Chế độ đãi ngộ đối với võ quan trong quân đội của vương triều Nguyễn giai đoạn 1802-1884

120 
HNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI: 10.18173/2354-1067.2019-0014 
Social Sciences, 2019, Volume 64, Issue 2, pp. 120-129 
This paper is available online at  
CHẾ ÐỘ ÐÃI NGỘ ÐỐI VỚI VÕ QUAN TRONG QUÂN ÐỘI 
CỦA VƯƠNG TRIỀU NGUYỄN GIAI ĐOẠN 1802-1884 
Vũ Thị Nga 
Khoa Di sản Văn hóa, Trường Ðại học Văn hóa Hà Nội 
Tóm tắt. Chế độ đãi ngộ dành cho võ quan là một trong những chính sách quan trọng 
trong xây dựng và củng cố lực lượng quân đội dưới triều Nguyễn. Võ quan dưới triều 
Nguyễn không chỉ được hưởng lương bổng như những ngạch quan lại khác trong 
triều đình mà còn được hưởng những ưu đãi đặc biệt của nhà nước do đặc thù công 
việc, như chế độ cho những người trận vong, trận thương cho quân đội khi tham gia 
chiến trận. Những chính sách này không chỉ phản ánh đời sống, thu nhập của tầng 
lớp võ quan mà còn phần nào cho thấy tình hình kinh tế cũng như chính trị của 
vương triều Nguyễn. 
Từ khóa: Lương bổng, quân đội, triều Nguyễn, võ quan. 
1. Mở đầu 
Võ quan là bộ phận quan trọng trong lực lượng quân đội của một nhà nước quân chủ 
nói chung, triều Nguyễn nói riêng. Những chính sách của nhà nước đối với võ quan quyết 
định đến đời sống kinh tế cũng như tinh thần của họ. Do vậy, đây là một trong những yếu 
tố quyết định đến sự mạnh yếu của quân đội, thể hiện vai trò của nhà nước trong những 
quyết sách liên quan trực tiếp đến sự vững mạnh của nền chính trị đương thời. Dưới 
vương triều Nguyễn, đặc biệt là thời vua Tự Ðức, nước Ðại Nam đang bị thực dân Pháp 
xâm lược. Những chính sách đãi ngộ của nhà nước đối với các võ quan thể hiện được sự 
coi trọng của nhà nước đối với quân đội, phản ánh vai trò của bộ phận này đối với sự ổn 
định của tình hình chính trị - xã hội trong nước cũng như huy động sức mạnh của quân 
đội trong kháng chiến chống ngoại xâm. 
Trước đây, do cách tiếp cận về nhà Nguyễn còn có tính định kiến nên việc nghiên 
cứu về quân đội triều Nguyễn nói chung cũng như chế độ bổng lộc của nhà nước dành 
cho quân đội còn hạn chế. Hiện nay, việc nhìn nhận và đánh giá về vương triều này ngày 
càng khách quan và cởi mở hơn, do đó, vấn đề chế độ đãi ngộ đối với võ quan của vương 
triều Nguyễn ngày càng được các nhà sử học quan tâm nghiên cứu. Công trình đầu tiên đề 
cập đến vấn đề này là bài viết của tác giả Nguyễn Minh Tường (2002) “Chính sách đối 
với chiến sĩ trận vong, trận thương dưới triều Nguyễn” trong sách Những vấn đề lịch sử 
về triều đại cuối cùng ở Việt Nam (Trung tâm Bảo tồn cố đô Huế và Tạp chí Xưa & Nay, 
Ngày nhận bài: 19/12/2018. Ngày sửa bài: 19/1/2019. Ngày nhận đăng: 10/2/2019. 
Tác giả liên hệ: Vũ Thị Nga. Địa chỉ e-mail: phuongchi0304@gmail.com 
Chế độ đãi ngộ đối với võ quan trong quân đội của vương triều Nguyễn giai đoạn 
121 
2002 [1; tr.201-203]. Nội dung của bài nghiên cứu đề cập đến những chính sách của triều 
Nguyễn đối với thương binh, tử sĩ. Tuy nhiên, bài viết mới chỉ dừng lại ở việc nêu chính 
sách đối với thương, bệnh binh nói chung, chưa đề cập cụ thể những chính sách đối với 
võ quan. 
Trong vài năm trở lại đây, những công trình nghiên cứu có liên quan đến chính sách 
của nhà Nguyễn đối với võ quan ngày càng nhiều. 
Tác phẩm “Định chế hành chính và quân sự triều Nguyễn (1802- 1885)” [2] là công 
trình nghiên cứu về những quy định của pháp luật triều Nguyễn đối với hành chính và 
quân đội do Huỳnh Công Bá chủ biên, Nhà xuất bản Thuận Hóa phát hành năm 2014. 
Nội dung liên quan đến chính sách đối với võ quan được đề cập trong phần III, IV của 
chương II (Định chế về điều hành quân đội) với những nội dung: định chế về quyền lợi 
quân đội (gồm các định chế về: lương bổng; điều dưỡng bệnh binh; hậu tuất: trận thương, 
trận vong, bệnh vong, nạn gió; hưu dưỡng; tập ấm ngạch võ), định chế về thưởng phạt. 
Đây là cuốn sách nghiên cứu tổng hợp về tổ chức và lương, thưởng, phạt của quan và lính 
trong quân đội triều Nguyễn. Tuy vậy, công trình nghiên cứu này chủ yếu mới dừng lại ở 
việc nêu ra những định chế pháp luật của nhà nước áp dụng trong quân đội. 
Trong bài viết “Thủy quân nhà Nguyễn thời vua Minh Mạng” đăng trên Tạp chí Khoa 
học xã hội Việt Nam, số 10 (107)/2016, các tác giả Nguyễn Thị Thu Thủy, Nguyễn 
Phương Nga (2016) [3, tr46-56] cũng đã dành một phần nội dung đề cập đến chính sách 
đãi ngộ và chế độ lương bổng của thủy quân dưới triều Nguyễn. 
Liên quan trực tiếp đến nội dung nghiên cứu, tác giả Hà Duy Biển (2015, 2016) đã có 
hai bài viết liên quan in trên Tạp chí Lịch sử quân sự gồm “Định mức lương bổng của 
quan lại Bộ Binh dưới triều Minh Mạng (1820-1840)”, số 278 (2/2015) [4; tr.51-56] và 
“Cách thức tính toán và chi cấp lương bổng đối với quan lại bộ Binh triều Minh Mạng 
(1820 - 1840)”, số 291(3/2016) [5, tr46-53]. Đây là hai bài viết đã đề cập khá kĩ về chính 
sách tiền lương cho quan lại bộ Binh nói chung nhưng nội dung khảo cứu chỉ mới dừng 
lại ở cầm quyền của vua Minh Mạng. 
Nhìn chung, đã có một số bài viết liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến lương bổng 
cho binh lính trong quân đội triều Nguyễn được công bố song nội dung khảo cứu chưa tập 
trung, hệ thống. Bài viết này nhằm làm rõ những chính sách của các vua triều Nguyễn 
trong việc thực thi các chính sách đảm bảo lương, bổng và những đặc ân cho không chỉ 
đối với võ quan đương nhiệm mà còn đối với võ quan đã về hưu. 
2. Nội dung nghiên cứu 
2.1. Chế độ đãi ngộ với các võ quan đương nhiệm 
2.1.1. Chi cấp thường xuyên 
a. Chi cấp lương bổng 
Ðối với quan lại nói chung, võ quan nói riêng, lương là nguồn thu nhập chính, chính 
vì vậy, chế độ tiền lương của quan lại (trong đó có võ quan) luôn được các vua triều 
Nguyễn quan tâm. Ngay sau khi lên ngôi, năm Gia Long năm thứ 2 (1803), triều Nguyễn 
đã ban hành chế độ lương bổng cho riêng võ quan ở Bắc Thành. Ðến năm Gia Long thứ 
11 (1812), lương của võ quan trên cả nước mới được thống nhất ban hành nằm trong lệ 
chi cấp lương bổng của quan lại nói chung. Quan chế triều Nguyễn phân chia quan lại 
Vũ Thị Nga 
122 
thành 9 phẩm, cao nhất là Nhất phẩm, th ... ền bổng lộc của vua 
ban được gọi là ân bổng. Dưới thời Gia Long và Minh Mạng, việc quy định mức bổng lộc 
của quan lại không được ghi cụ thể. Ðến năm Tự Ðức thứ 8 (1855), sách Ðại Nam thực 
lục cho biết, nhà vua thực hiện tăng ân bổng cho quan ở kinh thành. Mỗi năm tăng cho 
Chánh nhất phẩm 100 quan, Tòng nhất phẩm 90 quan, Chánh nhị phẩm 80 quan, Tòng nhị 
phẩm 70 quan, Chánh tam phẩm 60 quan, Tòng tam phẩm 50 quan, Chánh tứ phẩm 40 
quan, Tòng tứ phẩm 35 quan, Chánh ngũ phẩm 30 quan, Tòng ngũ phẩm 25 quan, Chánh 
lục phẩm 20 quan, Tòng lục phẩm 18 quan, Chánh tòng thất phẩm 16 quan, Chánh tòng 
bát phẩm 14 quan, Chánh tòng cửu phẩm 12 quan. Năm Tự Ðức thứ 14 (1861), nhà vua 
cho rằng do nhà nước tiêu dùng vào việc quân quán tốn kém nên tạm đình tiền ân bổng 
quan vãn, võ từ ngũ phẩm trở lên. Riêng ở kinh thành thì ân bổng của võ quan hàm chánh 
lục phẩm trở xuống vân được ban cấp như lệ cũ. 
Ngoài bổng lộc quy định, các vua triều Nguyễn còn ban hành chế độ thưởng cho các 
võ quan có thành tích trong luyện tập và chiến đấu. Từ năm Gia Long thứ 13 (1814), nhà 
Nguyễn đã ban hành chế độ thưởng thi bắn cho các quan. Người xuất sắc nhất (bắn 3 phát 
trúng đích) thì được thưởng một cái áo kép vải, một quần trừu nam và 20 quan tiền; người 
bắn 2 phát trúng đích và 1 phát vào khuyên tròn thì được thưởng 1 cái áo kép vải, một 
quần sại nam và 15 quan tiền; người bắn 1 phát trúng đích 2 phát trúng vòng tròn thì được 
thưởng 1 cái áo kép vải 1 quần sại và 10 quan tiền; người bắn 3 phát trúng vòng tròn được 
thưởng 1 áo kép vải, một quần sại và 5 quan tiền; người bắn 2 phát trúng vòng tròn được 
thưởng 1 áo kép vải, một quần sại và người bắn 1 phát trúng vòng tròn thì được thưởng 1 
áo kép vải, một quần vải. 
Ðến năm Tự Ðức thứ 35 (1882), triều đình lại thực hiện chế độ thăng thưởng cho các 
quan quân từng tham gia đi đánh giặc lâu ngày từ 4-5 năm trở lên, có chém bắt được giặc. 
Riêng những người không bắt chém được giặc mà từng ở quân thứ đến 6-7 năm cũng đều 
được nhà nước khen thưởng. 
Vua Tự Ðức đặc biệt quan tâm tới võ quan lập được công lao lớn, khi thắng trận trở 
về nhà Nguyễn tổ chức lễ mừng công và thực hiện ban thưởng đặc biệt cho các võ quan. 
Năm Tự Ðức thứ 33 (1880), tin thắng trận báo lên, nhà vua thực hiện thưởng cho quân 
thứ ở biên giới phía Bắc. Từ Thống đốc đến Lãnh binh đều thưởng áo quần, bạc lạng có 
thứ bậc khác nhau; Đốc binh đến Hiệp quản đều gia thưởng bạc lạng; Cai suất đội đến 
binh đinh được sai phái đi cố sức làm việc được thưởng chung tất cả là 20.000 quan 
tiền). Trong các võ quan được nhà vua khen thưởng có những trường hợp tiêu biểu như 
Nguyễn Tri Phương, Doãn Uẩn Ðây là những võ quan lập được nhiều chiến công, 
như trường hợp của Nguyễn Tri Phương - người từng cầm quân đi đánh quân Xiêm, 
bình định Cao Miên. Sách Ðại Nam thực lục có ghi lại: Năm 1845, Nguyễn Tri Phương 
được vua Thiệu Trị ban thưởng “gia hàm Hiệp biện Ðại học sĩ, quân công một cấp, kỷ 
lục ba thứ, thẻ bài đeo bằng ngọc đẹp có chữ “Cát tường phước thọ”, dây rủ xuống có 
xâu san hô, nhẫn trân châu, cẩn vàng mặt kim cương, kim tiền hạng to có chữ "Vạn tuế 
vĩnh lại" có dây rủ xuống, khánh vàng ghi công, mỗi thứ một chiếc” [9; tr.760]. Ðến 
năm 1847, ông lại được triều đình ban thưởng “1 chiếc nhẫn ngọc kim cương hạng lớn, 
chung quanh khảm ngọc trân châu bịt vàng của nhà vua thường dùng, 1 cái bài đeo có 
dây tua xâu ngọc san hô tốt, có chữ “Cát tường Phước trạch”, 1 đồng kim tiền hạng lớn 
Vũ Thị Nga 
126 
có dây tua có chữ “Vạn thế vĩnh lại”, 1 đồng kim tiền hạng vừa, có dây tua có chữ 
“Long vân khế hội” [9; tr.794]. 
Cũng như các quan lại khác, võ quan còn được ban thưởng trong các ngày lễ lớn như 
ngày tết, mừng thọ, mừng được mùa, mừng thắng trận). Trong các buổi lễ này, võ quan 
được ban yến tiệc, tiền, bạc cùng 1 hoặc 2 tháng lương. 
2.1.3. Đặc ân của nhà nước giành cho võ quan đương nhiệm và gia đình 
Dưới triều Nguyễn, võ quan được nhà nước giành cho số đặc ân trong đó có giảm 
tuổi đối với võ quan đương nhiệm ốm yếu, xin nghỉ công việc quá lâu hoặc già yếu không 
thể kham nổi việc công. Những trường hợp trên, dưới triều vua Tự Ðức (1853), nếu tuổi 
đã trên 60, cho phép giữ nguyên hàm về quê hưu dưỡng; nếu chưa đến 60 tuổi, thì phải 
giáng 1 cấp và buộc phải về quê dưỡng bệnh. Một năm sau đó, nhà Nguyễn điều chỉnh độ 
tuổi thực hiện chế độ hưu dưỡng đối với võ quan già yếu là 50 tuổi. 
Ngoài chế độ giảm số tuổi về hưu so với quy định thì quan viên (trong đó có võ 
quan) còn được nộp tiền để giảm nhẹ hoặc chuộc tội. Quy định này được đặt ra năm Tự 
Ðức thứ 17 (1864) với nội dung ghi rõ: “võ từ tam phẩm đến suất đội, người nào phải 
đình thăng hoặc giáng cấp, thì cứ quyên 500 quan, miễn cho đình thăng 1 năm khai 
phục 1 cấp. Người nào bị cách lưu, thì cứ quyên 500 quan, miễn cho cách lưu, cũng 
được khai phục 1 cấp; nhưng vẫn phải giáng lưu. Nếu muốn khai phục lại tất cả, thì tính 
xem người ấy có mấy phẩm, so tính là mấy cấp, cứ mỗi cấp quyên tiền 500 quan, khi 
nào đủ số, mới được khai phục. Người nào nhân việc công, không phải là tham tang tí 
túi tội nặng, mà bị cách chức không được làm nữa, thì quyên từ 2.000 quan trở lên, đợi 
Chỉ lượng cho khai phục 2 cấp; cứ 1.000 quan lại cho khôi phục thêm 1 cấp” [10;tr.874]. 
Ngoài ra, võ quan từ Thất phẩm, nếu pham tội, tùy theo mức độ nặng nhẹ triều Nguyễn 
cho nộp tiền để chuộc tội (đánh bằng roi cho là hình thức nhẹ nhất cho nộp 5 tiền, mức 
nặng như đình thăng, đình bổ quan phải nộp số tiền lớn (1 năm chuộc 100 quan, 2 năm 
150 quan, 3 năm 200 quan). 
Không chỉ quan tâm đến chế độ đối với các võ quan đương nhiệm mà cả gia đình họ 
cũng được nhà nước quan tâm và cho hưởng những đặc ân. Năm Gia Long thứ 7 (1808), 
triều đình có quy định các quan viên văn võ, từ Tứ phẩm trở lên thì các con đều được ghi 
làm quan viên tử; quan viên tử con quan văn võ Nhất, Nhị, Tam phẩm được miễn binh 
đao và thuế thân; quan viên tử con quan văn võ Tứ phẩm được miễn binh đao. Dưới triều 
vua Minh Mạng (1826) cho con các quan võ đăng sách Hoa danh: con quan Chánh tòng 
nhất phẩm 3 người; con quan Chánh nhị phẩm thì 2 người; con quan Tòng nhị phẩm đến 
Tòng tam phẩm và Chánh phó quản cơ Ngũ thuỷ thuộc Thuỷ quân thì đều 1 người. Khi 
được ghi vào sách hoa danh những người con của võ quan được cấp lương hàng tháng: 
“Nhất phẩm mỗi tháng cấp tiền 3 quan gạo 2 phương; con quan nhị phẩm, tam phẩm tiền 
2 quan gạo 2 phương; con quan tứ phẩm tiền 2 quan gạo 1 phương 15 bát” [11; tr.507]. 
Bên cạnh đó, dưới thời vua Tự Ðức vào các năm 1854, 1871, triều đình đã ban hành 
quy định về tập ấm của con quan lại sau khi cha mất. Quan lại sau khi mất thì con cái 
được vào Anh Danh Giáo dưỡng hoặc được vào học Quốc Tử Giám sau đó đến 20 tuổi 
thì được xem xét và đến năm 25 tuổi tùy năng lực mà bổ nhiệm cho đi làm việc quan. 
Năm Tự Ðức thứ 18 (1865), triều đình quy định những võ quan viên được ghi nhận 
có công lao đánh giặc thì con cháu họ sẽ được nhà nước cấp lương bổng cho đi học. Ðặc 
Chế độ đãi ngộ đối với võ quan trong quân đội của vương triều Nguyễn giai đoạn 
127 
biệt, năm Minh Mạng năm thứ 5 (1824), nhà vua còn đặt lệ cấp tiền cho viên tử con quan 
võ chết: “con quan nhất phẩm mỗi tháng cho tiền 2 quan gạo 2 phương, con quan nhị, tam 
phẩm giảm đi một phần tý, con quan tứ phẩm giảm đi một nửa” [11; tr.341]. 
Không chỉ có những chính sách đối với con cái các quan viên mà đối với cha mẹ của 
họ, nhà Nguyễn cũng thực hiện một số ưu đãi thể hiện đạo lí của nhà nước phong kiến 
tiêu biểu là trong những dịp lễ tết và những ngày lễ lớn của đất nước, không chỉ gia ân 
bổng lộc cho hoàng tộc, những người có công trạng lớn và quan lại trong triều mà còn 
thực hiện việc ban thưởng cho cha mẹ quan viên. 
2.2. Chế độ đãi ngộ với võ quan về hưu 
Chế độ đãi ngộ đối với võ quan dưới triều Nguyễn trên thực tế còn được áp dụng cho 
đối tượng là những võ quan về hưu. Về chế độ lương bổng cho võ quan về hưu, tùy theo 
phẩm trật và độ tuổi mà nhà nước cho hưởng chế độ cấp dưỡng hàng tháng bằng tiền và 
bằng gạo. Quy định của triều đình Tự Ðức năm thứ 32 (1879) nêu rõ: võ quan Tam phẩm 
được cấp 3 quan tiền và 1 phương gạo; quan Ngũ phẩm được cấp 1 quan 5 tiền và 1 
phương gạo; các quan Lục, Thất phẩm thì được cấp 1 quan tiền, 1 phương gạo; các quan 
hàng Bát, Cửu phẩm hàng tháng được cấp cho 5 tiền, nửa phương gạo. Võ quan được 
hưởng chế độ này cho đến cuối đời. 
Bên cạnh đó, các võ quan hưu trí có nhiều công lao cũng được triều đình thường 
xuyên thăm hỏi, xét và ban thưởng. Năm Thiệu Trị thứ 2 (1842), triều đình thực hiện việc 
thưởng tiền cho các quan viên hưu trí với tổng là 29 người trong đó có các võ quan từ 
Tam phẩm trở lên. Các viên quan này tùy theo công trạng mà được thưởng từ 100 quan 
đến 40 quan. Chế độ này còn được duy trì thực hiện vào năm Tự Ðức năm thứ 12 (1859). 
Ngoài ra, các võ quan về hưu khi chết còn được nhà nước cấp tiền tuất. Các quan 
viên từ Tòng tam phẩm trở lên, trừ những người từng bị giáng hay bắt về hưu đều được 
hưởng chế độ cấp tuất giống như võ quan đương nhiệm. 
Theo quy định của triều đình nhà Nguyễn thì từ năm Tự Ðức năm thứ 7 (1854), võ 
quan từ Chánh tứ phẩm trở xuống, nếu người nào vì đi trận bị thương đã cho về quê, cấp 
nửa lương thì chiếu theo phẩm hàm cấp cho một nửa tiền tuất. Ðối với võ quan Tam phẩm 
trở lên chết trong lúc về chịu tang hoặc nghỉ dài hạn thì không được hưởng chế độ cấp 
tuất này. Cùng với quy định như vậy, võ quan thời Nguyễn còn được nhà nước cho phép 
mang theo triều phục khi về hưu, khi chết được liệm bằng triều phục ấy. 
Trong các lễ lớn của dân tộc như ngày Tết, lễ mừng thọ cho nhà vua và thái hậu, võ 
quan về hưu cũng được ban yến tiệc hoặc vải lụa. 
3. Kết luận 
Thông qua tìm hiểu nội dung những chính sách đãi ngộ của triều Nguyễn đối với các 
võ quan đương thời, có thể rút ra một số nhận xét dưới đây: 
Một là, chính sách đãi ngộ đối với võ quan của triều Nguyễn là chính sách khá toàn 
diện đáp ứng đời sống vật chất cũng như tinh thần của các võ quan, đồng thời thể hiện 
được sự coi trọng của nhà nước đối với võ quan, phản ánh vai trò của bộ phận này đối với 
sự ổn định của tình hình chính trị - xã hội trong nước cũng như huy động sức mạnh của 
quân đội trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm. 
Vũ Thị Nga 
128 
Hai là, những chính sách đãi ngộ dành cho võ quan, nhất là đối với những võ quan đi 
làm nhiệm vụ bị trận thương, trận vong là kịp thời, phù hợp. Những chính sách này có tác 
dụng không nhỏ trong việc động viên tinh thần của đội ngũ võ quan - những người luôn 
xung trận, đi đầu lãnh đạo binh lính trong mỗi trận đánh và có vai trò không nhỏ đối với 
việc khẳng định sức mạnh thực lực của lực lượng quân đội. 
Ba là, không chỉ quan tâm đến võ quan đương nhiệm, nhà Nguyễn còn có các chính 
sách đãi ngộ, quan tâm và thể hiện sự tri ân đối với các võ quan đã nghỉ hưu. Chính sách 
này không chỉ đảm bảo đời sống kinh tế của võ quan khi về hưu mà còn thể hiện phần nào 
tính nhân đạo, nhân vãn trong chính sách dùng người, trọng đãi công thần của các vua 
triều Nguyễn. 
Bốn là, chính sách đãi ngộ dành cho võ quan dưới triều Nguyễn đương nhiên không 
tránh khỏi những hạn chế, đặc biệt là chính sách lương đối với quan lại, trong đó có võ 
quan dưới triều vua Tự Ðức. Trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, việc giảm lương 
của đội ngũ quan lại nói chung và võ quan nói riêng dù sao cũng ảnh hưởng ít nhiều đến 
đời sống vật chất và tinh thần chiến đấu của họ, dù đây không hẳn đã là yếu tố quyết định 
thành bại, thắng thua quân đội triều Nguyễn trước sự xâm lược của thực dân phương Tây. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Trung tâm bảo tồn cố đô Huế và tạp chí Xưa -Nay, 2002. Những vấn đề lịch sử về 
triều đại cuối cùng ở Việt Nam. Nxb Thuận Hóa, tr201-203. 
[2] Huỳnh Công Bá, 2014. Định chế hành chính và quân sự triều Nguyễn (1802-1885). 
Nxb Thuận Hóa. 
[3] Nguyễn Thị Thu Thủy, Nguyễn Phương Nga, 2016. Thủy quân nhà Nguyễn thời vua 
Minh Mạng. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 10 (107)/2016, tr.46-56. 
[4] Hà Duy Biển, 2015. Định mức lương bổng của quan lại bộ binh dưới triều Minh 
Mạng. Tạp chí Lịch sử quân sự, số 278, tr51-56. 
[5] Hà Duy Biển, 2016. Cách thức tính toán và chi cấp lương bổng đối với quan lại bộ 
Binh triều Minh Mạng (1820 - 1840). Tạp chí Lịch sử quân sự, số 291 (3/2016), 
tr.46-53. 
[6] Quốc Sử quán triều Nguyễn, 2005. Khâm định Đại nam hội điển sự lệ tục biên, tập 
III. Nxb Giáo dục, Hà Nội, tr.138-141. 
[7] Quốc Sử quán triều Nguyễn, 2004. Ðại Nam thực lục (bản dịch), tập III. Nxb Giáo 
dục, Hà Nội, tr.161. 
[8] Quốc Sử quán triều Nguyễn, 2004. Đại Nam thực lục (bản dịch), tập I. Nxb Giáo dục, 
Hà Nội, tr.912, 676-677, 789. 
[9] Quốc Sử quán triều Nguyễn, 2007. Đại Nam thực lục (bản dịch), tập VI. Nxb Giáo 
dục, Hà Nội, tr.760, 974. 
[10] Quốc Sử quán triều Nguyễn, 2007. Đại Nam thực lục (bản dịch), tập VII. Nxb Giáo 
dục, Hà Nội, tr.874. 
[11] Quốc Sử quán triều Nguyễn, 2004. Ðại Nam thực lục (bản dịch), tập II. Nxb Giáo 
dục, Hà Nội, tr.507, 341. 
Chế độ đãi ngộ đối với võ quan trong quân đội của vương triều Nguyễn giai đoạn 
129 
ABSTRACT 
Compensation and benefits package for military mandarins 
in the army of The Nguyen Dynasty in the period of 1802 – 1884 
Vu Thi Nga 
Faculty of Cultural Heritage, Hanoi University of Culture 
Compensation and benefit package for military mandarins is one of the important 
policies in building and consolidating the army under Nguyen dynasty. Military 
mandarins under Nguyen dynasty did not only receive salary and bonus as mandarins in 
the dynasty, but also enjoyed special privileges of the state, due to the job’s particular 
characteristics such as the regime for the dead, wounded people in the battlefield. These 
policies reflected not only the income of military mandarins, but also partly reflected the 
economic and political situation of the Nguyen dynasty. 
Keywords: Army, Nguyen dynasty, military mandarins, salary and bonus.