Nghiên cứu thực trạng năng lực tâm lý của sinh viên chuyên sâu thể dục năm thứ 2 Trường đại học sư phạm thể dục thể thao Hà Nội

70
BµI B¸O KHOA HäC
NGHIEÂN CÖÙU THÖÏC TRAÏNG NAÊNG LÖÏC TAÂM LYÙ 
CUÛA SINH VIEÂN CHUYEÂN SAÂU THEÅ DUÏC NAÊM THÖÙ 2
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THEÅ DUÏC THEÅ THAO HAØ NOÄI
Tóm tắt:
Nghiên cứu lựa chọn được 08 test đủ tiêu chuẩn trong đánh giá năng lực tâm lý của sinh viên
chuyên sâu Thể dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội, trên cơ sở đó, xây dựng
tiêu chuẩn phân loại, bảng điểm, bảng điểm tổng hợp đánh giá năng lực tâm lý của đối tượng
nghiên cứu. Trên cơ sở các tiêu chuẩn đã xây dựng, đánh giá thực trạng năng lực tâm lý cho VĐV.
Kết quả cho thấy, năng lực tâm lý của VĐV chủ yếu mới ở mức độ trung bình. Cần có những giải
pháp tích cực để phát triển năng lực tâm lý cho VĐV. 
Từ khóa: Tiêu chuẩn, năng lực tâm lý, sinh viên, chuyên sâu Thể dục, Trường Đại học Sư phạm
TDTT Hà Nội.
Research on the current situation of psychological competency of second-year 
PE-majoring students at Hanoi University of Physical Education and Sports
Summary:
The research has selected 08 eligible tests in assessing the psychological competency of the
2nd-year PE-majoring student of Hanoi University of Physical Education and Sports. Basing on the
result, the research has developed classification standards, mark record and s summary about
psychological competency of research subjects. Based on the developed standards, the research
has also assessed the status of athletes’ psychological competency. The result has shown that the
athletes’ psychological competency are mainly at an average level. Positive solutions are needed
to develop the athletes’ psychological competency.
Keywords: Standards, psychological competency, students, physical education, Hanoi
University of Physical Education and Sports.
*ThS, Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
Nguyễn Xuân Thành*
Nguyễn Tân Cảnh*
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Trong qui trình đào tạo, kiểm tra - đánh giá
là khâu cuối cùng và đặc biệt quan trọng, cung
cấp thông tin về mức độ đạt được mục tiêu và
thông tin phản hồi, giúp giảng viên điều chỉnh
cách dạy và giúp sinh viên chủ động tổ chức quá
trình học để đạt mục tiêu một cách hiệu quả
nhất. Kiểm tra - đánh giá thúc đẩy việc dạy và
học theo phương pháp tiên tiến, đáp ứng yêu cầu
phương thức đào tạo, nâng cao chất lượng đào
tạo và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, trong thực
tiễn công tác giảng dạy ở các trường đại học,
cao đẳng hiện nay và đặc biệt ở Trường Đại học
Sư phạm TDTT Hà Nội, các giáo viên thường
sử dụng kinh nghiệm của mình để đánh giá năng
lực tâm lý của sinh viên, sự đánh giá còn mang
tính chủ quan, thiếu chính xác. Do đó, việc
nghiên cứu đánh giá năng lực tâm lý cho sinh
viên chuyên sâu ở các môn thể thao khác nhau
là việc làm hết sức cần thiết.
PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
Quá trình nghiên cứu sử dụng phương pháp
phân tích và tổng hợp tài liệu, phương pháp
phỏng vấn, phương pháp kiểm tra tâm lý và
phương pháp toán học thống kê.
Khảo sát được tiến hành trên 98 sinh viên
chuyên sâu Thể dục năm thứ 2 Trường Đại học
Sư phạm TDTT Hà Nội, trong đó có 51 sinh
viên nam và 47 sinh viên nữ.
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU VAØ BAØN LUAÄN
1. Thực trạng công tác đánh giá năng lực
tâm lý của sinh viên chuyên sâu Thể dục
năm thứ 2, Trường Đại học Sư phạm TDTT
Hà Nội
71
- Sè 2/2020
Qua quan sát các buổi kiểm tra học kỳ, kiểm
tra học trình và qua phân tích nội dung kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập của sinh viên chuyên
sâu Thể dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm
TDTT Hà Nội, chúng tôi nhận thấy nội dung
kiểm tra, đánh giá hầu hết tập trung vào đánh
giá trình độ kỹ thuật, trình độ thể lực... còn công
tác đánh giá năng lực tâm lý của sinh viên thì
chưa được quan tâm nghiên cứu. 
Năng lực tâm lý là yếu tố quan trọng giúp
sinh viên chuyên sâu Thể dục có thể hoàn thành
tốt nội dung thi của mình. Vì vậy, đánh giá năng
lực tâm lý cũng cần được xem là một yếu tố
quan trọng trong đánh giá kết quả học tập của
sinh viên chuyên sâu Thể dục năm thứ 2 Trường
Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội.
2. Lựa chọn tiêu chí đánh giá năng lực
tâm lý của sinh viên chuyên sâu Thể dục,
Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
2.1. Nghiên cứu đặc điểm các yếu tố cấu
thành năng lực tâm lý của sinh viên chuyên
sâu Thể dục Trường Đại học Sư phạm TDTT
Hà Nội
Qua phân tích và tổng hợp tài liệu, chúng tôi
có nhận định chung là vấn đề chuẩn bị tâm lý
cho VĐV nói chung và sinh viên chuyên sâu
Thể dục Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà
Nội nói riêng phụ thuộc vào các yếu tố: Trình
độ tập luyện; Đặc điểm thần kinh tâm lý; Trạng
thái sức khoẻ của sinh viên.
Để nghiên cứu các yếu tố cấu thành trình độ
chuẩn bị tâm lý cho đối tượng nghiên cứu,
chúng tôi đã tiến hành phân tích mối quan hệ hai
chiều giữa những điều kiện khách quan, chủ
quan và cấu trúc hoạt động vận động của môn
Thể dục với các nội dung: Thể dục dụng cụ,
Sport Aerrobic và khiêu vũ thể thao.
Từ kết quả nghiên cứu lý luận, chúng tôi
thống nhất với quan điểm của các nhà khoa học.
Thành phần cấu trúc năng lực tâm lý của VĐV
thể dục nói chung bao gồm: 1. Khả năng thần
kinh tâm lý (IQ, EQ, các thuộc tính thần kinh:
Mạnh, linh hoạt, thăng bằng); 2. Cảm giác vận
động; 3. Năng lực trí tuệ; 4. Cảm xúc ý trí.
2.2. Mức độ cần thiết và quan trọng sử
dụng các loại test đánh giá năng lực tâm lý tâm
lý của sinh viên chuyên sâu Thể dục Trường
Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
Để tìm hiểu thực trạng mức độ cần thiết và
quan trọng sử dụng các loại Test đánh giá năng
lực tâm lý tâm lý của sinh viên chuyên sâu thể
dục Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội,
chúng tôi tiến hành phỏng vấn trên diện rộng
bằng phiếu hỏi. Kết quả phỏng vấn cụ thể dược
trình bày ở bảng 1.
Qua bảng 1. cho thấy: Cả 4 nhóm Test đưa ra
phỏng vấn đều được các giáo viên, HLV Thể
dục đánh giá ở mức rất quan trọng trong đánh
giá năng lực tâm lý của sinh viên chuyên sâu
Thể dục Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà
Nội. Như vậy, khi đánh giá trình độ chuẩn bị
tâm lý của đối tượng nghiên cứu, cần quan tâm
tới tất cả các nhóm test trên.
Bảng 1. Mức độ cần thiết sử dụng các loại Test đánh giá năng lực tâm lý 
của sinh viên chuyên sâu Thể dục Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội (n=18)
TT Các loại Test
Kết quả phỏng vấn
Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng
mi % mi % mi %
1 Test về khả năng thần kinh tâm lý 16 88.89 2 11.11 0 0
2 Test về cảm xúc ý chí 13 72.22 4 22.22 1 5.56
3 Test về năng lực trí tuệ 14 77.78 4 22.22 0 0
4 Test về cảm giác vận động 17 94.44 1 5.56 0 0
72
BµI B¸O KHOA HäC
2.3. Lựa chọn test đánh giá năng lực tâm lý
của sinh viên chuyên sâu Thể dục năm thứ 2
Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
Lựa chọn test đánh giá năng lực tâm lý của
đối tượng nghiên cứu thông qua tham khảo tài
liệu, quan sát sư phạm, phỏng vấn trực tiếp các
giảng viên Thể dục Trường Đại học Sư phạm
TDTT Hà Nội, phỏng vấn trên diện rộng bằng
phiếu hỏi, xác định độ tin cậy và tính thông báo
của test. Kết quả lựa chọn được 08 test đủ tiêu
chuẩn trong đánh giá năng lực tâm lý của sinh
viên gồm: Khả năng xử lý thông tin (bít/s); Test
Tepping test (Điểm); Test 40 điểm theo vòng
tròn (Điểm); Cảm giác lực cơ tay (%); Phản xạ
đơn (ms); Phản xạ phức (ms); Test Trí nhớ thị
giác (%) và Hoài bão thành tích (điểm).
3. Xây dựng tiêu chuẩn phân loại, thang
điểm và bảng điểm tổng hợp đánh giá năng lực
tâm lý của sinh viên chuyên sâu Thể dục năm
thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
3.1. Xây dựng tiêu chuẩn phân loại đánh
giá năng lực tâm lý của sinh viên chuyên sâu
Thể dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm
TDTT Hà Nội
Việc xây dựng tiêu phân loại chuẩn đánh giá
năng lực tâm lý của sinh viên chuyên sâu Thể
dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT
Hà Nội được tiến thành theo quy tắc 2d. Kết quả
được trình bày tại bảng 2 với nữ sinh viên và
bảng 3 với nam sinh viên.
3.2. Xây dựng bảng điểm đánh giá năng lực
tâm lý của sinh viên chuyên sâu thể dục năm
thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
Tiến hành quy đổi tất cả 8 test trên sang đơn
vị đo lường trung gian theo thang độ C (Thang
độ được tính từ điểm 1 đến 10) với công thức
C = 5 + 2Z, riêng đối với các Test tính thành tích
bằng thời gian thì sử dụng công thức C = 5 - 2Z.
Kết quả cụ thể được trình bày tại bảng 4 và 5.
3.3. Xây dựng bảng điểm tổng hợp đánh giá
năng lực tâm lý của sinh viên chuyên sâu Thể
dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm
TDTT Hà Nội
Để đánh giá tổng hợp năng lực tâm lý cho
sinh viên chuyên sâu Thể dục năm thứ 2,
Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội, chúng
tôi tiến hành xây dựng bảng điểm tổng hợp đánh
giá năng lực tâm lý cho VĐV. Kết quả được
trình bày tại bảng 6.
Bảng 2. Tiêu chuẩn phân loại đánh giá năng lực tâm lý của nữ sinh viên 
chuyên sâu Thể dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
TT Nội dung kiểm tra Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
1 Khả năng xử lýthông tin (bít/s) ≥0.99 0.88-0.99 0.66-0.88 0.55-0.66 ≤0.55
2 Test Tepping test (Điểm) ≥65.98 60.37-65.98 49.15-60.37 43.54-49.15 ≤43.54
3 Test 40 điểm theovòng tròn (Điểm) ≥37.21 34.74-37.21 29.8-34.74 27.33-29.8 ≤27.33
4 Cảm giác lực cơ tay (%) ≥66.93 62.28-66.93 52.98-62.28 48.33-52.98 ≤48.33
5 Phản xạ đơn (ms) ≤227.89 227.89-248.12 248.12-288.58 288.58-308.81 ≥308.81
6 Phản xạ phức (ms) ≤260.95 260.95-288.11 288.11-342.43 342.43-369.59 ≥369.59
7 Test Trí nhớ thị giác (%) ≥95.39 90.16-95.39 79.7-90.16 74.47-79.7 ≤74.47
8 Hoài bão thành tích (điểm) ≥9.71 8.12-9.71 4.94-8.12 3.35-4.94 ≤3.35
73
- Sè 2/2020
Bảng 3. Tiêu chuẩn phân loại đánh giá năng lực tâm lý của nam sinh viên 
chuyên sâu Thể dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
TT Nội dung kiểm tra Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
1 Khả năng xử lýthông tin (bít/s) ≥1.06 0.96-1.06 0.76-0.96 0.66-0.76 ≤0.66
2 Test Tepping test (Điểm) ≥70.04 64.39-70.04 53.09-64.39 47.44-53.09 ≤47.44
3 Test 40 điểm theovòng tròn (Điểm) ≥39.13 36.71-39.13 31.87-36.71 29.45-31.87 ≤29.45
4 Cảm giác lực cơ tay (%) ≥71.65 66.96-71.65 57.58-66.96 52.89-57.58 ≤52.89
5 Phản xạ đơn (ms) ≤220.61 220.61-240.87 240.87-281.39 281.39-301.65 ≥301.65
6 Phản xạ phức (ms) ≤255.06 255.06-282.17 282.17-336.39 336.39-363.5 ≥363.5
7 Test Trí nhớ thị giác (%) ≥96.7 91.53-96.7 81.19-91.53 76.02-81.19 ≤76.02
8 Hoài bãothành tích (điểm) ≥9.98 8.45-9.98 5.39-8.45 3.86-5.39 ≤3.86
Bảng 4. Bảng điểm đánh giá năng lực tâm lý của nữ sinh viên chuyên sâu Thể dục 
năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
TT Nội dung kiểmtra 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
1 Khả năng xử lýthông tin (bít/s) 1.05 0.99 0.94 0.88 0.83 0.77 0.72 0.66 0.61 0.55
2 Test Tepping test(Điểm) 69.00 66.00 63.00 60.00 58.00 55.00 52.00 49.00 46.00 44.00
3 Test 40 điểm theovòng tròn (Điểm) 38.00 37.00 36.00 35.00 34.00 32.00 31.00 30.00 29.00 27.00
4 Cảm giác lực cơtay (%) 69.26 66.93 64.61 62.28 59.96 57.63 55.31 52.98 50.66 48.33
5 Phản xạ đơn(ms) 217.78 227.89 238.01 248.12 258.24 268.35 278.47 288.58 298.70 308.81
6 Phản xạ phức(ms) 247.37 260.95 274.53 288.11 301.69 315.27 328.85 342.43 356.01 369.59
7 Test Trí nhớ thịgiác (%) 98.01 95.39 92.78 90.16 87.55 84.93 82.32 79.70 77.09 74.47
8 Hoài bão thànhtích (điểm) 11.00 10.00 9.00 8.00 7.00 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00
74
BµI B¸O KHOA HäC
Bảng 5. Bảng điểm đánh giá năng lực tâm lý của nam sinh viên chuyên sâu Thể dục
năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
TT Nội dung kiểm tra 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
1 Khả năng xử lýthông tin (bít/s) 1.11 1.06 1.01 0.96 0.91 0.86 0.81 0.76 0.71 0.66
2 Test Teppingtest (Điểm) 73.00 70.00 67.00 64.00 62.00 59.00 56.00 53.00 50.00 47.00
3
Test 40 điểm
theo vòng tròn
(Điểm)
40.00 39.00 38.00 37.00 36.00 34.00 33.00 32.00 31.00 29.00
4 Cảm giác lựccơ tay (%) 74.00 71.65 69.31 66.96 64.62 62.27 59.93 57.58 55.24 52.89
5 Phản xạ đơn(ms) 210.48 220.61 230.74 240.87 251.00 261.13 271.26 281.39 291.52 301.65
6 Phản xạ phức(ms) 241.51 255.06 268.62 282.17 295.73 309.28 322.84 336.39 349.95 363.50
7 Test Trí nhớ thịgiác (%) 99.29 96.70 94.12 91.53 88.95 86.36 83.78 81.19 78.61 76.02
8 Hoài bão thànhtích (điểm) 11.00 10.00 9.00 8.00 7.00 6.00 5.00 4.00 3.00 2.00
4. Đánh giá năng lực tâm lý của sinh viên
chuyên sâu Thể dục năm thứ 2 Trường Đại
học sư phạm TDTT Hà Nội
Trên cơ sở tiêu chuẩn phân loại, bảng điểm
và bảng điểm tổng hợp đánh giá năng lực tâm
lý đã xây dựng cho sinh viên chuyên sâu Thể
dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT
Hà Nội, chúng tôi tiến hành đánh giá trình độ
tâm lý của đối tượng nghiên cứu thời điểm kết
thúc năm học thứ hai. Kết quả được trình bày ở
bảng 7 và bảng 8.
Qua bảng 7 và bảng 8 cho thấy: Thực trạng
năng lực tâm lý của sinh viên chuyên sâu Thể
dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm TDTT
Hà Nội phổ biến ở mức trung bình. Tỷ lệ sinh
viên có năng lực tâm lý tốt và khá chiếm tỷ lệ
thấp trong khi đó, tỷ lệ sinh viên đạt có kết quả
kiểm tra loại yếu và kém vẫn còn. Đây là một
trong số các nguyên nhân chính dẫn tới kết quả
kiểm tra, thi kết thúc học phần của sinh viên
không đạt hiệu quả như mong muốn.
KEÁT LUAÄN
1. Trong đánh giá trình độ chuẩn bị tâm lý
của sinh viên chuyên sâu Thể dục năm thứ 2
Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội cần chú
ý đánh giá cả 04 nhóm yếu tố: Khả năng thần
kinh tâm lý; cảm giác vận động; năng lực trí tuệ;
cảm xúc ý trí.
2. Xây dựng được 02 bảng tiêu chuẩn phân
loại, 02 bảng điểm và 01 bảng điểm tổng hợp
đánh giá năng lực tâm lý của sinh viên chuyên
sâu Thể dục năm thứ 2 Trường Đại học Sư phạm
TDTT Hà Nội.
Bảng 6. Bảng điểm tổng hợp đánh giá
năng lực tâm lý của sinh viên
chuyên sâu Thể dục năm thứ 2 
Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội 
Phân loại điểm
tổng hợp
Mức điểm
Nam 
sinh viên
Nữ 
sinh viên
Tốt ≥64 ≥64
Khá 48-63 48-63
Trung bình 32-47 32-47
Yếu 16-31 16-31
Kém ≤16 ≤16
75
- Sè 2/2020
Bảng 7. Thực trạng năng lực tâm lý của nữ sinh viên chuyên sâu Thể dục năm thứ 2
Trường Đại học sư phạm TDTT Hà Nội (n=47)
TT Nội dung kiểm tra
Tốt Khá Trung bình Yếu Kém
mi % mi % mi % mi % mi %
1 Khả năng xử lý thông tin (bít/s) 11 23.40 12 25.53 18 38.30 4 8.51 2 4.26
2 Test Tepping test (Điểm) 13 27.66 11 23.40 17 36.17 4 8.51 2 4.26
3 Test 40 điểm theo vòng tròn (Điểm) 10 21.28 11 23.40 20 42.55 3 6.38 3 6.38
4 Cảm giác lực cơ tay (%) 9 19.15 9 19.15 21 44.68 6 12.77 2 4.26
5 Phản xạ đơn (ms) 11 23.40 9 19.15 19 40.43 5 10.64 3 6.38
6 Phản xạ phức (ms) 10 21.28 12 25.53 18 38.30 6 12.77 1 2.13
7 Test Trí nhớ thị giác (%) 13 27.66 11 23.40 17 36.17 5 10.64 1 2.13
8 Hoài bão thành tích (điểm) 12 25.53 10 21.28 18 38.30 5 10.64 2 4.26
Bảng 8. Thực trạng năng lực tâm lý của nam sinh viên chuyên sâu Thể dục năm thứ 2
Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội (n=51)
TT Nội dung kiểm tra
Tốt Khá Trung bình Yếu Kém
mi % mi % mi % mi % mi %
1 Khả năng xử lý thông tin (bít/s) 12 23.53 13 25.49 20 39.22 3 5.88 3 5.88
2 Test Tepping test (Điểm) 14 27.45 9 17.65 19 37.25 5 9.80 4 7.84
3 Test 40 điểm theo vòng tròn (Điểm) 11 21.57 10 19.61 21 41.18 6 11.76 3 5.88
4 Cảm giác lực cơ tay (%) 9 17.65 11 21.57 21 41.18 7 13.73 3 5.88
5 Phản xạ đơn (ms) 12 23.53 12 23.53 19 37.25 5 9.80 3 5.88
6 Phản xạ phức (ms) 14 27.45 11 21.57 18 35.29 6 11.76 2 3.92
7 Test Trí nhớ thị giác (%) 12 23.53 10 19.61 19 37.25 5 9.80 5 9.80
8 Hoài bão thành tích (điểm) 14 27.45 9 17.65 20 39.22 5 9.80 3 5.88
3. Đánh giá năng lực lực tâm lý của sinh viên
chuyên sâu Thể dục năm thứ 2 Trường Đại học
Sư phạm TDTT Hà Nội trên cơ sở tiêu chuẩn đã
xây dựng. Kết quả: Năng lực tâm lý của sinh
viên phổ biến ở mức trung bình. Tỷ lệ sinh viên
có năng lực tâm lý tốt và khá chiếm tỷ lệ thấp
trong khi đó, tỷ lệ sinh viên đạt có kết quả kiểm
tra loại yếu và kém vẫn còn.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛ0
1. Bùi Thị Hiếu (1982), “Nghiên cứu đặc
điểm hình thái và chức năng sinh lý của VĐV
một số môn thể thao”, Bản tin khoa học TDTT.
2. Nguyễn Mậu Loan (1984), Loại hình thần
kinh và năng khiếu thể thao, Thông tin khoa học
TDTT, Nxb TDTT, Hà Nội.
3. Rudich P. A (1980), Tâm lý học thể dục thể
thao, Nxb TDTT, Hà Nội.
4. Nguyễn Thiệt Tình (1993), Phương pháp
nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực thể dục thể
thao, Nxb TDTT, Hà Nội.
(Bài nộp ngày 16/3/2020, Phản biện ngày
20/3/2020, duyệt in ngày 24/4/2020
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Xuân Thành;
Email: nxuanthanh82@gmail.com)