Đánh giá hiệu quả gây dính màng phổi bằng Povidone Iod qua ống dẫn lưu nhỏ trong điều trị tràn dịch màng phổi do ung thư

TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 18 - 6/2019 
44
1 Bệnh viên Quân y 175
Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Minh Thế (bsnt15the@gmail.com)
Ngày nhận bài: 12/5/2019, ngày phản biện: 28/5/2019
Ngày bài báo được đăng: 30/6/2019
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ GÂY DÍNH MÀNG PHỔI BẰNG 
POVIDONE IOD QUA ỐNG DẪN LƯU NHỎ TRONG ĐIỀU TRỊ 
TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI DO UNG THƯ
Nguyễn Minh Thế1, Hoàng Thanh Toàn1
Phạm Thị Như Ý1, Nguyễn Hải Công1
TÓM TẮT
Mục tiêu: Tràn dịch màng phổi do ung thư chiếm khoảng 10 -15% trong bệnh lý 
ung thư, gây nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung 
thư. Điều trị giai đoạn này chủ yếu là điều trị giảm nhẹ triệu chứng. Trong đó việc ngăn 
chặn sự tái lập dịch màng phổi là một biện pháp giúp giảm khó thở. Gây dính màng phổi 
bằng Povidone iod qua ống dẫn lưu nhỏ là phương pháp xâm lấn tối thiểu, hiệu quả cao.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả, nhằm đánh 
giá hiệu quả, tính an toàn của phương pháp gây dính màng phổi bằng Povidone iod qua 
ống dẫn lưu nhỏ trong điều trị tràn dịch màng phổi do ung thư. 16 bệnh nhân điều trị tại 
khoa Lao và Bệnh phổi bệnh viện quân y 175, từ 1/2018 – 4/2019.
Kết quả: Độ tuổi trung bình của nhóm nghiên cứu là 58,94 ± 8,5 tuổi, nam 
chiếm 62,5%, nữ chiếm 37,5%. Trong đó nhóm tràn dịch màng phổi do ung thư phổi 
chiếm tỷ lệ cao nhất 81,3%. Hiệu quả gây dính màng phổi hoàn toàn là 81,3%, gây dính 
một phần là 18,7%, không có trường hợp nào thất bại. Thời gian trung bình của đặt dẫn 
lưu gây dính là 7,125 ± 2,25 ngày. Biến chứng hay gặp nhất là đau ngực chiếm 43,75%, 
tiếp theo là sốt chiếm 12,5%.
 Kết luận: Nghiên cứu này bước đầu cho thấy kết quả khả quan và an toàn của 
phương pháp gây xơ hóa màng phổi bằng Povidone iod trong điều trị tràn dịch màng 
CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 
45
phổi do ung thư.
RESEARCH THE RUSULT OF POVIDONE IOD PLEURODESIS 
VIA SMALL – BORE CATHETER IN THE TREATMENT OF MALIGNANT 
PLEURAL EFFUSIONS
SUMMARY
Objective: Malignant pleural effusion is responsible for 10-50% malignant 
diseases, causes many symptoms that affect the patients’ quality of life. The main 
treatment at this moment is palliative treatment, in which the prevention of pleural 
effusion recurrence is very important. One of the effective methods to stop the effusion 
from recurring is pleurodesis with Povidone iod via small – bore catheter.
Materials and Methods: We conducted a prospective, describing study to 
evaluate the safety and efficacy of povidone via small – bore catheter in the treatment of 
malignant pleural effusions. There were 16 patients in Tuberculosis and Lungs diseases 
department of 175 Military hospital during 1/2018 – 4/2019
Results: The average age of the research group: 58,94 ± 8,5 years old, male 
accounted for 62,5%%, female accounted for 37,5%%. In which the group of pleural 
effusion due to lung cancer is the highest 81,3%%. Complete response in 81,3%%, partial 
response in 18,7%%, no patient was failure. The total duration of drainage was 7,125 
± 2,25 days. The most common complication after povidone iodine pleurodesis is chest 
pain 43,75%, followed by fever accounting for 12,5%, no other serious complications.
Conclusion: The study has shown the good result of the safety and efficacy of 
povidone iod via small-bore catheter in the treatment of malignant pleural effusions.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Tràn dịch màng phổi ác tính 
(TDMP) là một vấn đề thường gặp ở bệnh 
nhân ung thư, đặc biệt giai đoạn tiến triển 
của bệnh. Tần suất mắc bệnh hàng năm 
của Mỹ khoảng hơn 150.000 trường hợp 
[10]. Tại Việt Nam, theo số liệu của bệnh 
viện Ung bướu thành phố Hồ Chí Minh, 
phân lớn ung thư phổi (75 – 85%) nhập 
viện trong giai đoạn tiến triển vơi 30,4% 
có tràn dịch màng phổi [4].
Tràn dịch màng phổi ác tính 
thường gây nhiều triệu chứng, ảnh hưởng 
nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống 
của bệnh nhân ung thư. Thường gặp nhất 
là khó thở, đau ngực, ho khan, ăn uống 
kém, sụt cân và suy nhược. Thời gian sống 
còn ngắn. Khoảng 54% bệnh nhân tử vong 
trong 1 tháng, 65% tử vong trong 3 tháng 
và 80% tử vong trong 6 tháng kể từ khi 
TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 18 - 6/2019 
46
chẩn đoán[11]. TDMP ác tính thường ở 
giai đoạn tiến triển của bệnh. Điều trị giai 
đoạn này chủ yếu là điều trị triệu chứng. 
Trong đó việc ngăn chặn tái lập dịch màng 
phổi là một vấn đề rất quan trọng. Phương 
pháp gây xơ hóa màng phổi qua ống dẫn 
lưu được xem là phương pháp hiệu quả 
nhất, ngăn sự tái lập dịch màng phổi so với 
chọc hút hay đặt ống dẫn lưu đơn thuần 
[11],[12].
Ống dẫn lưu lớn trong gây dính 
màng phổi (d = 24 – 32 F), có ưu điểm 
dẫn lưu dịch thông tốt, nhưng hạn chế hoạt 
động sinh hoạt của bệnh nhân, có nhiều 
biến chứng như: đau, nhiễm khuẩn, tràn 
khí màng phổi, dò màng phổi ra da, mủ 
màng phổi,. Gần đây có nhiều nghiên 
cứu cho thấy hiệu quả ống dẫn lưu nhỏ (d 
= 18-22G) cũng đạt hiệu quả điều trị tương 
tự như ống dẫn lưu lớn, nhưng ít biến 
chứng hơn ống dẫn lưu lớn [2],[12], [1].
Có nhiều tác nhân gây dính màng 
phổi, trong đó, Povidone iod là tác nhân 
gây dính màng phổi được sử dụng nhiều 
năm trên thế giới có hiệu quả cao và an 
toàn, giá thành rất rẽ, dễ kiếm so với những 
tác nhân gây dính khác [9], [8], [7],[9]
 Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài 
“Phương pháp gây dính màng phổi bằng 
Povidone iod qua ống dẫn lưu nhỏ trong 
điều trị tràn dịch màng phổi do ung thư” 
với mục tiêu nghiên cứu như sau: Đánh 
giá bước đầu hiệu quả gây dính màng phổi 
bằng Povidone iod qua ống dẫn lưu nhỏ 
trong điều trị tràn dịch màng phổi do ung 
thư.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là 16 trường 
hợp tràn dịch màng phổi do ung thư, nhập 
điều trị tại khoa Lao và bệnh phổi, Trung 
tâm ung bướu bệnh viện quân y 175 từ 
1/2018 – 4/2019.
Tiêu chuẩn chọn bệnh
Tràn dịch màng phổi ác tính có 
chẩn đoán tế bào học hoặc mô bệnh học
Tiên lượng sống cò