Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn

Hoạt động hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường (HTSKTTHĐ) ở Việt Nam khá mới mẻ. Tuy

nhiên thực tế đáng báo động hiện nay về sức khỏe tâm thần của học sinh tạo ra tính cấp thiết của việc

nghiên cứu phát triển lĩnh vực này cả trên phương diện lý luận lẫn trên bình diện thực tiễn. Bài viết, trên

cơ sở đối chiếu các thành tựu nghiên cứu lý luận và thực tiễn phong phú của HTSKTTHĐ trên thế giới

với thực tiễn phát triển lĩnh vực này ở Việt Nam, xác định hệ thống các vấn đề cốt lõi cần tập trung

nghiên cứu và thực hành trong lĩnh vực này. Việc tập trung nghiên cứu hệ vấn đề cốt lõi của lĩnh vực

cho phép xây dựng nền tảng lý luận và thực tiễn của lĩnh vực, định hướng cho sự phát triển có tính hệ

thống và gợi ý cho các đề tài nghiên cứu trong lĩnh vực

Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn trang 1

Trang 1

Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn trang 2

Trang 2

Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn trang 3

Trang 3

Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn trang 4

Trang 4

Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn trang 5

Trang 5

Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn trang 6

Trang 6

pdf 6 trang minhkhanh 10080
Bạn đang xem tài liệu "Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

Tóm tắt nội dung tài liệu: Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn

Hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn
UED Journal of Sciences, Humanities & Education – ISSN 1859 - 4603 
TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI, NHÂN VĂN VÀ GIÁO DỤC 
Tạp chí Khoa học Xã hội, Nhân văn & Giáo dục, Tập 6, số 2 (2016),119-124 | 119 
* Liên hệ tác giả 
Lê Quang Sơn 
Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng 
Email: lqson@ued.udn.vn 
Nhận bài: 
 11 – 01 – 2016 
Chấp nhận đăng: 
 25 – 06– 2016 
HỖ TRỢ SỨC KHỎE TÂM THẦN HỌC ĐƯỜNG Ở VIỆT NAM: 
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 
Lê Quang Sơn 
Tóm tắt: Hoạt động hỗ trợ sức khỏe tâm thần học đường (HTSKTTHĐ) ở Việt Nam khá mới mẻ. Tuy 
nhiên thực tế đáng báo động hiện nay về sức khỏe tâm thần của học sinh tạo ra tính cấp thiết của việc 
nghiên cứu phát triển lĩnh vực này cả trên phương diện lý luận lẫn trên bình diện thực tiễn. Bài viết, trên 
cơ sở đối chiếu các thành tựu nghiên cứu lý luận và thực tiễn phong phú của HTSKTTHĐ trên thế giới 
với thực tiễn phát triển lĩnh vực này ở Việt Nam, xác định hệ thống các vấn đề cốt lõi cần tập trung 
nghiên cứu và thực hành trong lĩnh vực này. Việc tập trung nghiên cứu hệ vấn đề cốt lõi của lĩnh vực 
cho phép xây dựng nền tảng lý luận và thực tiễn của lĩnh vực, định hướng cho sự phát triển có tính hệ 
thống và gợi ý cho các đề tài nghiên cứu trong lĩnh vực. 
Từ khóa: sức khỏe tâm thần; sức khỏe tâm lý; hỗ trợ tâm lý; tâm lý học học đường; sức khỏe tâm thần 
học đường. 
1. Đặt vấn đề 
Trong xã hội hiện đại, các rối loạn tâm thần ở con 
người đang ngày càng trở nên phổ biến. Đặc biệt ở các 
nước đang phát triển, do thiếu điều kiện dinh dưỡng, 
giáo dục, y tế, bế tắc về triển vọng công ăn, việc làm, 
công việc quá tải, hoặc do các thay đổi nhanh chóng về 
kinh tế xã hội, các xung đột chính trị và thiên tai, rối 
loạn tâm thần trở thành vấn đề hết sức cấp thiết. Theo số 
liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hiện có đến gần 
54 triệu người trên thế giới mắc các rối loạn sức khỏe 
tâm thần như bệnh tâm thần phân liệt và rối loạn cảm 
xúc lưỡng cực; gần 154 triệu người bị mắc trầm cảm; 
gần 1 triệu người tự tử mỗi năm; 14% gánh nặng bệnh 
tật toàn cầu liên quan đến các bệnh rối loạn về tâm lý - 
thần kinh và sử dụng chất gây nghiện; trầm cảm là bệnh 
gây tử vong thứ 4 trên toàn thế giới và được dự báo là 
nguyên nhân thứ 2 gây tử vong vào năm 2030; trên toàn 
thế giới, tự tử là nguyên nhân thứ 3 gây tử vong ở 
những người trẻ [4]. Sức khỏe tâm thần ở Việt Nam 
không nằm ngoài tình hình chung của toàn cầu. Kết quả 
điều tra quốc gia năm 1999-2000 cho thấy tỷ lệ mắc 10 
bệnh tâm thần phổ biến là 15% [4]. Nghiên cứu của 
Bệnh viện Tâm thần Hà Nội và một số nghiên cứu khác 
cho thấy tỷ lệ trẻ em và vị thành niên có vấn đề về sức 
khỏe tâm thần chiếm khoảng 15-17% số học sinh [8]. 
Các nghiên cứu khoa học cho thấy, ở lứa tuổi đi 
học, các rối loạn tâm thần gây ra những hệ lụy nghiêm 
trọng: giảm sút sức khỏe thể chất, suy giảm khả năng 
hoạt động trí tuệ, rối loạn phát triển nhân cách, và có thể 
dẫn đến tự hủy hoại bản thân [11]. Trong các trường học 
ở Việt Nam, rối loạn tâm thần là một vấn đề phổ biến. 
Trong nhà trường luôn có một tỉ lệ học sinh có vấn đề 
về sức khoẻ tâm thần. Theo một khảo sát cắt ngang tại 
Việt Nam là 15.94%, khảo sát cắt dọc trong 1 năm học 
là 1.6% các em có rối nhiễu về tâm lý trong tổng số học 
sinh các cấp học [3]. Lạm dụng chất cấm đang tăng 
nhanh chóng với số thanh thiếu niên chiếm 70% số 
người nghiện. Trong số các ca tự sát, 10% ở độ tuổi 10 
đến 17 [10]. Nghiên cứu "Những cuộc đời trẻ thơ" năm 
2003 (Dự án quốc tế do Jo Boyden chủ trì, được thực 
hiện đối với 12.000 trẻ em ở 4 quốc gia Ethiopia, Ấn 
Độ, Pêru và Việt Nam trong vòng 15 năm) cho thấy tỷ 
lệ rối loạn tâm thần ở học sinh tiểu học là 20%. Tuy 
 Lê Quang Sơn 
120 
nhiên, trong các trường học Việt Nam, học sinh lại chưa 
nhận được sự hỗ trợ và chăm sóc sức khỏe tâm thần một 
cách đúng mức. Ngành Tâm lý học đường ở Việt Nam 
còn đang ở trình độ phát triển sơ khai với lịch sử phát 
triển chỉ khoảng 10-15 năm. Trong bối cảnh như vậy, để 
định hướng phát triển ngành Tâm lý học đường, việc 
xác định hệ thống vấn đề cần tập trung nghiên cứu và 
ứng dụng vào thực tiễn là thực sự cấp thiết. 
2. Những vấn đề lý luận và thực tiễn của 
HTSKTTHĐ ở Việt Nam 
2.1. Các nội dung của HTSKTTHĐ 
Sức khỏe tâm thần là một tình trạng sức khỏe mà 
mỗi cá nhân nhận thức rõ khả năng của mình, có thể đối 
phó với những căng thẳng bình thường trong cuộc sống, 
làm việc hiệu quả, thành công, và có thể đóng góp cho 
cộng đồng. Sức khoẻ tâm thần là một phần quan trọng 
của mỗi cá nhân, gia đình, và cộng đồng, không chỉ đơn 
giản là không có rối loạn tâm thần. Sức khoẻ tâm thần 
được định nghĩa bởi WHO “là một trạng thái hoàn toàn 
thoải mái mà ở đó mỗi cá nhân nhận ra khả năng của họ, 
có thể đối mặt với các stress thông thường của cuộc 
sống, làm việc hiệu quả và năng suất, và có thể cống 
hiến cho cộng đồng của họ” [9]. Một người có sức khỏe 
tâm thần tốt là người có tư duy rõ ràng, có thể giải quyết 
nhiều vấn đề phải đương đầu trong cuộc sống, có khả 
năng tạo lập và duy trì các quan hệ tốt với bạn bè, đồng 
nghiệp, trong công việc và trong gia đình, cảm thấy tinh 
thần thoải mái và mang lại hạnh phúc cho người khác 
trong cộng đồng. 
HTSKTTHĐ là dạng hỗ trợ cho cá nhân hay nhóm 
trong trường học, được thực hiện bởi các nhà tâm lý học 
được đào tạo chuyên nghiệp, nhằm tối ưu hóa các trạng 
thái tâm - sinh lý, các quá trình nhận thức, hành vi, giao 
tiếp, hiện thực hóa hoạt động cá nhân hay hoạt động 
nhóm. HTSKTTHĐ với tư cách loại hình hoạt động ứng 
dụng, bao gồm toàn bộ các hoạt động trợ giúp trẻ ở lứa 
tuổi đi học phòng ngừa và vượt qua các khó khăn, rối 
nhiễu tâm lý, rối loạn tâm thần mà trẻ gặp phải, đảm bảo 
tiến trình phát triển tâm lý, nhân cách thuận lợi nhất. 
Mục tiêu của HTSKTTHĐ là đảm bảo về mặt tâm 
lý cho các quá trình dạy học, giáo dục và quản lý trong 
nhà trường. Mục tiêu này được thực hiện thông qua: 1) 
thúc đẩy sự phát triển toàn diện về trí tuệ, nhân cá ... thông [2]. 
Tuy nhiên, cho đến nay HTSKTTHĐ vẫn mới dừng 
lại ở mức độ hoạt động kiêm nhiệm, chưa có các quy 
định về vị trí pháp lý trong nhà trường, chuẩn nghề 
nghiệp, quy định tổ chức - hành chính và định mức công 
việc cho cán bộ tâm lý học đường hay nhân viên công 
tác xã hội trường học, chuẩn mực pháp luật và đạo đức 
nghề nghiệp của nhà tâm lý học đường chưa được quy 
định. Hệ thống quản lý chuyên môn đối với hoạt động 
HTSKTTHĐ chưa được xác lập cả ở trong nhà trường 
và trong toàn bộ hệ thống giáo dục. Các chính sách về 
HTSKTTHĐ chưa được thể chế hóa. Tất cả những điều 
này tạo ra rào cản lớn cho hoạt động HTSKTTHĐ mang 
tính chuyên nghiệp. Do vậy, đây thực sự là vấn đề cần 
tập trung nghiên cứu cả về mặt lý luận và thực tiễn. 
2.2.2. Nghiên cứu nội dung và hình thức 
HTSKTTHĐ 
Xuất phát từ mục tiêu và nhiệm vụ của hoạt động 
HTSKTTHĐ, các nghiên cứu cần tập trung vào xác định 
nội dung và hình thức thực hiện hoạt động này, xây 
dựng mô hình về hoạt động HTSKTTHĐ. 
Thực tiễn hoạt động hỗ trợ sức khỏe tâm thần trên 
thế giới cho thấy hơn 50% các nước phát triển không 
cung cấp bất cứ sự chăm sóc tại cộng đồng nào cho 
những người bị rối loạn tâm thần. Kết quả là hơn 75% 
người bị rối loạn trầm cảm tại các nước đang phát triển 
không được chữa trị thỏa đáng. Hơn 75% bệnh nhân 
tâm thần, động kinh và sử dụng chất gây nghiện ở các 
nước có thu nhập thấp không được tiếp cận điều trị. Các 
bạo lực và sự kỳ thị về quyền con người gây trở ngại 
cho việc phục hồi, chăm sóc sức khỏe và cho việc xóa 
đói giảm nghèo [1]. 
Ở Việt Nam, từ khi có Chương trình Mục tiêu Quốc 
gia về sức khỏe tâm thần, hoạt động khám chữa bệnh tại 
các cơ sở y tế đã được cải thiện. Tuy nhiên vấn đề sức 
khỏe tâm thần (đặc biệt khái niệm về rối loạn tâm thần – 
tình trạng ban đầu của bệnh tâm thần) chưa được nhận 
thức đầy đủ. Kết quả là các vấn đề về sức khỏe tâm thần 
chỉ được xem như là các vấn đề của ngành y tế và 
chương trình sức khỏe tâm thần hiện nay có xu hướng 
chú trọng vào khía cạnh lâm sàng hơn là phát hiện sớm 
và phòng ngừa bệnh phát sinh với sự tham gia của các 
ban ngành khác và của toàn xã hội [1]. 
Điểm qua các nghiên cứu về HTSKTTHĐ ở Việt 
Nam (Bùi Đăng Dũng, 1998; Hoàng Cẩm Tú, 1996; 
Đinh Đăng Hoè, Nguyễn Viết Thiêm, 2000; Đặng 
 Lê Quang Sơn 
122 
Hoàng Minh, 2014; và các tác giả khác) có thể thấy các 
nghiên cứu tập trung vào một số nội dung gồm: đánh 
giá thực trạng sức khỏe tâm thần của học sinh Việt 
Nam; các loại rối nhiễu tâm thần, khó khăn tâm lý; 
nghiên cứu chẩn đoán rối nhiễu tâm thần và khó khăn 
tâm lý; các yếu tố tác động đến sức khỏe tâm thần; các 
loại liệu pháp tâm lý và kỹ thuật can thiệp sử dụng trong 
HTSKTTHĐ; các mô hình can thiệp trong HTSKTTHĐ. 
Có thể thấy Tâm lý học học đường Việt Nam đã có 
những bước đi kịp thời để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. 
Tuy nhiên, xuất phát từ mục tiêu và nhiệm vụ của 
HTSKTTHĐ, từ việc xác định các cấp độ cần xem xét 
trong nghiên cứu và ứng dụng lĩnh vực này, có thể nhận 
thấy một hệ các vấn đề khác cần được tập trung nghiên 
cứu và thực hành ở Việt Nam. 
Nghiên cứu phát hiện và xác lập hệ thống các yếu 
tố ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của học sinh. 
Những nghiên cứu theo hướng này cần được tăng cường 
do lẽ các yếu tố này rất đa dạng, bao gồm cả các yếu tố 
sinh học, kinh tế, xã hội và môi trường. Từng yếu tố 
trong các bối cảnh cụ thể của từng địa phương, từng 
trường hợp lại vận động một cách khác biệt. Tiếp cận 
theo hướng rộng như vậy cho phép đặt vấn đề hỗ trợ sức 
khỏe tâm thần trên một bình diện rộng lớn hơn, và điều 
này đến lượt mình, lại cho phép tác động một cách toàn 
diện hơn để tăng cường sức khỏe tâm thần. 
Hình 2. Các nội dung hỗ trợ sức khỏe tâm thần 
Nghiên cứu lý luận và triển khai thực hành đồng bộ 
các nội dung của hỗ trợ sức khỏe tâm thần. Các nội dung 
của hỗ trợ sức khỏe tâm thần bao gồm: 1) Phòng ngừa 
tâm lý; 2) Chẩn đoán tâm lý; 3) Phát triển và điều chỉnh 
tâm lý; 4) Tham vấn tâm lý; và 5) Đồng hành tâm lý. 
Phòng ngừa tâm lý tập trung hình thành ở các giáo 
viên và học sinh nhu cầu hiểu biết về tâm lý học, mong 
muốn sử dụng những hiểu biết về tâm lý học vào công 
tác giáo dục và tự giáo dục; hình thành các điều kiện 
cho sự phát triển trọn vẹn về tâm lý – nhân cách của học 
sinh; phòng ngừa các sai lệch trong quá trình phát triển 
của học sinh. 
Chẩn đoán tâm lý tập trung nghiên cứu sâu về mặt 
tâm lý – giáo dục đối với trẻ ở tất cả các giai đoạn phát 
triển trong tuổi học đường, xác định những đặc điểm cá 
biệt của trẻ, xác định nguyên nhân rối loạn phát triển. 
Phát triển và điều chỉnh tâm lý là tác động can thiệp 
tích cực của nhà tâm lý lên quá trình phát triển nhân 
cách và cá tính của trẻ, đảm bảo sự phù hợp của quá 
trình phát triển của trẻ với những chuẩn phát triển chung 
theo lứa tuổi. Đồng thời, nó cũng bao gồm việc hỗ trợ 
các giáo viên, tập thể sư phạm nhà trường trong việc cá 
biệt hóa quá trình dạy học và giáo dục, phát triển các 
tiềm năng và năng lực của trẻ. 
Tham vấn và tư vấn tâm lý hỗ trợ trẻ em và người 
lớn (giáo viên, phụ huynh học sinh) giải quyết các vấn 
đề phát triển, dạy học và giáo dục. 
Đồng hành tâm lý là toàn bộ hệ thống hoạt động 
nghề nghiệp của nhà tâm lý học đường, hướng đến tạo 
dựng các điều kiện tâm lý – xã hội cho sự an toàn về 
cảm xúc, cho sự phát triển, dạy học và giáo dục thành 
công trong bối cảnh tương tác giáo dục – xã hội của nhà 
trường. Trong sự tương tác này, bản thân trẻ là thành 
viên tích cực; nhà giáo dục đóng vai trò định hướng; cha 
mẹ trẻ đóng vai trò điều khiển; nhà tâm lý học đường 
đóng vai trò người đồng hành, người tạo lập các điều 
kiện hỗ trợ cho trẻ đi theo con đường mà trẻ chọn và 
nhà giáo dục, cha mẹ định hướng. 
Xây dựng mô hình HTSKTTHĐ. Mô hình hiện nay 
ở Việt Nam, như các đánh giá từ phía các chuyên gia, 
mới chỉ đơn thuần quan tâm tới chẩn trị các rối loạn sức 
khỏe tâm thần [4]. 
Ở cấp độ quốc gia, trên cơ sở phát hiện và xác lập 
hệ thống các yếu tố ảnh hưởng từ phía bối cảnh kinh tế 
xã hội và môi trường, mô hình cần bao hàm chiến lược 
lồng ghép vấn đề sức khỏe tâm thần vào các chính sách, 
các chương trình hành động của các ban, ngành của nhà 
nước và tư nhân, bao gồm từ y tế, giáo dục, lao động, tư 
pháp đến giao thông, môi trường, nhà ở và phúc lợi. 
Thay vì điều trị, chăm sóc người có vấn đề về sức khỏe 
tâm thần tại các bệnh viện chuyên khoa tâm thần, mô 
hình cần hướng đến lồng ghép sức khỏe tâm thần vào 
chăm sóc sức khỏe ban đầu, cung cấp điều trị, chăm sóc 
sức khỏe tâm thần tại các bệnh viện đa khoa và phát 
 ISSN 1859 - 4603 - Tạp chí Khoa học Xã hội, Nhân văn & Giáo dục, Tập 6, số 2 (2016),119-124 
 123 
triển các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần dựa vào 
cộng đồng. Tất cả các trường hợp có vấn đề về sức khỏe 
tâm thần (chứ không phải chỉ các trường hợp bệnh tâm 
thần như hiện nay) phải được quản lý. 
Ở cấp độ nhà trường hay cơ sở giáo dục và đào tạo, 
mô hình tập trung vào việc đảm bảo môi trường trường 
học an toàn và hỗ trợ cho trẻ học tập và phát triển toàn 
diện. Việc chăm sóc sức khỏe tâm thần tại trường học 
được tăng cường thông qua hoạt động của các nhà 
chuyên môn tại chỗ (nhân sự tâm lý học đường trong 
biên chế) hay các nhà chuyên môn tâm lý học đường 
(không chỉ là cán bộ y tế như tình trạng hiện nay) đến 
trường thường xuyên (định kỳ vào những ngày cố định). 
2.2.3. Phát triển các phương pháp HTSKTTHĐ 
HTSKTTHĐ ở cấp độ phương pháp – công nghệ 
đòi hỏi phát triển một hệ thống các phương pháp và 
công nghệ của riêng nó. Các phương pháp và công nghệ 
có thể được phát triển hoàn toàn mới, riêng có của lĩnh 
vực, hay vay mượn từ các lĩnh vực phụ cận như từ các 
chuyên ngành tâm lý học, giáo dục học, xã hội học, 
công tác xã hội hay y tế. Ở đây vấn đề cần tập trung 
trong nghiên cứu và thực hành HTSKTTHĐ là chính 
xác hóa bản chất và đặc thù của các phương pháp và 
công nghệ của mình, sắp xếp và hệ thống hóa chúng. 
Công nghệ là phương thức thực hiện hoạt động dựa 
trên sự phân chia hợp lý hoạt động thành chuỗi các thao 
tác tiến hành theo một nghi thức nhất định với sự lựa 
chọn phương tiện và phương pháp tối ưu. Trong nghiên 
cứu và thực tiễn hỗ trợ sức khỏe tâm thần thế giới người 
ta sử dụng rộng rãi các công nghệ như: 1) công nghệ tâm 
lý - xã hội, 2) công nghệ giáo dục - xã hội; 3) công nghệ 
tâm lý - giáo dục; 4) công nghệ y tế - xã hội; 5) công 
nghệ tâm lý học (như chẩn đoán, phòng ngừa, phát triển). 
Về hệ thống phương pháp hỗ trợ sức khỏe tâm thần, 
nếu phân chia theo lĩnh vực vay mượn, người ta nói đến 
các nhóm phương pháp như: 1) các phương pháp tâm lý 
học (chẩn đoán, tham vấn, điều chỉnh, trị liệu tâm lý); 2) 
các phương pháp giáo dục - xã hội (giáo dục xã hội, tổ 
chức, tác động xã hội và tương tác xã hội); và 3) các 
phương pháp giáo dục (chẩn đoán giáo dục học, dạy 
học, giáo dục). 
Hệ thống các phương pháp và công nghệ phổ biến 
trên thế giới cần được tập trung nghiên cứu để áp dụng 
vào thực tiễn HTSKTTHĐ ở Việt Nam. 
2.2.4. Xây dựng mô hình nhân cách nhà chuyên 
môn hỗ trợ sức khỏe tâm thần 
Nhà chuyên môn HTSKTTHĐ được xác định là 
tâm lý học đường hay nhà tư vấn tâm lý học đường (ở 
một số nước đây là hai nghề khác nhau). Mô hình nhân 
cách nhà chuyên môn hỗ trợ sức khỏe tâm thần với các 
phẩm chất và năng lực đặc thù là một vấn đề khác cần 
được tập trung nghiên cứu. Đây là vấn đề có ý nghĩa 
quyết định đối với sự phát triển của lĩnh vực hoạt động 
này - nó là cơ sở để xây dựng chuẩn nghề nghiệp 
chuyên môn, chuẩn đánh giá hoạt động nghề nghiệp và 
quyết định nội dung đào tạo/bồi dưỡng trong các cơ sở 
đào tạo nhân lực cho lĩnh vực. 
Thực tiễn nghề nghiệp đòi hỏi phải có quy định về 
tiêu chuẩn năng lực nhà tâm lý học đường/ nhà tư vấn 
tâm lý học đường1. Ở Việt Nam, do lĩnh vực hoạt động 
này mới xuất hiện gần đây, chưa có mã nghề quốc gia, 
nên mô hình nhân cách nhà chuyên môn HTSKTTHĐ 
chưa được xác lập. Trong chương trình đào tạo của các 
cơ sở đào tạo mới chỉ dừng lại ở các tiêu chuẩn sơ khởi 
và vay mượn từ nước ngoài. Trong khi đó, hỗ trợ sức 
khỏe tâm thần là một lĩnh vực chịu sự chi phối mạnh bởi 
các yếu tố văn hóa, truyền thống và tâm lý dân tộc. Tất 
cả những điểm này tạo nên sự cấp thiết của việc nghiên 
cứu xây dựng và thực hành mô hình nhân cách nghề 
nghiệp của nhà chuyên môn HTSKTTHĐ. 
3. Kết luận 
Với hơn 10 năm hình thành và phát triển, hoạt động 
hỗ trợ sức khỏe tâm thần ở Việt Nam là khá mới mẻ. 
Tuy nhiên, như các khảo sát [1; 3] cho thấy, diễn biến 
sức khỏe tâm thần của người Việt Nam là đáng lo ngại. 
Sức khỏe tâm thần học đường cũng không là ngoại lệ. 
Trong bối cảnh đó, việc xác định hệ thống các vấn đề 
cần tập trung nghiên cứu và ứng dụng trên thực tiễn, 
giải quyết các vấn đề nảy sinh là hết sức cấp bách. 
1Xem: The NASP 2010 standards. 
Trên cơ sở đối chiếu các thành tựu nghiên cứu lý 
luận và thực tiễn phong phú của HTSKTTHĐ trên thế 
giới với thực tiễn phát triển lĩnh vực này ở Việt Nam, 
bài viết xác định được một hệ thống các vấn đề cốt lõi 
cần tập trung nghiên cứu và thực hành trong lĩnh vực 
này. Việc tập trung giải quyết các vấn đề này cho phép 
 Lê Quang Sơn 
124 
xây dựng nền tảng lý luận và thực tiễn của lĩnh vực, 
định hướng cho sự phát triển có tính hệ thống và gợi ý 
cho các đề tài nghiên cứu trong lĩnh vực sức khỏe tâm 
thần học đường. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Chương trình Công tác học sinh sinh viên các 
trường Đại học, Cao đẳng và Trung cấp chuyên 
nghiệp giai đoạn 2012-2016, ban hành kèm theo 
Quyết định số 5323 /QĐ-BGDĐT ngày 29/11/ 
2012 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. 
[2] Điều lệ Trường Trung học cơ sở, Trung học phổ 
thông và Trường phổ thông có nhiều cấp học, ban 
hành kèm theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT 
ngày 28/3 /2011 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. 
[3] Nghiên cứu xây dựng mô hình chăm sóc sức khoẻ 
tâm lý - tâm thần cho học sinh phổ thông ở Đồng 
Nai, Nội san Tâm thần học, số 5, tháng 1/2001, 
trang 103. 
[4] Olivé Jean-Marc (2008), Một căn bệnh tiềm ẩn, 
eases/2008/10102008/vi/ 
[5] Quyết định phê duyệt Chiến lược Phát triển thanh 
niên Việt Nam giai đoạn 2011-2020, Quyết định 
số 2474/QĐ-TTg ngày 30/12/2011 của Thủ tướng 
Chính phủ. 
[6] Quyết định ban hành Chương trình hành động 
thực hiện Chiến lược phát triển thanh niên Việt 
Nam giai đoạn 2011-2020 của Ngành Giáo dục, 
Quyết định số 3704/QĐ-BGDĐT ngày 10/9/2013 
của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. 
[7] Quy chế Học sinh, sinh viên các trường Đại học, 
Cao đẳng và Trung cấp chuyên nghiệp hệ chính 
quy, ban hành kèm theo Quyết định số 
42/2007/QĐ-BGDĐT ngày 13/8/2007 của Bộ 
trưởng Bộ GD&ĐT. 
[8] Sở Y tế Hà Nội (2007), Dự án Chăm sóc sức khoẻ 
tâm thần học sinh trường học thành phố Hà Nội. 
[9] Tổ chức Y tế thế giới, Báo cáo y tế thế giới 
(2001), Sức khoẻ tâm thần: Hiểu biết mới, hy 
vọng mới, Geneva: World Health Organization; 
[10] Hoàng Cẩm Tú (1996), Rối loạn tâm thần trẻ em 
Việt Nam. 
[11] Weller M.P.I. and Eysenck M. (1992), The 
Scientific Basis of Psychiatry, W.B. Saunders, 
London, Philadelphia, Toronto etc. 
SCHOOL MENTAL HEALTH SUPPORT IN VIETNAM: 
 THEORETICAL AND PRACTICAL ISSUES 
Abstract: In Vietnam, school mental health support (SMHS) is quite a new kind of activity. However, the current alarming 
situation of students’ mental health makes it necessary to do research in this field both in theoretical and practical dimensions. Based 
on a comparison with findings on school mental health support in the world and the related reality in Vietnam, this paper determines a 
system of key issues which should be focused on both in theory and in practice. This facilitates the establishment of theoretical and 
practical bases for the field, orientating it towards a systematic development of the field and suggest topics for researches in the field. 
Key words: mental health; psychological health; psychological support; school psychology; school mental health. 

File đính kèm:

  • pdfho_tro_suc_khoe_tam_than_hoc_duong_o_viet_nam_nhung_van_de_l.pdf