Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng chấn thương cột sống ngực - thắt lưng đa tầng tại Bệnh viện Đà Nẵng

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2019 
 48 
ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG CHẤN THƢƠNG 
CỘT SỐNG NGỰC - THẮT LƢNG ĐA TẦNG 
TẠI BỆNH VIỆN ĐÀ NẴNG 
 Lê Hữu Trì1; Vũ Văn Hòe2 
Võ Văn Nho3; Nguyễn Văn Hưng2 
TÓM TẮT 
Mục tiêu: nhận xét đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng chấn thương cột sống thắt lưng đa tầng. 
Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang, hồi cứu và tiến cứu trên 53 bệnh nhân 
tại Bệnh viện Đà Nẵng từ tháng 3 - 2014 đến 5 - 2018. Kết quả và kết luận: tỷ lệ nam/nữ: 4,88/1. 
Tuổi trung bình 37. Nguyên nhân chủ yếu do tai nạn lao động và tai nạn sinh hoạt (39,62%). 
Vị trí thường gặp là đốt L1: 24,8%. Vỡ đốt sống chiếm nhiều nhất (71,69%), gãy trật 17%. Chụp 
cắt lớp vi tính đánh giá kết quả tốt trong vỡ đốt sống. 
* Từ khóa: Chấn thương cột sống ngực - thắt lưng đa tầng; Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng. 
Clinical and Paraclinical Characteristics, Radiologic Imaging and 
Computed Tomography in the Injury of Multiple Thoraco - Lumbar Spine 
in Danang Hospital 
Summary 
Objectives: To study clinicalparaclinical and characteristics, radiologic imaging, computerized 
tomography in multiple thoracic - lumbar spine fractures. Subjects and methods: Cross-sectional, 
descriptive retrospective and prospective study on 53 patients in Danang Hospital from March 
2014 to May 2018. Results and conclusions: Male/female ratio: 4.88/1, mean age: 37 years old. 
Common causes: working accident (39.62%) and fall from the height (39.62%). The most 
common lesion was L1 (24.8%). Spine fractures accounted for 71.69%, dislocated spine fractures 
occupied 17%. Computerized tomography can assess spinal fracture better than X-ray. 
* Keywords: Multiple thoraco - lumbar spine fractures; Clinical and paraclinical features. 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Cơ chế chấn thương cột sống ngực - 
thắt lưng đa tầng do chấn thương nặng 
như ngã cao hay tai nạn giao thông nghiêm 
trọng, do lực tác động rất mạnh và gây 
tổn thương thứ phát từ nhẹ như đau tại 
chỗ, mất vững và/hoặc biến dạng, có thể 
xuất hiện triệu chứng thần kinh khu trú, 
liệt, thậm chí tử vong [4, 5]. 
1. Bệnh viện Đà Nẵng 
2. Bệnh viện Quân y 103 
3. Bệnh viện Ngoại Thần kinh Quốc tế TP.HCM 
Người phản hồi (Corresponding): Lê Hữu Trì (drtrilh@gmail.com) 
Ngày nhận bài: 08/01/2019; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 25/03/2019 
 Ngày bài báo được đăng: 17/04/2019 
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2019 
 49 
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu này 
nhằm: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm 
sàng của BN chấn thương cột sống ngực 
- thắt lưng đa tầng tại Bệnh viện Đà Nẵng 
từ tháng 3 - 2014 đến 5 - 2018. 
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU 
1. Đối tƣợng nghiên cứu. 
Tất cả bệnh nhân (BN) chấn thương 
cột sống ngực - thắt lưng đa tầng tại 
Bệnh viện Đà Nẵng từ tháng 3 - 2014 đến 
5 - 2018. 
* Tiêu chuẩn chọn BN: 
- BN được chẩn đoán xác định là gãy 
cột sống ngực - thắt lưng đa tầng từ T1 - 
L5, gãy không vững, nguyên nhân do 
chấn thương. 
- Trong nghiên cứu này, đốt gãy bao 
gồm những tổn thương đa tầng ít nhất là 
gãy tại hai thân đốt sống. Trong đó có ít 
nhất một thân đốt sống mất vững. 
- Đủ phim chụp X quang quy ước 
thẳng và nghiêng. 
- Tất cả BN đều được chụp cắt lớp vi 
tính (CLVT). 
* Tiêu chuẩn loại trừ: 
- Những trường hợp gãy cột sống 
ngực - thắt lưng do bệnh lý như u xương, 
lao xương. 
- Có các bệnh lý kèm theo ở tuỷ như 
trượt đốt sống, u tuỷ. 
- BN có di chứng tại não hoặc bệnh lý 
thực thể tại não (viêm não, áp xe não, u 
não), di chứng tại tuỷ (bại liệt) hoặc bị liệt 
các dây thần kinh ngoại biên ở chi dưới 
do bệnh lý. 
2. Phƣơng pháp nghiên cứu. 
Phương pháp nghiên cứu cắt ngang, 
hồi cứu và tiến cứu. Xử lý số liệu theo 
thuật toán thống kê y học và sử dụng 
phần mềm MedCalc 12. 
* Các chỉ tiêu nghiên cứu: 
- Chỉ tiêu chung: 
+ Tuổi, giới tính, nguyên nhân tai nạn, 
thời điểm bị tai nạn, ngày vào viện, ngày 
ra viện. 
+ Mã lưu trữ bệnh án, địa chỉ liên lạc. 
 - Chỉ tiêu nghiên cứu lâm sàng: khai 
thác BN, khám và phát hiện: 
+ Rối loạn cảm giác: vị trí, mức độ. 
+ Rối loạn vận động: vị trí, tính chất, 
điểm cơ lực, mức Frankel. 
- Chỉ tiêu nghiên cứu qua hình ảnh 
chụp X quang và CLVT: 
+ Vị trí đốt sống gãy. 
+ Số lượng đốt sống gãy ≥ 2, các đốt 
gãy liền kề hoặc không liền kề. 
+ Trật đốt sống: vị trí, mức độ, hình 
thái trật. 
+ Góc gù thân đốt, chiều cao thân đốt 
sống vỡ: đo bằng phần mềm AutoCAD 
2017. 
+ Gãy cung sống, các mỏm sống. 
+ Mảnh xương vỡ đè ép vào ống sống: 
mức độ đè ép, đo đường kính trước sau 
ống sống. 
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2019 
 50 
* Tiến hành nghiên cứu: khám lâm sàng. 
* Tình trạng tổn thương thần kinh phân loại theo Frankel: 
Bảng 1: Thang điểm mức độ liệt của Frankel [6]. 
Frankel Mức độ liệt Chức năng 
A Liệt hoàn toàn Mất hoàn toàn vận động và cảm giác dưới chỗ tổn thương, thương tổn 
B Không hoàn toàn Cảm giác còn nhưng mất hoàn toàn vận động ở dưới mức tổn thương 
C 
Không hoàn toàn Cảm giác còn, vận động còn ở dưới vùng tổn thương nhưng các cơ 
hữu dụng đạt 2/5 
D 
Không hoàn toàn Cảm giác còn, vận động còn ở dưới vùng tổn thương nhưng các cơ 
hữu dụng đạt 3/5 đến 4/5 
E Bình thường Vận động và cảm giác bình thường 
- Cận lâm sàng: 
+ Chụp X quang quy ước: 
. Chỉ định: tất cả BN đều được chụp X 
quang quy ước khi đến viện và chụp tư 
thế thẳng và nghiêng. 
. Các chỉ số đánh giá trên X quang: 
Chiều cao thành trước, thành sau và 
thân đốt sống, các hình thái trật khớp, 
gãy mỏm khớp, đường gãy ở cung sau, 
mỏm ngang, đường vỡ của thân xương 
và phân loại gãy theo Dennis: lún đốt 
sống, vỡ đốt sống, gãy seat-belt và gãy - 
trật đốt sống. 
BN được đo chiều cao thân đốt sống 
xẹp, góc gù thân đốt bằng phần mềm 
Auto CAD 2017. 
+ Chụp CLVT: 
. Chỉ định: tất cả BN chấn thương cột 
sống ngực thắt lưng đều được chụp 
CLVT. 
. Cách đánh giá phim chụp CLVT: 
Trên cửa sổ phần mềm cần đánh giá: 
các cơ cạnh sống và khối máu tụ cạnh 
sống, thay đổi tỷ trọng vùng tuỷ