Qui trình hình thành concept trong sáng tạo nghệ thuật điêu khắc với chủ đề tình mẫu tử

TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 3 * 2013 111 
QUI TRÌNH HÌNH THÀNH CONCEPT 
TRONG SÁNG TẠO NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC 
 VỚI CHỦ ĐỀ TÌNH MẪU TỬ 
Nguyễn Thành Vinh * 
Tóm tắt 
Tình “Mẫu tử” là một đề tài rộng lớn trong nghệ thuật, luôn được các nghệ sỹ khai 
thác, sáng tạo. Tôi đã thử nghiệm các chất liệu của nghệ thuật điêu khắc về chủ đề này và 
cuối cùng tất cả các ý tưởng cho hình thức thể hiện của tác phẩm là chất liệu “sắt hàn” . 
Tôi đã thể hiện đề tài này xuyên suốt trong quá trình theo học lớp Cao học Visual arts, cũng 
như trong tác phẩm tốt nghiệp và luận văn tốt nghiệp của mình trong khóa học. 
Từ khóa: tình mẫu tử, concept, nghệ thuật điêu khắc 
1. Mở đầu 
Gia đình là nền tảng của xã hội, 
một xã hội bền vững và tốt đẹp phụ 
thuộc rất nhiều vào yếu tố của gia đình. 
Trong gia đình bao gồm nhiều thành 
phần ông, bà, cha, mẹ, anh, chị, em  
tất cả đều có mối quan hệ tình cảm và 
trách nhiệm với nhau một cách thân 
thiết và bền chặt. Tình mẹ con là tình 
cảm sâu sắc nhất trong mối quan hệ của 
gia đình, đó là tình cảm giữa người mẹ 
và những đứa con yêu thương của mình. 
Mọi người mẹ từ xưa đến nay đều 
thương yêu và luôn lo lắng, chăm sóc 
cho con cái của mình và thường được 
thể hiện rõ nét nhất qua từng cử chỉ, 
hành động hay việc làm. Đấy chính là 
mạch cảm xúc chân thành của mọi nghệ 
sỹ khi sáng tác nghệ thuật. Tình “Mẫu 
tử” là một đề tài rộng lớn, luôn được 
các nghệ sỹ khai thác, sáng tạo ở tất cả 
mọi loại hình nghệ thuật như: Hội họa, 
điêu khắc, văn học, sân khấu, điện ảnh 
_________________ 
* ThS, Khoa Nghệ thuật, Trường ĐH Phú Yên 
Đề tài tình “Mẫu tử” được các nghệ 
sỹ khai thác bằng chính cảm xúc thật sự 
của mình, bởi mọi nghệ sĩ đều có mẹ và 
tác phẩm nghệ thuật của họ là những 
tiếng lòng của những người con yêu mẹ. 
Điều đó đã cho tôi sự cảm xúc sâu sắc 
về đề tài này khi còn là một sinh viên 
mỹ thuật và tình “Mẫu tử” là đề tài 
xuyên suốt trong quá trình theo học lớp 
Cao học Visual arts. Trong cuộc sống, 
hình ảnh người mẹ lúc nào cũng gắn bó 
với tôi; mẹ đã cho tôi tất cả và hình ảnh 
người mẹ đã đi sâu vào tâm thức của 
tôi, là nguồn cảm hứng vô tận đối với 
tôi. Vì vậy, đề tài tình “Mẫu tử” được 
tôi nghiên cứu kỹ và thể hiện trong tác 
phẩm tốt nghiệp cũng như bài luận văn 
tốt nghiệp của mình trong khóa học này 
bằng ngôn ngữ nghệ thuật điêu khắc. 
2. Nội dung của qui trình hình thành 
concept và chủ đề của tác phẩm 
Hình ảnh được thể hiện bằng 
cảm xúc cá nhân diễn tả những cử chỉ, 
hành động yêu thương giữa người mẹ 
và đứa con của mình, sự chọn lọc, động 
112 TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN 
tác thể hiện tình cảm thiêng liêng giữa 
mẹ và con. Tác phẩm được tạo ra bởi 
những khối hình được chắt lọc cô đọng, 
mang tính nghệ thuật bán trừu tượng, 
xoay quanh diễn tả một tình cảm thiêng 
liêng, che chở, đùm bọc giữa người mẹ 
và đứa con yêu của mình, thể hiện tình 
“Mẫu tử” thiêng liêng và cao quí. Bằng 
ngôn ngữ của hình khối, tác phẩm được 
thể hiện trên chất liệu kim loại nặng đó 
là sắt để thể hiện được sức nặng của 
tình yêu thương của người mẹ, thể hiện 
sự to lớn của lòng yêu thương mà người 
mẹ đã dành cho người con của mình. 
Tác phẩm là một khối tổng thể bằng sắt 
hàn tỉ mĩ từng chi tiết, để tạo ra những 
kết cấu mảng, thể hiện những khó khăn 
trong cuộc đời nhưng tình mẹ con vẫn 
tồn tại mãi mãi. Xen lẫn giữa các mảng 
khối, sắt hàn là hình ảnh cô động của 
khối inox sáng làm điểm nhấn cho tác 
phẩm cũng là thể hiện hình tượng của 
người con luôn hướng về mẹ, hướng về 
một tương lai tốt đẹp, nơi ấy luôn có sự 
chở che, đùm bọc yêu thương của mẹ. 
Tác phẩm thể hiện rõ tình yêu thương 
giữa người mẹ và đứa con yêu quí của 
mình. Thể hiện tình cảm thiêng liêng, 
sâu đậm, sự quan tâm lo lắng, chăm sóc 
yêu thương vô hạn của người mẹ đối 
với con yêu của mình, bằng các cử chỉ, 
hành động, việc làm, thái độ, sự âu yếm, 
quan tâm vv Tác phẩm là sự cô đọng, 
đúc kết mọi tình cảm yêu thương mà 
người mẹ đã dành cho con mình thông 
qua ngôn ngữ điêu khắc, loại hình nghệ 
thuật hình khối. 
a. Hình thức thể hiện, nghệ thuật và 
kỹ thuật. 
 Tác phẩm được thể hiện qua 
ngôn ngữ điêu khắc, sử dụng hình khối 
mạnh để diễn tả chủ đề, nghệ thuật hình 
khối được thể hiện là sự sáng tạo theo 
chủ nghĩa bán trừu tượng, và là sự đúc 
kết cô đọng của cử chỉ, hành động, tình 
cảm giữa mẹ và con. Tác phẩm được 
thể hiện theo hình thức tượng tròn, là 
một trong những hình thức tiêu biểu của 
loại hình nghệ thuật điêu khắc. Kỹ thuật 
để thực hiện tác phẩm là một quá trình 
chi tiết, nhiều công đoạn, chặt, cắt, hàn, 
chà, đánh bóng, gọt, dũa chi tiết những 
thanh sắt theo các mảng khối của tác 
phẩm, kỹ thuật hàn sắt được tính toán, tỉ 
mĩ cho sự lắp ráp tất cả vào mảng khối, 
phải đạt trình độ cao, khéo léo để tạo 
cho tác phẩm vừa nhẹ nhàng vừa có hồn 
thể hiện rõ nội dung chủ đề tình “Mẫu 
tử” 
 Qui cách tác phẩm: 
 1m50 x 1m00 x 0,80m. 
 Số lượng tác phẩm: 07 
b. Phạm vi sáng tạo 
Liên quan đến tình “Mẫu tử” 
được giới hạn bởi những tình cảm giữa 
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 3 * 2013 113 
người mẹ và người con ở mọi thời gian 
và không gian. Đó là tất cả những cử 
chỉ, hành động, việc làm, suy nghĩ 
hướng đến mọi điều tốt đẹp cho đứa con 
yêu quí của mình, ngược lại đó là lòng 
tôn kính, yêu thương mọi cử chỉ, hành 
động, suy nghĩ của người con đối với 
người mẹ kính yêu của mình, tác phẩm 
là sự thể hiện một cách rõ nét về mối 
quan hệ tình cảm sâu nặng giữa mẹ và 
con nói chung bằng những động tác như 
vỗ về, âu yếm, đùa giỡn, ôm chặt vào 
lòng, cái nhìn trìu mến hay lo lắng, suy 
tư Mục đích cuối cùng của tác phẩm 
là sự thể hiện rõ nét về tình cảm giữa 
người mẹ và con bằng ngôn ngữ nghệ 
thuật điêu khắc. 
c. Phạm vi của các hình thức 
Dùng chất liệu sắt rời dạng hình 
que đường kính 0,5cm dài ngắn khác 
nhau, hàn nối theo khối hình của phác 
thảo tạo mảng hình khối dạng lưới, có 
tác dụng làm khối hình mạnh chắc chắn, 
khối hình đan song song, gây ấn tượng 
cho người xem, đồng thời phù hợp với 
chủ đề mang tính biểu trưng về tình 
cảm, sự diễn tả thống nhất toàn bộ tác 
phẩm, xen lẫn chất liệu inox sáng làm 
điểm nhấn cho tác phẩm. Tác phẩm đặt 
ở không gian ngoài trời hoặc phòng 
rộng, người xem cảm nhận ở nhiều góc độ. 
d. Phạm vi kỹ thuật 
Tác phẩm được thực hiện bởi kỷ 
thuật hàn, gò, cắt, nối, kim loại (sắt) tạo 
khối hình cho tác phẩm theo dạng mãng 
lưới kim loại, phương pháp thực hiện từ 
ý tưởng và chủ đề tạo ra nhiều phác 
thảo nhỏ trên giấy dạng 3D, tìm ra 
những phác thảo tốt nhất thể hiện theo 
mô hình thu nhỏ bằng chất liệu thạch 
cao hay đất nung. Khi phác thảo được 
chọn, tiến hành làm khung sắt chính 
theo mãng của phác thảo, tiếp tục sử 
dụng kỹ thuật cắt sắt, hàn sắt, nối nhiều 
đoạn sắt dài ngắn khác nhau theo khối 
của tác phẩm. Khi tác phẩm hoàn thiện 
thì sử dụng kỷ thuật mài, đánh bóng 
kim loại. 
e. Hoạt động sáng tạo 
Trong quá trình theo học lớp 
Cao học Visual arts tại Thailand chủ đề 
về tình “Mẫu tử” được thực hiện và thể 
nghiệm trong nhiều phác thảo, bài tập 
cũng như bài kiểm tra cuối các học kỳ. 
Tôi đã tìm tòi nghiên cứu để tìm ra một 
ý tưởng hay nhất cho chủ đề. Định 
hướng concept và luôn sáng tạo về hình 
thức thể hiện và luôn thực hiện theo một 
qui trình sáng tạo như sau: 
 *Thu nhập dữ liệu 
Tất cả những dữ liệu về văn viết, 
như những câu chuyện cảm động về 
tình mẹ con trong văn học, thơ ca, hay 
những câu chuyện xúc động có thực 
diễn ra hàng ngày trong cuộc sống xung 
quanh chúng ta. Thu nhập bằng cách 
sao chép, ghi nhớ, chụp ảnh, quay phim, 
vẽ ký họa bằng mọi cách để có thể xem, 
nhớ về câu chuyện, hình ảnh, văn bản, 
tư liệu, tài liệu liên quan đến sự thể hiện 
tình cảm yêu quí thiêng liêng giữa 
người mẹ và con cái của mình. 
Từ dữ liệu văn viết, hình ảnh, tôi 
ghi nhận, ký họa lại những động tác tay 
chân, hành động cụ thể biểu lộ tình cảm 
giữa mẹ và con, sau đó chọn lọc để hình 
thành nên những phác thảo sơ bộ trên 
giấy theo lối vẽ 3D 
114 TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN 
*Phân tích dữ liệu 
Dữ liệu được thu nhập từ nhiều 
nguồn như bằng việc ghi nhận bằng thị 
giác, thấy được cụ thể thực tế trong 
cuộc sống hình ảnh người mẹ thương 
yêu con mình như thế nào, thể hiện qua 
hành động, việc làm. Dữ liệu, qua đọc 
sách báo, xem điện ảnh sân khấu, xem 
các tác phẩm mỹ thuật, điêu khắc 
vvcó liên quan đề cập đến tình“Mẩu 
tử”. Tất cả những tác phẩm nghệ thuật 
được phân tích kỹ, để tìm ra cho mình 
một lối thể hiện riêng, ví dụ như phân 
tích một bài thơ về tình mẹ con, phân 
tích, hình thức, nội dung của một tác 
phẩm hội họa, điêu khắc tìm ra vẻ đẹp 
của tình “Mẩu tử” bằng màu sắc, đường 
nét, hình khối, cách thể hiện của tác giả, 
nguồn cảm xúc vvTìm ra những yếu 
tố, hình ảnh những tác phẩm trên có 
cùng suy nghĩ, cùng cảm xúc với mình 
để hình thành nên ý tưởng mới cho tác 
phẩm của mình. 
*Sáng tạo tác phẩm. 
Từ thu nhập dữ liệu, làm phác 
thảo trên giấy, chọn lọc các phác thảo 
nhỏ bằng thạch cao hay đất nung, được 
sự góp ý từ các giảng viên hướng dẫn, 
lựa chọn chất liệu phù hợp với hình 
thức và nội dung để thực hiện tác phẩm 
lớn, sử dụng kỹ thuật hàn, gò kim loại 
để thực hiện tác phẩm. 
f. Nguồn cảm hứng liên quan 
* Nguồn cảm hứng từ những bài 
viết về tình “Mẫu tử” 
Tình “Mẫu tử” tình cảm ấy thật 
thiêng liêng mà không thể diễn tả hết 
bằng lời, chúng ta ai cũng có mẹ, ai 
cũng từng được yêu thương ôm ấp trong 
vòng tay của mẹ, và từ đó chúng ta lớn 
lên trưởng thành, không có gì có thể so 
sánh với người mẹ. Tình cảm mẹ con 
không chỉ tồn tại ở giống người chúng 
ta mà có cả ở cỏ cây, loài vật. Hãy chú 
ý nhìn xung quanh mình, ta sẽ bắt gặp 
vô vàn những hình ảnh mẹ con đầy xúc 
động. Những câu chuyện về tình mẹ con 
làm cảm động đất trời như câu chuyện 
Bước chân kể về hai mẹ con Nguyễn 
Chung Tú (tân sinh viên khoa công 
nghệ thông tin) trường Đại học Khoa 
học Tự nhiên Thành phố Hồ Chí Minh(1) 
và còn biết bao câu chuyện nói về tình 
mẹ con đầy cảm động trong cuộc đời 
này, làm tôi thật sự xúc động và nguồn 
cảm hứng về đề tài này thật dồi dào. Tôi 
luôn suy nghĩ về đề tài này và nghiên 
cứu tìm hiểu tư liệu, lấy cảm xúc từ 
thực tế cuộc sống để khai thác và sáng 
tạo cho tác phẩm cũng như bài luận văn 
của mình. 
Từ những bài viết, những kiến 
thức trên tôi thấy sự liên quan đến ý 
tưởng của mình bằng cảm xúc mạnh 
mẽ. Lấy tình cảm thiêng liêng của mẹ 
và con xây dựng nên hình tượng nghệ 
thuật bằng ngôn ngữ điêu khắc. 
(1)
 Nguyễn Chung Tú bị bại liệt từ nhỏ, suốt tuổi 
thơ đi học đều gắn liền trên vai của người mẹ. 
Niềm vui lớn nhất của người mẹ là Tú đã thi đỗ 
vào trường Đại học Khoa học Tự nhiên TP.Hồ 
Chí Minh. Người mẹ phải gác lại mọi công việc 
để lên thành phố làm đôi chân cho Tú đến trường. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 3 * 2013 115 
Để hoàn thành giấc mơ trở thành kỹ sư công 
nghệ thông tin của Tú, con đường phía trước 
của mẹ Do còn rất dài, rất khó khăn 
*Nguồn cảm hứng từ tác phẩm hội 
họa. 
 Trong cuộc đời sáng tác của các 
họa sỹ, chắc chắn ai cũng phải có ít nhất 
một vài tác phẩm về chủ đề tình “Mẫu 
tử”, thứ tình cảm thiêng liêng và thuần 
khiết nhất trên đời ấy tái hiện trong các 
bức tranh thật cảm động mang lại cho 
những người thưởng lãm những xúc 
cảm sâu lắng và ngọt ngào, không chỉ 
bởi bố cục cân đối, màu sắc hài hòa, 
đường nét súc tích, không chỉ bởi tài 
năng của người họa sỹ mà bản thân vẻ 
đẹp của tình mẹ con đã là một yếu tố để 
cho tác phẩm trở nên hoàn hảo. Trong 
tác phẩm hội họa “Bước chân đầu đời” 
của Pablo picasso (tình “Mẫu tử” là một 
trong những đề tài quen thuộc trong 
cuộc đời sáng tác nghệ thuật của danh 
họa Picasso). Trong bức tranh, người ta 
thấy hình ảnh người mẹ đứng đằng sau, 
đang dìu một cậu bé chập chững những 
bước đi đầu tiên trong đời. Vẫn sử dụng 
những khối hình học, những khối hộp, 
những góc nhọn và đường nối gai góc, 
sắc sảo đặc trưng của hội họa lập thể, 
nhưng họa sỹ đã giảm nhẹ các chi tiết 
biểu tượng để người xem có thể dễ dàng 
nhận ra nội dung bức tranh một cách rõ 
rõ ràng nhất. 
Tác phẩm : Bước chân đầu đời 
Chất liệu : Sơn dầu 
Kích thước: 2m50 x 1m30 
* Nguồn cảm hứng từ văn học 
Văn học muôn đời vẫn đầy ắp 
tình thương, nhiệm vụ của nó là thể hiện 
và ca ngợi những tình cảm đẹp đẽ trong 
cuộc sống của con người. Chính vì vậy 
tình “Mẫu tử” được đưa vào thơ ca và 
trở thành chủ đề không bao giờ vơi cạn. 
Mây và sóng của Tago là một trong 
những bài thơ đó. Với thi pháp độc đáo 
thi phẩm đã ca ngợi tình cảm của đứa 
con dành cho mẹ, sức gợi cảm của bài 
thơ không chỉ là nghệ thuật đặc sắc mà 
còn một chiều sâu ý nghĩa của một vẻ 
đẹp chan chứa tình cảm thiêng liêng của 
con người. Chính điều này làm nên sức 
hấp dẫn của bài thơ tình “Mẫu tử” 
thiêng liêng và cao quí đã hòa vào vũ 
trụ và cuộc sống xung quanh, nó luôn 
hiện hữu mọi nơi trên thế gian để khẳng 
định tình yêu thương có sức mạnh biến 
đổi khôn lường. 
*Nguồn cảm hứng từ điện ảnh 
Tình “Mẫu tử” là một trong 
những tình cảm tha thiết và đẹp đẽ nhất 
thế gian. Dù bị đặt trong những hoàn 
cảnh vô cùng éo le hay chỉ qua những 
116 TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN 
hành động giản dị thường ngày thì tình 
yêu thương mà mọi người mẹ dành cho 
con mình cũng luôn to lớn, vĩ đại nhất, 
không gì sánh bằng. Có câu nói “Đi 
khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ”. 
Dù là một đứa bé sơ sinh hay khi là 
người đã trưởng thành, có gia đình 
riêng, trong lòng mẹ vẫn là nơi ấm áp 
và bình yên nhất với mỗi người chúng 
ta. Bộ phim “Đường sơn đại địa chấn” 
của Trung Quốc là một biểu tượng đẹp 
về tình “Mẫu tử”. 
*Nguồn cảm hứng từ nghệ thuật 
điêu khắc 
Thế giới có nhiều kỳ quan nhưng 
mãi không tường tồn cùng năm tháng, 
riêng một kỳ quan ngàn năm không bao 
giờ mất đó là trái tim người mẹ dành 
cho con, được các nhà điêu khắc khai 
thác và đưa vào nghệ thuật hình khối 
nhiều tác phẩm ấn tượng và đây cũng 
chính là những nguồn cảm xúc ảnh 
hưởng trực tiếp đến quá trình lựa chọn 
đề tài và thể hiện ý tưởng tác phẩm của 
tôi. Tình “Mẫu tử” dù được thể hiện ở 
đâu, dưới bất kỳ hình thức nào cũng 
luôn là niềm cảm hứng cho người nghệ 
sĩ và luôn gây xúc động lòng người.... 
Tượng mẹ và con của nhà Điêu khắc 
Phạm Hùng 
Chất liệu: Đồng 
Kích thước: 1m20 x 0,60m 
Tượng mẹ và con của nhà Điêu khắc 
Phạm Văn Hạng 
Chất liệu: Xi măng 
Kích thước: 1m50 x 0,90m 
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 3 * 2013 117 
Một số tác phẩm Tốt nghiệp, chủ đề tình 
Mẫu tử, chất liệu sắt hàn 
3. Kết luận 
Đề tài tình “Mẫu tử” là nguồn 
cảm xúc vô tận cho các nghệ sỹ sáng 
tạo trong các tác phẩm nghệ thuật của 
mình. Tuy nhiên không chỉ bằng cảm 
xúc mà người nghệ sỹ còn phải sáng tác 
theo một qui trình concept cho chủ đề 
của mình để tác phẩm ngày càng hoàn 
thiện hơn. Ngay từ những bài tập (tác 
phẩm) của học kỳ đầu tôi phải xây dựng 
cho mình một concept về đề tài tình 
“Mẫu tử” để thể nghiệm, để sáng tạo. 
Tình “Mẫu tử” là đề tài đem lại cảm xúc 
mạnh mẽ nhất và được thực hiện xuyên 
suốt trong quá trình học tập của tôi và 
tôi không ngừng sáng tạo về ý tưởng, về 
chất liệu cùng với cách thể hiện mới 
làm cho các tác phẩm điêu khắc bộc lộ 
rõ nội dung của đề tài 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Sculptures Pham Van Hang, Sculpture Pham Hung, Pablo Picasso paintings. 
[2] Le Thanh Loc (1998), Dictionary of Arts, Publisher of Culture and Information. 
[3] Quan Nguyen, Phan Cam Thuong (1989), Art of the Vietnamese, Publisher of Fine Arts. 
[4] Tran Tieu Lam, Pham Thi Chinh (2007), Publisher of Fine Arts. 
[5] Thai Ba Van (1996), Exposure to art. 
[6]  
[7]  September-2010 
Abstract 
The process of shaping a concept in artistic creating sculpture products with the topic 
“Maternal Love in Sculpture” 
In art, “Maternal love” is an immense topic, constantly exploited and created by a 
variety of artists in every form of art. I have been doing a lot of experiments on different 
materials of sculpture on this topic, and finally, I have chosen “welded iron” as my favorite 
material to express this topic throughout my process of doing my visual arts master course, 
as well as creating my graduation work and MA thesis. 
Key words: maternal love, concept, sculpture