Một giải pháp ứng dụng trí tuệ nhân tạo cho nhà thông minh
Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ, đặc biệt là lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đã len lỏi vào trong mọi lĩnh vực của cuộc sống mà ngôi nhà chúng ta đang ở cũng không phải là một ngoại lệ. Các căn nhà mà ở đó các thiết bị được điều khiển bằng giọng nói đã và đang là xu hướng phát triển của nhà thông minh.
Trang 1
Trang 2
Trang 3
Trang 4
Trang 5
Trang 6
Trang 7
Trang 8
Trang 9
Trang 10
Tải về để xem bản đầy đủ
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "Một giải pháp ứng dụng trí tuệ nhân tạo cho nhà thông minh", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
Tóm tắt nội dung tài liệu: Một giải pháp ứng dụng trí tuệ nhân tạo cho nhà thông minh
Tạp Chí Khoa Học Giáo Dục Kỹ Thuật Số 57 (04/2020) Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật TP. Hồ Chí Minh 35 MỘT GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG TRÍ TUỆ NHÂN TẠO CHO NHÀ THÔNG MINH AN APPROACH FOR APPLYING ARTIFICIAL INTELLIGENCE TO SMART-HOME Nguyễn Tất Bảo Thiện1, Trương Tiến Sỹ2 1Trường Đại học Thủy lợi, Việt Nam 2Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, Cơ sở tại TP. Hồ Chí Minh, Việt Nam Ngày toà soạn nhận bài 20/3/2019, ngày phản biện đánh giá 9/04/2019, ngày chấp nhận đăng 20/5/2019 TÓM TẮT Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ, đặc biệt là lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đã len lỏi vào trong mọi lĩnh vực của cuộc sống mà ngôi nhà chúng ta đang ở cũng không phải là một ngoại lệ. Các căn nhà mà ở đó các thiết bị được điều khiển bằng giọng nói đã và đang là xu hướng phát triển của nhà thông minh. Trong bài báo này, chúng tôi có ứng dụng thêm các mô hình máy học vào các căn nhà điều khiển thiết bị bằng giọng nói nhằm tăng cường tính chính xác cũng như tính linh hoạt của hệ thống (ví dụ như khi người điều khiển có thể nói những “ý định điều khiển” gần giống với những gì đã được lập trình thì hệ thống điều khiển vẫn hiểu và thực hiện). Với việc ứng dụng các mô hình máy học như mạng nơ ron nhiều lớp, véc-tơ hỗ trợ một lớp thì chúng tôi đã xây dựng một bộ xử lý trung tâm làm nhiệm vụ phân loại dữ liệu và đưa ra quyết định điều khiển thiết bị cho nhà thông minh. Từ khóa: máy học; mạng nơron nhiều lớp; nhà thông minh; nhận diện giọng nói; véc-tơ hỗ trợ một lớp. ABSTRACT In recent years, along with the development of science and technology, especially the techniques of artificial intelligence has appeared in many areas of life in that smart-home is not an exception. The houses of which devices were controlled through the voice recognition has been the trend of smart-home development. In this article, we applied machine learning models to a smart-home with voice-controlled devices to enhance the accuracy and flexibility of the system (for example, when the operator says "control intents" which are similar to the programmed keywords, the control system still understands and executes). With the applications of machine learning models such as multi-layer neural networks and one-class support vector machine, we have already built a processing centre to classify data and make control decisions for smart-homes. Keywords: machine learning; multi-layer perceptron; one-class support vector; smart-home; speech recognition. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Nhà thông minh là một căn nhà được tích hợp các phương pháp, hệ thống nhằm vận hành và kiểm soát các thiết bị điện tử để giảm thiểu hoạt động của con người ở mức tối thiểu. Nhà thông minh được thiết kế và phát triển để điều khiển và giám sát các thiết bị khác nhau như đèn, cảm biến nhiệt độ, độ ẩm, thiết bị phát hiện khói và cháy cũng như hệ thống an ninh [1]. Một trong những ưu điểm nổi bật nhất của nhà thông minh là các thiết bị trong nhà có thể được điều khiển và quản lý dễ dàng bằng điện thoại thông minh, máy tính bảng hay máy tính xách tay [2]. 36 Tạp Chí Khoa Học Giáo Dục Kỹ Thuật Số 57 (04/2020) Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật TP. Hồ Chí Minh Hiện nay, các công ty công nghệ lớn của thế giới đã và đang phát triển các ứng dụng phục vụ cho nhà thông minh như Google Assistant của Google, HomeKit của Apple v.v. Tại Việt Nam, các công ty công nghệ cũng đã phát triển các sản phẩm như Bkav Smarthome, nhà thông minh của Lumi. Các sản phẩm này thường tập trung vào việc điều khiển các thiết bị từ xa thông qua thiết bị di động, công tắc cảm biến hay qua các ứng dụng trên nền tảng di động. Đã có những nghiên cứu về việc ứng dụng trí tuệ vào nhà thông minh mà điển hình là việc sử dụng giọng nói để điều khiển các thiết bị trong nhà [3] [4]. Aml A. Arriany và Mohamed S. Musbah đã đề xuất giải pháp điều khiển các thiết bị trong nhà bằng giọng nói thông qua bộ tự động nhận diện giọng nói, bộ xử lý trung tâm và bộ điều khiển trung tâm để điều khiển các thiết bị như đèn, quạt. Noriyuki Kawarazaki và Tadashi Yoshidome đã xây dựng hệ thống điều khiển thiết bị bằng giọng nói thông qua bộ PMRC (Programmable multi remote controller). Khi người điều khiển gửi lệnh bằng giọng nói đến hệ thống, PMRC gửi tín hiệu đến các thiết bị điện dân dụng để điều khiển chúng. Điểm chung của các nghiên cứu này là việc tập trung xây dựng mô hình điều khiển các thiết bị từ xa bằng giọng nói. Tức là khi con người điều khiển thiết bị trong nhà bằng giọng nói thì chúng sẽ được chuyển về dạng văn bản để so sánh với các từ khóa đã được lập trình sẵn từ trước (như tắt đèn, mở đèn, ). Trong bài báo này, chúng tôi tập trung xây dựng các mô hình máy học để xử lý dữ liệu văn bản thu được từ bộ nhận dạng giọng nói nhằm tăng cường sự chính xác cũng như sự linh hoạt của hệ thống điều khiển thiết bị thông qua giọng nói. (ví dụ khi chuỗi điều khiển nhận được là “bật điện lên” thì đối với các hệ thống trên, chuỗi thu được này không trùng với bất kỳ “từ khóa” nào hết. Vì thế hệ thống sẽ không điều khiển thiết bị, việc này sẽ gây khó khăn cho người sử dụng khi họ phải nhớ các từ khóa để điều khiển thiết bị). Với việc áp dụng các mô hình máy học vào việc phân tích dữ liệu văn bản thu được, chúng tôi có thể giúp hệ thống điều khiển “hiểu” được ý muốn của con người nhằm tăng tính chính xác và sự linh hoạt cho hệ thống. 2. MÔ HÌNH ĐIỀU KHIỂN THIẾT BỊ BẰNG GIỌNG NÓI Mô hình điều khiển các thiết bị trong nhà bằng giọng nói bao gồm 3 bộ xử lý dữ liệu được mô tả trong Hình 1: Bộ chuyển đổi giọng nói thành văn bản với nhiệm vụ chính là biến đổi giọng nói thành văn bản. Bộ xử lý trung tâm gồm các mô hình máy học có chức năng phân loại các văn bản thu được từ bộ nhận dạng giọng nói. Bộ điều khiển trung tâm là nơi kết nối với các thiết bị đèn, quạt, cửa và nhận lệnh điều khiển từ bộ xử ... . X_train = [[0, 0, 1, ..., 0, 0, 0],[0, 0, 0, ..., 0, 0, 0],[0, 0, 1, ..., 0, 0, 0],...,[0, 0, 0, ..., 1, 0, 0],[0, 0, 0, ..., 1, 1, 0],[0, 0, 0, ..., 1, 1, 0]]) Mô hình One-class SVM là một loại mô hình máy học có giám sát và dữ liệu đầu vào của mô hình sẽ là các véc-tơ đặc trưng còn dữ liệu đầu ra là các nhãn 1 hoặc -1 đã được giải thích ở phần 3. Với các cơ sở toán học của mô hình đã được trình bày ở mục 3.2. Chúng tôi sử dụng thư viện Scikit Learning của ngôn ngữ lập trình Python để xây dựng mô hình One-class SVM. Trong quá trình huấn luyện, chúng tôi đã điều chỉnh các thông số của mô hình One-class SVM để đáp ứng được việc phân loại dữ liệu mới có phải là dữ liệu điều khiển thiết bị hay không với các kernel và thông số khác nhau để chọn ra mô hình giúp cho tập dữ liệu của chúng tôi đạt kết quả tốt. Kết quả đối với từng kernel được trình bày trong bảng 3. Bảng 3. Kết quả huấn luyện mô hình One- class SVM với các kernel khác nhau Rbf Poly Sigmod Linear Tol 0.001 0.001 0.001 0.001 Nu 0.002 0.216 0.052 0.026 Degree(d) X 3 X X gamma(γ) 0.01 0.01 0.01 X coef0 (r) X 0.0 0.0 X Kết quả 64% 88% 98% 96.7% Trong đó, các thông số tol, degree, gamma, coef0 là được giữ nguyên ở các mô hình. Chúng tôi thực hiện vòng lặp for để tìm ra giá trị nu giúp cho mô hình đạt kết quả tốt nhất khi đưa ma trận véc-tơ đặc trưng vào huấn luyện với hàm clf.fit (X_train). Sử dụng tập nhãn đã được tạo từ trước của tập dữ liệu và so sánh với kết quả đầu ra của mô hình. Chúng tôi đã tìm được các thông số giúp cho mô hình có kết quả phân loại tốt nhất. clf = svm.OneClassSVM(nu=0.052, kernel="sigmoid", tol =0.001, gamma=0.01) Với nu là giới hạn trên của training errors và giới hạn dưới của support vectors, tol là dung sai cho quá trình dừng, gamma là hệ hố kernel. Chạy thử tập dữ liệu kiểm thử với mô hình OCSVM vừa được xây dựng. Tập dữ liệu này bao gồm một số câu lệnh thuộc loại câu lệnh điều khiển và một số câu không thuộc loại này lưu ở 2 file test_fail và test_accept. Sau quá trình tiền xử lý và trích chọn đặc trưng giống với tập dữ liệu huấn luyện thì kết quả sẽ là một ma trận X_test chứa các véc-tơ đặc trưng. Để kiểm tra sự chính xác của mô hình thì chúng tôi tạo một ma trận chứa các nhãn phân loại của tập dữ liệu kiểm thử bằng bằng cách dán nhãn 1 nếu dữ liệu đó thuộc file test_accept và -1 nếu dữ liệu đó thuộc file_fail với hàm np.concatenate: label=np.concatenate((1*np.ones(len(test_fa il)),np.ones(len(test_accept)))) Sau khi đưa tập dữ liệu kiểm thử qua mô hình OCSVM với hàm clf.predict(X_test) thì 44 Tạp Chí Khoa Học Giáo Dục Kỹ Thuật Số 57 (04/2020) Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật TP. Hồ Chí Minh kết quả trả về sẽ là một ma trận y_pred chứa các nhãn 1 hoặc -1 do mô hình dự đoán và số phần tử bằng với số lượng các câu lệnh thuộc tập dữ liệu kiểm thử. Từ ma trận này, chúng tôi tiến hành so sánh với ma trận nhãn label bằng hàm accuracy_score (label, y_pred)*100. Kết quả ở bảng 3 cho thấy mô hình OCSVM có sự phân loại chính xác gần như 100% đối với bài toán phân loại dữ liệu này. 4.2.2. Mô hình Multi-layer Perceptron Tập dữ liệu huấn luyện hơn 200 câu lệnh điều khiển thiết bị được chia theo 6 file tương ứng như bảng 1. Với các bước tiền xử lý đã được trình bày từ mục 3.1. Trích chọn đặc trưng: sự trích chọn đặc trưng đối với từng loại mô hình máy học là khác nhau. Với dữ liệu đầu vào của mô hình MLP đã là các câu lệnh điều khiển thì các từ trong câu lệnh đó sẽ có một ý nghĩa nào đó giúp cho việc phân nhóm dữ liệu dễ dàng hơn. Tương tự như mô hình OCSVM, chúng tôi sử dụng phương pháp Bag-of-words để véc-tơ hóa dữ liệu đầu vào, việc lựa chọn các đặc trưng của mô hình này cũng khác một ít so với mô hình OCSVM, các từ “tối”, “sáng”, “lạnh” thì không có nhiều ý nghĩa đối với mô hình OCSVM nhưng nó lại giúp mô hình MLP phân loại chính xác hơn ở một số trường hợp. Chính vì thế, véc-tơ đặc trưng của mô hình MLP có số chiều lớn hơn véc-tơ đặc trưng của mô hình OCSVM. X_train = [[0, 1, 0, ..., 1, 0, 0],[0, 1, 0, ..., 0, 0, 0],[1, 1, 0, ..., 1, 0, 0],...,[0, 0, 0, ..., 0, 1, 0]] Mô hình MLP là một mô hình máy học có giám sát, tức là dữ liệu đi vào sẽ là một cặp (feature vector, label). Ma trận labels được tạo ra bằng cách nhân một ma trận np.one (ma trận 1) có số chiều bằng số dữ liệu trong từng tập dữ liệu với giá trị tương ứng từ 1 đến 6 được trình bày trong bảng 2: np.concatenate((np.ones(len(batden)),2*np.o nes(len(tatden)),3*np.ones(len(batquat)),4*n p.ones(len(tatquat)),5*np.ones(len(mocua)),6 *np.ones(len(dongcua)))) Với các cơ sở toán học của mô hình đã được trình bày ở mục 3.3. Chúng tôi xây dựng mô hình MLP này với thư viện Scikit- learning được hỗ trợ sẵn trong ngôn ngữ Python. Trong quá trình huấn luyện mô hình với ma trận véc-tơ đặc trưng X_train và ma trận labels tương ứng bằng hàm mlp.fit(X_train,lables) thì chúng tôi đã điều chỉnh các thông số để giúp cho mô hình phân loại chính xác các câu lệnh thuộc nhóm lệnh nào cũng như đáp ứng được hiệu suất xử lý của hệ thống. MLPClassifier(hidden_layer_sizes=20,tol=0. 001,activation='logistic',max_iter=100) Với hidden_layer_sizes là đại diện cho số lượng tế bào nơ-ron trong một lớp ẩn (hidden layer), tol là dung sai cho việc tối ưu hóa, activation là hàm hoạt động của lớp ẩn, max_iter là số lần lặp tối đa. Khi dữ liệu mới đi vào mô hình sẽ được dán nhãn đầu ra theo các nhóm mà chúng được phân loại dựa trên bảng 2. Các nhãn đầu ra này sẽ được gửi xuống bộ điều khiển trung tâm để thực hiện lệnh điều khiển. Chạy thử tập dữ liệu kiểm thử với mô hình MLP vừa được xây dựng. Chúng tôi lấy tập dữ liệu kiểm thử từ file test_accept để tiền xử lý và trích chọn đặc trưng tương tự như tập dữ liệu huấn luyện thì kết quả sẽ là một ma trận X_test chứa các véc-tơ đặc trưng. Sau đó chúng tôi tạo ra một ma trận label nhãn “chuẩn” để so sánh với ma trận y_pred (là ma trận chứa các nhãn điều khiển thiết bị tương ứng) thu được khi đưa dữ liệu kiểm thử qua mô hình MLP. Kết quả cho thấy mô hình MLP có sự phân loại chính xác gần như 100%. 4.3. Kết quả thực nghiệm Chuẩn bị Chúng tôi xây dựng 2 mô hình điều khiển thiết bị bằng giọng nói. - Mô hình thứ nhất sử dụng phương pháp từ khóa: xây dựng dựa trên nguyên lý của bài báo [2] và các mô hình thực tế. Mô hình này bao gồm một bộ chuyển đổi giọng nói thành văn bản và một bộ điều khiển trung tâm. Bộ điều khiển trung tâm này sẽ nhận dữ liệu từ bộ chuyển đổi giọng nói thành văn bản và so sánh với các “từ khóa” đã được lập trình sẵn để có thể điều khiển thiết bị. Tạp Chí Khoa Học Giáo Dục Kỹ Thuật Số 57 (04/2020) Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật TP. Hồ Chí Minh 45 - Mô hình thứ hai sử dụng các thuật toán máy học: mô hình này bao gồm bộ chuyển đổi giọng nói thành văn bản, bộ xử lý trung tâm và bộ điều khiển trung tâm. Chức năng và nhiệm vụ các các bộ xử lý này đã được trình bày ở phần 2. Thực nghiệm Chúng tôi thực hiện chạy song song hai mô hình này với đầu vào là bộ chuyển đổi giọng nói thành văn bản (Google Speed to Text) được sử dụng chung cho hai mô hình nhằm tăng tính khách quan trong việc đánh giá kết quả. Thực hiện lần lượt 50 câu lệnh điều khiển thiết bị đã được chuẩn bị từ trước trong môi trường yên tĩnh (trong phòng kín, không có người xung quanh) và môi trường có tiếng ồn (môi trường làm việc hàng ngày). Sau khi qua bộ chuyển đổi giọng nói thành văn bản thì các văn bản điều khiển này cùng lúc được đưa vào hai mô hình để điều khiển thiết bị. Kết quả thực nghiệm được chúng tôi trình bày tại bảng 4. Bảng 4. Kết quả thực nghiệm Mô hình Môi trường Nhận dạng giọng nói đúng Điều khiển đúng Tỷ lệ (50 mẫu) Sử dụng so sánh từ khóa Yên tĩnh 48 37 74% Sử dụng các thuật toán máy học 47 94% Sử dụng so sánh từ khóa Có tiếng ồn 40 29 58% Sử dụng các thuật toán máy học 38 76% Từ kết quả ở bảng 4, đối với cùng một bộ chuyển đổi văn bản thành giọng nói cho ra các dữ liệu đầu vào giống nhau thì với mô hình sử dụng phương pháp so sánh từ khóa sẽ cho ra các kết quả sai ở những câu điều khiển không trùng với từ khóa được lập trình từ trước. Ví dụ: văn bản nhận được là “tắt cái đèn đi” hay “sáng rồi sao không tắt điện đi” trong khi từ khóa là “tắt đèn”. Cả hai văn bản nhận được đều có ý nghĩa là “tắt đèn” nhưng không trùng khớp với từ khóa dẫn tới việc hệ thống không điều khiển thiết bị theo ý muốn của người điều khiển. Trong khi đó, với mô hình áp dụng các thuật toán máy học thì cho ra kết quả điều khiển chính xác. Điều này giúp cho việc giao tiếp giữa người điều khiển và thiết bị trở nên bớt nhàm chán khi người sử dụng có thể điều khiển thiết bị bằng những câu nói khác nhau mà không cần quan tâm câu nói đó đã đúng từ khóa chưa. Ngoài ra, kết quả điều khiển thiết bị bằng giọng nói cũng bị ảnh hưởng rất lớn khi bộ chuyển đổi giọng nói thành văn bản nhận dạng sai nhất là đối với phương pháp sử dụng từ khóa vì chỉ cần nhận diện sai một từ khóa thôi thì kết quả điều khiển thiết bị sẽ không chính xác. 5. KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO Trong nghiên cứu này, chúng tôi xây dựng một hệ thống điều khiển thông minh cho ngôi nhà dựa trên công nghệ nhận dạng giọng nói và máy học. Các mô hình máy học được vận dụng hiệu quả để xử lý các câu lệnh điều khiển, giúp cho hệ thống hoạt động thông minh và linh hoạt hơn so với các giải pháp tự động hóa cứng. Ngoài ra, giải pháp chúng tôi đề xuất cho thấy chính xác cao trong việc điều khiển thiết bị bằng giọng nói cũng như giúp cho con người có thể dễ dàng tiếp cận và sử dụng hệ thống (nhất là đối với những người già, người khuyết tật). Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng còn một số hạn chế như bộ dữ liệu huấn luyện chưa đủ lớn nhất là đối với các dữ liệu tiếng Việt vì thế hệ thống vẫn có thể bị “đánh lừa” với các câu điều khiển thiết bị “lạ”. Với việc xây dựng thành công bộ xử lý trung tâm, hệ thống có thể kiểm soát các thông số của căn nhà thông qua các kết quả được thu thập từ các cảm biến, camera. Từ đó, hệ thống sẽ đưa ra các cảnh báo, lệnh điều khiển để giúp cho các thiết bị trong nhà hoạt động một cách ổn định. Ngoài ra, chúng tôi có thể xây dựng các ứng dụng khác như ứng dụng trả lời tự động bằng Google text to Speech (tương tự như hệ thống chatbox nhưng trả lời lại bằng giọng nói), nhận diện khuôn mặt khách khi khách ở trước cửa để thông báo cho chủ nhà v.v. Để làm được những ứng 46 Tạp Chí Khoa Học Giáo Dục Kỹ Thuật Số 57 (04/2020) Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật TP. Hồ Chí Minh dụng này chúng ta cần có tập dữ liệu đủ lớn cho việc huấn luyện mô hình. LỜI CẢM ƠN Công trình này được hỗ trợ bởi Học Viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông và Trường Đại học Thủy Lợi. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Felix, C. and Raglend, I.J., Home automation using GSM, International Conference on Signal Processing, Communication, Computing and Networking Technology, 21-22 July 2011, Thuckafay, India. [2] Ramlee, R.A., Othman, M.A., Leong, M.H., Ismail, M.M. and Ranjit, S.S.S., Smart home system using android application, International Conference of Information and Communication Technology (ICoICT), 20-22 March 2013, Bandung, Indonesia. [3] Arriany, A.A. and Musbah, M.S., Applying voice recognition technology for smart home networks, International Conference on Engineering & MIS (ICEMIS), 22-24 Sept 2016, Agadir, Marocco. [4] Kawarazaki, N. and Yoshidome, T., Remote control system of home electrical appliances using speech recognition, IEEE International Conference on Automation Science and Engineering (CASE), 20-24 Aug 2012, Seoul, South Korea. [5] Jain, S., Vaibhav, A. and Goyal, L., Raspberry Pi based interactive home automation system through E-mail, International Conference on Reliability Optimization and Information Technology (ICROIT), 6-8 Feb 2014, Faridabad, India. [6] D. V. Opdenbosch, M. Oelsch, A. Garcea, and E. Steinbach, A joint compression scheme for local binary feature descriptors and their corresponding bag-of-words representation, IEEE Visual Communications and Image Processing (VCIP), St. Petersburg, FL, USA, 2017. [7] Scholkopf, B., Platt, J., Shawe-Taylor, J., Smola, A., and Williamson, R., Estimating the support of a high-dimensional distribution, Neural Computation, 13(7):1443-1472, 2001. [8] Bounsiar, A. and Madden, M.G., Kernels for One-class Support Vector Machine, International Conference on Information Science & Applications (ICISA), 6-9 May 2014. [9] Gomez-Verdejo, V., Arenas-Garcia, J., Lazaro-Gredilla, M. and Navia-Vazquez, A., Adaptive One-Class Support Vector Machine, IEEE Transaction on Signal Processing, pp.2975-2981, June 2011. [10] Manevitz, L.M. and Yousef, M., One-class SVMs for Document Classification, Journal of Machine Learning Research 2.(1):139-154, 2002. [11] Wilson, E. and Tufts, D.W., Multilayer perceptron design algorithm, Proceedings of IEEE Workshop on Neural Networks for Signal Processing, 6-8 Sept 1994, Ermioni, Greece. [12] Alsmadi, M.K., Omar, K.B., Noah, S.A. and Almarsashdah, I., Performance Comparison of Multi-layer Perceptron (Back Propagation, Delta Rule and Perceptron) algorithms in Neural Networks, IEEE International Advance Computing Conference, 6- 7 March 2009, Patiala, India. [13] S. D. Patil and P. S. Sanjekar, Musical Instrument Identification Using SVM , MLP& AdaBoost with Formal Concept Analysis, 1st International Conference on Intelligent Systems and Information Management (ICISIM), 2017, Aurangabad, India. [14] Haykin, Neural Networks: A Comprehensive Foundation. New York, 1994. Tác giả chịu trách nhiệm bài viết: TS. Nguyễn Tất Bảo Thiện Trường Đại học Thủy lợi. Email: baothien@tlu.edu.vn
File đính kèm:
- mot_giai_phap_ung_dung_tri_tue_nhan_tao_cho_nha_thong_minh.pdf