện nay. Thông qua việc đánh giá thực trạng và tình hình tổ chức không gian công cộng đô thị tại khu vực nghiên cứu để nhìn nhận một số yếu tố trong vấn đề tổ chức, quản lý và sử dụng không gian công cộng, không gian bán công cộng hướng đến phát triển bền vững trong thời gian tới. Không gian công cộng, không gian bán công cộng kết hợp yếu tố mảng xanh, mặt nước là những không gian mở thân thiện, gần gũi với mọi người. Ðó là nơi mà mọi người có thể trò chuyện với nhau, cùng vui chơi, cùng nhau thi thố tài năng. Ðó cũng là nơi mà mọi người có thể mua sắm, ngồi nhâm nhi tách cà phê và đắm mình vào cảnh vật xung quanh. Thậm chí đơn giản hơn, không gian thân thiện có thể xuất hiện lúc mọi người trò chuyện trong khi chờ đợi việc gì đó. Với tính chất mở và thân thiện, không gian công cộng đã trở thành những nơi chốn quen thuộc của mọi người, ngoài ngôi nhà của họ. Không gian công cộng, không gian bán công cộng kết hợp yếu tố mảng xanh, mặt nước đóng vai trò quan trọng đối với chất lượng sống của người dân và sự thịnh vượng của đô thị. Nó nâng cao hình ảnh của đô thị, thu hút khách du lịch và tạo ra những hoạt động kinh tế quan trọng, tăng sự hấp dẫn và khả năng cạnh tranh. Điều này góp phần không nhỏ trong việc tạo dựng cho cuộc sống đô thị sinh động, tươi mới và giàu bản sắc hơn. 155 Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 2. Hiện trạng của khu vực. Hiện nay dự án cải tạo vệ sinh môi trường nước tại khu vực đang tiến hành, song tiến độ còn rất chậm người dân vẫn sống trong khu ổ chuột, nhà lụp xụp, tiếp cận một cách hạn chế với dịch vụ và tiện ích xã hội. - Thực trạng sử dụng đất Hiện tại quy hoạch sử dụng đất khu vực nghiên cứu còn nhiều bất cập. Khi các dự án cải tạo môi trường đang triển khai, các tuyến đường trong khu vực hình thành làm tăng giá trị quỹ đất, nhu cầu phát triển kinh tế cũng tăng theo đã gây áp lực lớn về xây dựng các không gian kiến trúc cảnh quan dọc tuyến kênh, rạch. Một số đất sản xuất (chủ yếu nhà máy say xát) nhà kho, dọc đường Phạm Thế Hiển, đa phần là dân cư. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa được chuyển mục đích sử dụng đất, nhiều nhà ở kết hợp thương mại tại hầu hết mặt tiền đường giao thông, phần nhiều là khu dân cư lụp xụp, nhiều kinh đào và còn một khu đất trống mang đậm hình ảnh nông thôn (có khu di tích Lò Gốm), được quy hoạch thành khu công viên sinh thái (khu rạch Ruột Ngựa). Ngoài ra khu vực này có một số nhà kho cũ có giá trị lịch sử, cảnh quan kênh rạch nơi đây còn nhộn nhịp giữ được nét đặc trưng sinh hoạt trên bến dưới thuyền cần bảo tồn và phát huy giữ gìn cái hồn cho đô thị. Thực tế về sử dụng đất cho thấy, trong khu vực nghiên cứu có mật độ xây dựng cao, khoảng xanh còn thiếu, người dân khu vực thiếu các không gian dành cho các hoạt động ngoài trời, nhưng để phát triển thêm thì không đơn giản vì quỹ đất có giới hạn. Vì vậy cần phải tính toán hiệu quả về sử dụng đất. - Thực trạng về tổ chức cảnh quan. Nhìn chung các công trình kiến trúc chưa phù hợp với không gian chung, còn khập khiễng chưa tạo thành những quần thể chung. Với mật độ xây dựng cao, khoảng lùi chưa thích hợp để tổ chức không gian mở và giao thông tiếp cận. Nếu các dự án tạo được khoảng lùi lớn để tổ chức không gian công cộng, không gian bán công cộng, mặt nước sẽ hài hòa với không gian dòng kênh tạo ra không gian thoáng đãng cho khu vực, để tuyến kênh hội đủ điều kiện khai ... uất giải pháp chợ nổi trên kênh tại khu vực ngả 5 (nơi giao nhau của các tuyến kênh), sử dụng hình ảnh chiếc xà lang lớn kết hợp các ghe thuyền hiện tại tạo thành một khu chơ nổi. Không cố định có thể di chuyển và không lấn chiếm không gian mặt nước và lòng kênh. • Hình thức kiến trúc Cuộc sống không gian công cộng đô thị ảnh hưởng từ việc hình thành không gian không gian do chúng ta tạo ra, trường hợp không gian có nhiều yếu tố không tốt sẽ tạo ra không gian không tốt. Kết quả là hình thành thói quen không tốt. Hãy tạo ra không gian chuyển tiếp (bán công cộng) để tạo ra hoạt động cho đô thị nhộn nhịp và phát triển có trật tự nhất định, trong đó có hoạt động dịch vụ và thương mại tích cực đi kèm. Đó gọi là đời sống của đô thị. Đời sống tại các không gian công cộng, không gian bán công cộng đô thị chính là chìa khóa cho sự hấp dẫn của đô thị. Câu hỏi đặt ra là có cần thiết biến nhà thấp tầng thành cao tầng hay không. Trong trường hợp làm nhà cao tầng, tuy nhiên vẫn duy trì hoạt động không gian công cộng sôi động, tấp nập, không gian để mọi người giao tiếp nhiều hơn có được không? Đề xuất một số khu vực ven kênh mô phỏng lại các ngôi nhà cao cẳng từng được xây dựng dọc kênh nhằm giới thiệu với du khách quá trình hình thành và phát triển của khu vực. Giữ lại các công trình có giá trị lịch sử, làm điểm tham quan. Phong cách kiến trúc mang âm hưởng kiến trúc Nam Bộ, màu sắc hài hòa với cảnh quan chung. Tổ hợp công trình: với hình ảnh kiến trúc tổng thể hiện đại mang âm hưởng Nam Bộ. • Giao thông. Hạn chế xe cơ giới lưu thông để tổ chức các hoạt động văn hóa, chợ đêm thu hút khách du lịch. Tổ chức tuyến giao thông công cộng đường thủy dọc kênh. Bố trí bãi đậu xe và bến thuyền tại các nút tiếp cận để kết nối đường thủy với đường bộ. 158 Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 Khôi phục lại tuyến giao thông thủy dọc kênh và ưu tiên cho phát triển giao thông công cộng. • Bảng chỉ dẫn, bảng quảng cáo, biển hiệu. Đặt tại các vị trí dễ nhìn thấy tại các đầu mối giao thông quan trọng, tại vị trí các trạm metro, các trạm xe buýt nhanh BRT. Hình thức và nội dung cần được cần được quan tâm thiết kế nhằm giới thiệu đến khách du lịch những nét đặc trưng của khu vực Bến Bình Đông • Nhà chờ xe buýt công cộng. Đặt tại các trục giao thông chính, các giao thông thu hút nhiều khách du lịch, tại những vị trí thuận tiện cho người đi bộ tiếp cận. Hình thức kiến trúc cho khu vực này phải hiện đại, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường. Mô phỏng hình ảnh đặc trưng Nam Bộ • Đèn đường, đèn trang trí – chiếu sáng. Đèn đường, đèn trang trí đặt tại tất cả các trục giao thông, nơi công cộng đảm bảo yếu tố an toàn cho người sử dụng, phải thấy rõ đường giao thông, đường dạo bộ, thấy rõ chướng ngại vật, bậc tam cấp, hành lang an toàn bờ kênh. Đèn trang trí cần nghiên cứu theo văn hóa truyền thống của Nam Bộ • Thùng đựng rác. Sử dụng thùng rác có thiết kế thân thiện gần gũi với môi trường, nội dung tuyên truyền bảo vệ môi trường. • Nhà vệ sinh công cộng. Đặt tại các trục giao thông khuyến khích đi bộ, các tuyến giao thông thu hút nhiều khách du lịch, kết hợp cây xanh phù hợp với cảnh quan chung của khu vực. Nhà vệ sinh công cộng cần quan tâm đến thiết kế. Khuyến khích sử dụng nhà vệ sinh công cộng thân thiện với môi trường. • Các vật dụng phục vụ nghỉ ngơi: ghế ngồi, bàn, xích đu Đặt các trục giao thông khuyến khích đi bộ và trong công viên. Sử dụng vật liệu địa phương phù hợp với cảnh quan chung của khu vực • Tổ chức không gian công cộng, không gian bán công cộng gắn kết với hoạt động đô thị, tích hợp với hệ thống hạ tầng xã hội đô thị: - Hình thái công trình được thiết kế và xây dựng như thế nào đi chăng nữa thì yếu tố phục vụ con người cần được xem là một yêu cầu mang tính phổ biến. Cụ thể là phát triển không gian dành cho hoạt động đi dạo, đứng, ngồi, lắng nghe, trò chuyện, hoạt động thương mại, hoạt động văn hóa. Tương tác đến công trình và từ công trình. - Tổ chức không gian công cộng, không gian bán công cộng tuân thủ theo trật tự: cuộc sống, không gian, công trình. Tỷ lệ con người bị lãng quên dẫn đến trật tự bị đảo ngược: công trình, không gian, cuộc sống.. - Tổ chức các bãi đậu xe ngầm dưới một số công viên trong khu vực, kết hợp giải quyết giao thông tĩnh ngầm phía dưới và hoạt động nghỉ ngơi, giải trí của người dân trên mặt đất. 4. Đề xuất bước đầu một số nguyên tắc trong quản lý, tổ chức không gian công cộng, không gian bán công công tại khu vực hướng đến mục tiêu phát triển bền vững: Ở khía cạnh môi trường, đó là nguyên tắc quản lý, tổ chức không gian công cộng, không gian bán công cộng theo hướng tôn trọng và thân thiện với thiên nhiên, tận dụng tối đa lợi ích và hạn chế những tác động bất lợi từ môi trường thiên nhiên: đặc biệt bảo vệ và tận dụng mạng lưới sông rạch đặc trưng ở thành phố, sử dụng hiệu quả ánh sáng mặt trời, gió tự nhiên Trong quy hoạch không gian công cộng, không gian bán công cộng, nên nghiên cứu tích hợp các giải pháp quy hoạch - kiến trúc với giải pháp kỹ thuật hạ tầng đô thị; chẳng hạn như giải quyết kết hợp cảnh quan và thoát nước đô thị bằng hệ thống hồ cảnh quan vận hành như hồ điều tiết, mảng xanh thấm nước mưa, bổ sung nước ngầm. Ở khía cạnh văn hóa - xã hội, cần tạo lập bản sắc không gian công cộng, không gian bán công cộng qua việc xác định và phát huy các giá trị đặc thù như: mặt nước (sông Sài Gòn, hệ thống kênh rạch), các khu lõi đô thị cũ với những không gian công cộng mang giá trị lịch sử - văn hóa. Chẳng hạn như, ngoài việc khai thác mặt nước, không gian đi bộ hai bên dòng sông là con đường thể dục buổi sáng của cư dân, là nơi gặp gỡ giao lưu của các thế hệ. Trong những ngày lễ hội, không gian bờ sông trở thành không gian lễ hội, là nơi bắn pháo hoa, là chỗ tổ chức các trò chơi và tổ chức các sân khấu gắn liền với nước. Bố trí cầu để nối liền không gian hai bên bờ không chỉ là phương tiện giao thông mà còn là phương tiện để thể hiện thẩm mỹ đô thị với kiến trúc riêng của nó. Cần có chiến lược gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa đặc trưng của đô thị như bảo vệ và khai thác có hiệu quả những không gian công 159 Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 cộng, mảng xanh đô thị có trước đây; tạo lập những không gian đường phố thân thiện, gần gũi với tập quán sinh hoạt của người dân thành phố (dãy phố, vỉa hè, cây xanh); thúc đẩy không gian công cộng gắn kết với các hoạt động người dân đô thị (các công viên, vườn hoa). Ở khía cạnh kinh tế, việc quy hoạch quản lý, tổ chức không gian công cộng, không gian bán công cộng tập trung khai thác hợp lý các quỹ đất theo hướng tập trung, tránh dàn trải, khai thác tối ưu hệ thống hạ tầng kỹ thuật và xã hội đô thị (ưu tiên mật độ nén cao); từ đó dành quỹ đất tự nhiên (chưa khai thác) để dành cho môi trường đô thị và dự trữ cho khả năng phát triển đô thị trong tương lai. 5. Phương hướng quản lý, tổ chức không gian công cộng, không gian bán công cộng tại theo mục tiêu phát triển bền vững: Thực hiện mục tiêu này, quản lý tổ chức không gian công cộng, không gian bán công cộng cần được phát triển theo định hướng sau: - Phát triển và hình thành tổng thể không gian công cộng, không gian bán công cộng trên cơ sở phân bố và phát triển các khu vực theo mô hình phù hợp, nhằm đến mục tiêu phát triển bền vững của thành phố, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu. - Tổng thể không gian công cộng, không gian bán công cộng của mỗi khu vực phải có bản sắc riêng, phù hợp với điều kiện kinh tế, tự nhiên, đặc điểm xã hội, truyền thống văn hóa lịch sử. Việc hình thành tổng thể kiến trúc phải căn cứ vào các đồ án quy hoạch đô thị được phê duyệt, trong đó phải coi trọng nội dung thiết kế đô thị nhằm mục tiêu gắn kết các công trình kiến trúc và cảnh quan thiên nhiên tạo thành một hình ảnh đô thị đặc trưng, mang tính đa dạng một cách thống nhất. - Phát triển tổng không gian công cộng, không gian bán công cộng theo hướng hòa nhập giữa quá khứ, hiện tại với tương lai bao gồm việc cải tạo, nâng cấp giá trị các khu vực đô thị hiện có, đồng thời phát triển các công trình và khu đô thị mới, hiện đại, có cơ sở hạ tầng đồng bộ, kết hợp hài hòa giữa cải tạo và tạo lập mới nhằm đảm bảo bộ mặt không gian công cộng, không gian bán công cộng truyền thống được từng bước đổi mới, song vẫn không mất đi tính kế thừa và bản sắc của riêng mình. - Trong tổng không gian công cộng, không gian bán công cộng của từng khu vực, mỗi một không gian là một bộ phận cấu thành không gian tiêu biểu của đô thị. Do đó, việc tạo lập và hình thành các không gian công cộng, không gian bán công cộng trong mỗi khu vực phải tuân thủ nguyên tắc kết hợp chung với riêng, cá nhân với cộng đồng. Việc tạo lập không gian công cộng, không gian bán công cộng phải tuân thủ các quy tắc quản lý quy hoạch và thiết kế đô thị một cách chặt chẽ tạo nên một trật tự không gian phù hợp 6. Thách thức đối với công tác quản lý không gian công cộng, không gian bán công cộng: Hiện nay, thực tế công tác quản lý không gian công cộng, không gian bán công cộng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh gặp không ít khó khăn thách thức từ đặc thù hiện trạng phát triển của thành phố như: - Tốc độ phát triển đô thị nhanh, sự phân hóa về mặt xã hội gia tăng cùng với sự phát triển dẫn đến sự cách biệt giữa các khu vực trong đô thị, giữa vùng phát triển và đang phát triển còn lớn. - Cơ cấu hạ tầng nối kết nhìn chung còn thiếu, không đảm bảo tiêu chuẩn tiện nghi của một đô thị trong điều kiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa; quá trình đô thị hóa chưa được kiểm soát một cách triệt để. - Tình trạng các không gian công cộng, không gian bán công cộng với quy mô khác nhau có sự chuyển đổi sử dụng cho nhiều chức năng, xen cài trên nền đô thị hiện hữu vốn chưa được tổ chức các hệ thống hạ tầng xã hội phù hợp tính chất sử dụng. - Các văn bản pháp lý còn chồng chéo, thay đổi liên tục gây khó khăn cho việc thực hiện và quản lý do khung pháp luật chưa đồng bộ, thiếu các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn chi tiết việc quản lý không gian công cộng, không gian bán công cộng, thiếu cơ chế khuyến khích, tạo điều kiện phát triển không gian công cộng, không gian bán công cộng 7. Đề xuất giải pháp Đề xuất không gian bờ sông ngang tầm mắt. Khai thác tốt các giá trị vật thể lẫn phi vật thể của khu vực sẽ mang lại nét đặc trưng cho khu vực. Đề xuất cụ thể vấn đề sử dụng đất, sẽ tạo ra những không gian trống để cấy thêm vào các không gian công cộng và bán công cộng phục vụ cho nhu cầu thiết yếu của cuộc sống hiện nay. Đề xuất hoàn thiện các dịch vụ tiện ích phục vụ công cộng dựa trên yếu tố đặc trưng của từng khu vực, đề xuất các hoạt động sinh hoạt lễ hội, hoạt động văn hóa lễ hội gắn kết với khu vực, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Các đề xuất bảo tồn công trình kiến trúc, các lễ 160 Quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh nội thành vào năm 2025 hội văn hóa sông nước sẽ đem những điểm nhấn cảnh quan dọc tuyến kênh. Đưa ra một số giải pháp về kinh tế - xã hội, môi trường cảnh quan để đảm bảo cho một đô thị phát triển bền vững 8. Kiến nghị Sự phát triển đô thị nhanh chóng của TP.Hồ Chí Minh đại diện cho một tổ hợp phức tạp các vấn đề: nhà ở, việc làm, y tế, giáo dục, giao thông công cộng và các tiện ích đều đang rất bức thiết. Việc tích hợp chức năng đô thị đa dạng, phong phú tạo ra nhiều không gian công công gắn liền với người dân. Ô nhiễm và rác thải cần được đẩy lùi, đời sống cần được nâng cao, an toàn được nâng lên. Tập trung kết nối giao thông hợp lý để đảm bảo gắn kết hai bờ sông, trong thực tế người dân đang bị chia cắt. Cần tích hợp yếu tố con người trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị là quan trọng và tối ưu. Quy hoạch cần đáp ứng đời sống cơ bản của con người, xác lập đối tượng con người trong tương lai. Khu vực không có ranh giới giữa không gian đô thị (không gian công cộng, không gian bán công cộng) và các công trình để cuộc sống trong nhà và ngoài phố có thể tương tác hòa nhập. Tuyến kênh nghiên cứu đi qua nhiều địa bàn quận khác nhau, có giá trị văn hóa khác nhau vì vậy rất cần có sự hợp tác, góp ý kiến của từng địa phương và người dân, từ đó định hướng chung tổ chức cảnh quan cho đồng bộ toàn tuyến. Cần có cơ chế quản lý chuyên nghiệp nhằm khai thác những tiềm năng, đồng thời khắc phục những nhược điểm, khó khăn hiện tại. Để nghiên cứu được áp vào khu vực rất cần có những nghiên phát triển thêm và cụ thể hơn các vấn đề ứng dụng thực tiển. Khai thác được tiềm năng du lịch văn hóa đặc trưng của địa phương. Không gian ven sông, sống động, an toàn và lành mạnh cho người dân Vấn đề giao tiếp và không gian tương tác giữa con người và công trình, việc công trình thiết kế có không gian chuyển tiếp giũa công trình và không gian bên ngoài làm cho công trình trở nên thân thiện trong giao tiếp. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Jan Gehl (2018), Đô thị vị nhân sinh, NXB Xây dựng [1]. 2. Kỷ yếu Hội thảo khoa học Quản lý quy hoạch – Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 11-2018. 3. Kỷ yếu Hội thảo Phát triển dịch vụ của Thành phố Hồ Chí Minh và định hướng quy hoạch phát triển hạ tầng dịch vụ của thành phố giai đoạn 2020-2030, tháng 7- 2019. 4. https://vpub.hochiminhcity.gov.vn/portal/KenhTin/Gi oi-thieu-ve-thanh-pho.aspx 5. www.ashui.com 161
File đính kèm:
- khong_gian_cong_cong_khong_gian_ban_cong_cong_khu_vuc_kenh_d.pdf