Các biểu đồ chuẩn trong Báo cáo về phẫu thuật khúc xạ

 94
C¸C BIÓU §å CHUÈN TRONG b¸o c¸o vÒ PHÉU THUËT KHóC X¹ 
“Standard Graphs for reporting refractive surgery” 
George O. Waring III, MD, FACS, FRCOphth 
Journal of Refractive Surgery 2000 (July/August), Vol 16: 459-466 
Ng­êi dÞch: TrÇn H¶i YÕn, L©m Minh Vinh 
BÖnh viÖn M¾t TP. Hå ChÝ Minh 
Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n mµ 
c¸c phÉu thuËt viªn khóc x¹ (KX) ph¶i ®èi 
mÆt lµ so s¸nh kÕt qu¶ cña c¸c ph­¬ng ph¸p 
phÉu thuËt khóc x¹ (PTKX). ViÖc so s¸nh mét 
c¸ch chÝnh x¸c kÕt qu¶ cña c¸c nghiªn cøu 
kh¸c nhau lµ cÊp thiÕt v× ngµy cµng xuÊt hiÖn 
nhiÒu ph­¬ng ph¸p vµ kü thuËt PTKX kh¸c 
nhau. VÝ dô lµm sao phÉu thuËt viªn KX cã 
thÓ biÕt ®Ó so s¸nh kÕt qu¶ phÉu thuËt Lasik 
cña m¸y laser Nidek EC-5000 (scanning 
excimer laser) víi m¸y LadarVision (flying 
spot laser) hay víi m¸y Zyoptics 217Z cña 
Bausch & Lomb (wave-front guided)? NÕu kÕt 
qu¶ PT cña m¸y laser Nidek ®­îc ghi nhËn 
qua sè l­îng m¾t n»m trong giíi h¹n +/- 0.5 
D, kÕt qu¶ cña m¸y Ladarvision lµ trung b×nh 
cña KX cÇu t­¬ng ®­¬ng cßn cña m¸y 
Bausch & Lomb lµ sè l­îng m¾t n»m trong 
giíi h¹n +/- 1.00 D, phÉu thuËt viªn kh«ng cã 
c¬ së ®Ó so s¸nh c¸c kÕt qu¶ KX nµy vµ cø tù 
suy ®o¸n. 
N¨m 1992, t«i ®· c«ng bè mét b¸o c¸o 
chuyªn ®Ò (monograph) ®Ò nghÞ thùc hiÖn 
tiªu chuÈn chung cho c¸c b¸o c¸o vÒ ph­¬ng 
ph¸p PTKX (Waring GO. Standardized data 
collection and reporting for refractive surgery. 
Refract Corneal Surg 1992; 8(suppl): 1-42). 
C¸c tiªu chuÈn nµy ch­a bao giê ®­îc chÊp 
nhËn réng r·i. C¸c t¸c gi¶ vµ c«ng ty ghi 
nhËn kÕt qu¶ theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, ®«i 
khi g©y nhÇm lÉn. VÝ dô, mét sè b¸o c¸o chØ 
ghi nhËn sè l­îng m¾t ch­a chØnh kÝnh sau 
mæ lµ 20/25, râ rµng lµ kÕt qu¶ tèt h¬n nhiÒu 
so víi sö dông tiªu chuÈn 20/20 hoÆc cao 
h¬n. Kh«ng mét HiÖp héi Nh·n khoa hay c¸c 
tæ chøc chuyªn tr¸ch nµo ®­a ra ®Ò nghÞ 
chÝnh thøc vÒ viÖc tiªu chuÈn hãa c¸c b¸o 
c¸o vÒ kÕt qu¶ PTKX. Còng kh«ng mét t¹p 
chÝ nµo ®ßi hái c¸c t¸c gi¶ tr×nh bµy sè liÖu 
d­íi d¹ng tiªu chuÈn hãa ®Ó cho phÐp so 
s¸nh gi÷a c¸c bµi b¸o (Koch D, Kohnen T, 
Obstbaum S, Rosen ES. Format for reporting 
3. Bµi dÞch 
 95
refractive surgical data. J Cataract Refract 
Surg 1998;24:285-287). Do ®ã, ®Ó ®¬n gi¶n 
vÊn ®Ò t«i ®Ò nghÞ 6 biÓu ®å chuÈn nªn cã 
trong bÊt kú bµi b¸o nµo ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ 
nghiªn cøu lo¹t ca. C¸ch thøc nµy ®¬n gi¶n 
nªn c¸c t¸c gi¶ dÔ thùc hiÖn theo, dÔ dµng 
cho nh÷ng ng­êi biªn tËp ®­a ra yªu cÇu 
thùc hiÖn vµ gióp nguêi ®äc dÔ h×nh dung. 
C¸c biÓu ®å tõ c¸c bµi b¸o kh¸c nhau cã thÓ 
®­îc s¾p xÕp c¹nh nhau ®Ó so s¸nh kÕt qu¶ 
cña c¸c ph­¬ng ph¸p vµ kü thuËt kh¸c nhau. 
ý t­ëng nµy lÇn ®Çu tiªn ®­îc Thomas 
Neuhann, MD ®Ò nghÞ. C¸c biÓu ®å cô thÓ vµ 
viÖc tr×nh bµy chóng ®· ®­îc ph¸t triÓn b»ng 
nç lùc liªn kÕt cña ban biªn tËp T¹p chÝ PhÉu 
thuËt khóc x¹ (Journal of Refractive Surgery) 
vµ T¹p chÝ PhÉu thuËt khóc x¹ vµ ®ôc thuû 
tinh thÓ (Journal of Cataract and Refractive 
Surgery), gåm c¸c b¸c sÜ Wallace Chamon, 
Daniel Epstein, Jack Holladay, Michael 
Knorz, Thomas Kohnen, Doug Koch, Ron 
Krueger, Stephen Obstbaum, Jeffrey Robin, 
Emanuel Rosen, Jonathan Talamo vµ t«i. 
Yªu cÇu nµy ®Æt g¸nh nÆng thªm cho 
c¸c t¸c gi¶ nh­ng hç trî hä ®¹t môc tiªu 
quan träng lµ truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ kÕt qu¶ 
nghiªn cøu mét c¸ch râ rµng. TÊt c¶ biÓu ®å 
cã thÓ ®­îc t¹o ra dÔ dµng ngo¹i trõ biÓu ®å 
ph©n t¸n (scattergram) cÇn mét vµi l­u ý ®Æc 
biÖt. Mçi h×nh ¶nh ®­îc s¾p xÕp theo trôc X 
vµ Y vµ ®­îc g¾n nh·n ®¬n vÞ ®o râ rµng. 
Th«ng tin vÒ con sè t­¬ng øng cã s½n trªn 
biÓu ®å nªn cã thÓ ®äc trùc tiÕp tõ biÓu ®å 
mµ kh«ng cÇn ph¶i tra däc theo trôc Y ®Ó 
t×m con sè thùc sù. ¤ ch÷ trong biÓu ®å cho 
thÊy sè l­îng m¾t vµ thêi gian theo dâi (vÝ dô 
112 m¾t liªn tiÕp theo dâi trong 3 th¸ng), v× 
thÕ dÔ nhËn biÕt mÉu nghiªn cøu. C¸c sè liÖu 
tãm t¾t t­¬ng øng ®­îc tr×nh bµy ë « ch÷ thø 2 
gióp ng­êi ®äc dÔ dµng nhËn thÊy c©u tr¶ lêi. 
H×nh 1. BiÓu ®å ph©n t¸n cña khóc x¹ 
®¹t ®­îc so víi khóc x¹ môc tiªu 
BiÓu ®å ph©n t¸n cã thuËn lîi lµ cho 
thÊy kÕt qu¶ cña tõng m¾t mµ kh«ng sî 
mÊt trÞ sè trung b×nh vµ dÔ x¸c ®Þnh c¸c con 
sè n»m ngoµi giíi h¹n. V× kÕt qu¶ quan 
träng nhÊt cña PTKX lµ ®é KX tån d­ sau 
mæ nªn chóng t«i lùa chän biÓu ®å ph©n 
t¸n vÒ sù thay ®æi khóc x¹ dù kiÕn so víi 
khóc x¹ ®¹t ®­îc sau mæ cho tõng m¾t. §èi 
víi biÓu ®å ph©n t¸n, ®Ó tr×nh bµy chÝnh x¸c 
kÕt qu¶ vÒ thÞ lùc, thang tû lÖ cña trôc X vµ 
Y ph¶i gièng nhau (A). ThËt kh«ng may, 
nhiÒu phÇn mÒm l¹i kh«ng cho phÐp tr×nh 
bµy theo c¸ch nµy, th­êng cho trôc X dµi 
h¬n trôc Y (B). C¸c t¸c gi¶ nªn cè g¾ng gi÷ 
cho trôc X vµ Y theo cïng møc tû lÖ tuy 
r»ng vÉn cã thÓ chÊp nhËn tû lÖ kh¸c nhau 
cña c¸c trôc. 
 96
H×nh 2. BiÓu ®å d¹ng thanh (Bar) vÒ kÕt qu¶ khóc x¹ cÇu t­¬ng ®­¬ng sau mæ. 
 D¹ng biÓu ®å nµy tr×nh bµy kÕt qu¶ 
khóc x¹ sau mæ tÝnh theo ®é cÇu t­¬ng ®­¬ng 
ë tõng bËc nhá. Cã thÓ n¾m b¾t ®­îc d÷ liÖu 
trong biÓu ®å vµ dÔ dµng biÕt ®­îc bao nhiªu 
m¾t n»m trong kho¶ng giíi h¹n mµ ng­êi ®äc 
muèn x¸c ®Þnh sè l­îng: tõ plano tíi –0,5D; 
0,5D; 1,0D. Giíi h¹n vÒ kÕt qu¶ khóc x¹ 
còng ®­îc tr×nh bµy ®Çy ®ñ. HiÖn t¹i, tiªu 
chuÈn vµng vÒ kÕt qu¶ khóc x¹ lµ n»m trong 
giíi h¹n 0,5D cña khóc x¹ mong muèn vµ 
con sè nµy ®­îc hiÓn thÞ ë « ch÷ tãm t¾t 
(summary box). Trong t­¬ng lai, sè liÖu tãm 
t¾t chÝnh x¸c h¬n cã thÓ ®­îc sö dông. 
H×nh 3. BiÓu ®å d¹ng thanh theo khóc x¹ t­¬ng ®­¬ng (defocus equivalent refraction) 
 97
KÕt qu¶ KX th­êng ®­îc ghi nhËn theo 
®é cÇu t­¬ng ®­¬ng, ®­îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy 
®é cÇu céng ®¹i sè víi 1/2 ®é lo¹n nh­ng 
c¸ch tÝnh nµy cã thÓ bÞ nhÇm lÉn. VÝ dô, 2 m¾t 
sau PTKX cã ®é KX: m¾t 1 (-1, 00D(+2 x 
900)), m¾t 2 (-1, 00D(-2 x 1800)), râ rµng lµ 
khóc x¹ cÇu t­¬ng ®­¬ng cña m¾t 1 lµ plano, 
mét kÕt qu¶ hoµn h¶o, tr¸i l¹i m¾t thø 2 lµ –
2,00D, mét kÕt qu¶ kh«ng ®­îc tèt l¾m. KÕt 
qu¶ plano ë m¾t 1 lµ nhÇm lÉn v× vÉn cßn ®é 
lo¹n tån l­u sau mæ. VÊn ®Ò nµy ®­îc gi¶i 
quyÕt ®¬n gi¶n b»ng c¸ch tÝnh theo KX t­¬ng