Bài giảng Kiến trúc máy tính - Chương 5: Bộ nhớ trong

Chương 5
Bộ nhớ trong
Chương 5. Bộ nhớ trong
5.1. Bộ nhớ chính bán dẫn
5.2. Cơ chế sửa lỗi
5.3. Tổ chức bộ nhớ DRAM mở rộng
5.1 Bộ nhớ bán dẫn
a. Tổ chức
 Các thành phần chính của BN bán dẫn là 
các ô nhớ (memory cell)
 Đặc điểm chính:
 Có 2 trạng thái biểu diễn 2 bit 0, 1
 Có khả năng ghi vào (ít nhất một lần)
 Có khả năng đọc ra 
 Có 3 đầu cuối:
 Đường select để chọn ra ô nhớ để đọc hoặc 
ghi
 Đường điều khiển để chỉ thị thao tác đọc hoặc 
ghi
 Đường đưa dữ liệu vào hoặc đọc dữ liệu ra
b. Các loại bộ nhớ bán dẫn
RAM - Ramdom Access Memory: Bộ nhớ truy cập
ngẫu nhiên
 Bộ nhớ đọc ghi
 Cơ chế ghi sử dụng tín hiệu điện
 Cho phép xóa
 Bộ nhớ điện động
ROM - Read-only Memory: Bộ nhớ chỉ đọc
 Bộ nhớ chỉ đọc
 Trước đây không xóa được. Hiện nay một số loại xóa được
nhưng phải sử dụng mạch điện chuyên biệt
 Bộ nhớ điện tĩnh
Đặc điểm chung:
 Phương thức truy cập: truy cập ngẫu nhiên, sử dụng địa chỉ
Bộ nhớ random-access memory (RAM): cho phép
đọc và ghi dữ liệu một cách nhanh chóng, cả đọc
và ghi đều sử dụng các tín hiệu điện
Bộ nhớ RAM là bộ nhớ điện động, khi mất nguồn, 
dữ liệu bị mất Chỉ sử dụng RAM với mục đích
lưu trữ tạm thời
Có hai công nghệ RAM :
RAM động - Dynamic RAM (DRAM)
RAM tĩnh - Static RAM (SRAM)
c. Bộ nhớ RAM
DRAM và SRAM
 DRAM
 Có các ô nhớ lưu trữ dữ liệu
bằng cách nạp cho các tụ điện
 Điện tích có hoặc không có trên
mỗi tụ điện tương ứng với các
bit 1 hoặc 0
 Cần phải nạp điện định kỳ để
duy trì lưu trữ dữ liệu
 Điện tích trên tụ điên bị rò rỉ
ngay cả khi có nguồi nuôi 
cần có dòng làm tươi (định kỳ)
RAM động - Dynamic RAM (DRAM)
+
DRAM và SRAM
 Thiết bị số sử dụng các
thành phần logic giống nhau
trong bộ xử lý
 Các giá trị nhị phân được
lưu trữ trong các cổng logic 
flip-flop truyền thống.
 Giữ được dữ liệu đến khi
nào còn có nguồn cung cấp
cho nó
RAM tĩnh - Static RAM (SRAM)
So sánh SRAM và DRAM
Đều là bộ nhớ điện động
Phải được nối với nguồn liên tục để ô nhớ lưu trữ được giá trị bit.
RAM động
Dễ dàng chế tạo, kích thước nhỏ hơn
Mật độ lớn hơn(các ô nhớ nhỏ hơn nhiều ô nhớ hơn trong một
đơn vị diện tích)
Giá thành rẻ hơn
Đòi hỏi phải hỗ trợ dòng làm tươi
Thích hợp với các bộ nhớ dung lượng cao
Được sử dụng cho bộ nhớ chính
RAM Tĩnh
Nhanh hơn
Được sử dụng làm bộ nhớ đệm (cache) (cả trong và ngoài chip)
d. Bộ nhớ ROM (Read Only Memory)
 Chứa dữ liệu vĩnh cửu, không thể thay đổi hay thêm vào
 Không cần cung cấp nguồn để duy trì giá trị bit trong bộ nhớ
 Dữ liệu hay chương trình lưu trữ vĩnh cửu trong bộ nhớ chính và
không cần thiết phải tải từ thiết bị lưu trữ thứ hai
 Ứng dụng: 
 Vi lập trình
 Lưu trữ các file hệ thống
 Dữ liệu thực tế được nạp với chip như một phần của chu trình
sản xuất chip.
 Nhược điểm của điều này:
 Không có chỗ cho lỗi, nếu sai một bit thì toàn bộ lô ROM sẽ bị vứt đi
 Việc nạp dữ liệu vào ROM tốn một khoản chi phí cố định khá lớn
Các loại BN ROM
 PROM (Programmable ROM) – ROM có thể lập trình được
 Việc thay thế ít tốn kém hơn
 Không xóa được và chỉ có thể ghi một lần duy nhất
 Quá trình ghi được thực hiện bằng điện do nhà cung cấp hoặc khách
hàng thực hiện tại thời điểm sau thời điểm sản xuất chip
 Cần có thiết bị ghi đặc biệt để thực hiện quá trình ghi
 Linh hoạt và tiện lợi
 Thích hợp với chu trình sản xuất một số lượng lớn 
 EPROM
 Bộ nhớ PROM có thể xóa được
 Quá trình xóa có thể thực hiện nhiều lần
 Đắt hơn so PROM nhưng có ưu điểm do khả năng cập nhật lại
 EEPROM
 Bộ nhớ PROM xóa bằng điện
 Có thể ghi vào bất cứ thời điểm nào mà không cần phải xóa dữ liệu
trước đó
 Kết hợp ưu điểm của việc không xóa được và sự linh hoạt của việc
cập nhật tại chỗ
 Đắt hơn so với EPROM 
 Flash Memory
 Trung gian giữa EPROM và EEPROM
 Sử dụng cộng nghệ xóa điện, không cho phép xóa cấp độ byte
 Tốc độ xóa nhanh hơn
 Mỗi cell chỉ sử dụng 1 transistor, mật độ cell lớn hơn các bộ nhớ
trên
Các loại BN ROM
Các loại bộ nhớ bán dẫn
Table 5.1 Semiconductor Memory Types 
e. Tổ chức chip bộ nhớ
Cùng với công nghệ mạch tích hợp, bộ nhớ
bán dẫn cũng được sản xuất dưới dạng chip 
đóng gói. Trong đó, các ô nhớ được tổ chức
dưới dạng ma trận nhớ.
Một số vấn đề khi thiết kế Chip bộ nhớ:
Cân đối giá thành, tốc độ, dung lượng
Số lượng bit được đọc, ghi cùng một lúc
+
Tổ chức bộ nhớ một chiều
 Các đường địa chỉ: 𝐴𝑛−1 ÷ 𝐴0
 có 2𝑛 từ nhớ
 Các đường dữ liệu: 𝐷𝑚−1 ÷ 𝐷0
 độ dài từ nhớ = m bit
 Dung lượng chip nhớ = 2𝑛 ×𝑚
bit
 Các đường điều khiển:
 Tín hiệu chọn chip CS (Chip 
Select)
 Tín hiệu điều khiển đọc OE 
(Output Enable)
 Tín hiệu điều khiển ghi WE 
(Write Enable)
 Các tín hiệu điều khiển thường 
tích cực với mức 0)
+
Ví dụ tổ chức BN RAM: DRAM 16Mb
VD: Tổ chức bộ nhớ DRAM 16Mb (mô hình
tương tự với ROM và các bộ nhớ trong khác)
Tổ chức thành 4 ma trận nhớ 2048 x 2048
11 đường địa chỉ cho hàng
11 đường đc cho cột, mỗi cột 4 bit
Sử dụng ghép kênh để giảm số chân địa chỉ của
DRAM thêm 1 chân thì dung lượng DRAM 
tăng 4 lần
Mạch làm tươi: sử dụng bộ đệm, đọc dữ liệu ra
sau đó ghi vào chính vị trí đó
Bộ nhớ 16 Mb DRAM (4M x 4) cơ bản
f. Đóng gói chip
 Chip EPROM 8-Mbit: tổ chức thành
1M x 8, 32 chân: 
 20 chân địa chỉ (A0 – A19)
 8 chân dữ liệu (D0 – D7)
 chân cấp nguồn Vcc
 chân nối đất Vss
 Chân cho phép hoạt động: Chip enable 
- CE
 Chân Vpp: cung cấp trong quá trình
lập trình (hoạt động ghi)
 Công nghệ mạch tích hợp: đóng gói chip thành các IC và có
các chân để giao tiếp dữ liệu với bên ngoài
Đóng gói chip
 Chip DRAM
 11 chân địa chỉ (A0 – A10), 4 
chân dữ liệu (D0 – D3)
 Chân cho phép ghi WE (write 
enable)
 Chân cho phép đọc OE 
(output enable)
 Chân chọn địa chỉ hàng RAS 
và cột CAS
 Chân không có tín hiệu NC
Tổ chức module 1MByte
Tổ chức bộ nhớ đan xen (interleaved 
memory)
 Bao gồm một tập hợp các chip DRAM
Nhóm lại thành một dải bộ nhớ
Mỗi dải có thể độc lập phục vụ một