Biến đổi lối sống ở đô thị và nông thôn trong quá trình công nghiệp hoá, đô thị hoá và hội nhập quốc tế hiện nay và việc hoàn thiện các chế định bắt buộc

 Nguyễn H. Hoàng, Nguyễn Đ. Phú. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 15(6), 21-35 21 
Biến đổi lối sống ở đô thị và nông thôn trong quá trình công nghiệp 
hoá, đô thị hoá và hội nhập quốc tế hiện nay và việc hoàn thiện các 
chế định bắt buộc 
Nguyễn Hữu Hoàng1* Nguyễn Đình Phú2 
1Học viện Chính trị khu vực II 
2Uỷ ban nhân dân phường Bình An, Quận 2, TP. Hồ Chí Minh 
*Tác giả liên hệ, Email: huuhoang.hcma2@gmail.com 
THÔNG TIN TÓM TẮT 
Ngày nhận: 25/05/2020 
Ngày nhận lại: 21/07/2020 
Duyệt đăng: 23/08/2020 
Từ khóa: 
biến đổi lối sống, chế định 
bắt buộc, đô thị và nông 
thôn, Việt Nam 
Keywords: 
changes of social lifestyle, 
mandatory regulations, rural 
and urban, Vietnam 
Dựa trên kết quả điều tra 3.600 người dân năm 2018 tại 8 
địa phương trong cả nước, được xử lí bằng công cụ SPSS, phiên 
bản 20.0 và nguồn dữ liệu khác, bài viết đưa ra bằng chứng thực 
tế về những biến chuyển lối sống cơ bản của cư nông thôn và 
thành thị trên 05 phương diện chủ yếu (1). Lĩnh vực lao động - 
sản xuất, (2). Hoạt động chính tri, (3). đời sống tinh thần, (4). 
Sinh hoạt gia đình - họ tộc và (5). Quan hệ xã hội; qua đó, gợi 
mở một số giải pháp hoàn thiện chế định bắt buộc có liên quan 
trước các biến đổi ấy. 
ABSTRACT 
Based on the results of survey with 3.600 people was 
began in 2018 in 8 localities throughout the country, anylized by 
SPSS tool, version 20.0 and other data sources, the article 
supports the real evidences of the current status of changing the 
social lifestyle of rural and urban in 5 main aspects (1). Labor - 
production, (2). Polictics activities, (3). Spiritual life, (4). 
Family activities - clan (5). Public relationship; thereby, give 
some suggestions to completing the mandatory regulations. 
1. Giới thiệu 
Chúng ta đang sống trong thế giới biến đổi và đầy “hỗn độn” với nhiều trào lưu, xu thế và 
tác động mà mỗi quốc gia, khu vưc khó cưỡng lại hoặc đứng ngoài cuộc. Sự xuất hiện và phát 
triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (Cách mạng 4.0) đã làm thay đổi một 
cách nhanh chóng về nhiều mặt của đời sống xã hội, làm xuất hiện vấn đề mới chưa có tiền lệ. 
Cùng với đó, toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế khiến lằn ranh biên giới dần bị xoá nhoà, “phẳng” 
hơn, thúc đẩy sự giao lưu, dịch chuyển thậm chí là tiếp biến nhiều hệ giá trị giữa các quốc gia, 
vùng lãnh thổ trên thế giới cho nhau. 
Việt Nam đang phát triển và quản lý phát triển xã hội trong bối cảnh thế giới như vậy. 
Công cuộc đổi mới mạnh mẽ khởi xướng từ lĩnh vực kinh tế, nhất là quá trình từ sau năm 1986 
đến nay đã làm thay đổi đáng kể, toàn diện trên các phương diện hoạt động khác của đời sống - 
xã hội như kinh tế, lao động - việc làm, chính trị, văn hoá, lối sống, không chỉ một bộ phận, 
 22 Nguyễn H. Hoàng, Nguyễn Đ. Phú. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 15(6), 21-35 
nhóm dân cư mà ở phạm vi quốc gia. Xã hội Việt Nam đã và đang vận hành đúng quy luật khi 
nội tại của nó là quá trình nhào nặn, xâm nhập lẫn nhau, đấu tranh, giằng co hay sự sàn lọc trên 
tinh thần “tiếp biến” chủ động, có chọn lọc giữa hệ giá trị cổ truyền và hiện đại, giữa cái tân thời 
và cũ kĩ, giữa xu hướng hiện đại hoá, tiến bộ và thụt lùi, giữa cái tốt và cái chưa tốt, để tìm 
đến giá trị phù hợp trong chủ thuyết phát triển quốc gia. Ở đó, nếu nhìn “lối sống xã hội” như 
một bộ phận cấu thành xã hội thì nó cũng đang có những biến đổi to lớn. 
Phát triển bền vững vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” 
đang được Việt Nam hướng đến. Trong các trụ cột của phát triển bền vững, giải quyết thách thức 
từ biến đổi lối sống xã hội Việt Nam hiện nay có tính tất yếu và quan trọng. Xã hội nước ta đang 
trong thời kỳ đan cài biến đổi lối sống xã hội diễn ra sâu sắc, có phần phức tạp, có mặt trầm 
trọng khiến các nhà nghiên cứu, quản lý xã hội lo lắng. Trong khi đó việc hoạch định, thực thi 
chiến lược phát triển, chính sách, pháp luật thời gian qua đang cho thấy sự lúng túng nhất định 
trong việc định hình, nắm bắt và đưa ra các quyết sách đúng đắn dựa trên cơ sở dữ liệu thực 
chứng để giải quyết có hiệu quả các vấn đề của biến đổi xã hội chưa hẳn đã như mong đợi. Điều 
đó thúc đẩy việc nghiên cứu biến đổi lối sống xã hội dựa trên cứ liệu được lượng hoá là vô cùng 
cần thiết và cấp bách. 
2. Phương pháp nghiên cứu và khung phân tích 
Bài viết chủ yếu dựa trên kết quả khảo sát xã hội học đã được tiến hành tại 8 tỉnh, thành 
phố gồm Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Đà Nẵng, Thành phố Hải 
Phòng, Thành phố Cần Thơ, tỉnh Đắk Lắk, Thái Nguyên và Đồng Nai, với 3.600 người dân để 
nghiên cứu, phân tích nhằm phát hiện sự khác biệt cơ bản về biến đổi lối sống khu vực thành thị 
và nông thôn thời gian qua. 
Hình 1: Khung phân tích lối sống, biến đổi lối sống thành thị, nông thôn nước ta 
Nguồn: Nghiên cứu tác giả 
Biến đổi lối sống trong bài viết này được hiểu là sự chuyển biến (tích cực, tiêu cực) của 
các thành tố cấu thành nên nó, tức là sự biến chuyển tổng thể các hình thức hoạt động trên 5 lĩnh 
vực cơ bản: (1). Lao động - sản xuất; (2). Chính trị; (3). Văn hoá tinh thần; (4). Sinh hoạt gia 
đình - họ tộc; (5). Quan hệ xã hội mà ở đó sự biến đổi ấy phản ánh đặc điểm, điều kiện sinh sống 
và trình độ phát triển của xã hội Việt Nam thời gian qua. Lối sống xã hội và hệ thống chế định 
bắt buộc luôn có quan hệ biện chứng, chi phối lẫn nhau. Do đó, sự vận động, biến chuyển của lối 
sống xã hội (cũng như thành tố cấu thành) luôn kéo theo, đặt ra yêu cầu về sự chuyển đổi tương 
thích của các chế định bắt buộc ở từng lĩnh vực, nhóm xã hội và chế định chung trong bài viết 
(I). 
Lao động – 
sản xuất 
(II). 
Chính trị 
(III). 
Văn hoá 
tinh thần 
(IV). Sinh 
hoạt gia 
đình - họ tộc 
(V). 
Quan hệ 
xã hội 
Lối sống xã hội 
Chế định bắt buộc 
 Nguyễn H. Hoàng, Nguyễn Đ. Phú. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 15(6), 21-35 23 
này như đường lối, chủ trương và pháp luật, ch ... c lộ nhiều cách ứng 
xử thiếu văn hoá với thành viên khác trong xã hội và đối với giới tự nhiên. Kết quả cuộc khảo sát 
năm 2018 (Bảng 9) liệt kê được 9 hành vi ứng xử thiếu văn hoá của một phận người dân. 
Bảng 9 
Cách ứng xử thiếu văn hoá với cộng đồng và giới tự nhiên của người dân 
Cách ứng xử thiếu văn hoá N % 
1. Xả rác 2835 13.3 
2. Hút thuốc lá 2712 12.8 
3. Phóng uế 2451 11.5 
4. Phun nước bọt 2196 10.3 
5. Nói lớn tiếng, ồn ào 2378 11.2 
6. Chen lấn 2606 12.3 
7. Cãi cọ lớn tiếng, quát tháo 1734 8.2 
8.Văng tục, chửu thề 2337 11.0 
9. Dùng bạo lực giải quyết mâu thuẫn 2002 9.4 
Tổng 21251 100.0 
Nguồn: Kết quả khảo sát 
 32 Nguyễn H. Hoàng, Nguyễn Đ. Phú. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 15(6), 21-35 
Tất nhiên những hành vi này đâu chỉ có trong xã hội truyền thống mà hiện tại vẫn còn 
day dẳng, có điều, sự khác biệt chính là mức độ có phần trầm trọng hơn. Không phải bây giờ mà 
cách đây một thế kỷ, thi sĩ Tản Đà - cây bút uyên thâm bác cổ, thạo Đông học và Tây học ngẫm 
về đất nước mà cay xót, dự cảm và thốt lên: “Dân hai nhăm triệu ai người lớn/ Nước bốn ngàn 
năm vẫn trẻ con” cũng chính một phần do lối hành xử tiểu nông và xấu xí của một bộ phận 
người dân nước ta. Trong công trình Người Việt tự ngắm mình, Nguyen, D. H. (2003) đã mạnh 
dạn đề cập và bàn luận một cách sâu sắc, toàn diện về cái hay, cái dở trong hành vi, ứng xử của 
người Việt. Đáng chú ý là 22 thói hư, tật xấu như “ngồi xổm, mặc quần áo ngủ ra đường”, “ăn 
nhanh, đi chậm, đái đường, hôn bụi dậm”, “ăn vặt, khôn vặt, dâm vặt, gian vặt”, “thể hiện 
nhiều, thực hiện kém”, 
Kế đến, để thấy rõ hơn những chuyển biến và mức độ nghiêm trọng về chủ đề này, tác giả 
chỉ chọn ra một số quan hệ xã hội cụ thể mà cảm quan cho rằng có tính nổi bật, tiêu biểu từ kết 
quả điều tra của đề tài để tập trung bình luận như hiện tượng sống thử, quan hệ tình dục trước hôn 
nhân, hiện tượng ngoại tình, tình yêu đồng giới, mê tín và bạo lực học đường. Thái độ đối với một 
số hiện tượng xã hội này được khảo sát năm 2018 và tổng hợp ở Bảng 10 và 11 dưới đây. 
Nhìn chung, xã hội hiện đại ngày nay vẫn bày tỏ thái độ chưa cởi mở khi phần đa ý kiến 
được khảo sát đều rất không đồng tình với chuyện ngoại tình (75,5%), sống thử (48,3%), tình 
yêu đồng giới (42,3%) và quan hệ tình dục trước hôn nhân (37,2%). Có lẽ căn nguyên của thái 
độ có phần cự tuyệt với hiện tượng này trong đời sống xã hội hiện nay như Cố Thủ tướng Phạm 
Văn Đồng từng bàn luận: “Ba trụ cột của ý thức cộng đồng người Việt, đó là gia đình (nhà), làng 
và nước. Ngày nay, xây dựng một xã hội công bằng, văn minh đòi hỏi chúng ta phải trở lại với 
những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp từ gia đình” (Nghiem, 2014). 
Bảng 10 
Thái độ của người dân trước một số hiện tượng/ quan hệ xã hội (%) 
Thái độ/hiện tượng Sống thử 
Quan hệ tình dục 
trước hôn nhân 
Ngoại tình 
Tình yêu 
đồng giới 
1.Rất đồng tình 2.6 3.6 0 6.1 
2.Đồng tình 17.4 27.3 0.4 6.4 
3.Rất không đồng tình 48.3 37.2 75.5 42.3 
4. Không ý kiến 31.7 31.9 24.1 45.3 
5. Tổng 100.0 100.0 100.0 100.0 
Nguồn: Kết quả khảo sát 
Bên cạnh đó, kết quả điều tra cũng cho thấy mức độ phổ biến trong đời sống xã hội của 
mê tín (38,4%), hay nạn bạo lực học đường (43,8%). Điều này đang gióng lên hồi chuông về 
thách thức trong xã hội hiện đại. Ở góc độ nào đó, hiện đại hoá và các giá trị tân thời chưa thể 
đẩy lùi các hiện tượng mê tín, tâm linh cực đoạn mà xã hội thời gian qua lên án như mua thánh 
bán thần, cuồng tín, nhưng đồng thời cũng cho thấy, ở mặt khác, hiện đại hoá, mặt trái của 
xâm lăng văn hoá đang là nguyên nhân gia tăng tính cực đoạn, bạo lực, phi nhân tính cũng như 
“rạn nứt” trong các quan hệ ứng xử giữa cá nhân - cá nhân, nhóm - nhóm trong cộng đồng, quốc 
gia như bạo lực bạn học, vụ thảm sát thương tâm, hiện tượng vô cảm, mà phương tiện truyền 
thông, báo chí đã đưa tin gần đây. 
 Nguyễn H. Hoàng, Nguyễn Đ. Phú. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 15(6), 21-35 33 
Bảng 11 
Mức độ xuất hiện của một số hiện tượng/ quan hệ xã hội (%) 
Mức độ xuất hiện/ hiện tượng Mê tín Bạo lực học đường 
1. Rất phổ biến 13.4 6.3 
2. Phổ biến 38.4 43.8 
3. Ít phổ biến 25.9 40.3 
4. Không phổ biến 16.4 5.5 
5. Khó xác định 6.0 4.2 
Tổng 100.0 100.0 
Nguồn: Kết quả khảo sát 
4. Một số vấn đề đặt ra nhằm hoàn thiện chế định bắt buộc trước biến đổi của đời 
sống xã hội nước ta hiện nay 
Một là, thu nhập của người dân có tăng nhưng mức sống chuyển biến còn chậm, chưa 
tương xứng. Kết quả khảo sát tiến hành năm 2018 ở 8 tỉnh, thành phố cho thấy phần đa người 
dân cảm nhận mức độ cải thiện thu nhập còn chậm. Để khắc phục vấn đề này, thiết nghĩ nhà 
nước cần quan tâm mấy nội dung sau: 
 (i). Quan tâm hơn đến tính hiệu quả của chính sách kinh tế, tạo nhiều điều kiện thúc đẩy 
kinh tế phát triển nhanh, mạnh, xem đây là đòn bẩy tăng thu nhập và mức sống cho người dân 
cũng như tái phân bổ hợp lí nguồn lực xã hội. Ở giác độ hoàn thiện chế định bắt buộc, cần thiết 
đẩy mạnh công cuộc cải cách hành chính nhà nước, trọng tâm là cải cách thể chế, thủ tục hành 
chính - vốn được xem là rào cản lớn trong phát triển kinh tế nước ta. Ngoài ra, cần kiến tạo hệ 
thống thể chế có tính định hướng, dẫn dắt và là bệ đỡ thúc đẩy phát triển bền vững, tăng trưởng 
bao trùm, kiểm soát và khắc chế các tồn tại lâu nay; đồng thời có khả năng giải quyết các vấn đề 
mới từ tồn tại xã hội cả nông thôn và khu vực thành thị (tập trung, tích tụ ruộng đất, nông nghiệp 
công nghệ cao,) của nền kinh tế thông qua như xây dựng chính sách phát triển kinh tế số, xây 
dựng quốc gia số, quốc gia thông minh, 
 (ii). Chú trọng xây dựng giải pháp tổng thể để giải quyết vấn “đề thu nhập - mức sống”: 
Đối với khu vực nông thôn, cần tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về 
xây dựng nông thôn mới, khu vực thành thị có thêm các giải pháp xoá nghèo bền vững, quan tâm 
(thông qua) kiến tạo cơ chế từng bước tạo quyền bình đẳng trong thụ hưởng dịch vụ cơ bản cuộc 
sống cho nhóm người nhập cư, thu nhập thấp, yếu thế (chẳng hạn, nới lỏng tiến tới bãi bỏ chế độ 
“hộ khẩu”), 
Hai là, thờ ơ hoặc hiểu biết ít sâu sắc, đầy đủ về đời sống chính trị của một bộ phận dân 
cư hiện nay vẫn còn khá phổ biến. Từ thực tiễn nghiên cứu, các cơ quan hữu quan cần quan tâm 
hơn công tác truyền thông rộng để nâng cao nhận thức chính trị, trách nhiệm chính trị trong nền 
dân chủ mới. Điều này đòi hỏi không chỉ mở rộng về quy mô mà còn đa đang về hình thức, nâng 
cao chất lượng nội dung truyền thông. Một mặc cần chú trọng phát truyền phương thức truyền 
thông truyền thống nhưng ở phương thức, giao diện mới của truyền hình, báo đài như có thêm 
kênh, chương trình mới, có báo mạng bên cạnh báo in, đồng thời chú ý quy hoạch và quản lý 
hệ thống báo chí quốc gia trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt, chú ý sử dụng có hiệu quả thành 
tựu công nghệ thông tin, sự phát triển mạng xã hội,  để nắm bắt, định hướng dư luận trong thế 
 34 Nguyễn H. Hoàng, Nguyễn Đ. Phú. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 15(6), 21-35 
giới phẳng, đa chiều như hiện nay. 
Ba là, nhận thức về các tiêu cực, lệch lạc chuẩn mực xã hội có nhiều đổi khác, đặc biệt 
về quốc nạn tham nhũng. Qua nghiên cứu, ở một số hiện tượng mới trong quan hệ xã hội chẳng 
hạn sống thử, ngoại tình, bạo lực học đường, tình yêu đồng giới hay hiện tương mê tín, người 
dân có xu hướng kiên quyết bài trừ. Tuy vậy, đối với quốc nạn tham nhũng, khảo sát cũng cho 
thấy một bộ phận người dân có phần công khai thừa nhận nó nhự tất yếu và có sự thoả hiệp cần 
có trong xã hội ngày nay. Đồng thời, người dân cũng chỉ ra căn nguyên chủ yếu của nạn tham 
nhũng trong đó 03 vấn đề chính xoay quanh: (1). Chế độ lương bổng, (2). Hệ thống thể chế và 
(3). Đạo đức công vụ. Do vậy, để ngăn ngừa và phòng chống có hiệu quả tham nhũng cần tập 
trung hoàn thiện trước mắt về thể chế, cơ chế, chính sách cho 3 trụ cột này. Thời gian qua, Đảng 
và Quốc hội đã có nhiều nỗ lực trong chống tham nhũng như: Sửa đổi Luật Phòng, chống tham 
nhũng 2018 với nhiều quy định mới, ban hành Nghị quyết 27-NQ/TW ngày 21/5/2018 của Ban 
Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách tiền lương, Quyết định 733/QĐ-TTg ngày 
14/6/2019 về thực hiện phong trào thi đua văn hoá công sơ trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên 
chức hay cơ cấu lại cơ quan phòng chống tham nhũng từ trung ương đến cơ sở, Hiện tại, hệ 
thống công cụ, chế tài cơ bản đã đủ song cốt lõi vẫn là khâu triển khai và kiểm tra, đánh giá quá 
trình thực hiện các văn bản này. 
Bốn là, nguy cơ rạn nứt quan hệ xã hội nền tảng, đặc biệt từ đơn vị tế bào của xã hội - 
quan hệ giữa thành viên trong gia đình và họ tộc. Kết quả nghiên cứu cho thấy, đang có sự lỏng 
lẻo và dần rạn nứt trong quan hệ vốn rất bền chặt trong quan hệ giữa các thành viên trong gia 
đình, người thân. Khảo sát cho thấy việc gặp gỡ bạn bè không phải là ưu tiên số 1 trong quỹ thời 
gian rảnh của người dân (xếp sau chat trên mạng, chơi game hay mua sắm,). Thời gian dành 
cho gia đình, gặp gỡ bạn bè vào dịp lễ, tết tuy có tỉ lệ cao hơn các hoạt động khác nhưng nó 
không cho thấy sự “ưu tiên đặc biệt” ở đây. Phải chăng, lối sống hiện đại và bận rộn đang khiến 
cho đời sống gia đình và nhận thức của người dân về gia đình có những biến đổi nhất định? 
Năm là, trong ứng xử với thế giới bên kia, tâm linh, sự cuồn tín là điều dễ nhận thấy và 
đáng lo lắng. Người dân, nhất là khu vực nông thôn tham gia sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng ngày 
càng nhiều bên cạnh các hoạt động bói toán, nhờ thầy phong thuỷ khi giải quyết chuyện hiếu, 
chuyện hỉ, đất cát, nhà cửa, trong gia đình. Đáng nói là việc cuồng tin và lạm dụng, làm sai 
lệch nét đẹp văn hoá tâm linh, hiện tượng mua thánh bán thần, lộn xộn trong tham gia lễ hội, 
đang cho thấy sự lệch lạc nhất định trong lĩnh vực này của người dân. Để giải quyết thực trạng 
này, ngoài chế định bắt buộc của cơ quan quản lý thì vai trò, tiến nói của công luận, các thiết chế 
tôn giáo, thiết chế tự quản, hội - nhóm, nếu được khai thác tốt sẽ phát huy hiệu quả của mình. 
Sáu là, bước tiến về bình đẳng giới và chống bạo hành vẫn còn khoảng cách xa so với kỳ 
vọng. Công tác thực hiện bình đẳng giới trên các lĩnh vực đang cho thấy sự nỗ lực lớn của Việt 
Nam với nhiều gam màu “sáng”. Thành tựu có, song thực tế tỉ lệ bình đẳng giới còn thấp, nhận 
thức bình đẳng giới trong một bộ phận dân cư vẫn chưa đầy đủ, hoặc thờ ơ hoặc xem nhẹ. Đối 
với bạo hành gia đình: Tuy tỉ lệ khảo sát cho thấy tỉ lệ không quá cao nhưng thực tế vẫn còn dai 
dẳng. Do đó, thời gian tới, về hoàn thiện hệ thông chế định bắt buộc về lĩnh vực này, cần quan 
tâm: (1). Rà soát, loại bỏ các điểm chưa thống nhất, mâu thuẫn trong thực thi pháp luật về bình 
đẳng giới (chẳng hạn giữa Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Phòng chống bạo lực gia đình và các 
nghị định, thông tư hướng dẫn); (2). Chú trọng xây dựng chế định phòng chống bất bình đẳng 
giới như tại nơi làm việc, công sở, doanh nghiệp ngoài quốc doanh; phòng chống buôn bán 
người, phụ nữ, trẻ em (hiện nay là thiện tượng mang thai hộ), xâm hại tình dục nơi công sở, 
(3). Chế định chặt chẽ hơn về trách nhiệm của cấp uỷ, người đứng đầu chính quyền, đoàn thể 
trong việc đảm bảo bình đẳng giới tiến tới xoá bỏ bạo lực gia đình, 
 Nguyễn H. Hoàng, Nguyễn Đ. Phú. Tạp chí Khoa học Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, 15(6), 21-35 35 
Bảy là, thói hư, tật xấu người Việt trong cách cư xử với nhau và với tự nhiên vẫn kéo dài 
day dẳng, có mặt biểu hiện nghiêm trọng hơn. Các chế định bắt buộc trong trường hợp này gần 
như đầy đủ. Tuy nhiên, nếu chỉ quản lý dựa vào chúng hiệu quả khó đạt được. Thiết nghĩ, cần kết 
hợp chế tài mạnh với việc giáo dục, tạo dư luận lên án hành vi này; đồng thời, phát huy thiết chế 
nhà trường, gia đình, thiết chế tự quản như khu phố, tổ dân phố và đoàn thể trong tham gia giáo 
dục, kiểm soát các hành vi lệch lạc này trong xã hội trong thời gian tới. 
5. Kết luận 
Quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế đã tác động mạnh mẽ đến lối 
sống của người dân nước ta. Kết quả nghiên cứu 3.600 người dân trên 8 tỉnh, thành năm 2018 
cho thấy, một mặt dân ta ra sức gìn giữ những lối sống cổ truyền tốt đẹp, một mặt tiếp thu có 
chọn lọc, tiếp biến lối sống mới một cách có chủ động, hợp thời nhưng thực tế đang cho thấy có 
sự chuyển biến mạnh mẽ trong lối sống một cách cực đoan, thái quá, lệch vơi chuẩn mực xã hội 
của một bộ phận dân cư cả trên nhân thức và hành vi của các lĩnh vực đời sống xã hội. Biến đổi 
lối sống như đã phân tích là quy luật tất yếu khó cưỡng lại được. Việc nắm bắt và nhìn nhận thấu 
đáo quá trình, hệ quả biến chuyển này có ý nghĩa quan trọng trong quản lý phát triển xã hội hiện 
nay mà các nhà lãnh đạo, quản lý và hoạch định chính sách cần quan tâm. 
Tài liệu tham khảo 
Phan, B. K. (2001). Việt Nam phong tục [Vietnamese customs]. Hanoi, Vietnam: Nhà xuất bản 
Văn hóa - Thông tin. 
Nguyen, C. T. (1996). Góp phần nghiên cứu văn hóa và tộc người [Contributing to cultural and 
ethnic research]. Hanoi, Vietnam: Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin. 
Nguyen, D. H. (2003). Người Việt tự ngắm mình [Vietnamese contemplate themselves]. Hanoi, 
Vietnam: NXB Thanh Niên. 
Mai, H. V. (2012). Quan hệ dòng họ và những quan niệm khác nhau về vai trò của nó [Lineages 
relations and various notions about its role]. Tạp chí Văn hoá văn nghệ online. Retrieved April 5, 
2020, from 
quan-he-dong-ho-va-nhung-quan-niem-khac-nhau-ve-vai-tro-cua-no 
Nghiem, N. T. (2014). Một số biến đổi của văn hoá gia đình Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu 
hoá [Vietnamese family culture’s amendments in the globalization context]. Tạp chí Cộng 
sản điện tử. Retrieved April 10, 2020, from 
luan/2014/30264/Mot-so-bien-doi-cua-van-hoa-gia-dinh-Viet-Nam-trong.aspx. 
Tran, T. (1984). Cơ cấu tổ chức của làng Việt cổ truyền ở Bắc Bộ [The organizational structure 
of the traditional Vietnamese village in the North]. Hanoi, Vietnam: Nhà xuất bản Khoa học xã 
hội.