Bài giảng Vật lý đại cương - Bài: Bài mở đầu - Nguyễn Thị Ngọc Nữ

TS. Nguyễn Thị Ngọc Nữ 1 
VẬT LÝ ĐẠI CƯƠNG A1 
 ĐẠI HỌC 
Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Ngọc Nữ 
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH 
 Giáo trình VẬT LÝ ĐẠI CƢƠNG tập 1, Đỗ 
Quốc Huy (chủ biên), ĐHCN TP HCM. 
 Giáo trình VẬT LÝ ĐẠI CƢƠNG tập 1, Lƣơng 
Duyên Bình (chủ biên), NXBGD. 
 Cơ sở vật lý tập 1, 2, D.Haliday, R.Resnick, 
J.Walker, NXBGD. 
BÀI MỞ ĐẦU 
I – Vật lý học – đối tượng và 
phương pháp nghiên cứu 
 II – Vật lý đại cương 
III – Các đại lượng vật lý – Hệ 
đơn vị SI 
IV – Hệ trục tọa độ Descartes 
V – Khái quát các phép tính về 
vectơ 
I – VLH - ĐỐI TƯỢNG VÀ PPNC 
 Vật lý học 
là gì ? 
là một KHTN, nghiên cứu các cấu 
trúc, tính chất, các đặc trưng và các 
qui luật vận động tổng quát của các 
sự vật, hiện tượng trong tự nhiên. 
TS. Nguyễn Thị Ngọc Nữ 2 
I – VLH - ĐỐI TƯỢNG VÀ PPNC 
N/c vật lý để 
làm gì? 
Thỏa mãn nhu cầu 
hiểu biết 
Vận dụng vào cuộc 
sống 
 N/c vật lý 
như thế 
nào? 
Quan sát, Thí nghiệm 
Xử lí số liệu, rút ra qui luật 
Nêu giả thuyết để giải thích 
qui luật 
II – VẬT LÝ ĐẠI CƯƠNG 
►VLĐC hệ thống những kiến thức vật lí 
cơ bản – đó là những khái niệm, định 
luật, thuyết vật lý cơ bản về các lĩnh 
vực Cơ, Nhiệt, Điện – Từ, Quang, 
VLNT&HN. 
►VLĐC giúp ta hiểu biết về qui luật, bản 
chất của các sự vật, hiện tượng; 
nguyên lí làm việc của các thiết bị, 
máy móc. 
III– CÁC ĐẠI LƯỢNG VL – HỆ ĐƠN VỊ SI 
►Mỗi tính chất hay thuộc tính của các sự 
vật, hiện tượng được diễn tả bởi một đại 
lượng vật lý. 
►Có 2 loại đại lượng vật lý: 
►Đo một đại lượng vật lý là so sánh đại 
lượng ấy với một chuẩn cùng loại được 
chọn làm đơn vị. 
vô hướng 
hữu hướng 
TS. Nguyễn Thị Ngọc Nữ 3 
III – CÁC ĐẠI LƯỢNG VL – HỆ ĐƠN VỊ SI 
• Độ dài mét (m) 
• Khối lượng kilôgam (kg) 
• Thời gian giây (s) 
• Cường độ dòng điện ampe (A) 
• Nhiệt độ kelvin (K) 
• Lượng chất mol (mol) 
• Độ sáng candela (Cd) 
 Hệ đơn vị SI là hệ đơn vị đo lường quốc tế, 
gồm 7 đơn vị cơ bản và các đơn vị dẫn xuất. 
IV – HỆ TRỤC TỌA ĐỘ DESCARTES 
. . .
( , , )
r x i y j z k
x y z
Tọa độ của : r
Độ lớn của : r
2 2 2
| |r r
x y z
V – KHÁI QUÁT CÁC PHÉP TÍNH VỀ VECTƠ 
1. Cộng vectơ a
b
2 2 2 cosc a b ab c a b 
( )a b a b 
• Trong hệ tọa độ Descartes: 
( , , )x y za a a a ( , , )x y zb b b b 
( , , )x x y y z zc a b a b a b a b 
2. Trừ vectơ 
a
b
b 
c a b 
TS. Nguyễn Thị Ngọc Nữ 4 
V – KHÁI QUÁT CÁC PHÉP TÍNH VỀ VECTƠ 
3. Nhân vectơ với một số thực 
, 0ka k 
• Trong hệ tọa độ Descartes: 
( , , )x y za a a a 
( , , )x y zka ka ka ka 
a
, 0ka k 
V – KHÁI QUÁT CÁC PHÉP TÍNH VỀ VECTƠ 
4. Tích vô hướng của hai vectơ 
Tích vô hướng của hai vectơ là một số đại số: 
. . .cosa b a b 
( , ), 0a b 
. x x y y z za b a b a b a b 
a
b 
• Trong hệ tọa độ Descartes: 
( , , )x y za a a a ( , , )x y zb b b b 
V – KHÁI QUÁT CÁC PHÉP TÍNH VỀ VECTƠ 
5. Tích hữu hướng của hai vectơ 
a b c 
a
b
c
,a b c 
►Phương: vuông góc với 
2 vectơ thành phần. 
►Chiều: qui tắc đinh ốc 
thuận hoặc qui tắc nắm 
tay phải. 
► Độ lớn: 
. .sin c a b 
TS. Nguyễn Thị Ngọc Nữ 5 
V – KHÁI QUÁT CÁC PHÉP TÍNH VỀ VECTƠ 
6. Đạo hàm của vectơ theo thời gian 
. . .x y za a i a j a k 
. . .
yx z
dada dada
i j k
dt dt dt dt