Hẹp ống sống thắt lưng do thoát vị đĩa đệm trên hình ảnh cộng hưởng từ

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019 
 28 
HẸP ỐNG SỐNG THẮT LƯNG DO THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM 
TRÊN HÌNH ẢNH CỘNG HƯỞNG TỪ 
 Hoàng Văn Trung1; Lê Văn Ngọc Cường1 
TÓM TẮT 
Đặt vấn đề: hẹp ống sống thường liên quan đến tình trạng đau mạn do thu hẹp của kênh 
ống sống, gây đè ép các yếu tố thần kinh trong ống trung tâm hoặc ngách bên hoặc lỗ liên hợp. 
Trong những nguyên nhân hẹp ống sống thắt lưng, thoát vị đĩa đệm là nguyên nhân thường 
gặp nhất. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang 78 bệnh nhân có hẹp ống 
sống thắt lưng từ tháng 10 - 2017 đến 5 - 2018 ở Khoa Chẩn đoán Hình ảnh, Bệnh viện Trường 
Đại học Y Dược Huế. Kết quả: trên cộng hưởng từ, xác nhận 94,9% thoát vị đĩa đệm. 213 tầng 
cột sống thắt lưng bị hẹp, 181 tầng hẹp ống sống trung tâm được phân độ trên cộng hưởng từ. 
Kết luận: cộng hưởng từ là phương pháp không xâm lấn và có giá trị để đánh giá thoát vị đĩa 
đệm và hẹp ống sống thắt lưng. 
* Từ khóa: Hẹp ống sống thắt lưng; Thoát vị đĩa đệm; Cột sống thắt lưng; Cộng hưởng từ. 
Lumbar Spinal Stenosis due to Disc Herniation on Magnetic 
Resonance Imaging 
Summary 
Background: Lumbar spinal stenosis often associates with chronic pain caused by abnormal 
narrowing of the lumbar spinal canal, resulting in compression of neural elements within the 
central spinal canal or the lateral recesses or the foramina. In the lumbar spinal stenosis causes, 
the disc herniation is the most common cause. Subjects and method: This was a cross-sectional 
study of 78 patients with a lumbar spinal canal between October 2017 and May 2018 in the 
Department of Radiology and Imaging of Hue University of Medicine and Pharmacy Hospital. 
Results: On magnetic resonance imaging, 94.9% of the disk herniations were confirmed. As 213 
lumbar levels were narrowed, 181 lumbar levels were graded for central spinal canal stenosis. 
Conclusions: Magnetic resonance imaging is a noninvasive and good method for the evaluation 
of disc herniation and lumbar spinal stenosis. 
* Keywords: Lumbar spinal; Lumbar spinal stenosis; Disc herniation; Magnetic resonance imaging. 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Cột sống có vai trò rất quan trọng đối 
với cơ thể, cột sống có chức năng nâng 
đỡ và vận động, đặc biệt quan trọng là 
chức năng bảo vệ tủy gai [12]. Mọi biến 
đổi của cột sống đều tác động ít nhiều 
đến hoạt động của cơ thể, cả khi vận 
động cũng như lúc nghỉ ngơi, làm ảnh 
hưởng đến sinh hoạt hàng ngày và chất 
lượng cuộc sống của bệnh nhân (BN). 
1. Trường Đại học Y Dược Huế 
Người: phản hồi: Hoàng Văn Trung (dr.hoangvantrungradiology@gmail.com) 
Ngày nhận bài: 10/11/2018; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 10/01/2019 
 Ngày bài báo được đăng: 15/02/2019 
T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019 
 29 
Thoát vị đĩa đệm (TVĐĐ) là một di lệch 
khu trú của nhân nhày đĩa đệm ra xa khỏi 
giới hạn đĩa đệm bình thường. Điều này 
có thể liên quan với di lệch nhân đĩa sụn 
bề mặt thân sống, mấu xương bị phân 
mảnh hoặc mô vòng xơ vượt khỏi giới 
hạn bình thường của khoang đĩa đệm. 
TVĐĐ có thể gặp dạng ly tâm ra phía 
ngoại vi đĩa đệm, hoặc hướng lên hoặc 
hướng xuống [4]. 
Đây là một nguyên nhân thường gặp 
dẫn tới hẹp ống sống, gây chèn ép tủy 
sống và rễ thần kinh. Có ba loại bao gồm 
thu hẹp của ống sống trung tâm, hẹp 
ngách bên, hẹp lỗ liên hợp gây ra các 
triệu chứng lâm sàng [11]. 
Hiện nay cộng hưởng từ (MRI) được 
xem là kỹ thuật tốt để khảo sát hình thái 
của xương đốt sống, đĩa đệm, ống sống 
và các thành phần liên quan [7]. MRI 
khảo sát tốt TVĐĐ cũng như hẹp ống 
sống. MRI đã trở thành tiêu chuẩn vàng 
trong chẩn đoán hẹp cột sống thắt lưng, 
do khả năng quan sát được tốt mô mềm 
hơn các kỹ thuật sử dụng tia X [6]. Chúng 
tôi tiến hành đề tài này nhằm mục tiêu: 
Đánh giá vai trò của MRI đối với TVĐĐ và 
hội chứng hẹp ống sống thắt lưng. Trong 
phạm vi bài báo này, chúng tôi chỉ trình 
bày những vấn đề liên quan của TVĐĐ và 
hẹp ống sống thắt lưng (OSTL). 
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU 
1. Đối tượng nghiên cứu. 
- 78 BN có biểu hiện hội chứng hẹp 
OSTL được khám và điều trị tại Bệnh viện 
Trường Đại học Y Dược Huế từ tháng 
10 - 2017 đến 05 - 2018. 
- Loại trừ những trường hợp hẹp ống 
sống nguyên nhân bẩm sinh đơn thuần. 
2. Phương pháp nghiên cứu. 
- Nghiên cứu mô tả cắt ngang. Thu thập 
thông tin theo mẫu bệnh án thống nhất. 
- Khai thác bệnh sử, tiền sử, thăm khám 
để đánh giá đặc điểm lâm sàng. 
- Kỹ thuật nghiên cứu: chụp cột sống 
thắt lưng bằng máy Siemens Magnetom 
Amira 1,5 Tesla. BN nằm ngửa, dùng coil 
cột sống thắt lưng. Chụp các chuỗi xung 
Sagittal T1W, ma trận 320 x 320, trường 
chụp 260*260, bề dày lát cắt 4 mm, bước 
nhảy 0,8 mm. Sagittal T2W, ma trận 384 
x 384, trường chụp 260*260, bề dày lát 
cắt 4 mm, bước nhảy 0,8 mm. Sagittal 
STIR, ma trận 256 x 256, trường chụp 
260*260, bề dày lát cắt 4 mm, bước nhảy 
0,8 mm. Axial T2W theo các tầng đĩa đệm 
nghi ngờ, ma trận 384 x 384, trường chụp 
220*220, bề dày lát cắt 4 mm, bước nhảy 
0,4 mm, với các thông số chụp tối ưu. 
Ngoài ra, tùy tổn thương đi kèm có thể 
chụp thêm chuỗi xung Axial T1W, T2*, T1 
sau tiêm thuốc tương phản từ 
- Phân độ hẹp ống sống trung tâm 
theo tiêu chuẩn của Lee G.Y và CS (2011), 
dựa vào khoang dịch não tủy, hình thái 
ống sống và chùm đuôi ngựa, chia làm 
4 độ: độ 0 không hẹp; độ 1 hẹp nhẹ, 
nhưng vẫn quan sát được tách biệt rõ 
ràng mỗi rễ thần kinh trong chùm đuôi ngựa; 
T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2019 
 30 
độ 2 hẹp vừa, vài rễ của chùm đuôi ngựa 
nằm sát lại với nhau; độ 3 hẹp nặng, 
chùm đuôi ngựa bó lại [8]. Hẹp ngách bên 
theo tiêu chuẩn của Bartynski W.S và CS 
(2003), dựa vào hình thái ngách bên [3]. 
Hẹp lỗ liên hợp theo tiêu chuẩn của Lee 
Seunghun (2010) dựa vào hình thái lớp 
mỡ quanh rễ và sự chèn ép rễ [9]. 
- Đánh giá TVĐĐ dựa vào hình thái và 
tính chất thoát vị theo khuyến cáo của 
Hiệp hội Cột sống Bắc Mỹ (the North 
American Spine Society), Hiệp hội Thần 
kinh Hoa Kỳ (the