Phân tích động học và động lực học của hạt trên đĩa phẳng trong bộ phận gieo hạt đậu tương

Vietnam J. Agri. Sci. 2019, Vol. 17, No. 8: 679-685 Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam 2019, 17(8): 679-685 
www.vnua.edu.vn 
679 
PHÂN TÍCH ĐỘNG HỌC VÀ ĐỘNG LỰC HỌC CỦA HẠT TRÊN ĐĨA PHẲNG 
TRONG BỘ PHẬN GIEO HẠT ĐẬU TƯƠNG 
Nguyễn Chung Thông*, Lê Minh Lư, Nguyễn Xuân Thiết 
Khoa Cơ - Điện, Học viện Nông nghiệp Việt Nam 
*Tác giả liên hệ: ncthong@vnua.edu.vn 
Ngày nhận bài: 16.09.2019 Ngày chấp nhận đăng: 06.11.2019 
TÓM TẮT 
Nghiên cứu này nhằm mục đích xác định điều kiện để hạt đậu tương có thể di chuyển trên đĩa gieo khi lực ly 
tâm nhỏ hơn rất nhiều so với lực ma sát (lực cản chuyển động) và đồng thời xác định thời gian di chuyển của hạt 
sao cho lượng hạt cần thiết ở vùng lấy hạt được duy trì và thuận lợi cho việc lấy hạt của lỗ đĩa. Bằng phương pháp 
xây dựng mô hình và phân tích lý thuyết về động học và động lực học đã xác định được: Với góc của cánh gạt dẫn 
hướng dạng thẳng đặt cố định so với phương ngang  ≥7050’ thì hạt đậu tương sẽ di chuyển dọc theo cánh dẫn 
hướng, tỷ lệ giữa thời gian để hạt di chuyển hết chiều dài cánh gạt dẫn hướng với thời gian quay của đĩa trong vùng 
nghiên cứu gần như là một hằng số (k = 0,23) mà không phụ thuộc vào tốc độ quay của đĩa gieo. 
Từ khóa: Bộ phận gieo, cánh gạt dạng thẳng, đĩa gieo, động học và động lực học, hạt đậu tương. 
Kinematic and Dynamic Analyses of Seed on Disc in Soybean Sowing Unit 
 ABSTRACT 
This study aims to determine the conditions for soybean seeds to be able to move on the sowing disc when the 
centrifugal force created is much smaller than the friction force and the travel time of the seed so that the number of 
seeds required in the seed collection area is maintained and facilitates for the getting seed of the disc hole. By 
method of modelling and theoretical analysis of kinematic and dynamic, we have been identified: the angle of the 
straight directive vaneis fixed to the horizontal position greater than or equal to 70 degrees 50 minutes, the seeds 
moved along the directive vaneand the ratio of the time the seed moves through the directive vane length with the 
disc's rotation time is a constant (k = 0.23), independent on the rotation speed of the sowing disc. 
Keywords: Sowing unit, straight directive vane, sowing disc, kinematic and dynamic, soybean seed. 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Trong quy trình canh tác cûa một cây trồng, 
gieo hät đþợc coi là một trong các khâu quan 
trọng, đòng vai trñ tiền đề cho chçt lþợng cûa 
mùa màng, cæn đâm bâo về khoâng cách và mêt 
độ hät cho cây có thể sinh trþćng và phát triển 
tốt nhçt. Đối vĆi cĄ giĆi hòa đồng bộ, khâu gieo 
cñn cò vai trñ quy đðnh chuèn cho các loäi máy 
trþĆc và sau, nhþ các máy làm đçt, chëm sòc, 
thûy lợi, bâo vệ thăc vêt và thu hoäch. Canh tác 
đêu tþĄng ć nþĆc ta nhĂng nëm gæn đåy, ngoài 
việc làm đçt đã đþợc áp dýng bìng máy, một số 
máy gieo cûa nþĆc ngoài đã đþợc mua về nhþng 
chþa đþợc sā dýng rộng rãi do không phù hợp 
vĆi các đðc điểm đồng ruộng, yêu cæu nông học, 
còn nhiều hóng hóc và không có thiết bð thay 
thế. Máy gieo tÿ các kết quâ nghiên cĀu trong 
nþĆc chî mang tính thā nghiệm, đĄn lẻ và chþa 
đồng bộ vĆi quy trình canh tác. Thêm vào đò, 
quy trình canh tác đêu tþĄng cñn phĀc täp, 
nhiều công đoän, thąi gian gieo hät ngín (vý 
đông), và đðc biệt áp dýng cĄ giĆi hòa chþa 
đþợc nhiều nên diện tích canh tác và sân lþợng 
đêu tþĄng trong nþĆc còn rçt thçp. Theo Tổng 
cýc Thống kê (GSO), diện tích canh tác đêu 
tþĄng ć nþĆc ta chî khoâng 100 nghìn ha vĆi 
tổng sân lþợng trung bình khoâng 160-165 
Phân tích động học và động lực học của hạt trên đĩa phẳng trong bộ phận gieo hạt đậu tương 
680 
nghìn tçn/nëm (Niên giám Thống kê, 2017). 
Theo báo cáo cûa Cýc Xúc tiến ThþĄng mäi, Bộ 
Công thþĄng (2017), hiện nay chúng ta phâi 
nhêp khèu khoâng 80% đêu tþĄng làm nguyên 
liệu trong sân xuçt, trong khi đò đçt đai bð bó 
hoang nhiều, đðc biệt là vý đông. 
Để có thể tên dýng đçt đai, mć rộng đþợc 
diện tích canh tác đêu tþĄng trong nþĆc, ngoài 
việc xây dăng quy trình canh tác phù hợp thì 
việc täo ra hệ thống các máy canh tác, thu 
hoäch đồng bộ là rçt quan trọng. Cçu trúc tổng 
thể và nguyên lý làm việc cûa bộ phên gieo 
trong máy gieo hät đêu tþĄng kết hợp vĆi bón 
phân (máy gieo - bòn) theo hþĆng cĄ giĆi hóa 
đồng bộ đã đþợc giĆi thiệu trong một nghiên cĀu 
cûa Nguyễn Chung Thông & cs. (2018). Trong 
nội dung này, tác giâ sẽ tiếp týc trình bày kết 
quâ phån tích động học và động lăc học cûa hät 
đêu tþĄng (hät) trên đïa phîng cûa bộ phên gieo 
để làm cĄ sć cho việc tính toán, thiết kế và chế 
täo máy gieo - bón. 
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.1. Vật liệu nghiên cứu 
Bộ phên gieo (Hình 1) trong máy gieo - bón 
làm việc theo nguyên lý cĄ học kiểu đïa ngang lỗ 
nhó bên trong (Nguyễn Chung Thông & cs., 
2018). Nhą lăc chèn ép cûa khối hät bên trong 
cốc và rung động cûa máy nên hät tÿ cốc đðnh 
lþợng 1 đþợc rĄi ra ngoài đïa gieo 2, hät sẽ trên 
đïa di chuyển ra vùng cçp hät và rĄi xuống lỗ 
đïa trên đïa gieo, hät trong lỗ chuyển động cùng 
vĆi đïa gieo và đi vào buồng nhâ hät 3. Täi đåy, 
khi lỗ trên đïa gieo trùng vĆi lỗ trên đïa cố đðnh 
5 hät sẽ rĄi vào đþąng ống dén xuống rãnh đã 
räch sïn. 
Trong bộ phên gieo, đïa gieo là chi tiết quan 
trọng nhçt. Đïa gieo cò nhiệm vý chính là đðnh 
lþợng và lçy hät, giĂ hät và nhâ xuống ống dén 
hät theo đúng số lþợng, khoâng cách (thąi gian) 
và đâm bâo các yêu cæu về chçt lþợng hät (không 
ânh hþćng đến chçt lþợng, tỷ lệ nây mæm cûa 
hät). Nhþng để có thể lçy và gieo hät đþợc thì 
trþĆc tiên cæn phâi di chuyển hät tÿ cāa cốc đðnh 
lþợng đến vùng lçy hät. Để hät có thể di chuyển 
tÿ trong ra mép ngoài cûa đïa, trong kỹ thuêt 
thþąng có các biện pháp sau (Nguyễn Bâng, 
1978; Đðng Thế Huy & cs., 1982): 
- Dùng đïa côn cò gòc côn lĆn hĄn gòc ma 
sát cûa hät vĆi đïa (thþąng 5-10). Tuy nhiên, 
chiều dæy cûa đïa sẽ lĆn, chế täo phĀc täp hĄn 
đïa phîng và đồng thąi để hät có thể di chuyển 
vào vùng lçy hät thì vén cæn ph